اردو بلاگنگ
بلاگ جس دی لغوی اردو نوشتۂ جال بنے گی اصل وچ اک امیختہ (portmanteau) لفظ اے جو 1998 توں اپنے موجودہ ویب دے مفہوم وچ استعمال ہوئے رہیا اے، چونکہ عربی وچ اس دے لئی مدونہ دا لفظ مستعمل اے لہذا ايسے نوں اردو وچ اپنایا جا رہیا اے جداں کہ اردو وچ ہور بے شمار لفظاں عربی توں اپنائے گئے نيں، مدونہ دی جمع مدونات اختیار کيتی جاندی اے۔ اس اُتے تفصیلی مضمون دے ليے ویکھو مدونہ (blog) ۔
بلاگنگ دا تاریخی پس منظر
[سودھو]بلاگ انگریزی دے دو لفظاں web تے log توں مل کے بنا اے جو ایسی ویب سائٹس دے لئی استعمال کيتا جاندا اے جس وچ معلومات نوں تریخ وار رکھیا جاندا اے۔ ویب لاگ ( weblog) دا لفظ جان بارگر Jorn Barger نے پہلی دفعہ 1997 استعمال کيتا سی جو robotwisdom.com نامی ویب لاگ سائٹ چلا رہے نيں۔ اس دے بعد لفظ بلاگ نوں پیٹر مرہولز (Peter Merholz) نے مزاحیہ انداز وچ لفظ ویب لاگ نوں توڑ کر we blog دے طور اُتے استعمال کيتا تے ایتھے توں فیر لفظ بلاگ مشہور ہوئے گیا۔
Xanga
[سودھو]Xanga نامی سائٹ جو بلاگنگ وچ اک وڈا ناں اے 1998 تک صرف 100 بلاگ سن مگر 2005 تک 20 ملین توں تجاوز کر چکے سن ۔ اس دے بعد مندرجہ ذیل بلاگ ہوسٹنگ ٹولز میدان وچ آئے تے بلاگنگ نوں بے پناہ مقبولیت حاصل ہوئی۔ اوپن ڈائری بلاگنگ نے سب توں پہلے تبصرے کرنے دی سہولت پیش کيتی۔ لائیو جرنل اک ہور مفت تے مشہور بلاگنگ سروس اے جو پرائیوٹ جرنل، بلاگ، ڈسکشن فورم تے سوشل نیٹ ورکنگ سائٹ بنانے دی سہولت فراہم کردی اے۔ 1999 توں ہن تک ا کروڑ چالیس توں ودھ بلاگز تے کمیونٹیاں بن چکی نيں، لائیو جرنل اُتے آپ اپنے موبائل فون توں وی پوسٹ کر سکدے نيں۔
بلاگ دیاں قسماں
[سودھو]بلاگ دی زیادہ تر قسماں تحریری نيں مگر بلاگنگ صرف تحریر تک ہی محدود نئيں اے۔ کچھ بلاگ فوٹو گرافی ( فوٹو بلاگ )، اسکیچ بلاگ، وڈیو بلاگ ( وی لاگ )، میوزک بلاگ ( MP3 blog)، آڈیو (podcasting) اُتے توجہ مرکوز رکھدے نيں تے ایہ سب سوشل میڈیا دے وڈے نیٹ ورک دا حصہ نيں۔
بلاگنگ دی سروس بہت ساریاں کمپنیاں مہیا کردیاں نيں جنہاں وچ قابل ذکر مندرجہ ذیل نيں :
گوگل دا بلاگر(Blogger) یا بلاگسپاٹ(Blogspot)
[سودھو]بلاگر بہت مشہور سروس اے تے بوہت سارے مفت ٹیمپلیٹس وی دستیاب نيں جنہاں نوں بہت حد تک اپنی مرضی دے مطابق ڈھالیا جا سکدا اے۔ ماضی نیڑے وچ توہین آمیز خاکےآں دے بحران دے دوران بلاگسپاٹ حکومت پاکستان دی پابندی دی زد وچ آچکيا اے۔ جس دی وجہ توں کئی اک پاکستانی بلاگر بلاگسپاٹ چھڈ کے ورڈپریس یا دوسری بلاگنگ سروسز اُتے منتقل ہوئے گئے۔ بلاگر دے صفحات چونکہ متحرک نئيں بلکہ جامد ہُندے نيں اس لئی انہاں اُتے گوگل ایڈ سینس بہتر طور اُتے کم کردے نيں۔
مووایبل ٹائپ (Movable TypePad)
[سودھو]موو ایبل ٹائپ وی اک مشہور بلاگنگ سروس اے۔ شروع وچ مووایبل ٹائپ دی سروس مفت سی لیکن بعد ميں مقبولیت حاصل کرنے دے بعد اس دی فیس مقرر دتی گئی۔ موو ایبل دو طرح دی بلاگنگ دا انتخاب دیندی اے۔ اول آپ اپنا بلاگ مووایبل ٹائپ دی سائٹ اُتے بلاگ بنا لاں، دوم انہاں دا سافٹ وئیر لے کے اپنی سائٹ اُتے نصب کر دتیاں۔ شروع وچ مووایبل ٹائپ دی سروس مفت سی لیکن بعد ميں مقبولیت حاصل کرنے دے بعد اس دی فیس مقرر دتی گئی۔ اُتے حال ہی وچ انہاں نے اپنا سافٹ وئیر آزاد مصدر کر دتا اے۔ ہن آپ مفت وچ مووایبل ٹائپ ڈاؤن لوڈ کرکے اپنی سائٹ اُتے نصب کر سکدے نيں۔ اُتے مووایبل ٹائپ دی سائٹ اُتے بلاگ بنانے دی صورت وچ آپکو فیس ادا کرنی ہوئے گی۔ مووایبل ٹائپ 2002 تک سب توں مشہور بلاگنگ سروس سی لیکن فیس مقرر کرنے دے بعد ایہ میدان ورڈ پریس نے مار لیا۔ بی بی سی اردو بلاگز ايسے سروس اُتے مشتمل نيں۔
ورڈپریس(Wordpress)
[سودھو]ورڈ پریس اک ہور بہت مشہور سروس اے تے بلاشبہ اس وقت بلاگنگ دی دنیا وچ راج کر رہی اے اپنے بے شمار دلکش تھیمز Archived 2017-09-16 at the وے بیک مشین تے پلگ انز دی مدد توں آپ اپنی سائٹ نوں بلاگ توں لےکے کسی خبراں دی ویب سائٹ یا فیر کوئی تے شکل دے سکدے نيں۔ مووایبل ٹائپ دی طرح ورڈپریس وی دو طرح دی بلاگنگ دا انتخاب دیندی اے۔ ورڈپریس دی سب توں وڈی خوبی اس دی لچکدار ساخت اے۔ ورڈپریس نوں دنیا دی ہر تحریری زبان وچ باآسانی ڈھالیا جا سکدا اے۔ آزاد مصدر ہونے دے سبب اس دے مسائل دے لئی مناسب سپورٹ بالکل مفت ورڈپریس دی سائٹ اُتے دستیاب اے، جتھے دنیا بھر توں ورڈپریس دے صارفین باہمی تعاون توں منٹاں وچ آپ دے مسائل حل کر دیندے نيں۔ ایزی استاد Archived 2017-09-25 at the وے بیک مشین دا اردو بلاگ ورڈ پریس اُتے بنایا گیا اے۔
بلاگنگ سرچ انجن
[سودھو]ٹیکنو ریٹی بلاگنگ دا سب توں وڈا سرچ انجن اے تے اس اُتے بلاگز دی رینکنگ دے نال نال ہر بلاگ نوں پسند کرنے والےآں دے شماریات وی رکھے جاندے نيں۔ ٹیکنو ریٹی نوں بیسٹ ٹیکنیکل اچیومنٹ ایوارڈ تے بیسٹ آف شو 2006 دا مل چکيا اے۔ اپریل دو ہزار ست دی بلاگ شماری جو ٹیکنو ریٹی نے دی اس دے مطابق پچھتر ملین دے نیڑے بلاگ موجود نيں۔ بلاگنگ دے دوسرے وڈے سرچ انجن مندرجہ ذیل نيں
گوگل بلاگ سرچ blogsearch.google.com آسک بلاگ سرچ blog.ask.com بلاگ سرچ انجن www.blogsearchengine.com/
بلاگ شماریات
[سودھو]امریکا، کینیڈا، یوکے، آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ دے بلاگز تقریباً چھتِیہہ ملین نيں۔
ایشیا دے بلاگز دی تعداد تقریباً پچیہہ ملین اے
یورپ دی تقریباً تن ملین
مشرق وسطی دے دس ہزار
بھارت دے اک لکھ
پاکستان دے لگ بھگ دو ہزار
اردو بلاگنگ
[سودھو]بلاگنگ دی اس تیز رفتار ترقی نے اردو نوں وی متاثر کیا، دیر توں سہی مگر اردو کمیونٹی نے اس گل دا ادراک کيتا کہ بلاگنگ دی دنیا وچ انہاں دا حصہ نہ ہونے دے برابر اے۔ ٢٠٠۴ تک اردو وچ بلاگ لکهنے والے بہت ہی کم تہے ـ اک صاحب تہے دبئی توں شعیب اختر اک صاحب تہے انڈیا توں جنہاں دا دعوه تها که انہاں دا بلاگ اردو دا پہلا بلاگ اے ـ اور خاور کھوکھر جو که میک دا کمپیوٹر استعمال کردے تہے اس لئی انہاں دے بلاگ اُتے ڈبے بن جاندے تہے ـ
2005 اردو بلاگرز سامنے آنے شروع ہوئے تے فیر انہاں اردو بلاگرز دی بدولت انٹر نیٹ اُتے تحریری اردو دی مکمل ویب سائٹس سامنے آنا شروع ہوئیاں جنہاں وچ اردو ویب محفل اک مشہور و مقبول ویب سائٹ بن دے سامنے آئی تے بہت ساری دوسری تحریری اردو دی ویب سائٹس دی بنیاد بنی۔ اردو ویب محفل نے بوہت سارے سافٹ وئیر وی اردو دنیا نوں دتے جنہاں وچ اردو ایڈیٹر، اردو اوپن پیڈ خصوصا قابل ذکر نيں کیونجے اس دی وجہ توں ہر سائٹ اُتے اسنوں اردو ٹیکسٹ باکس دے طور اُتے استعمال کرنا ممکن ہويا تے اردو لکھنا اِنّا ہی سہل ہوئے گیا جِنّا انگریزی اے۔ بوہت سارے دیدہ زیب فانٹس وی سامنے آنے شروع ہوئے تے اردو دے محبان وچ انٹرنیٹ اُتے اردو لکھنے تے پڑھنے وچ بے پناہ وادھا ہويا۔
اردو بلاگنگ دی سروس شروع کرنے وچ تن ویب سائٹس نمایاں نيں
اردو پوائنٹ بلاگز
اردو ہوم بلاگز
اردو ٹیک بلاگز
اس دے علاوہ وڈے اخبارات جو اردو بلاگ چلاندے نيں انہاں وچ بی بی سی اردو تے جنگ شامل نيں۔
اردو پوائنٹ بلاگز
[سودھو]اردو پوائنٹ بلاگز خوبصورت نستعلیق اردو فونٹ(گوہر نستعلیق) دے نال اردو پوائنٹ اُتے پیش کیتے جاندے نيں مگر ایہ نستعلیق فونٹ صرف انٹرنیٹ ایکسپلورر استعمال کنندگان دیکھ سکدے نيں۔ اردوپوائنٹ دے اعداد و شمار دے مطابق ہن تک 68 بلاگرز اپنا بلاگ اردو پوائنٹ اُتے بنا چکے نيں تے انہاں دے بلاگز اُتے ڈھائی ہزار توں ودھ تبصرہ جات موجود نيں۔
اردو ہوم بلاگز
[سودھو]اردو ہوم نے ورڈ پریس نوں بنیاد بنا کے اردو بلاگنگ دی سروس شروع دی تے چند تھیمز نوں اردوا کر صارفین نوں اردو بلاگنگ دی طرف راغب کيتا۔ اس اقدام توں اردو بلاگنگ دی طرف عمدہ پیش رفت ہوئی تے اردو بلاگران نوں اپنی ذاتی ویب سائٹ نوں اپنی مرضی توں ڈھالنے دا موقع ملیا جتھے اوہ تھیم وچ چند تبدیلیاں کرکے اس ہور بہتر بنا سکے۔ اردو ہوم دے بلاگز دا آغاز تاں چنگا سی مگر صارفین دی شکایات تے انہاں دی آرا نوں لینے دا کوئی انتظام نہ کيتا گیا جس دی وجہ توں اردو بلاگران وچ تشنگی دا احساس گہرا ہويا تے انہاں وچوں چند اک نے کچھ تے کہنہ مشق اردو بلاگران دی مدد توں اک ہور اردو بلاگنگ سروس دی بنیاد پائی جس دا ناں اردو ٹیک رکھیا گیا۔ ایہ کم بروقت ہوئے گیا کیونجے کچھ عرصہ پہلے اردو ہوم بلاگز ختم کر دتے گئے۔
اردو ٹیک بلاگز
[سودھو]اردو ٹیک وی مشہور بلاگ سافٹوئیر ورڈ پریس نوں استعمال کردے ہوئے بلاگنگ سروس مہیا کردی اے البتہ اس دی خاص گل ورڈ پریس تھیمز نوں اردوا کر انہاں وچ اردو پیڈ نوں شامل کرنا اے جس توں پوسٹ اُتے تبصرہ کرنے کرنے والےآں نوں وی اپنے کمپیوٹر اُتے بغیر اردو دی سپورٹ شامل کیتے اردو وچ تبصرہ کرنے دی سہولت میسر آندی اے۔
اردو ٹیک دی انتظامیہ دا کہنا اے کہ انہاں دا بنیادی مقصد اردو لکھنے پڑھنے والےآں نوں انٹرنیٹ اُتے بہترین سہولیات فراہم کرنا تے اظہارِ رائے دی آزادی اے۔ اردو ٹیک دی بلاگنگ سروس اُتے دتی جانے والی سہولیات درج ذیل نيں۔ انتظامیہ دی جانب توں کوئی اشتہار نئيں چلائے جاواں گے۔ صارف اپنے بلاگ اُتے اپنی مرضی دے اشتہارات لگانے دے مجاز نيں۔ اظہارِ رائے دی آزادی۔ آپ نوں ہرطرح دے موضوعات اُتے لکھنے دی آزادی اے، اردو ٹیک دی انتظامیہ آپ دیاں تحریراں وچ کِسے قسم دی دخل اندازی نئيں کرے گی۔ اُتے لکھاریاں توں توقع اے کہ اوہ شائستگی دا دامن ہتھ توں نہ جانے دین گے۔ SubDomain۔ ہور بلاگنگ سروسز دے برعکس اردو ٹیک اُتے بلاگرز نوں سب ڈومین دی سہولت دتی جاندی اے۔ ورڈپریس دے اردو تھیم دی اک وسیع تعداد۔ ہر تھیم وچ اردو اوپن پیڈ شامل کيتا گیا اے تاکہ لکھاری تے قاری دوناں نوں اردو لکھنے وچ کوئی
دشواری نہ ہوئے۔ لامحدود ویب سپیس
لامحدود ڈیٹابیس دی سپیس
لامحدود بینڈوڈتھ
فرمائش اُتے تھیم تیار تے فراہم
فرمائش اُتے پلگ اِنہاں دی فراہم
FTP دی سہولت عنقریب
مدونہ خورد تے جمیع بلاگ (Blog Feeds and Aggregator)
[سودھو]اردو مدونہ خورع سب توں پہلے اردو ویب ڈاٹ آرگ نے شروع دی تے اس دے لئی سیارہ نامی سافٹ ویئر استعمال کيتا۔ 2005 دے دوران اردو سیاره تکنیدیاں مشکلاں دا شکار رہی۔ اس دے بعد ہور مدونہ خورد موقع اردو دے رنگ تے اردو ٹیک سامنے آئیاں ۔ اردو ٹیک وچ وینس (سیارہ دا اگلا نسخہ ) نامی سافٹ ویئر استعمال کيتا گیا۔
مارچ 2010 وچ اک نواں جمیع مدونہ اردو بلاگز وجود وچ آیا جس وچ ورڈ پریس مدونہ سافٹ ویئر نوں استعمال کر کے جمیع مدونہ تشکیل دیاگیا۔ اس جمیع دی خصوصیات وچ گراویٹر سہولت سب توں نمایاں اے، جس دی مدد توں صارفین مدونہ ساز نوں انہاں دی نمائندہ تصویر توں باآسانی شناخت کر سکدے نيں۔ ہور خصوصیات وچ محمول توں دیکھنے اُتے مجمول سانچہ دا کھلنا، کسی اک منتخب کردہ مدونہ ساز دی تحاریر دیکھنا، پرانی تحاریر وثائق دی صورت دستیاب ہونا شامل نيں۔
جمیع بلاگ نوں استعمال کرکے بوہت سارے بلاگرز دی تحریز اک ہی جگہ دیکھی جا سکدیاں نيں تے اس توں مختلف بلاگرز دے خیالات اک ہی جگہ اُتے پڑھنے نوں مل جاندے نيں جس توں صارفین نوں بہت سہولت رہندی اے۔ جمیع بلاگ ایداں دے بیشتر اردو بلاگرز نوں وی منظر عام اُتے لاندے نيں جنہاں دے بلاگ بیشتر نیٹ ورک صارفین دی نظر توں پوشیدہ ہُندے نيں۔ اج کل مندرجہ ذیل جمیع بلاگ دستیاب نيں۔ اردو ٹیک دی دستیابی تاوقت معلوم نئيں۔
- اردو دے رنگ http://urdu.gmkhawar.net Archived 2020-11-01 at the وے بیک مشین
- اردو ویب سیارہ http://www.urduweb.org/planet
- اردو بلاگز http://www.urdublogz.com Archived 2010-06-03 at the وے بیک مشین
- ا ناتسگالب ودر https://blogistan.urdusource.com/ Archived 2017-02-08 at the وے بیک مشین
ہور
[سودھو]معاونت:مدونات وچ ویکیپیڈیا ربط