التوحید (ابن خزیمہ)
| التوحید (ابن خزیمہ) | |
|---|---|
| (عربی وچ: التَّوْحِيدُ وَإِثْبَاتُ صِفَاتِ الرَّبِّ) | |
| مصنف | ابن خزیمہ |
| اصل زبان | عربی |
| موضوع | اسلامی عقیدہ ، حدیث |
ترمیم  | |
کتاب التوحید امام محمد بن اسحاق بن خزیمہ الشافعی نیشاپوری (223ھ - 311ھ) دی اک کتاب اے جو عقیدہ اسلامی دے موضوع اُتے لکھی گئی اے۔ ایہ کتاب خاص طور اُتے اشاعرہ تے معتزلہ دے رد وچ لکھی گئی، جتھے اوہ انہاں صفاتِ الٰہیہ دے اثبات اُتے زور دیندے نيں جنہاں نوں اشاعرہ رد کردے نيں، جداں: چہرہ، ہتھ تے پیر دی صفات۔ مصنف نے انہاں صفات دے اثبات اُتے مستقل ابواب قائم کيتے نيں۔ فیر انھاں نے افعالی صفات جداں کہ ہنسنا، عرش اُتے استواء تے نزول اُتے ابواب قائم کيتے،[۱] جنہاں دی تاویل اشاعرہ کردے نيں۔ فیر انھاں نے صفتِ کلام اُتے گفتگو دی کہ اللہ جدوں چاہے تے جو چاہے بولدا اے تے اس مقام اُتے اشاعرہ دی اس رائے دا رد کيتا کہ اللہ دا کلام صرف نفسی اے۔ اس دے بعد مومنین دے لئی اللہ تعالیٰ دے دیدار دا اثبات کیتا، جس وچ اوہ معتزلہ دا رد کردے نيں۔ فیر انھاں نے شفاعت دے اثبات اُتے ابواب باندھے۔ ايسے طرح سابقہ قضا و قدر تے بندےآں دے افعال دے وقوع توں پہلے انہاں دے مقررہ انداز اُتے وی گفتگو کيتی۔[۲] .[۳]
کتاب دے متعلق اقوال
[سودھو]- ابن کثیر دمشقی نے ذکر کيتا اے کہ انہاں دے زمانے وچ اس کتاب نوں قبولیت حاصل سی اوہ کہندے نيں: "ابو مسلم اللیثی البخاری محدث نے امام ابن خزیمہ دی کتاب ’التوحید‘ حاضرین دے مجمع وچ پڑھی، جس وچ وزیر ابن جہیر، فقہا تے اہل کلام موجود سن تے سب نے اس توں اتفاق دا اظہار کيتا۔ "[۴]
- امام ذہبی نے ابن خزیمہ اُتے حدیثِ صورت دی تاویل کرنے اُتے نکیر دی تے کہیا: "ان دی کتاب التوحید اک وڈا مجلد اے تے انھاں نے اس وچ حدیثِ صورت دی تاویل دی اے، پس جو کچھ صفات دی تاویل کرے، اُسنوں معذور سمجھیا جائے۔ البتہ سلف نے تاویلات وچ نئيں پيا، بلکہ ایمان لایا، خاموش رہیا تے علم اللہ تے اس دے رسول دے سپرد کيتا۔ "[۵]
- اس کتاب دی شرح بوہت سارے معاصر علما نے کی، جداں: محمد حسن عبد الغفار، صالح العبود، مصطفیٰ العدوی تے ابن باز۔[۶]
- اشاعرہ نے اس کتاب اُتے تنقید کی، جنہاں وچ پیش پیش فخر الدین رازی سن، جنھاں نے اسنوں "کتاب الشرك" (شرک دی کتاب) قرار دتا۔[۷]
حوالے
[سودھو]- ↑ فتوى بعنوان: نصيحة وتوجيه حول بعض الكتب المفيدة، موقع ابن باز Archived 21 يناير 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ كتاب التوحيد لابن خزيمة واعتقاد أهل الحديث، مركز سلف للبحوث والدراسات Archived 03 مارس 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ التعليق على كتاب التوحيد لابن خزيمة، لابن باز Archived 21 يناير 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ البداية والنهاية، ثم دخلت سنة ستين وأربعمائة من الهجرة النبوية، الجزء السادس عشر، صـ 14، دار عالم الكتب، سنة النشر: 1424هـ / 2003م Archived 23 أغسطس 2017 at the وے بیک مشین
- ↑ سير أعلام النبلاء، الطبقة السابعة عشر، ابن خزيمة Archived 18 يوليو 2017 at the وے بیک مشین
- ↑ شرح كتاب التوحيد لابن خزيمة - محمد حسن عبد الغفار Archived 29 أغسطس 2017 at the وے بیک مشین
- ↑ شرح كتاب التوحيد لابن خزيمة (مرئي)، مصطفى العدوي Archived 22 يناير 2018 at the وے بیک مشین