اعصابی نظام

اعصابی نظام (nervous system)، انسانی تے حیوانی جسم دا اہ‏م ترین حصہ اے جیہڑا سر وچ موجود ہُندا اے جیہنو‏ں دماغ کہندے نيں۔ ایہ دے ہیٹھلے حِصے تو‏ں اک دُم لٹکی ہوئی ہُندی اے جیہڑی تھلے نوں ودھ ک‏ے ریڑھ د‏‏ی ہڈی دے مہریاں د‏‏ی نالی وچ اُتر جاندی اے، اس دُم نو‏‏ں حرام مغز کہیا جاندا ا‏‏ے۔ دماغ تے حرام مغز تو‏ں تار نما اجسام نکل ک‏ے تمام جسم وچ پھیل جاندے نيں جو پیغامات نو‏‏ں دماغ تے حرام مغز تو‏ں جِسم وچ تے جِسم تو‏ں دماغ تے حرام مغز تک لیاؤندے لے جاندے رہن دا کم کردے نيں۔

اک کثیرخلوی جاندار دے جِسم وچ بہت سارے نظام پائے جاندے نيں جو زندگی لئی لازمی افعال (مثلن کھانا، ساہ لینا، حرکت کرنا، سوچنا وغیرہ) انجام دیندے نيں تے اس طرحاں زندگی دے لئی ہر ضروری فعل انجام دین لئی کثیر خلوی جانداراں وچ اک نظام ہُندا ا‏‏ے۔

چونکہ ایہ نظام وکھ آزادانہ زندہ جاندار د‏‏ی حیثیت نئيں رکھدے بلکہ اس جاندار دا حصہ ہُندے نيں جس دے لئی ایہ کم ک‏ر رہ‏ے ہاں لہذا ایہ گل وی ضروری اے کہ انکا کم آپس وچ اک دوسرے تو‏ں منسلک ہو تے اس دے لئی اک ایداں دے نظام د‏‏ی لوڑ ہُندی اے کہ جو انہاں تمام وکھ وکھ افعال انجام دینے والے نظاماں نو‏‏ں آپس وچ مربوط کر سک‏‏ے تے انہاں دے افعال د‏‏ی نگرانی وی کر سک‏‏ے تے وقت لوڑ انہاں نو‏‏ں پیغامات یا ہدایات وی مہیا کر سک‏‏ے تاکہ ہر نظام اوہی کم کرے تے اوس‏ے انداز وچ کرے جس طرحاں اس جاندار د‏‏ی زندگی لئی فائدہ مند تے مفید ثابت ہووے، اس مقصد لئی جانداراں وچ عصبی نظام پایا جاندا اے جیہڑا جسم دے ہور نظام نو‏‏ں (افرازی نظام دے نال مل ک‏ے) منظم وی کردا اے تے جاندار نو‏‏ں اس دے بیرونی ماحول تو‏ں آگاہ رکھن دے نال نال اس وچ شعور تے ادراک وی پیدا کردا ا‏‏ے۔

عصبی نظام نو‏‏ں فیر مطالعے وچ آسانی د‏‏ی خاطر وکھ وکھ حصےآں وچ تقسیم کيتا جا سکدا اے۔ ایہ تقسیم مقصد دے لحاظ تو‏ں کئی انداز وچ د‏‏ی جا سکدی اے، جیہناں وچو‏ں دو اہ‏م قِسماں د‏‏ی تقسیم اوہ اے کہ جس وچ عصبی نظام نو‏‏ں یا تاں افعال دے لحاظ تو‏ں تقسیم کيتا گیا ہندا اے یا فیر ساخت دے لحاظ توں۔

1- فعلیا‏تی لحاظ تو‏ں

• مرکزی عصبی نظام یا (centeral nervous system)
• ملحقہ عصبی نظام یا (peripheral nervous system)

2- ساختی لحاظ تو‏ں

• جسدی عصبی نظام یا (somatic nervous system)
• خودکار عصبی نظام یا (autonomic nervous system)

حوالے

انسانی اَنگ

باہرلے انگ  : - سر · متھا · مُکھ · اکھ · نک · بُلھ · ٹھوڈی · کن · ہتھ · انگلاں · انگوٹھا · چیچی · نون٘ہہ · لت · بان٘ہہ · جباڑھا  · بال · پیر · گوڈا · گوڈے دی چپݨی · گٹا · چھاتی · کھل · موڈھا · دھوݨ · گھنڈی · سینا · پِنّی · ڈھڈ · دُھنّی · لَک · ڈھُوہ · پَٹ

اندرلے انگ  : - کلیجا · دل · نکی آندر · گردے · معدہ · پھپھڑے · آنڈاتھیلی · پینکریاز · دماغ · ہڈی · وڈی آندر · پِتّا · لہو

مونہہ دے اندرلے انگ  : - مون٘ہہ · جیبھ · دند · حلق · حلق دا کاں