اسرائیلی عرباں اُتے ملٹری رُول

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

اسرائیلی عرباں اتے فوجی حکمرانی اک فوجی سرکار سی جسنوں اسرائیل نے 1948 توں 1966 وچ اسدے خاتمے تک، اپنے علاقیاں وچ وسدے عرباں نوں کنٹرول کرن لئی ورتیا۔

ام الفہم دے پنڈ دا مکھی فوجی اہلکاراں دی موجودگی وچ اسرائیل دی ریاست نال اتحاد جاں وفاداری دے حلف تے دستخط کر دے ہوئے، جس نال پنڈ اسرائیل نوں منتقل ہو گیا (1949)

ملٹری سرکار دا قیام[سودھو]

1 اکتوبر، 1948 نوں غیرمستقل سرکار(Provisional Government) نے اس دا اعلان کیتا ، اس دے بعد 21 اکتوبر 1948 نوں مرکزی ملٹری سرکار دا رسمی طور اُتے قیام کیتا گیا سی (حالانکہ 1948 دے شروع توں ایہہ پرچلت سی، جدوں عبرانی ڈفینس فورس نے عرب بستیاں دا کنٹرول ہگاناہ دے پلین ڈی دے اصول مطابق حاصل کیتا ۔ بریٹیش حکمرانی خلاف لڑ رہے یہودی گروہاں دی ودھ رہی سرگرمی دے مدنظر، 1945 وچ قائم کیتا گیا "رکھیا (ایمرجینسی) نیم" نے بریٹیش حکم دے نیم لاگوُ کیتے۔ راج وچ، اصولاں نوں لاگوُ کرن دا فیصلہ کیتا گیا سی (نیم سفید کتاب III نوں چھڈّ کے)، اتے "رکھیا (ایمرجینسی) ریگولیشن" وی لاگوُ رہے ہن۔ایہناں اصولاں نے ملٹری انتظامیہ نوں جائداد ضبط کرن ورگے کم کرن دی اجازت دتی سی، تباہ کرن والیاں عمارتاں، نواسیاں نوں باہر کڈھنا، زمین نوں ضبط کرنا اتے عرب سماجاں وچ قائم مقامی مکھیاں توں پرمٹ توں بناں روک دی تحریک۔ فوجی سرکار نے ہور چیزاں دی ورتوں کیتی، فوج نے ریگولیشن 145 دا استعمال کیتا، جو کہ فوجی گورنراں نوں بند اک خاص کھیتر نوں اعلان کرن اتے اس وچ جاں اس توں باہرلے مہماں نوں روکن دا حق دندا اے جاں اس دے وسنیکاں دے تبادلے دے بعد پوری طرحاں داخل ہون توں روکدا اے۔ نویں یہودی بستی نوں بناؤ اتے چھڈیا گیا عرب گھراں نوں خاص طور اُتے عرباں نے چھڈیا شہراں وچ۔ "[1] اسے ویلے، فوجی سرکار نے عرب رفتار شیلتا نوں محدود کرن اتے اپنی زمین دا حصہ ضبط کرن دا کم کیتا۔


انتظامیہ نے تن حکم چلا ئے - گلیل، لٹل ٹرائینگل اتے نیگیو۔ حالانکہ فوجی سرکار نوں اک جغرافیائی کھیتر نوں کھلھے طور تے سونپیا گیا سی پر عمل وچ ایہہ صرف یہودیاں نوں ہی لاگوُ ہندا اے، ایہہ دوویں اسدے استھر یہودی ہون اتے عرب-آبادی والے علاقیاں وچ اس دے گھٹائے جان دے کارن۔ کجھ مشرت شہراں جویں کہ یاقا ، رملہ اتے لوڈ نے جولائی 1949 وچ (فوج وچ حائفہ وچ خاص طور اُتے عرب دی آبادی وچ حائفہ دی شروعات نہیں کیتی سی) اتے اکر نے جون 1951 وچ فوجی حکمرانی ختم کر دتا۔ ایہناں شہراں وچ رہن والے عرباں لوکاں نوں ودھیرے آزادی، اک حقیقت، جو کہ اپکرن دی ضرورت دے نشان وجوں فوجی سرکار دے مخالفاں ولوں ورتیا گیا سی۔

پہلاں، بنتظامیہ گھٹ گنتی وزارت دے نال چلائی جاندی اے، جو کہ اسرائیلی عرب دے انسانی پہلو لئی ذمہ وار سی، پر ایہہ وزارت 1949 وچ ختم کر دتی گئی سی اتے فوج دی سرکار اکو اک اجیہی ہی رہی جو عرب آبادی نال نجٹھدا اے۔ فوج دی سرکار نے عرب لونگ سپیس(Arab living space) نوں بناؤن وچ اک ہیرو کردار نبھایا، جس نے اسرائیل دے جیون دے پہلے دو دہاکیاں وچ کھیڈاں دے نیم اتے عربی اتے یہودی وچکار تعلق قائم کیتے۔ ملٹری سرکار اک اجیہی ادارہ سی جسدا عرب جنآبادی اتے دیش دی یہودی آبادی، اتے نال ہی عرب جنآبادی دے اندر، علاج اتے کھیتری تعلقاں اُتے نرہیرو اثر سی۔ [1] عربی آبادی نال جڑے فوجی سرکاری مشینری توں علاوہ اکو-اک اہم کارک ایہہ سی کہ عرب معاملیاں دے وزیر اعظم دا صلاح کار۔ 1952 وچ، عرب ازرائیلی معاملیاں نال نجٹھن لئی اک وزیر گروہ بناؤن لئی ناکام کوشش کیتی گئی سی۔ دوجے پاسے، ازرائیلی عرب دے رتبے وچ اک اہم سدھار ہسٹدروٹ ولوں حاصل کیتا گیا سی، جس نے 1958 وچ عرب دیساں نوں اپنایا سی، میاپی عربی معاملے کمیٹی اتے مرکزی سرکھیا کمیٹی (جس وچ عرب سرکھیا اکائیاں دے میمبر سن) ۔

ملٹری سرکار تے پبلک ڈبیٹ[سودھو]

شروعاتی سالاں وچ ملٹری انتظامیہ نوں اک ضروری برائی منیا جاندا سی (عرب دیساں وچ آزادی دی لڑائی دوران اسرائیلی عرباں دی مدد اتے "پنجویں کالم" ہون دا ڈر)، 1950 دے دہاکے دے ادھ وچ اتے کفر قاسم قتل عام توں ہور زیادہ گنجھل دار ہنگارا، ایہناں کالاں توں بعد فوجی سرکار نوں ختم کرن لئی کئی بلاں دی اگوائی کیتی گئی، پر اوہ سارے ڈگّ پئے۔ 1955 وچ، ڈینیئل اوسٹر اتے یاکوو سلان دی حصیداری نال یوہانن رتنیر دی اگوائی وچ اک کمیشن دی جانچ تعینات کیتی گئی سی، جس نے اس گل دی جانچ کیتی سی کہ کیہ اسرائیل دے عرباں اُتے فوجی حکمرانی ختم کر دتی جانی چاہیدی اے اتے ایہہ فیصلہ کیتا گیا اے کہ فوجی سرکار دے کنٹرول نوں روکن لئی رفیوجیاں دی واپسی مخالف سرگرمیاں نوں روک دیویگی۔ بکّ [2] رپورٹ وچ اک اک-دیانی تصویر پیش کیتی گئی سی جو اسرائیلی دی اچّ سرکھیا اتے سیاسی پارٹیاں وچ منوسمت نوں درساؤندے سن: عرب اک بے وفا گروہ، پنجواں کالم، اتے اس لئی فوجی سرکار اکلے اس خطرے نال نجٹھن وچ اہل اے۔ اسرائیل، ماپم اتے یہودی دانشور گٹھجوڑ دے میمبر میپام نے راتے دی رپورٹ اتے اس دیاں سفارشاں دی زوردار تنقید کیتی۔

1958 وچ، ملٹری سرکار دی لوڑ دی گھوکھ لئی اک وزیر گروہ دا قیام کیتا گئی سی کمیٹی دی اگوائی جسٹس پینس روسین دی اگوائی ہیٹھ سی۔ کمیٹی نے فوجی سرکار نوں ردّ کرن لئی تن توں دو بہو گنتی دی سفارش کیتی سی اس ویلے دے وزیر اعظم ڈیوڈ بن گوریان نے کمیٹی دے تتھاں نوں خارج کر دتا سی۔

کاروائیاں اتے ملٹری سرکار دے اختیار[سودھو]

فوجی سرکار دی پالیسی دے حصے وجوں، گھٹ گنتی نوں وکھو-وکھرے گروہاں (مذہبی تعلقات اتے نسلی مول دے مطابق) وچ ونڈیا گیا سی، اداہرن لئی دروز اتے دروز (ترقی حق) دے حق مسلماناں دے مقابلے وکھ سن۔ اس توں علاوہ، غیر حاضری پراپرٹی لاء، ڈویلپمینٹ اتھارٹی لاء اتے لینڈ ایکوزیشن (ایکشن اینڈ کمپنسیشن آف پروانتا) قانون، جو کہ عرباں توں زمین کھوہن لئی ورتے جاندے سن، دوویں آزادی دی لڑائی اتے اسرائیلی عرب دے ویلے شرنارتھی بن گئے سن۔ اس توں علاوہ، اس ویلے دی شروعات وچ عرباں نوں وڈے ستھاناں نوں ٹرانسفر کرن لئی مُتحرک کرن لئی ورتیا گیا سی جو سرکار ولوں چنیاں گئیاں سن۔

فوجی سرکار دے حصے دے طور تے، اسرائیل دے لوکاں نوں اپنے پنڈاں نوں تحریک دے پرمٹ مطابق (1959 تک - دن اتے رات صرف 1963 توں رات ویلے) چھڈن دی لوڑ سی۔ تحریک اُتے پابندی رکھیا ریگولیشن دے ریگولیشن 125 دے بنیاد' تے سی۔ ایہہ منظوری کدے کدے شاعری رکھیا "(سن-ہاؤس"، اج: GSS)، جاں غریب علاقیاں وچ سماجی حالات لئی کم کرن دی اچھا دے بدلے حاصل کیتی جاندی سی۔ آزادی دن تے لگبھگ سارے ازرائلی لوکاں نوں بناں کسے سیما دے اپنے پنڈ چھڈن دی آگیا دتی گئی سی۔ اسرائیل راج دے مڈھلے سالاں وچ، عرب اتے مخلوط شہراں دے واسیاں نے آزادی دہاڑے مناؤن وچ حصہ لیا حالانکہ کجھ یعقین کردے ہن کہ ایہہ فوجی سرکار تے سمچی نربھرتا اتے تحریک دی آزادی دا استحصال دا نتیجہ سی اتے نہ کہ ضروری طور تے خوشی دے یہودی راج وچ۔ اس گل دا وی ثبوت اے کہ بہت سارے لوکاں نے تحریک دی آزادی دی ورتوں اپنے گھراں، لڑائی [3]

میونسپل اہلکاراں اتے صحتَ اتے سکھیا نظامان دے اہلکاراں نوں "سرکھیا سیوا" دی پروانگی اُتے صرف مقامی ہی تنخواہ دتی گئی سی (ہن وی سکھیا حکمران وزارت دی پروانگی دی لوڑ اے شباک سکول دے پرنسپل عرب [4] دی نمائندہ دی تعیناتی)

اس ویلے دوران اسرائیل دے لوکاں ولوں ووٹ دا حق ردّ نہیں کیتا گیا سی اتے اوہناں نوں مکھ طور اُتے نیکی راہیں پیش کیتا جائیگا، جو کہ یہودی اتے عربی لوکاں دی متحد پارٹی سی اتے نال ہی میپئی عرب سیٹیلائیٹ پارٹیاں وی سی۔ "گھٹ گنتی گروہ" اکھوائے گئے سن۔


ملٹری سرکار دا خاتمہ[سودھو]

فروری 1963 وچ، میپائی، ماپم، اہت ہاووڈا - پوالی سییون (جو بعد وچ لیبر پارٹی دا حصہ بن گیا) اتے ہیرٹ تحریک (مینیچم بنگ دے مکھی) ولوں فوجی سرکار دے وگھن لئی چار بلّ کنیست (Knesset) نوں سونپے گئے سن۔ ۔ تجویز اک آواز دی نوک اُتے ڈگّ پیا۔ بہتس پارٹی اتے آہا دی طرفوں مخالف آوازاں وچوں دو عربی میکا دیاں سن۔

کیونکہ فوجی انتظامیہ نظام رکھیا (ایمرجینسی) اصولاں مطابق لاگوُ کیتی گئی سی، اتے نیٹیٹ دی منظوری توں بناں (ایہہ پروانگی اصولاں ولوں نہیں کیتی گئی سی)، سرکار خاص ودھان دی لوڑ توں بناں اسنوں واپس لین دا حقدار سی۔ 1966 وچ، اس ویلے دے وزیر اعظم لیوی ایشکول دے اعلان توں بعد فوجی سرکار نوں ختم کر دتا گیا سی۔

ایشکول دی اعلان دے بعد فوجی سرکار نوں ردّ کرن دے باو جود، فوجی سرکار ولوں لگائے گئے سارے پابندیاں نوں ترنت ردّ نہیں کیتا گیا سی، اتے اوہناں وچوں کجھ نوں اسرائیل پولیس دے اہلکاراں کول تبدیل کر دتا گیا سی اتے ہولی ہولی آؤن والے سالاں وچ ہی ردّ کر دتا گیا سی۔ اس پرکار، اداہرن وجوں، اسرائیلی عرباں دی تحریک دیاں بہت ساریاں پابندیاں نوں ختم کرن دا حکم، اتے 22 ستمبر، 1967 نوں پابندیاں نے اوہناں نوں ڈمانون وچ ایٹمی رئیکٹر اتے آروا وچ اردنی سرحد تے جزیرہ نما سینا آؤن توں روک دتا۔

ہور پڑھو[سودھو]

  • Adam Raz, Kfar-Kassem Massacre: Political Biography, Carmel, Jerusalem, 2018.
  • Hillel Cohen , Good Arabs - Israeli and Arab Intelligence in Israel , Hebrew Press, 2006.
  • And the decision to continue it, "in Dvora Hacohen and Moshe Lissak (Eds.)," Decisions and Key Issues in Israel , "Ben-Gurion Institute for Israel Studies, 2010.
  • Yair Baumel , Blue and White Shadow: The Policy of the Israeli Establishment and its Activities among Arab Citizens, The Formative Years: 1958-1968 , Pardes Publishing , 2007.

باہرلے جوڑ[سودھو]

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=اسرائیلی_عرباں_اُتے_ملٹری_رُول&oldid=643199" توں لیا