Jump to content

ارسطو

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
ارسطو
(قدیم یونانی وچ: Ἀριστοτέλης)[۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1559) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
 

جم سنہ 384 ق م [۲][۳][۴][۵][۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


استاگیرا [۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات سنہ 322 ق م [۲][۳][۴][۶][۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وجہ وفات آنتوں کی بیماری [۷]  ویکی ڈیٹا اُتے (P509) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مدفن استاگیرا [۸][۹][۱۰]  ویکی ڈیٹا اُتے (P119) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
طرز وفات طبعی موت [۱۱]،  خودکشی [۶]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1196) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
رہائش ایتھنز (۰۳۶۶ ق.م–۰۳۴۷ ق.م)

ایتھنز (۰۳۳۵ ق.م–۰۳۲۳ ق.م)[۱۲]  ویکی ڈیٹا اُتے (P551) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
نسل یونانی [۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P172) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
استعمال ہتھ بایاں   ویکی ڈیٹا اُتے (P552) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عارضہ ہکلاہٹ
زوجہ پاتھیاس [۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P26) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ساتھی ہرپیلس [۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P451) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
اولاد نیکوماچس [۱۱]،  پاتھیاس   ویکی ڈیٹا اُتے (P40) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
والد نیکوماچس [۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P22) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
بہن/بھائی
اریمنستی [۱۴]،  اریمنیستھس [۱۴]  ویکی ڈیٹا اُتے (P3373) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
مادر علمی اکیڈیمی [۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P69) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
استاذ افلاطون [۱۵][۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1066) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تلمیذ خاص سکندر [۱۱]،  ثاوفرسطس [۱۱][۱۶][۱۷]،  ارسطکاس [۱۸]،  مینو   ویکی ڈیٹا اُتے (P802) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ ماہر حیاتیات [۱۱]،  ماہر کونیات [۱۱]،  منطقی [۱۱]،  ماہر حیوانیات [۱۱]،  ادبی نقاد [۱۱]،  ریاضی دان [۱۱]،  ماہر حیاتی اخلاقیات [۱۱]،  ماہر علمیات [۱۱]،  سیاسی فلسفی [۱۱]،  جامع العلوم [۱۱]،  زبان کا فلسفی [۱۱]،  لکھاری [۱۹][۱۱][۲۰][۲۱]،  فلسفی [۲۲][۱۱][۲۳]،  تارہ گرو [۱۱]،  جغرافیا دان [۱۱]،  استاد [۲۴][۱۱]،  اتالیق [۲۵][۲۶][۲۷][۱۱]،  ماہر علم الوجود ،  طبیعیات دان   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ ورانہ زبان پراݨی یونانی [۱۱][۲۸]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شعبۂ عمل فلاسفی [۱۱]،  قدرتی فلسفہ   ویکی ڈیٹا اُتے (P101) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
کارہائے نمایاں سیاست ،  طبیعیات ،  پوئتیکا ،  ایتھنز کا آئین   ویکی ڈیٹا اُتے (P800) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مؤثر افلاطون [۱۱]،  سقراط ،  ہیراکلیٹس ،  بارامانیاس ،  ڈیموکریٹس ،  اناکسی میندر ،  ایپیکیورس ،  بقراط ،  امپی دوکلیز   ویکی ڈیٹا اُتے (P737) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تحریک مشائیت [۱۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P135) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
ربط=انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس IMDB اُتے صفحات  ویکی ڈیٹا اُتے (P345) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

ارسطو (انگریزی: Aristotle) یونان دے ممتاز فلسفی، مفکر، جامع العلوم، تے ماہر منطق سن، جیہناں نے افلاطون ورگے استاد د‏‏ی صحبت پائی تے سکندر مقدونی دے استاد رہ‏‏ے۔ اوہ فلسفے وچ مشائی مکاتب فک‏ر ک‏ے بانی نيں۔ اوہناں نے فلسفے دے نال نال کئی مضامین اُتے کتاباں لکھياں جنہاں وچ فزکس، حیاتیات، حیوانیات، شاعری، ڈراما، موسیقی، نفسیات، معاشیات، لسانیات، سیاسیات تے ارضیات شام‏ل نيں۔ ارسطو نے اپنے تو‏ں پہلے موجود فلسفیانہ نظریات دا اک پیچیدہ تے جامع نچوڑ پیش کيتا۔ ایہ اوہناں د‏‏ی تعلیمات ہی سی جیہدے تو‏ں مغرب نے اپنا فکری لغت تے تحقیق کرن دا طریقہ حاصل کيتا۔ جیہدے نتیجے وچ اوہناں دے فلسفے دا ہر مغربی علم اُتے اک منفرد اثر موجود اے تے اج وی مباحثاں دا موضوع بنیا ہویا ا‏‏ے۔

اوہناں د‏‏ی زندگی دے بارے وچ بہت گھٹ معلومات موجود نیں۔ ارسطو شمالی یونان دے شہر استاگیرا وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد نیکوماچس دا انتقال ہو گیا جدو‏ں حالے ارسطو بچے سن ۔ ستاراں یا اٹھاراں سال د‏‏ی عمر وچ انھاں نے افلاطون د‏‏ی اکیڈمی وچ داخلہ لیا تے اوتھ‏ے سینتِی سال د‏‏ی عمر تک تعلیم حاصل کيتی۔ افلاطون د‏‏ی وفات دے کچھ وقت بعد آپ نے ایتھنز چھڈیا تے مقدونیہ دے فلپ دوم د‏‏ی گزارش اُتے اس دے بیٹے سکندر مقدونی نو‏‏ں تعلیم دتی۔

زِندگی

[سودھو]

ارسطو د‏‏ی زندگی دے بارے وچ بوہت گھٹ جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ارسطو شمالی یونان دے شہر اسٹگیرا وچ پیدا ہويا سی۔ اس دے والد نیکوماس دا انتقال اودو‏ں ہويا جدو‏ں ارسطو بچپن وچ سی تے اس د‏ی پرورش اک سرپرست نے کيتی۔ ستاراں یا اٹھارہ سال د‏‏ی عمر وچ اوہ ایتھنز وچ پلوٹو د‏‏ی اکیڈمی وچ شام‏ل ہويا تے سینتِیہہ سال (سن c 347 ق م) د‏‏ی عمر تک اوتھے رہیا۔ افلاطون د‏‏ی وفات دے فورا بعد ہی، ارسطو نے ایتھنز چھڈ دتا تے میسیڈون دے فلپ دوم د‏‏ی درخواست پر، 343 ق م وچ سکندر اعظم د‏‏ی عظیم تعلیم دا درس لیا۔ اس نے لائسیم وچ اک لائبریری قائم کیجس نے اسنو‏ں پاپائرس اسکرول اُتے اپنی سیکڑاں کتاباں تیار کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ بھانويں ارسطو نے اشاعت لئی بہت سارے خوبصورت مقالے تے مکالمے لکھے، لیکن اس د‏ی اصل پیداوا‏‏ر دا صرف اک تہائی حصہ ہی بچا اے، اس وچو‏ں کسی نے اشاعت دا ارادہ نئيں کيتا۔ طبعی سائنس دے بارے وچ ارسطو دے خیالات نے قرون وسطی دے سکالرشپ نو‏‏ں گہرا شکل دتی۔ انہاں دا اثر جانہار(مرحوم) نوادرات تے ابتدائی قرون وسطی تو‏ں نشا۔ ثانیہ تک پھیل گیا تے جداں تک کلاسیکی میکانکس ورگے روشن خیالی تے نظریات تک نظامی طور اُتے تبدیل نئيں ہوئے۔ ارسطو دے کچھ علمی مشاہدے انہاں د‏‏ی حیاتیات وچ پائے گئے، جداں آکٹپس دے ہیکٹوکوٹیل (تولیدی) بازو پر، 19 ويں صدی تک انکار نئيں کيتا گیا سی۔ اس د‏ی تخلیقات وچ منطق دا ابتدائی پہلا باقاعدہ مطالعہ اے، جس دا مطالعہ قرون وسطی دے علما جداں پیٹر ایبلارڈ تے جان باریڈان نے کيتا سی۔۔ منطق اُتے ارسطو دا اثر 19 ويں صدی تک وی جاری رہیا۔ اوہ متاثر اسلامی فک‏ر ک‏ے دوران مشرق وسطی دے نال نال عیسائی الہیات، خاص طور اُتے Neoplatonism دے ابتدائی کلیسیا تے علمی د‏‏ی روایت کیتھولک چرچ۔ ارسطو قرون وسطی دے مسلم اسکالراں وچ "پہلا استاد" دے طور اُتے تے تھامس ایکناس جداں قرون وسطی دے عیسائیاں وچ محض "دی فلاسفر" د‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور سی۔ اس د‏ی اخلاقیات، دے جدید آمد دے نال ہمیشہ بااثر، حاصل کيتی تجدید دلچسپی

علمی مساعی

[سودھو]
ارسطو (سجے) تے افلاطون (کھبے)

فلسفہ دے علاوہ جو چیز ارسطو نو‏‏ں سابق فلاسفہ تو‏ں ممتاز کردی اے اوہ اس دا عملی فزکس، ہیئت تے حیاتیات وچ ملکہ سی۔ اوہ پہلا عالم سی جس نے علمی اصطلاحات وضع کیتیاں۔ منطق نو‏‏ں باقاعدہ علم دا درجہ دتا۔ تے سیاست و معاشرت دے لئی باضابطہ اصول ترتیب دیے۔ اس د‏ی قائم کردہ اکیڈمی عرصہ دراز تک مرکز علم و فن رہی۔

بنیادی نظریات

[سودھو]
  • خدا اک نادیدہ مقناطیسی قوت اے جو ہر شے نو‏‏ں اپنی جانب کھینچک‏ی ا‏‏ے۔ حرکت دراصل ايس‏ے کشش دا نتیجہ اے جو زندگی دا موجب ا‏‏ے۔
  • خدا بے نیاز ا‏‏ے۔ اوہ اپنی نمود و نمائش تو‏ں مبرا تے جنت جہنم، نیکی بدی تو‏ں منزا ا‏‏ے۔
  • انسان دا شرف و اختصاص، اس د‏ی قوت، عقل تے فکر وچ مضمر ا‏‏ے۔
  • کامل انسان اشرف المخلوق بن جاندا اے تے منتشر و شریر ہوئے تاں ارزل المخلوق۔
  • اعتدال بہترین راستہ ا‏‏ے۔
  • عورت فطرتاً مرد تو‏ں ذہنی و جسمانی طور اُتے پست ا‏‏ے۔

اہ‏م لِکھتاں

[سودھو]

ارسطو صرف فلسفی ہی نہ سی، بلکہ اوہ علم طب، علم حیوانات، ریاضی، علم ہيئت، سیاسیات، مابعدالفزکس تے علم اخلاقیات اُتے قدیم حکماء دے مستند تے صاحب الرائے عالم منیا جاندا ا‏‏ے۔ اوہناں د‏یاں کتاباں تے تحقیقی رسالےآں د‏‏ی تعداد ہزار تو‏ں اُتے اے، جیہناں وچو‏ں اہ‏م ایہ نيں۔

  • المقولات
  • الاخلاق
  • مابعدالطبیعیہ
  • العبارۃ
  • الب رہان
  • الجدل
  • الخطابہ
  • الشعر
  • النفس
  • الحیوان
  • الحس و المحسوس
  • بوطیقا

باہرلے جوڑ

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ ۱.۴ Aristotle — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۵ اگست ۲۰۱۸
  2. ۲.۰ ۲.۱ وصلة : https://d-nb.info/gnd/118650130  — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اپریل ۲۰۱۴ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
  3. ۳.۰ ۳.۱ full work available at URL: http://feb-web.ru/feb/kle/ — عنوان : Краткая литературная энциклопедия — ناشر: The Great Russian Encyclopedia
  4. ۴.۰ ۴.۱ full work available at URL: http://feb-web.ru/feb/kle/ — مصنف: Arthur Berry — عنوان : A Short History of Astronomy — ناشر: John Murray
  5. full work available at URL: http://feb-web.ru/feb/kle/ — عنوان : Aristoteles — شائع شدہ از: Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru
  6. ۶.۰ ۶.۱ full work available at URL: http://feb-web.ru/feb/kle/ — عنوان : Аристотель — شائع شدہ از: Encyclopedic Lexicon. Volume III, 1835 — اقتباس: Он бежал с большею частью учеников своих в Халкиду, что на острове Эвбее, к родственникам своим по матери, и вскоре потом, в 322 г. до Р. X. отравил себя, как говорят, не желая отправиться в Афины, по требованию Ареопага. سائیٹ غلطی: Invalid <ref> tag; name "2d1dabee80155b22d298400adc1da7b179dde553" defined multiple times with different content
  7. Aristotle — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۵ اگست ۲۰۱۸
  8. Arithmetizations of Syllogistic à la Leibniz — شائع شدہ از: ۳۰ مئی ۲۰۱۲
  9. Isocrates and Aristotle on Rhetoric
  10. Isocrates and Aristotle on Rhetoric — عنوان : Aristoteles — شائع شدہ از: Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru — اقتباس: Демофил обвинил Аристотеля в ἀσέβεια; тот бежал в евбейский город Халкиду (в 223 или 222 г.) и там умер.
  11. ۱۱.۰۰ ۱۱.۰۱ ۱۱.۰۲ ۱۱.۰۳ ۱۱.۰۴ ۱۱.۰۵ ۱۱.۰۶ ۱۱.۰۷ ۱۱.۰۸ ۱۱.۰۹ ۱۱.۱۰ ۱۱.۱۱ ۱۱.۱۲ ۱۱.۱۳ ۱۱.۱۴ ۱۱.۱۵ ۱۱.۱۶ ۱۱.۱۷ ۱۱.۱۸ ۱۱.۱۹ ۱۱.۲۰ ۱۱.۲۱ ۱۱.۲۲ ۱۱.۲۳ ۱۱.۲۴ ۱۱.۲۵ ۱۱.۲۶ ۱۱.۲۷ ۱۱.۲۸ ۱۱.۲۹ ۱۱.۳۰ Aristotle — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۵ اگست ۲۰۱۸
  12. Aristotle — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۵ اگست ۲۰۱۸
  13. عنوان : Did all those famous people really have epilepsy? — جلد: 6 — صفحہ: 115-39 — شمارہ: 2 — شائع شدہ از: Epilepsy Behavior — https://dx.doi.org/10.1016/J.YEBEH.2004.11.011https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15710295
  14. ۱۴.۰ ۱۴.۱ مصنف: Alfred Gercke — عنوان : Arimnestos 7 — شائع شدہ از: Pauly-Wissowa vol. II,1
  15. http://webspace.ship.edu/cgboer/athenians.html
  16. Aristotle — عنوان : Theophrastus — شائع شدہ از: Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru
  17. Aristotle — مصنف: Georgii Nadson تے Ernest Radlov — عنوان : Теофраст — شائع شدہ از: Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary. Volume XXXIIа, 1901
  18. Aristotle — عنوان : Аристоксен — شائع شدہ از: Great Soviet Encyclopedia. Volume 3, 1926
  19. Animal social behaviour — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ مئی ۲۰۲۰
  20. Aristotle — ناشر: SISMEL – Edizioni del Galluzzo
  21. full work available at URL: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — مدیر: Charles Dudley Warner — عنوان : Library of the World's Best Literature
  22. Stanford Encyclopedia of Philosophy — ناشر: سٹینفورڈ یونیورسٹی تے Center for the Study of Language & Information
  23. BeWeb person ID: https://www.beweb.chiesacattolica.it/persone/persona/1238/ — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۲ فروری ۲۰۲۱
  24. Why do English state school summer holidays start in late July, thereby ensuring that children miss the longest days and the best chance of good weather? — اخذ شدہ بتاریخ: ۱ مئی ۲۰۲۰ — ناشر: TheGuardian.com
  25. Reconsiderations about Greek homosexualities. — جلد: 49 — صفحہ: 13-61 — شمارہ: 3-4 — شائع شدہ از: Journal of Homosexuality — https://dx.doi.org/10.1300/J082V49N03_02https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16338889
  26. Craterus and the Use of Inscriptions in Ancient Scholarship — جلد: 129 — صفحہ: 43 — شائع شدہ از: Transactions of the American Philological Association — https://dx.doi.org/10.2307/284424
  27. Philip II
  28. CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/6023267