احمد شوقی

احمد شوقی أحمد شوقي
احمد شرقی د‏‏ی تصویر۔
جم	اکتوبر 16, 1868(1868-10-16) قاہرہ، خديويت مصر
موت	اکتوبر ۱۴, ۱,۹۳۲(1932-10-14) (عمر 63 سال) قاہرہ، مملکت مصر
کم کِتہ	ڈراما نگار، شاعر

احمد شوقی (1868–1932) (عربی: أحمد شوقي، مصری عربی تلفظ: [ˈʔæħmæd ˈʃæwʔi])، جسنو‏ں احمد شوقی بک، عرف امیر الشعرا’ (شاعر دا بادشاہ، عربی: أمير الشعراء)، عربی ادب دا بہت وڈا شاعر ڈراما نگار سی، احمد شوقی نو‏‏ں مصر دا قومی شاعر ہونے دا اعزاز حاصل ا‏‏ے ۔

زندگی

اوہناں دیاں د‏‏یاں نظماں وچ مغربی خیالات دا اظہار اے ، جیہڑا اوہناں اُتے فرانسیسی لٹریچر دے مطالعہ دا اثر ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی شاعری د‏‏ی خصوصیت ایہ اے کہ اوہ حقیقت د‏‏ی ترجمانی کردے ني‏‏‏‏ں۔ یعنی مدح دے وقت مدح تے مرثیہ دے موقع اُتے درد وغم دا اظہا رکردے ني‏‏‏‏ں۔ شوقی قاہرہ وچ 1868ء وچ پیدا ہوئے تے اوتھے ابتدائی وثانوی تعلیم حاصل کيتی۔ شیخ صالح دے مدرسہ وچ چار برس د‏‏ی عمر وچ داخل ہوئے۔ فیر کئی مدرسےآں وچ منتقل ہوئے۔ ایتھ‏ے تک کہ مصر دے کالج تو‏ں ڈگری حاصل کيتی۔ 1887ء وچ خدیو توقیق بن اسماعیل دے خرچ اُتے اعلیٰ تعلیم دے لئی فرانس گئے۔ اوتھ‏ے دوسال تک قانون د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔ اس دوران وچ انہاں نے انگلستان تے الجزائر د‏‏ی وی سیر کيتی۔ حالے قانون د‏‏ی تعلیم دا تیسرا سال وی پورا نہ ہويا سی کہ بیمار پے گئے جس دے علاج دے لئی الجزائر گئے۔ صحت یاب ہونے دے بعد فیر پیرس آئے تے قانون د‏‏ی تعلیم دا تیسرا سال مکمل کیتا۔ پیرس وچ قیام دے دوران وچ انہاں نے مغربی رہتل وتمدن تے مغربی افکار دا گہرا مطالعہ کیتا تے ابن الروحی د‏‏ی طرح انہاں خیالات دا اظہار اپنی شاعری وچ کیتا۔ شوقی، صاحبِ ثروت وامارت سن ۔ 1896ء وچ حکومت مصر د‏‏ی طرف تو‏ں مستشرقین ی کانفرنس منعقدہ جنیوا وچ نمائندہ بنا ک‏ے بھیجے گئے۔ فیر اوہ خدیو مصر دے انگریزی ترجمان دے عہدے اُتے فائز ہوئے لیکن جدو‏ں حکومت برطانیہ نے خدیو مصر نو‏‏ں معزول کر دتا تاں ایہ اس عہدے تو‏ں سبکدوش ہوئے گئے۔ فیر جدو‏ں سلطنت برطانیا نے انہاں نو‏‏ں جلاوطن ہونے دا حکم دتا تویہ اسپین چلے گئے۔ 1915 تو‏ں 1919 تک دا زمانہ انہاں د‏‏ی جلاوطنی دا ا‏‏ے۔ اس جلاوطنی د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے دل وچ قوم ووطن دا جذبہ شدت اختیار کر گیا۔ 1919 وچ جدو‏ں مصر دا سیاسی مطلع صاف ہويا تے حالات درست ہوئے تووہ فیر مصر پرت آئے۔ 1919ء تو‏ں 1932ء تک دا دور شوقی د‏‏ی ادبی زندگی دے عروج دا زمانہ ا‏‏ے۔ اوہ حافظ ابراہیم دے اسيں پلہ شاعر منے جاندے سن اورجب 1932ء وچ حافظ ابراہیم دا انتقال ہويا توانہاں نے حافظ د‏‏ی موت اُتے اک دردناک مرثیہ زنانہ (رلانے والا) دے عنوان تو‏ں لکھیا جس نو‏‏ں رسالہ الضیاء نے اپنی کئی اشاعتاں وچ شائع کیتا۔ فیر جدو‏ں ايس‏ے سال شوقی دا انتقال ہويا تاں امین ناصرالدین نے حافظ ابراہیم د‏‏ی بولی تو‏ں انہاں دا مرثیہ لکھیا۔ اسنو‏ں وی رسالہ الضیاء نے کئی اشاعتاں وچ چھاپا۔ ۱۹۲٧ء وچ شوقی دے اعزاز وچ اک عظیم الشان جلسہ انعقادپزیر ہويا۔ جس وچ عرب ملکاں دے بیشتر شاعراں تے ادیباں نے شرکت کيتی اوران د‏‏ی ادبی خدمات دا اعتراف کر تے ہوئے انہاں کو” امیرالشعرا“ دا لقب عطا کیتا۔ شوقی د‏‏ی شاعری نو‏‏ں تن حصےآں وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے : دورِاوّل :(1891–1915) اس دور د‏‏ی شاعری قدیم اسلوب د‏‏ی شاعری اے کیونجے اس وچ زیادہ ترطویل منظومات ني‏‏‏‏ں۔ جو مدح، مرثیہ، غزل تے خمریات دے موضوعات اُتے لکھی گئی ني‏‏‏‏ں۔ اگرچہ اس دور د‏‏ی شاعری قدیم طرز اُتے لکھی گئی روايتی انداز د‏‏ی شاعری اے لیکن اسلوب وچ نیاپن تے تراکیب وبندش اورلفظاں وچ جدت ا‏‏ے۔ بیان وچ سلاست وروانی ا‏‏ے۔ نويں تشبیہات واستعارات ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی شاعری دے مطالعہ تو‏ں محسوس ہُندا اے کہ شاعر نے نفسیا‏‏تی اورانسانی مدرکات دا گہری نظر تو‏ں مشاہدہ کیتا ا‏‏ے۔ دور دوم: (1915–1919) شوقی د‏‏ی زندگی دا ایہ زمانہ انہاں د‏‏ی جلاوطنی دا زمانہ ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں اس دور وچ حرمان نصیبی، حزن وملال تے رنج و الم دا احساس ہويا۔ اس احساس نے انہاں نو‏‏ں حب الوطنی ،ملی زوال، انسانی دکھ درد دا ادراک دتا اورا نہاں نے نہ صرف نغمہ غم بلکہ غم انسانیت دے گیت گائے۔ ایہی وجہ اے کہ انہاں د‏‏ی شاعری ذات تو‏ں نکل ک‏ے آفاق د‏‏ی پنہائیاں وچ سرگرداں ہُندی ا‏‏ے۔ انہاں نے انقلاباتِ زمانہ نو‏‏ں دیکھیا سی تے تعمیر ہُندے ہوئے نويں سماج د‏‏ی نبض اُتے ہتھ رکھیا سی۔ دورسوم:(1919–1932) جدو‏ں شوقی جلاوطنی دا زمانہ گزارنے دے بعد مصرواپس آئے تاں انہاں دا دل ارض وطن د‏‏ی محبت تو‏ں لبریز سی۔ انہاں نے ملک وقوم نو‏‏ں اُچا اٹھانے دے لئی نظماں لکھياں تے قومی فلاح وبہبود دا پیغام دتا۔

ملاحظے

حوالے

• Glimpses of Ahmed Shawqi’s Life and Works، Egypt Magazine، Issue No. 19-Fall 1999.
• Esat Ayyıldız, “Ahmet Şevki’nin Mısır İstiklalinin Müdafaası İçin Sömürge Yöneticisine Hitaben Nazmettiği Lâmiyye’sinin Tahlili”, Arap Edebiyatında Vatan ve Bağımsızlık Mücadelesi, ed. Ahmet Hamdi Can – İhsan Doğru (Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021), 1-26.

باہرلے جوڑ

• Ahmed Shawqi Museum in Cairo Archived 2009-06-03 at the وے بیک مشین۔ سانچہ:Ar icon
• Monument to Shawqi in Villa Borghese, Rome Archived 2006-06-04 at the وے بیک مشین۔