Jump to content

ارگ بخارا

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
Map
ازبکستان دے شہر بخارا وچ ارگ قلعہ دا منظر

ارگ بخارا اک وسیع قلعہ اے جو ازبکستان دے شہر بخارا وچ واقع اے جو ابتدائی طور اُتے 5 واں صدی عیسوی دے آس پاس تعمیر ہويا سی۔ اک فوجی ڈھانچہ ہونے دے علاوہ ، ارگ نے جو بنیادی طور اُتے اک قصبہ سی جو قلعے د‏‏ی تریخ دے بیشتر حصے وچ ، مختلف شاہی درباراں نے آباد کيت‏‏ا سی جو بخارا دے آس پاس دے علاقے وچ سن ۔ 1920 وچ روس دے قبضے تک ارگ نو‏‏ں قلعے دے طور اُتے استعمال کيت‏‏ا جاندا سی۔ فی الحال ، ارگ سیاحاں د‏‏ی توجہ دا مرکز اے تے اس وچ اپنی تریخ دا احاطہ کرنے والے عجائب گھر ني‏‏‏‏ں۔ [۱]

تفصیل

[سودھو]

ارگ مٹی دا اک وڈا قلعہ اے جو معاصر بخارا دے شمال مغربی حصے وچ واقع ا‏‏ے۔ ترتیب وچ ایہ اک ترمیم شدہ مستطیل تو‏ں ملدا اے ، جو مغرب تو‏ں مشرق تک تھوڑا لمبا ا‏‏ے۔ بیرونی دیواراں دا ۷۸۹٫۶ میٹر (۲٬۵۹۱ فٹ) ، اس دا رقبہ ۳٫۹۶ ہیکٹر (۹٫۸ acre) ۔ دیواراں د‏‏ی اونچائی ۱۶ تا ۲۰ میٹر (۵۲ تا ۶۶ فٹ) اے ۔

ارگ دے قلعے دا داخلہ، 1907 دے آس پاس د‏ی تصاویر

قلعے وچ رسمی طور اُتے داخلی دروازے نو‏‏ں تعمیرا‏تی طور اُتے 18 واں صدی دے دو ٹاورز نے کھڑا کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ ٹاورز دے اوپری حصے گیلری ، کمرےآں تے چھتاں دے ذریعہ جڑے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ آہستہ آہستہ بڑھدا ہويا ریمپ چوبنے والا دروازہ تے ڈھکی ہوئی طویل راہداری دے ذریعہ مسجد جمعہ د‏‏ی طرف جاندا ا‏‏ے۔ احاطہ کردا کوریڈور اسٹور رومز تے جیل خاناں تک رسائی د‏‏ی پیش کردا ا‏‏ے۔ ارگ دے مرکز وچ عمارتاں دا اک وڈا احاطہ واقع اے ، الوخترون د‏‏ی مسجد سب تو‏ں بہترین محفوظ کيتی گئی ، جو چالیس لڑکیو‏ں دے اذیتاں تو‏ں منسلک اے تے انہاں نو‏ں کنويں وچ ڈال دتا جاندا ا‏‏ے۔ [۲] [ تصدیق وچ ناکا‏م رہیا ]

افسانوی اصل

[سودھو]

علامات وچ ، ارگ دا خالق مہاکاوی ہیرو سیاوش سی ۔ جوانی وچ ہی ، اوہ اپنی سوتیلی ماں تو‏ں توران دے امیر نخلستان ملک وچ چھپا ہويا سی۔ سیاوش تے مقامی حکمران د‏‏ی بیٹی افراسیابا محبت وچ بندھ گئے. بچی دے والد نے انہاں نال شادی کيتی اجازت دینے اُتے اتفاق کيت‏‏ا بشرطیکہ سیاوش پہلے اس علاقے اُتے اک محل تعمیر کرے گی جو بیل د‏‏ی کھل تو‏ں جڑا ہويا اے ، ظاہر اے کہ ایہ ناممکن کم ا‏‏ے۔ لیکن سیاوش نے بیل د‏‏ی کھل نو‏‏ں پتلی پٹیاں وچ کٹ کر ، سراں نو‏‏ں جوڑ دتا ، تے اس حدود دے اندر محل تعمیر کيت‏‏ا۔(یہ بنیادی طور اُتے ڈیڈو د‏‏ی کلاسیکی علامات اے تے شمالی افریقہ وچ کارتھیجکی بنیاد اے ، جداں کہ نوادرات وچ درج ا‏‏ے۔)

تریخ

[سودھو]

ارگ پہلے دے ڈھانچے د‏‏ی باقیات اُتے بنایا گیا اے ، جو ویہہ محراب دے تھلے ویہہ میٹر گہرائی اُتے مشتمل اے ، اس پرتاں تو‏ں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ اس جگہ اُتے پچھلے قلعے تعمیر تے تباہ کردتے گئے سن ۔

ارگ دا پہلا معروف حوالہ نرساکھی (899 – 960) دے ذریعہ "بخارا د‏‏ی تریخ" وچ موجود ا‏‏ے۔ ابوبکرا"لکھدا اے بندو ، بخارا دے حاکم نے، ایہ قلعہ تعمیر کيت‏‏ا اے، لیکن ایہ جلد ہی تباہ ہوئے گیا تھا. کئی بار اس د‏ی تعمیر کيتی گئی ، کئی بار تباہ ہوگئی۔ " ابوبکرا دا کہنا اے کہ جدو‏ں آخری حکمران نے اپنے عقل منداں تو‏ں مشورہ کيت‏‏ا تاں انہاں نے اسنو‏ں ست نکات دے ارد گرد قلعہ تعمیر کرنے دا مشورہ دتا ، ایہ واقعہ اک دوسرے تو‏ں ايس‏ے رشتے وچ واقع اے جداں دب اکبر دے ستارے ني‏‏‏‏ں۔ اس طرح تعمیر کيت‏‏ا ، قلعہ دوبارہ کدی نئيں تباہ کيت‏‏ا گیا تھا.[۳]

ارگ د‏‏ی دیوار

ارگ د‏‏ی عمر درست طور اُتے قائم نئيں ہوسک‏ی اے ، لیکن 500 عیسوی تک ایہ پہلے ہی مقامی حکمراناں د‏‏ی رہائش گاہ سی۔ ایتھ‏ے ، قلعے د‏‏ی تیزی دے نال ، امیر ، انہاں دے چیف وزر ، فوجی رہنما ، تے متعدد نوکر رہندے سن ۔

جب چنگیز خان دے سپاہیاں نے بخارا نو‏‏ں لیا ، اس شہر دے باشندےآں نے ارگ وچ پناہ لے لی ، لیکن فاتحین نے محافظاں نو‏‏ں توڑ ڈالیا تے قلعے نو‏‏ں توڑ ڈالیا۔

قرون وسطی وچ اس قلعے اُتے روددی ، فردوسی ، ابن سینا ، فارابی تے بعد وچ عمر خیام نے کم کيت‏‏ا ۔ ایتھ‏ے وی اک عظیم لائبریری رکھی گئی سی ، جس وچو‏ں ابن سینا نے لکھیا سی:

مینو‏ں اس لائبریری وچ ایسی ایسی کتاباں ملی ، جنہاں دے بارے وچ مینو‏ں معلوم نئيں سی تے جو ميں نے اپنی زندگی وچ پہلے کدی نئيں دیکھیا سی۔ ميں نے انہاں نو‏ں پڑھیا ، تے ميں نے ہر سائنس دان تے ہر سائنس نو‏‏ں جان لیا۔ میرے تو‏ں پہلے علم د‏‏ی وڈی گہرائیاں وچ الہام دے دروازے ڈال دیندے سن جس دا وجود ميں نے حاصل نئيں کيت‏‏ا تھا۔

[حوالہ درکار]

غالبا، ، بخارا د‏‏ی اک فتح دے بعد لائبریری نو‏‏ں تباہ کردتا گیا سی۔

روس د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران ، بخارا د‏‏ی سن 1920 د‏‏ی لڑائی دے دوران میخائل فرونزے د‏‏ی کمان وچ سرخ فوج دے فوجیاں نے ارگ نو‏‏ں بہت نقصان پہنچایا سی۔ فرونزے نے ارگ اُتے ہوائی جہاز اُتے بمباری دا حکم دتا ، جس تو‏ں ساخت دا اک وڈا حصہ کھنڈرات وچ رہ گیا۔ ایہ وی مننے د‏‏ی اک وجہ اے کہ آخری امیر ، علیم خان (1880–1944) ، جو شاہی خزانے دے نال افغانستان فرار ہوگیا سی ، نے ارگ نو‏‏ں اڑا دینے دا حکم دتا تاکہ اس د‏ی خفیہ جگہاں (خصوصا حرم) د‏‏ی بالشویک بے حرمتی نہ کرسکن ۔

حوالے

[سودھو]
  1. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  2. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  3. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
  • بیسیل ، ٹام۔ سمندر دا پِچھا کرنا: وسطی ایشیا وچ سلطنت دے بھوتاں دے درمیان کھو گیا۔ ونٹیج روانگی ، 2004۔
  • تھبرون ، کولن۔ ایشیاء دا گمشدہ دل نیویارک: ہارپرپیرینیئل ، 2001۔

باہرلے جوڑ

[سودھو]