ابن الجزری
الامام الاعظم، الحافظ، شیخ القراء، المقرئ المماليک، شمس الدین
، قاضی دمشق، شیخ الاقراء فی زمانہ شمس الدین ابن الجزری | |
---|---|
ابن الجزری دے ہتھ دا لکھیا مسودہ | |
معروفیت | شیخ القراء، المقرئ المماليک، الامام الاعظم، الحافظ، شمس الدین |
جم | جمعہ 25 رمضان 751ھ/ 26 نومبر 1350ء دمشق، سلطنت مملوک، موجودہ شام |
وفات | جمعہ 5 ربیع الاول 833ھ/ 2 دسمبر 1429ء (عمر: 79 سال 6 دن شمسی) شیراز، تیموری سلطنت، موجودہ صوبہ فارس، ایران |
نسل | کرد |
شعبۂ زندگی | سنی اسلام (عقیدہ اشعری) |
مذہب | اسلام |
فقہ | فقہ شافعی |
شعبۂ عمل | حدیث، قرأت، علم تجوید، اسلام دی تریخ، فقہ |
مؤثر
|
امام شمس الدین ابن الجزری (عربی زبان: أبو الخير شمس الدين محمد بن محمد بن محمد بن علي بن يوسف الجزري ) (پیدائش: 26 نومبر 1350ء– وفات: 2 دسمبر 1429ء) قرأت تے علم تجوید دے امام سن ۔ ابن الجزری اٹھويں، نويں صدی ہجری وچ علم قرأت اُتے سند تسلیم کیتے جاندے سن ۔ قرأت سبع یعنی ساتاں قرأت اُتے اُنئيں مہارت حاصل سی۔ دعاواں دی مشہور کتاب حصن حصین اُنہاں دی وجہ شہرت وی اے۔
ناں و نسب
[سودھو]ابن الجزری دا ناں محمد بن محمد بن محمد اے۔ کنیت ابوالخیر اے۔ لقب ابن الجزری اے جو جزیرہ ابن عمر دی جانب توں منسوب اے (موجودہ دور وچ جزیرہ ابن عمر ترکی دے صوبہ شرناق وچ واقع اے )۔ نسب ایويں اے : ابو الخیر محمد بن محمد بن محمد بن محمد بن علی بن یوسف الجَزَرِی العُمْرِی الشافعی الدَمَشْقِی الشِّیْرَازِی [۱][۲] ابن الجزری دے والد محمد بن محمد تاجر سن ۔ اُنہاں دے ایتھے چالیس سال توں کوئی اولاد نہ سی، جدوں اُنہاں نے حج اداء کیہ تاں زمزم نوش کردے ہوئے اولاد دی دعا کيتی تاں اوہ مستجاب ہوئی تے ابن الجزری پیدا ہوئے۔[۳]
پیدائش
[سودھو]ابن الجزری دی پیدائش بروز جمعہ 25 رمضان 751ھ/ 26 نومبر 1350ء نوں نماز تراویح دے بعد دمشق وچ ہوئی۔[۱][۴] دمشق اُس وقت سلطنت مملوک (مصر) دے زیرنگاں سی ۔
ابتدائی حالات تے تحصیل علم
[سودھو]ابن الجزری دی ابتدائی زندگی دمشق وچ ہی گزری۔ 763ھ/1363ء وچ اُنہاں نے قرآن کریم حفظ کیتا تے بعد وچ نماز وچ قرآن کریم دی تلاوت دی ابتدا کيتی۔ 764ھ/1364ء توں 767ھ/1365ء تک اوہ علم حدیث دی تحصیل وچ مصروف رہے۔ بعد وچ اوہ قرآن کریم دی مختلف قرأتاں دی جانب مائل ہو گئے تے 768ھ/1366ء تک اوہ قرأت سبع یعنی ساتاں قرأتاں اُتے عبور حاصل کرچکے سن ۔ قرأت سبع اُتے عبور دے بعد اوہ مکہ مکرمہ چلے گئے تے اوتھے ذوالحجہ 768ھ/ اگست 1367ء وچ حج اداء کیتا۔ مکہ مکرمہ وچ مختصر قیام دے ابن الجزری قاہرہ، مصر پہنچے جتھے اُنہاں نے ہور تیرہ اِقسام دی قرأتاں دی تعلم حاصل کيتی۔ 769ھ/1368ء تک اوہ قرآن کریم دی تمام قرأتاں اُتے عبور حاصل کرچکے سن ۔
دمشق واپسی
[سودھو]769ھ/1368ء دے اواخر تک ابن الجزری مصر توں بلاد الشام نوں واپس پرت آئے تے دمشق وچ قیام کیتا جو اُنہاں دا آبائی شہر وی سی ۔ بلاد الشام واپسی دے بعد اُنہاں دی توجہ علم حدیث تے فقہ دی جانب مبذول ہو گئی تے اِس دوران وچ اوہ ہمہ وقت بھرپور توجہ دے ہمراہ اِنہاں دونے علوم دی تحصیل وچ مصروف رہے۔ دمشق وچ حدیث دے لئی ابن الجزری نے امام دمیاطی دے دو شاگرداں امام ابرقاوہی تے امام الاسنوی توں استفادہ کردے رہے۔ ابن الجزری نوں دمشق وچ قیام دے دوران ہی قرأت دی تعلیم دے بعد ہی 793ھ/1391ء وچ قاضی دمشق مقرر کر دتا گیا۔ دمشق وچ دارالقرآن دی بنیاد رکھی جتھے اوہ علم قرأت دی تعلیم دیندے رہے۔
علم البلاغت دی تحصیل
[سودھو]دمشق وچ قیام دے بعد علم البلاغت تے اُصولِ فقہ دا مطالعہ کرنے دی جانب مائل ہوئے تاں دوبارہ قاہرہ دے سفر نوں روانہ ہو گئے تے قاہرہ وچ ابن عبد السلام دے تلامذہ دا درس سننے دے لئی اسکندریہ وچ قیام کیتا۔ 798ھ/1395ء تک ابن الجزری مصر وچ ہی مقیم سن ۔
اجازت و سند
[سودھو]744ھ/1343ء وچ امام ابن کثیر الدَمَشقِی سے فتویٰ دی اجازت ملی۔ 778ھ/1376ء وچ امام ضیاء الدین سعد اللہ القزوینی توں تے 785ھ/ 1383ء وچ شیخ الاسلام امام جلال الدین البلقینی توں فتویٰ دینے دی اجازت ملی۔
اواخر سال
[سودھو]798ھ/1395ء وچ جدوں اُنہاں دی جائداد مصر وچ ضبط کرلئی گئی تاں اوہ عثمانی سلطان بایزید اول (متوفی 8 مارچ 1403ء) دے دربار بورصہ چلے گئے۔ جنگ انقرہ (20 جولائی 1402ء) وچ جدوں عثمانی سلطان بایزید اول نوں تیموری حکمران امیر تیمور دے ہتھوں شکست ہو گئی تاں ابن الجزری نوں امیر تیمور نے ما وراء النہر دے علاقہ کُش وچ بھیج دتا گیا تے بعد وچ سمرقند منتقل ہو گئے۔ سمرقند وچ اوہ درس دیندے رہے۔ ہرات وچ اُنہاں دی ملاقات سید شریف علی بن محمد بن علی الجرجانی الحسینی الحنفی (840ھ/1339ء– 816ھ/ 1413ء) توں ہوئی جو عالم فقہ حنفی سن ۔ سید علی شریف الجرجانی دا بیشتر قیام ہرات تے شیراز وچ رہیا۔[۵] 18 فروری 1405ء نوں تیموری حکمران امیر تیمور دی وفات دے بعد ابن الجزری خراسان چلے گئے، خراسان توں ہرات، یزد تے اصفہان دا سفر کیتا تے آخرکار شیراز وچ مقیم ہو گئے۔ شیراز وچ اوہ کچھ مدت تک درس دیندے رہے تے بالآخر تیموری شہزاد پیرمحمد ابن جہانگیر نے اُنئيں اُنہاں دی مرضی دے خلاف اُنئيں قاضی مقرر کر دتا۔ شیراز وچ قیام دے بعد اوہ بصرہ تے 823ھ/1420ء وچ مکہ مکرمہ تے مدینہ منورہ پہنچے۔ اِنہاں تمام شہراں وچ قیام دے بعد اوہ دوبارہ شیراز چلے آئے جتھے تا وفات مقیم رہے۔
وفات
[سودھو]ابن الجزری نے بروز جمعہ 5 ربیع الاول 833ھ/ 2 دسمبر 1429ء نوں بوقت چاشت شیراز وچ انتقال کیتا۔ [۶] اُس وقت عمر شمسی اعتبار توں 79 سال 6 دن سی۔ شیراز وچ اپنے تعمیر کردہ مدرسہ وچ دفن کیتے گئے۔
لکھتاں
[سودھو]- ہور ویکھو : حصن حصین
ابن الجزری دی علم قرأت، علم حدیث، فقہ، اسلام دی تریخ اُتے 90 توں ودھ لکھتاں نيں۔
کتاب تقريب النشر في القراءات العشر
[سودھو]- اِس دا اک مخطوطہ برلن، دوسرا مخطوطہ ایل ایسکو (اسکوریال)، ہسپانیہ وچ تے تیسرا مخطوطہ استنبول وچ موجود اے۔ اردو زبان وچ اِس دا ترجمہ قاری عبد اللہ نے مراد آباد توں شائع کیتا۔
- ابن الجزری نے علم قرأت اُتے عمرو الدانی دی کتاب التیسیر اُتے تبصرہ لکھیا اے۔ اِس دا مخطوطہ برلن تے استنبول وچ محفوظ اے۔
- اِس کتاب وچ قرآن کریم دی تلاوقت دے دس مختلف طروق اُتے 100 رجزیہ اشعار دی نظم اے جو ماہِ شعبان 799ھ/ مئی 1396ء وچ مکمل ہوئی۔ دراصل ایہ کتاب کتاب النشر توں نظم کيتی گئی اے۔ ایہ کتاب قاہرہ، مصر توں 1282ھ توں 1307ھ تک شائع ہُندی رہی۔ اردو زبان وچ اِس دا ترجمہ قاری عبد اللہ نے مراد آباد توں شائع کروایا۔
ہور پرھیے
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ دائرۃ المعارف الاسلامیہ: جلد 1، صفحہ 462، مقالہ: ابن الجزری۔ مطبوعہ لاہور 1384ھ/1964ء
- ↑ علامہ شمس الدین السخاوی: الضوء اللامع لاھل القرن التاسع، جلد 9، صفحہ 255۔ تذکرہ ابن الجزری۔ مطبوعہ دارالجیل، بیروت، لبنان، 1412ھ/ 1992ء۔
- ↑ علامہ شمس الدین السخاوی: الضوء اللامع لاھل القرن التاسع، جلد 9، صفحہ 255/256۔ تذکرہ ابن الجزری۔ مطبوعہ دارالجیل، بیروت، لبنان، 1412ھ/ 1992ء۔
- ↑ علامہ شمس الدین السخاوی: الضوء اللامع لاھل القرن التاسع، جلد 9، صفحہ 256۔ تذکرہ ابن الجزری۔ مطبوعہ دارالجیل، بیروت، لبنان، 1412ھ/ 1992ء۔
- ↑ عمر رضا کحالہ: معجم المؤلفین، جلد 3، صفحہ 315، تذکرہ علی الجرجانی، الرقم الترجمہ: 10037۔ مطبوعہ مؤسسۃ الرسالہ، بیروت، لبنان، 1357ھ/1938ء۔
- ↑ دائرۃ المعارف الاسلامیہ: جلد 1، صفحہ 463، مقالہ: ابن الجزری۔ مطبوعہ لاہور 1384ھ/1964ء۔
|
|
- ویکیپیڈیا مضامین مع VIAF شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع LCCN شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع ISNI شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع GND شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع SELIBR شناخت کنندگان
- ویکیپیڈیا مضامین مع BNF شناخت کنندگان
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1350 دے جم
- 1429 دیاں موتاں
- اشاعرہ
- دمشق دیاں شخصیتاں
- سنی ائمہ
- شافعی فقہا
- شوافع
- قراء قرآن
- قرون وسطی دے کرد فلسفی
- کرد فلسفی
- کرد ماہرین الٰہیات
- کرد مؤرخین
- محدثین
- مسلم مصنفاں