ارگ بخارا
ارگ بخارا اک وسیع قلعہ اے جو ازبکستان دے شہر بخارا وچ واقع اے جو ابتدائی طور اُتے 5 واں صدی عیسوی دے آس پاس تعمیر ہويا سی۔ اک فوجی ڈھانچہ ہونے دے علاوہ ، ارگ نے جو بنیادی طور اُتے اک قصبہ سی جو قلعے دی تریخ دے بیشتر حصے وچ ، مختلف شاہی درباراں نے آباد کيتا سی جو بخارا دے آس پاس دے علاقے وچ سن ۔ 1920 وچ روس دے قبضے تک ارگ نوں قلعے دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی۔ فی الحال ، ارگ سیاحاں دی توجہ دا مرکز اے تے اس وچ اپنی تریخ دا احاطہ کرنے والے عجائب گھر نيں۔ [۱]
تفصیل
[سودھو]ارگ مٹی دا اک وڈا قلعہ اے جو معاصر بخارا دے شمال مغربی حصے وچ واقع اے۔ ترتیب وچ ایہ اک ترمیم شدہ مستطیل توں ملدا اے ، جو مغرب توں مشرق تک تھوڑا لمبا اے۔ بیرونی دیواراں دا ۷۸۹٫۶ میٹر (۲٬۵۹۱ فٹ) ، اس دا رقبہ ۳٫۹۶ ہیکٹر (۹٫۸ acre) ۔ دیواراں دی اونچائی ۱۶ تا ۲۰ میٹر (۵۲ تا ۶۶ فٹ) اے ۔
قلعے وچ رسمی طور اُتے داخلی دروازے نوں تعمیراتی طور اُتے 18 واں صدی دے دو ٹاورز نے کھڑا کيتا اے۔ ٹاورز دے اوپری حصے گیلری ، کمرےآں تے چھتاں دے ذریعہ جڑے ہوئے نيں۔ آہستہ آہستہ بڑھدا ہويا ریمپ چوبنے والا دروازہ تے ڈھکی ہوئی طویل راہداری دے ذریعہ مسجد جمعہ دی طرف جاندا اے۔ احاطہ کردا کوریڈور اسٹور رومز تے جیل خاناں تک رسائی دی پیش کردا اے۔ ارگ دے مرکز وچ عمارتاں دا اک وڈا احاطہ واقع اے ، الوخترون دی مسجد سب توں بہترین محفوظ کيتی گئی ، جو چالیس لڑکیوں دے اذیتاں توں منسلک اے تے انہاں نوں کنويں وچ ڈال دتا جاندا اے۔ [۲] [ تصدیق وچ ناکام رہیا ]
افسانوی اصل
[سودھو]علامات وچ ، ارگ دا خالق مہاکاوی ہیرو سیاوش سی ۔ جوانی وچ ہی ، اوہ اپنی سوتیلی ماں توں توران دے امیر نخلستان ملک وچ چھپا ہويا سی۔ سیاوش تے مقامی حکمران دی بیٹی افراسیابا محبت وچ بندھ گئے. بچی دے والد نے انہاں نال شادی کيتی اجازت دینے اُتے اتفاق کيتا بشرطیکہ سیاوش پہلے اس علاقے اُتے اک محل تعمیر کرے گی جو بیل دی کھل توں جڑا ہويا اے ، ظاہر اے کہ ایہ ناممکن کم اے۔ لیکن سیاوش نے بیل دی کھل نوں پتلی پٹیاں وچ کٹ کر ، سراں نوں جوڑ دتا ، تے اس حدود دے اندر محل تعمیر کيتا۔(یہ بنیادی طور اُتے ڈیڈو دی کلاسیکی علامات اے تے شمالی افریقہ وچ کارتھیجکی بنیاد اے ، جداں کہ نوادرات وچ درج اے۔)
تریخ
[سودھو]ارگ پہلے دے ڈھانچے دی باقیات اُتے بنایا گیا اے ، جو ویہہ محراب دے تھلے ویہہ میٹر گہرائی اُتے مشتمل اے ، اس پرتاں توں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ اس جگہ اُتے پچھلے قلعے تعمیر تے تباہ کردتے گئے سن ۔
ارگ دا پہلا معروف حوالہ نرساکھی (899 – 960) دے ذریعہ "بخارا دی تریخ" وچ موجود اے۔ ابوبکرا"لکھدا اے بندو ، بخارا دے حاکم نے، ایہ قلعہ تعمیر کيتا اے، لیکن ایہ جلد ہی تباہ ہوئے گیا تھا. کئی بار اس دی تعمیر کيتی گئی ، کئی بار تباہ ہوگئی۔ " ابوبکرا دا کہنا اے کہ جدوں آخری حکمران نے اپنے عقل منداں توں مشورہ کيتا تاں انہاں نے اسنوں ست نکات دے ارد گرد قلعہ تعمیر کرنے دا مشورہ دتا ، ایہ واقعہ اک دوسرے توں ايسے رشتے وچ واقع اے جداں دب اکبر دے ستارے نيں۔ اس طرح تعمیر کيتا ، قلعہ دوبارہ کدی نئيں تباہ کيتا گیا تھا.[۳]
ارگ دی عمر درست طور اُتے قائم نئيں ہوسکی اے ، لیکن 500 عیسوی تک ایہ پہلے ہی مقامی حکمراناں دی رہائش گاہ سی۔ ایتھے ، قلعے دی تیزی دے نال ، امیر ، انہاں دے چیف وزر ، فوجی رہنما ، تے متعدد نوکر رہندے سن ۔
جب چنگیز خان دے سپاہیاں نے بخارا نوں لیا ، اس شہر دے باشندےآں نے ارگ وچ پناہ لے لی ، لیکن فاتحین نے محافظاں نوں توڑ ڈالیا تے قلعے نوں توڑ ڈالیا۔
قرون وسطی وچ اس قلعے اُتے روددی ، فردوسی ، ابن سینا ، فارابی تے بعد وچ عمر خیام نے کم کيتا ۔ ایتھے وی اک عظیم لائبریری رکھی گئی سی ، جس وچوں ابن سینا نے لکھیا سی:
“ | مینوں اس لائبریری وچ ایسی ایسی کتاباں ملی ، جنہاں دے بارے وچ مینوں معلوم نئيں سی تے جو ميں نے اپنی زندگی وچ پہلے کدی نئيں دیکھیا سی۔ ميں نے انہاں نوں پڑھیا ، تے ميں نے ہر سائنس دان تے ہر سائنس نوں جان لیا۔ میرے توں پہلے علم دی وڈی گہرائیاں وچ الہام دے دروازے ڈال دیندے سن جس دا وجود ميں نے حاصل نئيں کيتا تھا۔ | ” |
غالبا، ، بخارا دی اک فتح دے بعد لائبریری نوں تباہ کردتا گیا سی۔
روس دی خانہ جنگی دے دوران ، بخارا دی سن 1920 دی لڑائی دے دوران میخائل فرونزے دی کمان وچ سرخ فوج دے فوجیاں نے ارگ نوں بہت نقصان پہنچایا سی۔ فرونزے نے ارگ اُتے ہوائی جہاز اُتے بمباری دا حکم دتا ، جس توں ساخت دا اک وڈا حصہ کھنڈرات وچ رہ گیا۔ ایہ وی مننے دی اک وجہ اے کہ آخری امیر ، علیم خان (1880–1944) ، جو شاہی خزانے دے نال افغانستان فرار ہوگیا سی ، نے ارگ نوں اڑا دینے دا حکم دتا تاکہ اس دی خفیہ جگہاں (خصوصا حرم) دی بالشویک بے حرمتی نہ کرسکن ۔
حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- بیسیل ، ٹام۔ سمندر دا پِچھا کرنا: وسطی ایشیا وچ سلطنت دے بھوتاں دے درمیان کھو گیا۔ ونٹیج روانگی ، 2004۔
- تھبرون ، کولن۔ ایشیاء دا گمشدہ دل نیویارک: ہارپرپیرینیئل ، 2001۔