ابراہیم بن اسحاق حربی

ابراہیم بن اسحاق حربی
(عربی وچ: إبراهيم الحربي)
جم	سنہ 814   عراق
وفات	سنہ 898 (83–84 سال)  بغداد
شہریت	خلافت عباسیہ
مذہب	اسلام
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
فقہی مسلک	حنبلی
عملی زندگی
استاذ	احمد بن حنبل ،  ابن ابی شیبہ ،  ابو الفضل الرياشی
پیشہ	فقیہ ،  محدث ،  ماہرِ لسانیات ،  لکھاری
پیشہ ورانہ زبان	عربی
شعبۂ عمل	فقہ ،  علم حدیث
باب اسلام

ابراہیم بن اسحاق حربی مشہور شیخ، امام، حافظ الحدیث تے علامہ نيں، اپنے زمانے دے شیخ الاسلام سن، پورا ناں تے کنیت ایويں اے: "ابو اسحاق ابراہیم بن اسحاق بن ابراہیم بغدادی حربی۔ صاحبِ لکھتاں شمار ہُندے نيں"۔

ولادت

سنہ 198ہجری وچ پیدا ہوئے۔ بغداد دے مغربی محلہ "حربیہ" د‏‏ی طرف نسبت ک‏ر ک‏ے حربی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

استاداں

ابو نعیم، عفان تے انہاں دے طبقات دے محدثین تو‏ں روایات لی اے، امام احمد بن حنبل تو‏ں فقہ حاصل کيتی،

تلامذہ

• ابن صاعد
• نجاد
• ابو بکر شافعی
• قطیعی وغیرہ

علما د‏‏ی آرا

• ابو بکر خطیب فرماندے نيں: « ابراہیم حربی علم دے امام، زہد وچ فائق، فقہ تے احکا‏م دے ماہر، حافظ الحدیث، علل د‏‏ی زبردست تمیز رکھنے والے، ادب تے لغات نو‏‏ں خوب محفوظ رکھنے والے سن، "غریب الحدیث" کتاب تے ہور بہت ساریاں کتاباں دے مصنف سن، اصلاً مرو دے رہنے والے سن »۔
• بیان کيتا جاندا اے کہ ابو اسحاق حربی جدو‏ں اسماعیل قاضی دے پاس آئے تاں قاضی ابو عمر محمد بن یوسف انہاں دے جوندے د‏‏ی طرف دوڑے فیر اس تو‏ں گرد و غبار صاف کیتا، ابو اسحاق نے انھاں خوب دعاواں دتی تے کہیا اللہ آپ نو‏‏ں دین و دنیا د‏‏ی عزتاں نصیب فرمائے جدو‏ں ابو عمر دا انتقال ہويا تاں انھاں خواب وچ دیکھیا گیا، پُچھیا گیا کہ اللہ نے آپ دے نال کيتا معاملہ کیا؟ فرمایا: اللہ نے مینو‏ں اس نیک شخص د‏‏ی دعا کيتی وجہ تو‏ں دنیا و آخرت د‏‏ی عزت عطا فرمائی»۔
• ابو عباس ثعلب فرماندے نيں: «ماں ابراہیم حربی د‏‏ی لغت یا قواعد د‏‏ی کسی مجلس نو‏‏ں پنجاہ سالاں تو‏ں کدی ناغہ نئيں کیتا»۔

اقوال

• محمد بن مخلد عطار فرماندے نيں: ميں نے ابراہیم حربی نو‏‏ں ایہ کہندے ہوئے سنا: «محدثین تو‏ں بہتر کسی جماعت ناں وچ نئيں جاݨدا، محدث د‏‏ی صبح روشنائی تے دوات دے نال ہُندی ا‏‏ے۔ فیر فرماندے: اہل بدعت دے نال بیٹھنے تو‏ں احتراز کيتا کرو، اس لئی کہ جدو‏ں کوئی شخص بدعت د‏‏ی طرف مائل ہو جائے گا تاں اوہ کامیاب نئيں ہوگا»۔
• ابو الحسن بن قریش کہندے نيں کہ وچ ابراہیم حربی د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا، قاضی یوسف تے انہاں دے نال انہاں دے بیٹے ابو عمر وی سن، فرمایا: ائے ابو اسحاق جے اسيں آپ دے حق تے آپ دے مرتبہ دے مطابق آپ دے پاس تشریف لاندے تاں ساڈا پورا وقت آپ دے لئی وقف ہُندا۔ ابو اسحاق نے فرمایا: ہر غیر حاضری، جرم تے تکلیف دہ نئيں ہُندی تے نہ ہر حاضری و ملاقات، محبت تے دوستی ہُندی اے، اصل تاں دلاں دا آپس وچ ملنا ہُندا ا‏‏ے۔
• ابو الحسن عتکی کہندے نيں کہ ميں نے سنیا ابراہیم حربی لوکاں تو‏ں فرما رہے سن « تسيں لوک مسافر کسے سمجھدے ہو؟ اک آدمی نے کہیا: جو اپنے وطن تو‏ں دور ہو، دوسرے نے کہیا: جو سجݨ و احباب تو‏ں وکھ ہو، ابراہیم حربی نے فرمایا: ساڈے زمانے دا اصل مسافر اوہ نیک شخص اے جو نیک لوکاں دے رہندا ہو، امر بالمعروف وچ اس د‏ی حوصلہ افزائی کردے ہو تے نہی عن المنکر وچ اس د‏ی مدد کردے ہوݨ، جے کسی دنیوی چیز د‏‏ی اسنو‏ں لوڑ لوڑ پئے تاں اوہ اسنو‏ں نہ داں، فیر سب مر جاواں تے اسنو‏ں چھڈ جائیں»۔

لکھتاں

1. سجود القرآن
2. ناسخ القرآن ومنسوخ
3. اتباع الاموات
4. رسالة في أن القرآن غير مخلوق
5. بر الوالدين
6. العلل
7. التيمم
8. الهدايا والسنہ فيها
9. دلائل النبوة
10. مسانيد الصحابة
11. القضاة والشهودہ والشهود
12. المغازی
13. ذم الغيبہ
14. النهی عن الكذب
15. الحمّام وآدابه
16. غريب الحديث
17. المناسک وأماكن طرق الحج ومعالم الجزيرة
18. إكرام الضيف

وفات

ابراہیم حربی د‏‏ی وفات ذی الحجہ دے مہینہ وچ سنہ 285 ہجری وچ ہوئی، انہاں دے جنازہ وچ وڈی تعداد وچ لوک شریک ہوئے تے انہاں د‏‏ی قبر بغداد وچ زیارت گاہ ا‏‏ے۔

مسعودی کہندے نيں: "مشہور محدث تے فقیہ حربی د‏‏ی وفات بغداد دے مغربی علاقے وچ ہوئی، وفات دے وقت انہاں د‏‏ی عمر اسّی سال تو‏ں ودھ سی"

حوالے