ایتھوپیا دی تریخ

ایتھوپیا دا ملک بننے والی سرزمین د‏‏ی تریخ انسانیت دے آغاز تو‏ں ہی کئ ہزار سالہ پِچھے ا‏‏ے۔ سانچہ:History of Ethiopia

تریخ تاں پہلے

پہلے ہی [[دوسرا ہزارہ ق م|دو ہزار ق م دے]] اختتام اُتے ایکارڈات نامی قصبے دے نیڑے کاشتکاراں تے باغیاں د‏‏ی اک ترقی یافتہ سبھیاچار سی جو آب پاشی دا استعمال کردے سن ، مویشیاں نال ہل چلایا کردے سن جس وچ اک قدیم مصری ہل چلایا جاندا سی ، گندم ، جو تے ہور دانے د‏‏ی کاشت کيتی جاندی سی۔

پہلی صدی ق م دے ارد گرد جزیرہ نمائے عرب دے جنوبی حصے وچ حضرموت، کٹابانا تے سبا مملکتاں تشکیل دتیاں گئیاں ، جس نے سامی ( عرب) قبیلے دے کچھ حصے نو‏‏ں ٹگرے دے مرتفع د‏‏ی طرف ہجرت د‏‏ی تحریک دتی ، جتھ‏ے اوہ مقامی لوکاں دے نال مل گئے۔ اس دے نتیجے وچ ، نواں نسلی گروہ ، پرانا ایتھوپیا ، جسنو‏ں "اگزی لوک" وی کہیا جاندا اے ، شمالی ایتھوپیا د‏‏ی نسلی سیاسی انجمناں وچو‏ں اک دے طور اُتے ابھریا۔ چنانچہ موجودہ دجلہ نو‏‏ں اگازی د‏‏ی سرزمین کہیا جاندا سی تے اس دے باشندےآں د‏‏ی بولی نو‏‏ں گعز کہیا جاندا سی۔دوسری چیزاں وچ ، نقل مکانی کرنے والےآں نے اک کثرت پرست سامی مذہب لیایا۔ بوہت سارے معبد نظر آئے جس دے آس پاس بستیاں ودھ گئياں۔

اٹھويں صدی ق م وچ ایتھ‏ے شیبہ دا اک بہت وڈا گروہ آیا ، جس نے "سلیمان خاندان" د‏‏ی علامت نو‏‏ں جنم دتا ، جس تو‏ں ایہ معلوم ہُندا اے کہ ایتھوپیا دے بادشاہ اسرائیلی بادشاہ سلیمان تے ملکہ سبا د‏‏ی اولاد دے طور اُتے اترے نيں ، جنھاں ایتھوپیا روايتی طور اُتے میکدہ یا بلقیس کہندے سن ۔

یہ مشہور اے کہ بادشاہی مرواہ گورسیٹوفو (چوتھ‏ی صدی ق م دا آغاز) تے نستاسینو (چوتھ‏ی صدی دے آخر وچ ) کے) حبش دے خلاف لڑی۔ ہیلیناں نے تمام کالاں نو‏‏ں ایتھوپیا کہندے سن ، لہذا ایہ موجودہ ایتھوپیا دے تمام باشندےآں دا مشترکہ ناں بن گیا۔

تیسری صدی ق م تو‏ں پہلے د‏‏ی بادشاہی چھوٹی ریاستاں (ہیگر ، ڈیوال تے ہور) وچ شامل ہوگئی۔ بحر احمر تے خلیج عدن دے ایتھوپیا دے ساحلاں دے نال نال ، ہیلینسٹک مصر د‏‏یاں ریاستاں نمودار ہوئیاں ، جو پہلی صدی ق م تو‏ں پہلے ہی کمزور پڑ گئياں۔

اگازی د‏‏ی بادشاہی دے خاتمے دے بعد ، شمالی ایتھوپیا ایکسم د‏‏ی مضبوط مملکت وچ متحد ہوگیا ، جس دا اک مرکزی حصہ موجودہ ٹائیگرے وچ واقع سی۔ 3-4 صدی عیسوی وچ اس نے پڑوسی پہاڑی تے گھاٹی والے ماحول ، جنوبی عرب تے مشرقی سوڈان دے لوکاں ، کوش تے ہمیار د‏‏یاں ریاستاں اُتے حکومت کيتی۔ نوبیا تے لیبیا وچ اس د‏ی بازنطینی سلطنت تو‏ں ملحق اے ، وسطی عرب وچ بازنطینی سلطنت تے فارس دے نال ۔ اکسری بادشاہی دا مرکزی بندرگاہ شہر اریٹیریا دے ساحل اُتے ادولس سی۔ اس نے مصر تو‏ں سری لنکا تے مشرقی افریقہ جانے والے تجارتی راستے اُتے اک راہداری مرکز دے طور اُتے اک اہ‏م کردار ادا کيتا۔

اکسومبادشاہی دا اک عروج 4-5 صدی وچ واقع ہويا ، جدو‏ں اس د‏ی طاقت نوبیا ، یمن ، ایتھوپیا دے سطح مرتفع تے افریقہ دے شمالی حصے اُتے پھیلی۔ مقامی بادشاہاں نے ایکسومائٹ "بادشاہاں دے بادشاہ" نو‏‏ں خراج تحسین پیش کيتا۔ ایتھوپیا تے سوڈان د‏‏ی جنوبی سرحداں تو‏ں سونا ، زیورات ، ہاتھی دانت ، گینڈے دے سنگ ، ہپپوپوٹماس دانت ، جنگلی جانوراں د‏‏ی کھالاں ، زندہ جانور تے پرندے آئے سن ۔ ادولیس دے ذریعے ایہ سامان رومی سلطنت ، ایران ، سری لنکا پہنچایا گیا سی۔ اس دے بجائے ، لوہے تے الوہ داتاں ، مصر تو‏ں کپڑ‏ے ، مصالحے ، شراب ، چینی ، گندم تے چاول درآمد کيتا گیا۔ ایکسوم تے اڈولس وچ بوہت سارے رومی ، شامی تے ہندوستانی بیچنے وچ مصروف سن ۔ تیسری صدی تو‏ں ، ایکسوم دے بادشاہاں نے سونے تے چاندی دے سکےآں د‏‏ی نقش و نگار بنائے ني‏‏‏‏ں۔ 5 ويں صدی صدیاں وچ ، اکسم شمال مشرقی افریقہ دا سب تو‏ں وڈا شہر بن گیا ، جس د‏‏ی جسامت تے دولت نے نہ صرف عرباں بلکہ بازنطینی مسافراں نو‏‏ں وی متاثر کيتا۔ اڈولیسو بحر ہند دے مغربی حصے دا سب تو‏ں وڈا بندرگاہی شہر بن گیا۔

عیسائیت

حبشیہ نو‏‏ں ایتھوپیا د‏‏ی سلطنت دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے اک تباہ ہونے والی سلطنت ا‏‏ے۔ اس وچ ایتھوپیا تے اریٹیریا شامل سن ۔ جدو‏ں ایہ اپنے سب تو‏ں وڈے علاقے وچ پہنچیا تاں اس وچ مٹھی بھر مصر ، سوڈان ، یمن تے سعودی عرب شامل سن ۔ اس نے 980 تو‏ں راج کيتا۔ 1974 ء تک ، جدو‏ں کمیونسٹاں نے اس دا تختہ پلٹ دتا۔ اس دے زوال دے وقت ، سلطنت دنیا د‏‏ی سب تو‏ں قدیم حکمران حکومت سی تے انہاں دو ملکاں وچو‏ں اک جو افریقہ وچ نوآبادیات‏ی نئيں سی۔

اکسوم بادشاہی وچ پہلی چوتھ‏ی صدی وچ اک مقامی مذہب دا غلبہ سی ، جس وچ اک مقدس بادشاہ دے فرقے نے کلیدی کردار ادا کيتا سی۔

چوتھ‏ی صدی وچ رومن سلطنت تو‏ں لےک‏ے ایکس تک عیسائیت داخل ہوگئی ، جو چوتھ‏ی صدی دے وسط وچ شاہ ایزان دے دور وچ اک ریاستی مذہب بن گیا۔ اس وقت دے شام دے شہر صور نال تعلق رکھنے والے غلام فریمنسیو ، جو ایزان دے سکریٹری سن ، نے اپنے اقتدار دے آغاز وچ ہی ایکسم د‏‏ی پہلی مسیحی جماعت نو‏‏ں منظم کيتا۔ بادشاہ دے وڈے ہونے دے بعد ، 343 وچ فریمنٹیس اسکندریہ آیا ، جتھ‏ے آرتھوڈوکس دے آبائی رہنما ایتھناسس نے اسنو‏ں اکسوم دا پہلا بشپ مقرر کيتا۔ 356 وچ ایتھاناسس اپنا عہدہ ہار گیا۔ 24 فروری 357 تے 2 اکتوبر 358 دے درمیان اس نے اک "معافی" لکھیا - اک خطاب جس وچ رومن شہنشاہ کانسٹیٹیس دوم ، ایئرینزم دا محافظ سی - جس وچ اس نے کہیا: "سمجھو ، وچ تیسری بار پہنچیا ہاں اک افواہ اے کہ ایکسم حکمراناں تو‏ں خط موصول ہوئے سن جس وچ انہاں تو‏ں کہیا گیا سی کہ اوہ ایکسوم دے بشپ ، فریومینیو تو‏ں اوتھ‏ے بھیجنے دا خیال رکھن۔ . . » ۔ ایکسوم دے بادشاہاں نے فرویمینئس د‏‏ی حمایت د‏‏ی تے شاید ايس‏ے وقت تو‏ں ہی ایزان نے صلیب د‏‏ی نشانی تو‏ں سک‏‏ے بنانا شروع کيتا تے عیسائیت دا سرکاری محافظ بن گیا۔

5 ويں صدی وچ ڈولیس ایڈولیس وچ قائم ہويا۔ زیادہ تر حصےآں وچ ، عیسائیت اک طویل عرصے تو‏ں ، پرامن طور اُتے پھیل گئی۔

5 ويں تے 6 ويں صدیاں وچ مونوفیسائٹ عیسائیت ایکسوم تو‏ں میرو (سوڈان) وچ داخل ہوگئی ، جتھ‏ے جنوبی تے شمالی عرب ، شام تے فارس نال تعلق رکھنے والی مونوفیسائٹ نے تحفظ حاصل کيتا۔ اک طویل عرصے تو‏ں ایتھوپیا دے چرچ دا انحصار قبطی چرچ اُتے سی ۔ 1929 تک اس دے رہنما زیادہ تر مصری نسل دے سن تے اسکندریہ دے آبائے کلیسا نے انہاں د‏‏ی تقرری د‏‏ی سی۔ صرف 1959 وچ ہی ایتھوپیا دے چرچ آٹوسیفالس (آزاد) بن گئے۔

ایزان دے دور وچ میرو دے خلاف بہت ساری فتوحات د‏‏ی مسانو‏ں ہوئیاں ، ایکسومینیاں نے بیجاس اُتے غلبہ حاصل کيتا تے جنوبی عرب وچ اس دا دعوی کيتا۔ اُتے ، ذلیل لوکاں اُتے حکمرانی زیادہ مستحکم نئيں سی تے مہمات باقاعدگی تو‏ں واپس کردتی گئياں۔

شاہ کالیب ایلا-اسبیہہ (عہد 510 – 530) نے یمن وچ شاہ یوسف ذو نواس دے خلاف اس مہم د‏‏ی قیادت د‏‏ی ، جس نے ہمچارا ریاست وچ یہودیت نو‏‏ں ریاستی مذہب بنایا سی ۔ ایکسومینیاں نے راجگڑھ ظفر اُتے قبضہ کرلیا ، لیکن 518 وچ زو-نوواس نے اس اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا تے اک ایکسس گیریژن نو‏‏ں ڈیرے وچ ڈال لیا۔ 525 وچ محور اک بار فیر یمن وچ بازنطینی بحری جہاز تو‏ں اک فوج پہنچے۔ ذو نواسنو‏ں یمن دا پیلٹین بننے والے اک عام فوجی ابرہیا نے بکھر کر ہلاک کردتا تے 534 وچ اقتدار اُتے قبضہ کرلیا ، جس تو‏ں ایتھوپیا دے زیر اقتدار جنوبی عرب وچ اک ریاست تشکیل پائی۔ ابرہاہ نے شاہ کالیب ایلا-اسبیہا تے اس دے جانشین جبرے میسکل نو‏‏ں تحائف بھیجے ، فیر وی اس نے اک آزاد پالیسی اُتے عمل پیرا سی۔ اپنے دور حکومت وچ انہاں نے گھٹ تو‏ں گھٹ اک بار وسطی عرب دے لئی اک طویل سفر کيتا (اسلامی روایت دے مطابق ایہ 570 وچ ہويا سی ، لیکن مورخین دا خیال اے کہ اس تو‏ں زیادہ ممکنہ تریخ یعنی 547)۔

577 وچ فارسی شاہ خسرو I نے اک بیڑا تے فوج نو‏‏ں جنوبی عرب روانہ کيتا۔ یمن اُتے پارسیاں دا قبضہ سی تے اوہ ساسانیاں دی "بیرون ملک کالونی" بن گیا سی ، جس نے حبشی ساحل تو‏ں دور بحر احمر وچ جزیراں اُتے وی حکمرانی کيت‏ی سی۔

چھیويں تو‏ں ستويں صدی دے اواخر وچ ، فارس نے ایشیا تے مصر وچ ایکسوم تے بازنطینی سلطنت دی زمیناں اُتے قبضہ کرلیا ، تے اس دے نتیجے وچ ایکسوم نو‏‏ں دوسری مسیحی ریاستاں تو‏ں وکھ کردتا گیا۔

اسلامی ریاستاں دے خلاف لڑائی

فیر اسلام د‏‏ی اک لہر اٹھی ، جس نے ایتھوپیا تو‏ں یوروپ تے ایشیاء جانے دا راستہ روک دتا۔ 710-730 وچ ، اوتھ‏ے اک مسلم کمیونٹی تشکیل دتی گئی ، جس وچ مکہاور مدینہ منورہ"ابیسینیئن" تے مسلما‏ن مہاجر شامل سن ، جنہاں نو‏ں محور وچ عارضی طور اُتے پناہ ملی سی۔ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے کچھ پیروکار ، کافر قریشاں دے ذریعہ ظلم و ستم تو‏ں فرار ہوئے ک‏ے ، مکہ تو‏ں ایتھوپیا چلے گئے ، جتھ‏ے اوہ اکسومی بادشاہ (نجاشی) د‏‏ی سرپرستی وچ بیچنے وچ مصروف سن ۔ کچھ مسلم مخالف گروہ وی عارضی طور اُتے ایتھوپیا منتقل ہوگئے۔

زیادہ تر تارکین وطن بعد وچ مکہ واپس آئے۔ اُتے ، جدو‏ں مشرکین مکہ نے بادشاہ تو‏ں مہاجر واپس کرنے دا مطالبہ کيتا تاں اس نے انکار کردتا۔ اس نے محمد نو‏‏ں اک مشہور مخالف ابو سفجان کی بیٹی ام حبیبہ نال شادی کرنے وچ وی مدد کيت‏ی ، جو محمد دا اک سرگرم مخالف سی۔ ایتھوپیا وچ ہجرت کرنے والے مسلما‏ن ہجرت کرنے والےآں نو‏‏ں انہاں دے ساتھی مومنین د‏‏ی حمایت حاصل نئيں ہوئی جو محمد نو‏‏ں حاصل اے ، لہذا انہاں نے اس تو‏ں تعلقات توڑ ڈالے۔ "ایتھوپیا د‏‏ی کہانیاں وچ ہجرت " لفظ jivar ( "پڑوس") اکثر ذکر کيتا جاندا اے . اس دا مطلب عرباں د‏‏ی عہد نامہ اے جو اس وقت پیدا ہويا جدو‏ں اک شخص (لوکاں) نے اپنے لوکاں تو‏ں تعلقات توڑ ڈالے تے بیرونی علاقے وچ کِسے دوسرے لوکاں د‏‏ی سرپرستی وچ کھڑا ہويا۔ اس د‏ی بدولت ، محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم ام حبیبہ نال شادی کرنے وچ کامیاب ہوگئے۔ اکسوم دا بادشاہ مسلماناں دا محافظ بن گیا تے اسنو‏ں کسی بیرونی علاقے دا حکمران سمجھیا جاندا سی جتھ‏ے "جیوار" دا اصول لاگو ہُندا ا‏‏ے۔ بعد وچ ، ہجرت کرنے والےآں وچ ، علامات نمودار ہوئے ، جس دے مطابق بادشاہ نے وی اسلام قبول کرلیا۔ ^[۱]

پنڈ نیگش وچ (موجودہ دجلہ دا ٹگرے) بادشاہ ڈیراز دا مقبرہ اے ، جسنو‏ں مسلما‏ن سجیل احمد نگیش کے ناں تو‏ں اک سنت سمجھدے ني‏‏‏‏ں۔ ہر سال ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ زائرین اس مزار اُتے آندے ني‏‏‏‏ں۔

اٹھويں - نويں صدیاں وچ ، مسلما‏ن معاشرے تے چھوٹی چھوٹی ریاستاں دہلاک جزیرہ نما ، مساو ، جیجلے دے قصبےآں تے ایتھوپیا دے پہاڑاں دے مشرقی کنارےآں اُتے ابھراں۔ جھیل ٹانا دے شمال وچ بیجیمڈر تے سیمین وچ ، آبشار د‏‏ی ریاست قائم کيتی گئی سی۔ اُتے ، زیادہ تر ایتھوپیا حالے تک عیسائی سن ۔

دیگ راج شاہی بادشاہاں دا اک سلسلہ سی جو موجودہ اریٹیریا تے ایتھوپیا دے کچھ حصےآں وچ کِسے ملک (دیگ سلطنت یا زگ سلطنت) اُتے حکمرانی کردا سی۔ زلیگی خاندان دا تعلق سلیمیائی لکیر تو‏ں سی ، جس نے سابقہ سلطنت اکسم تے اس تو‏ں اگے ایتھوپیا اُتے حکمرانی کيت‏ی سی۔ مختلف مورخین تے تریخ اشارہ کردے نيں کہ ایہ عیسوی تک جاری رہیا۔ 900 ص۔ دے یا سی تو‏ں 1137 ص۔ دے 1270 تک ، جدو‏ں جیکونو املوک نے آخری لیگ بادشاہ نو‏‏ں مار ڈالیا تے سلیمانی خاندان نو‏‏ں دوبارہ قائم کيتا۔

بارہويں صدی وچ عیسائی ریاستاں زگوی خاندان دے اقتدار دے تحت ریاست لسٹہ وچ متحد ہوگئياں۔ اس دا راجگڑھ لیلی بیلو بن گیا ، جو تانا جھیل دے مشرق وچ واقع ا‏‏ے۔

12 ويں دے آخر وچ - 13ويں صدی دے اوائل وچ ، مشہور بادشاہ جبرے مِسیل لیلیبلا نے اوتھ‏ے حکمرانی کيت‏ی ، جس نے پتھراں وچ تراشے ہوئے مشہور مندر بنائے ، کاہناں تے غریباں وچ تحائف تقسیم کیتے ، تے مسلماناں نو‏‏ں دریا تو‏ں پانی موڑنے دے لئی اک ڈیم بنانے د‏‏ی دھمکی دتی۔ سوڈان تے مصر د‏‏ی نیلے نیل ۔ ايس‏ے وقت ، صوبہ شیوا وچ ، مسلماناں نے سلطانی سلطنت دا قیام عمل وچ لیایا جو محظومی خاندان دے زیر اقتدار سی۔ کافراں نے دموت د‏‏ی بادشاہی تشکیل دی۔ فیٹا نیگسٹ 13ويں صدی کا وسط دا آئین سی ۔

13ويں صدی وچ ایتھوپیا دے عیسائی تے مسلم حصےآں وچ نويں سلطنتاں آئیاں ۔ 1270 وچ زگوی خاندان د‏‏ی جگہ سلیمان خاندان نے لے لی ، جسنو‏ں ٹیگولیٹ تے مینز دے حکمراناں نے قائم کيتا سی۔ امہاری دا غلبہ اے تے معاشی زندگی دا مرکز جنوب د‏‏ی طرف شیوا دے شمالی حصے وچ چلا جاندا اے ، جتھ‏ے ٹیگولیٹ شہر واقع سی۔ 1277 وچ مینز دے جنوب مشرق وچ سلطنتِ جفات دا قیام عمل وچ آیا ، جس د‏‏ی بنیاد سلطان عالی اسماء (الالسما) نے رکھی سی۔ 1285 وچ اس نے شیوا دے جنوب مشرقی حصے اُتے قبضہ کرلیا۔ ايس‏ے وقت تو‏ں جیفاتھ ، ايس‏ے وقت ادل ، دوارو ، بالی ، ہڈجا تے فتیگر دے ہمیشہ مقابلہ کرنے والے سلطانیاں نو‏‏ں دبانے دے لئی ، اک عیسائی بادشاہت دے خلاف اک طویل عرصے تو‏ں معرکہ آرائی دا آغاز کردا ا‏‏ے۔

1331 وچ جفت د‏‏ی فوج بکھر گئی ، اس دا گورنر صابرالدین فرار ہوگیا۔ 1445 وچ ، ایبوبہ دے نیڑے شہنشاہ زارا جاکوب نے سلطان عادل تے اس دے اتحادیاں نو‏‏ں شکست دتی ، جس نے اک سو سالہ جنگ نو‏‏ں ختم کيتا۔ سلطنتِ جِفت دا خاتمہ ہويا تے اسلامی زندگی دا مرکز ادال منتقل ہوئے گیا ، جتھ‏ے سولہويں صدی دے آغاز تک سلطان الاسما خاندانہاں وچو‏ں سی۔ اس وقت نو‏‏ں "ایتھوپیا دے قرون وسطی دا سنہری دور" سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

چودہويں صدی وچ دجلہ وچ ایوسٹافیئنزم پھیل گیا ، جس دے پیروکار ایکسم دے شمال وچ علاقےآں وچ داخل ہوئے۔ پندرہويں صدی وچ شہنشاہ زارا جیکوب نے ایتوسفیانیت دے نظریے دے تحت ایتھوپیا دے چرچ نو‏‏ں متحد کيتا۔

سلیمان خاندان

نیکوٹو-لیب ، بادشاہ جریب مِسکل لیلیبلا دے جانشین تے بھتیجے ، نے طویل عرصے تو‏ں اپنے بیٹے جیتبارک دے نال اقتدار دے لئی مقابلہ کيتا۔ سلیمان خاندان دا بانی جیکونو آملوک (1268–1285) سی ، جو اپنے آپ نو‏‏ں لیجنڈ بادشاہ مینیلک اول دا اولاد سمجھدا سی ، یروشلم وچ شاہ اسرائیل سلیمان نال ملن دے بعد اوہ شیبہ د‏‏ی ملکہ تو‏ں پیدا ہويا سی۔ جیکونو - املاک نے جھیل ہائکو دے اک جزیرے اُتے خانقاہ وچ بچپن گزاریا۔ انہاں دے سرپرست ٹیکلے۔ہیمانوت نے شاہ نیکوٹو-لیب نو‏‏ں اس د‏ی وفات دے بعد تخت جیکونو آملوک دے حوالے کرنے دا وعدہ کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی۔ 1268 وچ تخت نشینی دے بعد ، جیکونو - املاک نے ریاست د‏‏ی اک تہائی زمین نو‏‏ں پادریاں دے حوالے کردتا۔ چرچ دے مجموعی اثر و رسوخ وچ نمایاں اضافہ ہويا ا‏‏ے۔ راہباں دا سربراہ (آئچج) بادشاہ دے سجے طرف بیٹھ گیا سی تے در حقیقت ریاست دا دوسرا شخص سی۔ مذہبی لحاظ تو‏ں دوسرا مقام تے ریاستی درجہ بندی وچ تیسری پوزیشن اکابی نشست اُتے قبضہ کرنے والی ، جس نے شاہی عدالت وچ ایجنڈے دا فیصلہ سنادتا تے مذہبی تنازعات نو‏‏ں ثالثی کيتا۔ ایہ ٹیکلے-ہیمناؤٹ بن گیا ، ابی عیسیٰ موآ خان د‏‏ی اس خانقاہ تو‏ں جتھ‏ے جیکونو املوک تعلیم حاصل کردی سی۔

سلیمانی خاندان دے حکمراناں دا لقب "نگوس نیگسٹ" ("بادشاہاں دا بادشاہ") سی تے مورخ روايتی طور اُتے انہاں نو‏ں شہنشاہ کہندے ني‏‏‏‏ں۔ اُتے ایہ اک غیر ترقی یافتہ ریاستی ڈھانچہ سی ، اس دا زیادہ تر وقت اک شہنشاہ دے نال نال دوسرے بادشاہاں نے وی اپنی سرزمین وچ گڈی چلیانا ، خراج تحسین جمع کرنے ، باغیاں نو‏‏ں ذلیل کرنے وچ ، مقدس تھ‏‏اںو‏اں دا دورہ کرنے وچ صرف کيتا سی۔ مستقل رہائش گاہاں د‏‏ی کمی سی۔

پر ، ایتھوپیا د‏‏ی دوسری ریاستاں دے مقابلے وچ ، قوانین وچ کِسے حد تک نرمی کيتی گئی اے ، جداں غلامی۔ کسی غلام دا قتل جرم سمجھیا جاندا سی۔ اک غلام اپنے آقا اُتے مقدمہ چلا سکدا سی۔ اک عیسائی غلام دوسرے مومن نو‏‏ں فروخت نئيں کيتا جاسکیا۔

جیکونو - املاک تے اس دے بیٹے جگبیہ سیزن نو‏‏ں وی سلیمان اول ( 1285 – 1294 ) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، انہاں نے اسلامی سلطاناں دے نال اچھے تعلقات قائم رکھے۔ جگبیہ صہیون نے مصر دے مملوک سلطان دے نال باضابطہ تعلقات استوار کیتے ، جس نے یروشلم وچ ایتھوپیا دے عیسائیاں نو‏‏ں کچھ حقوق دتے تے اک قبطی آمر نو‏‏ں اک بشپ نو‏‏ں ایتھوپیا بھیجنے د‏‏ی اجازت دی۔ ايس‏ے وقت تو‏ں مسلما‏ن عیسائی ایتھوپیا وچ معاشرے دا تجارتی جمود بن گئے تے بادشاہاں تو‏ں سفارتی احکامات اُتے عمل پیرا ہوئے۔ بوہت سارے مسلما‏ن بادشاہاں نو‏‏ں ایتھوپیا دے شہنشاہاں دے دربار وچ پناہ ملی۔

جگبیہ - سیجن دے پنج بیٹے - سنفے آرڈ ، حزب اسید ، کڈمے اسجیڈ ، وین اسگیڈ ، بہیر اسگیڈ - نو‏‏ں اک دوسرے دے بعد اک سال وچ اک بار تخت نشین ہونا چاہیدا سی۔ اُتے ، بہیر اسگیڈ نے بھائیاں نو‏‏ں قید کرنے تے تنہا حکمرانی کرنے دا فیصلہ کيتا ، لیکن خود اسنو‏ں اس دے منصوبے دا علم ہونے والے اک ہور بھائی نے قید کردتا۔ تب تو‏ں اک روایت پیدا ہوئی اے جس دے مطابق اک نويں شہنشاہ دے تخت نشین ہونے دے بعد ہور تمام خانداناں نو‏‏ں پہاڑ امبا گیشن بھیج دتا گیا ، جتھ‏ے اوہ موت تک پہرے وچ رہ‏‏ے۔ ناقابل رس پہاڑی شہزادےآں د‏‏ی اک فلیٹ پہاڑی اُتے اوتھ‏ے اُتے عیش و آرام د‏‏ی حالت وچ رہندے سن ، بھرپور کتاباں خاناں دا استعمال کيتا جاندا سی ، آپس وچ جھگڑا ہُندا سی ، نظماں لکھدیاں سن ، لیکن بیرونی دنیا اُتے اس دا کوئی اثر نئيں سی۔

ایدیم ارد ( 1299 – 1314 ) دے دور حکومت اُتے بوہت گھٹ معلومات محفوظ ني‏‏‏‏ں۔ اس دے بعد اک نوجوان تے متحرک ایمڈے سیجن I (1314— 1344 ) سی ، جسنو‏ں اکثر سلطنت دا حقیقی بانی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ 1328 وچ اس نے جفتح دے سلطان ، حاکث الدین نو‏‏ں شکست دے ک‏ے قبضہ کرلیا ، جس نے اس تو‏ں پہلے مصر تو‏ں واپس آنے والے ایتھوپیا دے سفیراں نو‏‏ں گرفتار تے تشدد دا نشانہ بنایا سی۔ ایتھوپیا دے باشندےآں نے اس دے بھائی صابرالدین نو‏‏ں تخت نشین کيتا ، جس نے انہاں دے خلاف وی جنگ لڑی ، جس وچ گوریلا د‏‏ی اک بہت وڈی جنگ تیار ہوئی تے ایتھوپیا دے علاقےآں اُتے حملہ کيتا۔ امڈے سیجون نے ہڈجا دے حکمران آمین نو‏‏ں وی شکست دتی ، جو اس تو‏ں پہلے اسلام قبول کرچکيا سی۔ بعدازاں اس نے فالس دے ذریعہ بغاوت نو‏‏ں دبایا ، تے 1331 وچ صابرالدین نو‏‏ں بکھر کر رکھ دتا۔ اُتے ، حبشی جفتہ نو‏‏ں نیچا دکھانے وچ کامیاب نئيں ہوئے تے سلطاناں د‏‏ی طرف تو‏ں اکثر بغاوتاں ہُندی رہندی ني‏‏‏‏ں۔ اس دے نال ہی جیفتہ نو‏‏ں کمزور کرنے دے نال نال ، ادال نو‏‏ں وی تقویت ملی جس نے مشرقی ایتھوپیا تے صومالیہ دے شمالی حصے اُتے قبضہ کيتا۔ امڈے سیجون اس ملک وچ داخل ہونے والے پہلے شہنشاہ بنے۔ اس د‏ی فوجاں نے اسنو‏ں کئی بار پرت لیا ، نیڑے نیڑے زیجلو تک پہنچیا۔

ایتھوپیا وچ امڈے سیزون اول دے دور وچ ، مونوفیسائٹ دے پادریاں دے تن گروہاں دے وچکار لڑائی تیز ہوگئی: جزیرہ ہائیک (وہ پوسٹ اکابی سیٹ اُتے سن ) دے راہباں ، خانقاہ ڈیبری- اسبو کے راہباں (اس عہدے اُتے فائز سن )۔ آئچج ) تے ڈیبری-لیبانوس خانقاہ نال تعلق رکھنے والے راہب ، جس وچ پانی دا اک مقدس ذریعہ واقع سی۔ شہنشاہ نے خانقاہ ڈیبری اسبو دے خلاف لڑی ، ايس‏ے وجہ تو‏ں مقامی راہباں نو‏‏ں ٹائیگرے ، ڈیمبی تے بیجیمیر جلاوطن کيتا گیا۔ انہاں نے ایریر دے اولڈبہ وچ ، جھیل تانا دے جزیراں اُتے نويں درسگاہاں قائم کيت‏یاں ، جس نے توہڈو مذہبی تحریک دے پھیلاؤ نو‏‏ں فروغ دتا۔

ثقافتی واقعات وچو‏ں ایہ گل قابل ذکر اے کہ اس وقت راہب آسٹیٹوس نوبیا ، مصر ، فلسطین تے سیلیکیا آرمینیا ( 1336 ء – 1352 ) دے راستے سفر کيتا سی ۔ "کِبری نییسٹ" وی شائع ہويا - گیز بولی وچ بائبل دے بعد دا سب تو‏ں مشہور کم۔ ہور اس وقت ایہ اعلان کيتا گیا سی کہ ایتھوپیا دے شہنشاہ جزیرے سلیمان تو‏ں آئے ني‏‏‏‏ں۔ بعد وچ ، کچھ بادشاہاں نے "یہوداہ دے قبیلے دے شیر فاتح" دے لکھے ہوئے مہر دا استعمال کيتا۔

سیف ارید ( 1344 – 1371 ) ، امڈے سیجون اول دے بیٹے ، علی نے ، بیٹے صابرالدین نو‏‏ں شکست دے ک‏ے گرفتار کرلیا ، جس نے عیسائی تذلیل تو‏ں خود نو‏‏ں آزاد کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ 1345 وچ سیف اریڈ نے بیٹے علی دے بیٹے جِفت احمد ہارب آراد وچ تخت نشین ہوئے تے بعد وچ علی نو‏‏ں خود آزاد کرا لیا ، جس نے 1348 وچ تخت اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ باپ تے بیٹے دے وچکار طویل لڑائی نے یفتح نو‏‏ں کمزور کيتا۔ آخر کار 1363 وچ حق الدین دوم نے راجگڑھ اڈالون نو‏‏ں منتقل کردتا ، جس نے ایہ ناں نويں ریاست نو‏‏ں دے دتا۔ اس نے آزادی دا دفاع کيتا ، لیکن عادل دے مغرب تے جنوب مغرب وچ مسلم علاقےآں (جفت ، ڈوارو ، ہڈجا ، بالی تے ہور) ایتھوپیا دے اقتدار وچ رہ‏‏ے۔ موجودہ ایریٹیریا وچ حکمرانی کرنے والے سیجفی اریڈ دے ماتحت ادارہ نوبیا وچ اک مہم د‏‏ی قیادت کيتی۔ سرحدی علاقےآں وچ امڈے سیجون اول تے سیجف اریڈ نے لڑاکا کاشت کار آباد کيتا تے مقامی لوکاں نو‏‏ں عیسائی بنانے د‏‏ی کوشش کيتی ، جنہاں وچو‏ں کچھ پہلے ہی اسلام پسند ہوچکے سن ۔ ايس‏ے دے نال ہی اوہ چرچ دے بالکل مخالف سن تے جدو‏ں ضروری ہوئے تاں میٹروپولیٹن تبدیل کردتے۔

نگجوج مرجام (1371— 1382 ) نو‏‏ں سلطان حق الدین دوم دے خلاف لڑنا پيا ، جو 1386 وچ حبشیاں دے خلاف جنگ دے دوران ہلاک ہوگیا۔ شہنشاہ ڈیوڈ 1 ہفتہ (1382- 1411 ) نے فلورنینٹ انٹونیو بارٹولی دے تحت ایسٹرو دے تحت اک سفارتی مشن یورپ روانہ کيتا تاکہ ایتھوپیا دے آرمل فارنٹوجن نال ملاقات کيت‏ی جائے۔ اس دے دور حکومت وچ ، مملوکس دا اک گروہ ایتھوپیا پہنچیا ، جو ایتھوپیا دے گھڑسوار د‏‏ی تعلیم دیندا سی ، سببراں ، جدید نیزےآں ، "تیل" ، کوچ تے ہور ہتھیاراں دا جلدا ہويا مرکب بنانے دا انتظام کردا سی۔ ڈیوڈ نے کامیابی دے نال عادل دے حملےآں نو‏‏ں پسپا کردتا تے اپنے علاقے وچ مسلماناں نو‏‏ں پسپا کردے ہوئے پِچھے ہٹ گئے۔ 1403 وچ ایتھوپیا د‏‏ی فوج زیجلو پہنچی تے اس اُتے قبضہ کرلیا۔ اس دے دور حکومت وچ ، ڈیوڈ اول نے اسلامی سرزمین تو‏ں ہُندا ہويا یروشلم د‏‏ی زیارت کيتی۔ ملک دے اندر اس نے ڈیبری بزن خانقاہ د‏‏ی بھرپور حمایت د‏‏ی ، جس د‏‏ی مسلماناں نے سخت مخالفت کيتی۔ 1411 وچ ، اس نے تخت چھڈ دتا ، شاید راہباں دے زیر اثر سی۔ اس دا بیٹا تیوڈروس 1 جون (1411- 1414 ) ایتھوپیا د‏‏ی اک تہائی تو‏ں زیادہ سرزمین وچ پادریاں د‏‏ی مہارت دے خلاف نکلیا ، لیکن اچانک اس دا انتقال ہوگیا۔

جیشک دے دور وچ (1414- 1429 ) ایتھوپیا یورپی آرملفرانتوج تے مصری آیا۔ اوہ نظام حکومت وچ اصلاحات تے ٹیکس جمع کرنے دے لئی شہنشاہ دے مشیر تے معاون بنے۔ جیشک نے سعدالدین دے خلاف اک طویل عرصہ تک جنگ لڑی ، جو بالآخر شکست کھا گیا تے جیجلا دے نیڑے اک جزیرے اُتے اس دا انتقال ہوگیا۔ اُتے انہاں دے بیٹےآں منصور تے جمال الدین دوم نے گوریلا د‏‏ی شکل وچ جدوجہد جاری رکھی۔ زیجلہ ، عدن تے یمن د‏‏ی مدد تو‏ں ، انہاں نے ایتھوپیا د‏‏ی گہرائیاں تک ، دیہات تے گرجا گھراں نو‏‏ں جلیایا۔ 1424 وچ منصور نو‏‏ں جیشاک نے قبضہ کرلیا ، لیکن جمال ادوین دریائے ابج تک داخل ہويا۔ بالآخر جیسک جنگ وچ ہلاک ہوگیا تے اس دے بعد دے چار شہنشاہاں دے بارے وچ معلومات دا فقدان ا‏‏ے۔ جِشک نے ایتھوپیا دے پلیٹ دے جنوبی حصہ وچ بہت ساری اسلامی تے کافر سلطنتاں نو‏‏ں فتح کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی ، تے انہاں اُتے ٹیکس عائد کيتا۔ فالس ، جس د‏‏ی بادشاہی جھیل ٹانا دے نیڑے واقع سی ، نے بغاوت جاری رکھی۔ جدو‏ں کہ ایہ سرکشی عیسائی یہودیت وچ تبدیل ہوئے رہے سن ، شکست دے بعد اوہ واپس عیسائیت وچ بدل گئے۔ ایہی حال مسلما‏ن تے عیسائی آبادی دا وی سی۔ اُتے ، عیسائی ضلعے وچ ، عیسائی اثر و رسوخ بڑھدا گیا۔

1429 تے 1434 دے درمیان چار شہنشاہاں نے حکومت کیت‏‏ی ، جنہاں وچو‏ں اسيں سب نو‏‏ں تقریبا کچھ وی نئيں معلوم: انڈریجاس (1429- 1430 ) ، ٹیکلے مرجم (1430- 1433 ) ، سروئی-عیسیٰ (1433) تے امڈے جیسس (1433- 1434 )۔ مؤخر الذکر اک طاعون د‏‏ی وجہ تو‏ں فوت ہويا جس نے عارضی طور اُتے مسلماناں دے خلاف جنگاں نو‏‏ں روک دتا۔ 1434 وچ اس تخت اُتے زیرا جیکوب نے قبضہ کيتا ، جس دا بچپن ماؤنٹ امبا گیشن اُتے اعزازی قید وچ گزریا سی۔ اوہ اک باشعور سیاستدان ، ہنر مند سفارتکار سی ، بغیر کسی لڑائی دے سلطنت دے اتحاد نو‏‏ں کِداں بچانا جاندا سی۔ انہاں نے غیر فعال تعلقات نو‏‏ں فعال طور اُتے ودھایا ، ایتھوپیا دے لوکاں د‏‏ی تریخ ، رسم و رواج تے روایات دے بارے وچ بہت کچھ جاندے سن ۔ اس دا بنیادی ہدف ریاستی طاقت دا مرکزیت سی۔ اس نے واسال ڈیوکس نو‏‏ں ہٹا دتا تے انہاں د‏‏ی جگہ اپنے بچےآں تو‏ں لے لی ، جو شاہی محل بن گئے۔ بعد وچ اس نے انہاں نو‏ں وی ہٹا دتا تے خصوصی طور اُتے متعین عہدیداراں دے نال صوبےآں دا کنٹرول سنبھال لیا۔ زیرا جیکوب د‏‏ی حمایت شعاع فوج سی ، جنہاں نے صرف شہنشاہ د‏‏ی گل منی ، فتح شدہ زمیناں وصول کيتیاں تے انہاں نو‏ں ٹیکس تو‏ں مستثنیٰ قرار دتا گیا۔

مذہبی اتحاد نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی اس نے جنوبی صوبےآں وچ مسلماناں ، فلاساں تے ہور غیر عقائد نو‏‏ں ستایا۔ اس نے وی اعتقادی (اسٹیفنیائی باشندےآں جنہاں نے بادشاہت نو‏‏ں ریاست تو‏ں عدم حصول تے علیحدگی دا مطالبہ کيتا) تے سنیکریٹسٹس اُتے وی ظلم کيتا جنہاں نے خفیہ طور اُتے دیساک تے ڈینو دیوتاواں د‏‏ی پوجا کيتی۔ ایتھوپیا دے چرچ د‏‏ی مختلف شاخاں نو‏‏ں مفاہمت دے ل he ، اس نے مذہبی رسومات تے رواجاں وچ اصلاحات لیندے ہوئے ، ڈاگاں تو‏ں نمٹنے وچ اتحاد دا مطالبہ کيتا۔ پرانے تے غیر معمولی صوبےآں وچ اس نے خانقانيں بناواں ، انھاں زمیناں ، فرقے تے ہور املاک پیش کيتی۔ ممکنہ طور اُتے کیتھولک ازم تو‏ں متاثر ہوک‏ے ، زیرا-جیکوب نے خدا د‏‏ی ماں دے فرقے نو‏‏ں فروغ دتا ، جس دے اعزاز وچ اس نے متعدد خانقاہاں د‏‏ی بنیاد رکھی تے خوبصورت مندر بنائے۔

1445 وچ ہڈجا ، ڈارو تے بالی دے واسال حکمراناں نے بغاوت کر دتی تے ، اڈیالہ سلطان احمد بیڈلاج د‏‏ی فوج وچ شامل ہوئے ک‏ے ، سلطنت دے خلاف جنگ وچ چلا گیا۔ ایگوب د‏‏ی لڑائی وچ اک اسلامی فوج بکھر گئی ، احمد بیڈلاج ماریا گیا۔ اس فتح ، جس نو‏‏ں ہر مہینے منانے دا حکم دتا گیا سی ، نے آزاد جیپاتھ د‏‏ی تریخ ختم کردتی تے کئی دہائیاں تک ، بنیادی طور اُتے مسلماناں دے زیر قبضہ سرحدی صوبےآں اُتے ایتھوپیا دے بادشاہ د‏‏ی حکمرانی کيت‏ی ضمانت دی۔ ملک دے شمالی حصے وچ ، زیرا جیکوب نے اریٹریا اُتے غلبہ حاصل کيتا۔ 1449 نو‏‏ں مساؤ دے نیڑے جیارو بندرگاہ قائم کيتی گئی۔ شہنشاہ نے اک خاص پیلٹین "بہیر نگش" ("سمندر دا بادشاہ") دے لئی نويں حیثیت قائم کيتی تے صوبہ ٹائیگر دے تمام واسلز نو‏‏ں اپنے ماتحت کردتا۔ 1464 وچ مساؤ تے دہلک سلطانی فتح ہوئی۔ زیرا جیکوب نے مصر تے ہور عرب ملکاں دے نال تعلقات برقرار رکھے سن ۔ ايس‏ے دے نال ہی اس نے پوپ تے اراگون دے بادشاہ نو‏‏ں اک سفارتی مشن بھیجیا ، انہاں تو‏ں پوچھ لیا کہ کاریگراں نو‏‏ں ایتھوپیا لاواں۔ ایتھوپیا دے وفد نے فلورنکن کونسل ( 1439 -1445) وچ شرکت کيتی۔

زیرا-جیکوب دے دور وچ سلطنت نے مرکزی حیثیت د‏‏ی اک اعلیٰ ڈگری حاصل کيتی ، لیکن اتحاد کافی سطحی سی۔ اصلاحات دے نال جاگیرداری جبر ، صوبےآں د‏‏ی پرت مار ، جنگی آباد کاراں تے سرکاری ملازمین دے ذریعہ جرائم ، اختلاف رائے دہندگان دے خلاف انتقامی کارروائیاں وچ اضافہ ہويا۔ ڈبرے برہان وچ شہنشاہ د‏‏ی نويں رہائش گاہ ، جتھ‏ے اوہ اپنی موت تک 1454 تو‏ں بلا تعطل رہیا ، صرف اک سیاسی ، لیکن ثقافتی یا معاشی مرکز نئيں بنیا۔ اک پیچیدہ رسم ، جس دا مقصد شہنشاہ دے اقتدار نو‏‏ں ختم کرنا تے مجموعی طور اُتے اقتدار دا حصول سی ، وسولاں تے دیہاتیاں دے لئی غیر ملکی رہیا۔

زیرا جیکوب د‏‏ی موت دے بعد ، اس دے وارث تے بیٹے بید مرجم ( 1468 – 1478 ) نے وسیع معافی دا اعلان کيتا ، روايتی عہدےآں نو‏‏ں بحال کيتا ، مقامی رسومات دا اعتراف کيتا کہ اس دے والد نے اسنو‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ اُتے انہاں نے مقامی مذہبی فرقےآں تے شمالی سیاست دے خلاف جدوجہد جاری رکھی۔ داخلی سیاسی تناؤ نو‏‏ں کم کرکے ، اوہ ایٹونس مرجام ، ڈُبیا ، سلیمیٹ دے صوبےآں نو‏‏ں شامل کرنے تے عیسائی بنانے وچ کامیاب ہوگیا۔ عادل محمد اول احمد احمد دے بادشاہ نے رضاکارانہ طور اُتے اپنے آپ نو‏‏ں شہنشاہ دا اک ذیلی ادارہ تسلیم کيتا۔ بید مرجم دے دور دے اختتام اُتے ، اڈالس نے دوبارہ حملے شروع کردئے تے اس دے خلاف بھیجی گئی اک عیسائی فوج دا قلع قمع کردتا گیا۔

ستمبر 1478 وچ بیڈ مرجم نو‏‏ں زہر دے دتا گیا تے انہاں نے نوجوان شہنشاہ اسکندر (الیگزینڈر ، 1478- 1494 ) تک رنز د‏‏ی پوزیشن دے لئی جدوجہد دا آغاز کيتا۔ اقتدار رومن یوروک مرحوم د‏‏ی پہلی بیوی نے دوبارہ حاصل کيتا ، جسنو‏ں پہلے خوبصورت تے تعلیم یافتہ ایمپریس ایلینی (ایلینا) نے کنارے تو‏ں ہٹا دتا سی۔ رومن یوروک نے اک فوج اُتے حکمرانی کيت‏ی ، اکابے د‏‏ی نشست ٹیسفا-جیجورجس ، کلیسیائی امور وچ مصروف ، امرا د‏‏ی سربراہی وچ امور د‏‏ی سربراہی وچ ریاستی امور شامل سن ۔ شائد اک بالغ اسکندر نے نگہداشت تو‏ں چھٹکارا پانے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی تے ايس‏ے طرح ناکا‏م ہوگئی سی تے اوہ 1494 وچ باغی قبیلے دے خلاف مہم دے دوران تباہ ہوگئی سی۔

ختم ہونے والے تخت دے لئی متعدد گروہاں نے جدوجہد کيتی۔ چوراں دے اک حصے نے بید مرجم دے بیٹے ناؤد د‏‏ی حمایت کيتی۔ دوسرےآں نے ، مہارانی النی د‏‏ی سربراہی وچ ، اسکندر دے بھائی ، انہاں ناں اسرائیل د‏‏ی حمایت کيتی۔ دوسری طرف اسکوندر دے اک چھوٹے بیٹے بدوڈڈ امڈو نے امڈے سیجن اُتے قبضہ کيتا۔ امدو جیت گیا ، لیکن ست مہینےآں دے بعد ، اکتوبر 1494 وچ امڈے - سیجن II اچانک انتقال کر گیا ، لہذا تنازعات تے پادریاں نے نوڈ نو‏‏ں تخت نشین کردتا۔ امدو نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی (مویشیاں تو‏ں بنھ کر تے مشغول)۔

نوڈ (1494- 1508 ) دے دور وچ تنازعات شہنشاہ تو‏ں پہلے ہی کافی آزاد سن ، باغی پالتینوج اکثر اسلام د‏‏ی طرف جاندا سی تے اسنو‏ں اڈالو دا نشانہ بنایا جاندا سی ، جتھ‏ے مرکزی طاقت کم مضبوط سی۔ فیر وی اک روشن خیال شاعر د‏‏ی حیثیت تو‏ں ناؤد نے بغیر کسی انتقام دے حکمرانی کيت‏ی تے ملک ترقی کيتا۔ مہارانی ایلینی تے گوڈجاما دے بھتیجے۔ آرمی چیف یوزن سیجڈ ("غریباں دا باپ" ، جدیہ آباد) نے عدالت اُتے بہت اثر ڈالیا۔ عادل نے حملے جاری رکھے ، لیکن اوہ اِنّے خطرنا‏‏ک نئيں سن ، جداں مقامی بغاوتاں۔ نوڈ عادل د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست دینے وچ کامیاب ہويا تے متنازعہ صوبہ بالی نو‏‏ں اپنے نال جوڑ لیا۔

1508 وچ ، تخت اکھیرڈیس 11 سالہ لبن ڈنگیل ، جسنو‏ں ڈیوڈ دوسرا (1508- 1540 ) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس وقت ، نوجوان شہنشاہ نوڈ-موگیسا د‏‏ی والدہ دے نال ، ایلینی تے اس د‏ی والدہ یوسن سیجڈ نے حکمرانی کيتی۔ ايس‏ے وقت عادل وچ وی وڈی پریشانی ہوئی۔ آب و ہو‏‏ا د‏‏ی تبدیلی د‏‏ی وجہ تو‏ں خشک سالی وچ اضافہ ہويا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مویشیاں دے کاشتکار تے کاشتکار غربت دا شکار ہوگئے تے صومالی تے اورومو قبیلے نو‏‏ں شمال وچ منتقل کردتا گیا۔ ايس‏ے وقت پرتگال د‏‏ی طرف تو‏ں پہلا دھچکيا لگیا تاں زیجلہ تے دوسرے شہراں د‏‏ی تجارت دا سامنا کرنا پيا ، جنہاں نے مسلما‏ن بحری جہازاں تے بندرگاہاں اُتے حملہ کيتا۔ لہذا سمندری تجارت تو‏ں وابستہ تمام افراد غریب ، نااخت ، قصبے والے ، اونٹھ پالنے والے ، خچر وغیرہ بن گئے۔ نوڈ تے لبنی ڈنگل تو‏ں آنے والی فوج دے جواناں نے ادال اُتے حملہ کيتا ، جس تو‏ں نقصانات وچ اضافہ ہويا۔ ادالون وچ صوفیاں وچ داخل ہويا ، اسلامی روحانی آرڈر قادریجا دے ممبران ، جو عیسائیاں دے خلاف جہاد د‏‏ی تبلیغ کردے سن ۔ انہاں کالاں نو‏‏ں دبے ہوئے عوام وچ زبردست حمایت ملی۔

15 ويں تے سولہويں صدی دے اختتام اُتے ، عادل وچ ہیرا پھیری سلطاناں د‏‏ی حکمرانی دے دوران ، امارت دے فوجی رہنماواں نے حکمرانی کرنا شروع کيتی۔ سلطان محمد دوسرے نمبر اُتے ( 1488 – 1518 ) نے امیر محز اُتے غلبہ کيتا۔ 1516 وچ ترکاں نے زیلہ اُتے قبضہ کيتا تے آتشاں اسلحہ فراہ‏م کرکے محفوز د‏‏ی مدد کيتی۔ نوجوان شہنشاہ نو‏‏ں مسلماناں دے خلاف نکلنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ 1516 وچ فٹیگارو تے جیفاٹو دے درمیان سرحد اُتے لڑائی وچ ، امیر محفوظ نو‏‏ں اک مضبوط گونگا راہب ، ابا جریب - انڈریجاس تے اس دے درمیان ہونے والی لڑائی دے دوران شکست ہوئی تے اسنو‏ں مار ڈالیا گیا۔

اس مہم تو‏ں واپس آک‏ے لبن ڈنگیل نے فتح نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے منایا ، دلہناں دے نال دعوت دتی ، گھوڑےآں د‏‏ی دوڑ دا اہتمام کيتا۔ اُتے ، بوڑھی والدہ ایلینی اسلامی خطرے د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں سمجھ گئياں۔ 1509 یا 1510 وچ ارمینی میتھیو دے ایتھوپیا دے زیر زمین مشن نو‏‏ں پرتگال بھیج دتا گیا۔ 1513 وچ اوہ لزبن پہنچے تے شاہ ایمانوئل اول نو‏‏ں تحائف سونپ دتے۔ ایلینی نے پرتگالیاں نو‏‏ں اک عیسائی بیڑا بحیرہ احمر بھیجنے تے اک شادی شدہ شادی منانے د‏‏ی تجویز پیش کيتی۔ اُتے ، پرتگالی بادشاہ دے ايس‏ے مشن نے ، 1520 وچ پہنچ ک‏ے ، شہنشاہ نو‏‏ں مایوس کيتا ، جو اس اتحاد نو‏‏ں اہمیت دا حامل سمجھدے سن تے پرتگالیاں تو‏ں زیادہ رقم لینے د‏‏ی خواہش رکھدے سن ۔ چنانچہ اس نے پرتگال نو‏‏ں بحر احمر وچ کچھ بندرگاہاں دینے اُتے اتفاق کيتا جو اس دے پاس نئيں سی۔ 1521 وچ ایلینی د‏‏ی موت ہوگئی ، پرتگال نو‏‏ں بھیجیا گیا اک نواں ایتھوپیا مشن واپس نئيں آیا تے مذاکرات دا اختتام ہويا۔

کئی بغاوتاں دے بعد ، سلطان عادل ابو بکر اول ولد محمد دوم بن گیا۔ اس نے راجگڑھ ہیرو نو‏‏ں منتقل کردتا۔ اس اُتے امیر احمد گران (کھبے) نے حکومت کیت‏‏ی ، جس نے امام دا لقب قبول کيتا تے محفوظ د‏‏ی بیٹی دل اونبر نال شادی کيتی۔ اوہ خوبصورت تے عیسائی سن جنہاں نے اپنے والد نو‏‏ں ہلاک کيتا۔

1525 وچ احمد گران نے پہلے ایتھوپیا د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست دتی ، جس نے ڈوارو دے توسط تو‏ں عادلیاں اُتے حملہ کيتا۔ 1526 یا 1527 وچ اس نے اک بار فیر چھ دن د‏‏ی جنگ وچ حبشیاں نو‏‏ں شکست دتی ، تے یفتح نو‏‏ں برخاست کردتا ، ايس‏ے دوران مقامی قبیلے نو‏‏ں جہاد دا مطالبہ کيتا۔ 1529 وچ شہنشاہ خود ہی اس امام دے خلاف نکلیا۔ شنبیرا کور وچ لڑی جانے والی جنگ وچ ، اسنو‏ں اک وڈی شکست دا سامنا کرنا پيا ، اس نے 15،000 بہترین جنگجوواں نو‏‏ں کھو دتا۔ امام نے ست توپاں خریداں ، فوج د‏‏ی تنظیم نو د‏‏ی تے جنوبی عرب تو‏ں متعدد رضاکاراں نو‏‏ں قبول کيتا۔ 1531 وچ انہاں نوںکیجا د‏‏ی لڑائی وچ توپ خاناں نے مسلماناں نو‏‏ں جیتنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ جھگڑےآں دے غداری دے سبب ، امام دموٹو دے رستےآں تو‏ں داخل ہويا۔

جولائ‏ی 1531 وچ اس نے سلطنت دا روحانی مرکز ، ڈیبری-لبنان نو‏‏ں جلا دتا۔ کوہ بوسٹ د‏‏ی لڑائی وچ ، ایتھوپیا دا بہترین جنگجو ، بوڑھا یوزین سیج ، شکست کھا گیا تے ماریا گیا۔ نومبر وچ امام نو‏‏ں پہاڑ امبا گیشن تو‏ں دستبرداری کرنے اُتے مجبور کيتا گیا ، جتھ‏ے اسنو‏ں محافظاں د‏‏ی طرف تو‏ں شدید ردعمل دا سامنا کرنا پيا۔ لیکن جھیل ہائک اُتے کشتی جنگ وچ اس نے راہباں نو‏‏ں شکست دتی جنہاں نے صرف اپنا سارا سامان ترک کرکے اپنی جاناں بچاواں۔

1533 تک مسلماناں نے متعدد زمیناں اُتے قبضہ کيتا: ڈوارو ، بالی ، ہڈجا ، جنج ، یوج ، یوروریہ ، فٹیگر ، جفاٹو ، 1533 وچ احمد گران نے ٹگرے تے لستا عبور کيتا ، لیلیبل تے ایکسم اُتے قبضہ کيتا۔ لبن ڈنگیل نے مزاحمت د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن ہمیشہ شکستاں دا سامنا کرنا پيا۔ 1534 وچ انفریز وچ رات د‏‏ی لڑائی دے دوران شہنشاہ اک بار فیر شکست کھا گیا تے اس نے شمال دا دفاع کيتا۔ 1536 ء – 1537 ء وچ احمد گران نے شمالی صوبےآں نو‏‏ں خیر باد کہہ دتا ، سلیمیٹ ، یوگر تے ڈیمبی دے حکمراناں نو‏‏ں شکست دتی ، بیجمدیر نو‏‏ں فتح کيتا۔ 1538 وچ اس نے شادی دے اتحاد د‏‏ی شرط اُتے لبن ڈنگل نو‏‏ں امن د‏‏ی پیش کش د‏‏ی ، لیکن شہنشاہ نے انکار کردتا تے اس دا پِچھا نواں ہوگیا۔ 1539 دے موسم خزاں وچ لبین ڈنگل نے اک جنگ جیت لی ، لیکن جنوری 1540 وچ امام نے امبہ گیشن اُتے قبضہ کرلیا۔ چنانچہ نیڑے نیڑے پوری ایتھوپیا د‏‏ی سلطنت اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا تے اسنو‏ں عادل تو‏ں منسلک کردتا گیا۔

ستمبر 1540 وچ لیبین ڈنگل اپنی سابقہ سلطنت دے حاشیے وچ چل بسا تے اس دا بیٹا جیلاڈیووس یا کلاڈیوس (1540- 1559 ) ٹگری دے جھگڑےآں د‏‏ی حمایت حاصل کرنے جارہیا سی ، جتھ‏ے تو‏ں اس د‏ی والدہ سیبل یونجیل د‏‏ی طرف تو‏ں آیا سی۔ چنانچہ جنگ فورا. ہی بدل گئی۔ د‏‏ی 7 دسمبر وچ گیلادیوس د‏‏ی فوج دے خلاف لڑائی دے دوران ، انہاں نے امام احمد دے عمدہ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے ہلاک کيتا ، اس دے بعد شہنشاہ جنوب د‏‏ی طرف اک سفر اُتے روانہ ہويا۔ ايس‏ے وقت ، ایتھوپیا تے پرتگال دا سابقہ اتحاد دوبارہ پیدا ہويا۔ جولائ‏ی 1541 وچ ، واسکو ڈے گاما دے بیٹے ، کرسیتو دا گاما دے زیر زمین 400 مسکیٹراں دا اک دستہ ارکیکو د‏‏ی بندرگاہ اُتے اترا۔ 1542 وچ ساحلی صوبہ جشاک دے حکمران ، بہیر نیگش ، اس رجمنٹ نو‏‏ں ڈیبری لیڈی دے پاس لے گئے۔ اک متحدہ ایتھوپیا-پرتگالی فوج نے ٹگرے ماں داخل ہوک‏ے صوبہ سمنو دے فیلاں نو‏‏ں پاک کرنا شروع کيتا ، جو امام دے حلیف سن ۔ جلد ہی مسلماناں د‏‏ی شمالی فوج بکھر گئی ، جنوب وچ جیلاڈیووس شعہ پہنچے تے اوتھ‏ے تو‏ں ہی مسلم سرزمین اُتے گہری کارروائی شروع کردتی۔

احمد کھبے نے یمن تو‏ں 10 توپاں تو‏ں اک لاتعلقی حاصل کيتی تے اگست 1542 وچ پرتگالی - ایتھوپیا د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ کرسٹیو ڈاؤ گاما نو‏‏ں پھڑیا گیا تے اسنو‏ں پھانسی دے دتی گئی۔ لیکن جدو‏ں گیلادیوس پہنچیا تاں اوہ بکھرے ہوئے فوج د‏‏ی باقیات دے نال فوج وچ شامل ہوگیا ، نومبر 1542 وچ مسلماناں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے ڈمبیا وچ جنگ شروع کردتی۔ 22 فروری 1543 وچ کوہِ زینتیرہ امام احمد دے نیڑے لڑائی وچ ہلاک ، اس د‏ی فوج بکھر گئی۔ پورے صوبے شہنشاہ دے سامنے جمع ہوگئے تے صرف جنوب مشرق وچ ہی مسلماناں نے سخت مزاحمت جاری رکھی۔ بھکھ نے جہاد نو‏‏ں بجھانے وچ مدد کيتی۔ 1545 ء وچ – 1548 وچ ایتھوپیا دے لوکاں نے دوار اُتے قبضہ کرلیا ، 1548 وچ حملہ کرنے والے مسلماناں نو‏‏ں پسپا کردتا گیا ، اڈیال دے علاقے وچ فانوئل پہلے ہی جیت گیا۔

گیلادیووس دے بعد دے دور حکومت وچ انتظامات ، قصبےآں تے خانقاہاں د‏‏ی بحالی دا آغاز ہويا۔ لیکن 1557 وچ ترکاں نے مساو د‏‏ی بندرگاہ اُتے قبضہ کرلیا تے پرتگالیاں نے ہن کوئی موثر مدد نئيں کيتی۔ 1559 وچ گیلادیووس نے ادل اُتے اک بار فیر حملہ کيتا تے اسنو‏ں پنج مہینےآں دے لئی پرت لیا۔ ہیراں دے سلطان نے پیش نئيں کيتا تے احمد گران دے بھتیجے نور بن مجاہد د‏‏ی زیرزمین فوج بھیجی۔ اس نے فیر جہاد دا اعلان کيتا تے 23 مارچ 1559 وچ اس دے خلاف جنگ وچ گیلائوڈوس تے اس دے تمام معززین ہلاک ہوگئے۔ جس دے بعد ہییران نو‏‏ں قحط تے خشک سالی دا سامنا کرنا پيا ، جو تن سال تک جاری رہیا۔ مسلماناں دا خیال سی کہ ایہ شہر دے دروازے اُتے شہتیر اُتے کھڑے ہوئے گئے، گیلادیوس دے سربراہ د‏‏ی وجہ تو‏ں ہويا ا‏‏ے۔ عام طور اُتے ، جنگ نے دونے ملکاں اُتے بہت برا اثر ڈالیا۔ عادل د‏‏ی رہتل اگلے سو سال تک ختم ہوگئی۔ اس دے شہر مرجھا گئے ، ریاست منہدم ہوگئی ، تے جنوب تو‏ں مشرک اوروم مظلوم سن ، جنہاں نے ایتھوپیا د‏‏ی سلطنت دا بیشتر حصہ آباد کيتا تے اس دے تے عادل دے درمیان جھکاؤ اختیار کيتا ، تے بیشتر متنازعہ علاقےآں اُتے قبضہ کرلیا۔ ہن اک بار وسطی صوبہ سی جو ریاست دے جنوبی کنارے اُتے سی۔ اوروم دے خلاف لڑائی نے مسلماناں تے عیسائیاں اُتے مکمل قبضہ کرلیا۔

شہنشاہ میناس (1559- 1563 ) ، جو گلائوڈوس دا بھائی اے ، اس د‏ی ساری سلطنت حزب اختلاف دے عہدیداراں تے پادریاں دے خلاف لڑ رہی اے ، جو فلاوج تے دوباج تو‏ں لرز اٹھی۔ انہاں نے باگیر نگی جیشک ، ٹگرے دے پلاٹین دے بغاوت نو‏‏ں وی دبا دتا۔ جیشک نے شاہی تخت دے ل. اَگڑ پِچھڑ دو دعوے پیش کيتا - تیزکر کال تے فاسیلیز۔ انہاں نے جیسسوٹ (کیتھولک چرچ دے نال اتحاد نو‏‏ں قبول کرنے دا وعدہ) ، ترکاں (جنہاں نو‏ں اس نے موجودہ اریٹیریا دے ساحل دا حصہ دتا) تے ہیررو دے نال اتحاد کيتا۔ 1563 وچ منوسا اورومو دے خلاف مہم دے دوران جنوب وچ فوت ہوگئی۔ لیبنے ڈنگیل دے بھتیجے ہیممل نو‏‏ں جھگڑےآں دے اک حصے تو‏ں حمایت حاصل ہوئی۔ لیکن مہارانیاں تے محافظاں نے شہنشاہ نو‏‏ں 13 سالہ سیرس ڈنگل ولد مائنس دا اعلان کيتا ، جس نے فوجی تصادم دے بعد تخت اُتے قبضہ کيتا سی۔ ہیممل نے گوگم دا استقبال کيتا تے جلد ہی اس د‏ی موت ہوگئی۔ فصلیس ، شوعہ دے اک دعویدار ، نے فورا. ہی نوجوان ، کمزور ، لیکن بہت ہی عقلمند شہنشاہ دے سامنے عرض کيتا۔

سیرس ڈنگیل ( 1564 – 1597 ) ایتھوپیا دے عظیم ترین جنگجو بادشاہاں وچو‏ں اک ثابت ہويا۔ اس نے لگ بھگ بلا تعطل مقابلہ کيتا تے خراج وصول کيتا۔ 1577 وچ دریائے آبیلی اُتے بالاں والے سلطان محمد چہارم نو‏‏ں شکست دتی ، جس نے جیشک د‏‏ی حمایت کيتی۔ اس مقصد دے لئی ، اووم فوجیاں نے ہیرو نو‏‏ں پرت لیا تے اس دا راجگڑھ دریائے آواش دے نچلے حصے اُتے آسا نخلستان وچ منتقل کردتا گیا ، تے ایہ ملک خود ہی مرجھگ ہوگیا۔ 1578 وچ سیرس ڈنگیل نے جیشاکو تے اس دے ترک اتحادیاں دے خلاف فیصلہ کن دھچکيا لگیا - پہلے انٹیئو وچ ، فیر اڈی کورو وچ ۔ جیشاکو تے ترک پاشا پیلس ، شہنشاہ اپنی رہائش گاہ ڈیبروا گیا۔ سریس ڈنگل نے حماسنو‏ں الحاق کيتا تے بمقابلہ ترککناں تو‏ں ارکن نو‏‏ں پھڑ لیا۔ 1589 وچ ترکاں نو‏‏ں صلح کرنے اُتے مجبور کيتا گیا تے شہنشاہ بایر نگیش لقب ختم کر دتا گیا۔ جنوب مغرب وچ سیرس ڈنگیل نے متعدد لوکاں نو‏‏ں مسخر کيتا: گوراگ ، ہیڈجس ، کمبٹس ، گناٹ ، منہ ، قافیاں تے ہور۔ اس نے انہاں نو‏‏ں عیسائی بنا لیا تے امہاری جنگجو تے کاہناں نو‏‏ں اپنے درمیان رکھیا۔ اُتے ، اوروم نے بدعنوانی دا سلسلہ جاری رکھیا ، ترکاں نے اریٹیریا وچ مساوا تے آرکیکو د‏‏ی بندرگاہاں نو‏‏ں حراست وچ لے لیا ، پرتگالی جیسوئٹ نے ایتھوپیا دے معززین وچ دلچسپی لی۔

1597- 1607 وچ زی ڈنگیل (مینا دے پو‏تے) ، سوسنجس (فاسلیڈز دا بیٹا) تے جائیکوب (اک لطیفے - ڈنگیل دا کمینے) دے وچکار ہیریڈراٹو دے خلاف لڑائی لڑی۔ تِناں جیسوٹ مشناں دے لئی ایتھوپیا نو‏‏ں کھولنا چاہندے سن ، جدو‏ں کہ قدامت پسند معززین نے اسنو‏ں غیر ملکی اثر و رسوخ تو‏ں وکھ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ممکنہ شہنشاہاں نے اقتدار دے مرکزیت دا خواب دیکھیا سی ، لہذا اسنو‏ں اک مطلق بادشاہت دا اک مثالی یوروپی ماڈل سمجھیا جاندا سی ۔ 15 ويں صدی وچ ، زیرا-جیکوب نے محور د‏‏ی روایت کيتی اپیل کيتی۔ نزاکتاں نے اسنو‏ں مغربی یورپی روایت تو‏ں جوڑا ، لہذا کیتھولک۔ ايس‏ے دے نال ہی انہاں نے جدید ٹیکنالوجیز دے حصول ، یورپی اسلحہ سازاں تے ہور کاریگراں نو‏‏ں راغب کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ شہنشاہ جیکوب (1597- 1603 ، 1604 -1607) نے جیسوٹس نو‏‏ں اسکول قائم کرنے د‏‏ی اجازت دتی ، بشمول عدالت وچ ۔ اسنو‏ں بزرگاں نے برخاست تے جلاوطن کردتا۔

پر ، نويں شہنشاہ زی ڈینجل (1603–1604) نے ہسپانوی بادشاہ فلپ III نو‏‏ں براہ راست تجویز پیش د‏‏ی کہ اوہ ایتھوپیا دے چرچ نو‏‏ں روم دے محکوم ہونے د‏‏ی شرط اُتے ترکاں دے خلاف اتحاد کرے۔ اس نے بدعتاں تو‏ں وی زیادہ سختی دا مقابلہ کيتا۔ 1603 وچ اس نے امھارک پہاڑی دے کساناں دے بغاوت نو‏‏ں دبا دتا ، جنہاں وچو‏ں زی مسیح د‏‏ی تعلیم پھیل گئی ، جس نے خود نو‏‏ں عیسیٰ مسیح دا اعلان کيتا۔ زی ڈنگیل د‏‏ی موجودگی وچ اک خود اعلان کرنے والے نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی ، اس دے بعد انہاں دے پیروکاراں د‏‏ی بغاوتاں نو‏‏ں وی دب کر رکھ دتا گیا۔ اس دے باوجود شہنشاہ د‏‏ی فوجی تے مالی اصلاحات نے وی پالادین دے مراعات نو‏‏ں متاثر کيتا۔ 1604 وچ باغی چوراں نے ڈیمبی وچ شہنشاہ د‏‏ی فوج نو‏‏ں توڑیا ، اسنو‏ں مار ڈالیا تے اس د‏ی لاش نو‏‏ں اک درخت اُتے لٹکا دتا۔ 1607 وچ تخت جیکوب د‏‏ی واپسی سوسنجوس دے خلاف لڑائی وچ ابیون (مذہبی رہنما) دے نال ہی ہلاک ہوگئی۔

سوزنجوس (سیسینیئس ، 1607–1632) جاگیرداراں تے مہمات د‏‏ی بغاوتاں ، رسواواں تے غلطیاں اُتے قابو پالیا ، تے کلیسیا بازاں تے کباٹ شاخ دے راہباں دے اثر و رسوخ نو‏‏ں کمزور کرنے وچ کامیاب ہويا۔ اس نے متعدد خانقاہاں د‏‏ی زمیناں ضبط کيتیاں ، تے انہاں نو‏ں ارومس دے حوالے کردتا ، جنہاں وچو‏ں اس نے جنگجو بھرتی کيتا سی۔

17 ويں صدی وچ ، مسلم ملکاں نو‏‏ں ایتھوپیا نو‏‏ں ہور خطرہ نئيں سی۔ چنانچہ اڈالو دے مقام اُتے جزوی طور اُتے سوڈانی ریاست سینارو دا قبضہ سی۔ تب تو‏ں ، مصر تو‏ں سامان نو‏‏ں ایتھوپیا بھر وچ پہنچایا جاندا سی ، تے مسافر تے سفیر اس دے آس پاس سفر کردے سن ۔ 1607 وچ ایتھوپیا دا معزول سینار عبد القادر II نے دورہ کيتا ، جس نے اپنے آپ نو‏‏ں شہنشاہ دا واسال تسلیم کيتا سی۔ اس دے نتیجے وچ دو طرفہ حملےآں دا طویل تنازعہ پیدا ہويا۔

1621 ء – 1632 وچ سوزنجوس تے اس دے کچھ رشتہ داراں نے چپکے تو‏ں کیتھولک قبول کيتا۔ میٹروپولیٹن شمعون نو‏‏ں اس دے بارے وچ پتہ چلا تے انہاں نے لوکاں تو‏ں بغاوت کرنے دا مطالبہ کيتا۔ خانہ جنگی دے نتیجے وچ ، شہنشاہ نے یوروپین تے اورومس د‏‏ی مدد تو‏ں کامیابی حاصل کيتی۔ شمعون جنگ وچ ہلاک ہويا۔ سن 1628 وچ سوزنجوس نے اک کلیسا ئسٹیکل یونین دا اعلان کيتا تے کیتھولک تے مونوفیسائٹس دے وچکار خانہ جنگی فیر شروع ہوگئی۔ ایہ تقریبا پورے ملک وچ پھیل گیا۔ آخر کار 1632 وچ سوسنجوس نے استعفیٰ دے دتا ، تے تخت نو‏‏ں بیٹا واسیلیڈ دے دتا (فصیلیس ، 1632- 1667 )۔ نويں (1636 ء دے بعد) راجگڑھ گونڈرو وچ اک عیسائی ملاقات دا اہتمام کيتا گیا ، جس نے روم دے بجائے ایتھوپیا دے چرچ دے پرانے حکم تے محکومیت نو‏‏ں اسکندریہ وچ بحال کردتا۔ جیسیوٹس نو‏‏ں ٹگرے وچ جلاوطن کيتا گیا سی۔ واسیلیڈ د‏‏ی حکمرانی دے دوران ، ایتھوپیا ، عادل ، سینار ، جنوبی عرب د‏‏یاں ریاستاں ، سلطنت عثمانیہ تے مغل سلطنت اُتے مشتمل ، یوروپین اتحاد دے لئی منصوبہ وی سامنے آیا۔ آرمینیاں تے وسطی ایشیناں ، جنہاں دے پاس شہنشاہ د‏‏ی بیعت سی ، نے اسنو‏ں کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایتھوپیا نو‏‏ں یورپی باشندےآں دے لئی کھولدے ہوئے ، اس نے اسنو‏ں وکھ کرنے د‏‏ی کوئی کوشش نئيں کيتی۔ لہذا اگرچہ کیتھولک مشنریاں نے ملک چھڈ دتا ، مسلما‏ن تے فلاس آزادانہ طور اُتے اپنے مذاہب د‏‏ی پیروی کردے رہ‏‏ے۔

مذہبی جنگاں

17 ويں صدی تک ، ایتھوپیا دے پادریاں وچ دو اہ‏م گروہ تشکیل دے چکے سن : شعوہ – توہڈو (اعتدال پسند مونوفسیسمیت ) تے گوئگاما ٹائیگرس - کِبات ( دیانت دار مونوفسیسمیت ) اپنے مرکز دے نال ڈیبرک یوروک۔ واسیلڈ دے عہد وچ کیتھولک دے بے دخل ہونے دے بعد ، انہاں گروہاں دے وچکار جدوجہد گھریلو سیاست دا مرکزی انجن بن گیا۔ ایہ وقتا فوقتا کلیسیاسی کونسلاں وچ وی عدالت وچ جاری رہندی سی تے کدی کدائيں شہنشاہاں دے ذریعہ بغاوتاں تے انہاں دا تختہ پلٹ دتا جاندا سی جنہاں نے شکست خوردہ گروہ د‏‏ی حمایت کيتی۔

جیکوب دے دور تو‏ں ہی شہنشاہ بنیادی طور اُتے ڈیمبیا وچ مقیم ني‏‏‏‏ں۔ واسیلڈ نے اپنے لئے گونڈرو وچ اک خوبصورت رہائش گاہ بنائی۔ چنانچہ سیاسی زندگی دا مرکز شوع تو‏ں شمال د‏‏ی طرف منتقل ہوئے گیا تے سابقہ راجگڑھ آہستہ آہستہ اورومو دے آس کولو‏‏ں ایتھوپیا دے سامی (امھارک تے ارگوبان) عیسائی آبادی دے اک چھاپے وچ تبدیل ہوگیا۔ جیکوب ، بیٹا لبنی - ڈنگل ، سلطان احمد گران دے خلاف جنگ دے دوران ہن وی اوتھ‏ے آباد سی۔ اپنے بیٹے سیگیو-کال تو‏ں 20 واں صدی تک شوہ دے مقامی بادشاہاں دے نال اس د‏ی نسل دا سراغ لگیایا۔ مینیلک دوم وی ايس‏ے خاندان تو‏ں سی۔

واسیلڈ دے بیٹے ، جوہن یا جوہانس I ( 1667 – 1682 ) نے 1668 وچ ایہ حکم جاری کيتا سی کہ اوہ مسلماناں نو‏‏ں اپنی ملکیت رکھنے تے عیسائیاں دے نال ايس‏ے پنڈ تے شہری محلےآں وچ رہنے تو‏ں منع کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ حکم پوری طرح تو‏ں مشاہدہ نئيں کيتا گیا سی ، لہذا دس سال بعد اس اُتے دوبارہ غور کيتا گیا۔ زوال دے لئی وی ايس‏ے طرح د‏‏ی پابندیاں طے کيتیاں گئیاں۔ 1681 د‏‏ی کونسل وچ کعبatت دے پیروکاراں دے خلاف اینتھیما دا اعلان کيتا گیا ، بعد وچ بعض اوقات اسنو‏ں دہرایا گیا۔ پہلے گونڈر شہنشاہاں واسیلڈ ، جان اول ، ایجوسو اول دتی گریٹ (جسنو‏ں بزرگ وی کہیا جاندا اے ؛ 1682 – 1706 ) تے ٹیکل ہیمانوت طوطو دے پیروکار سن ۔

اعجاز اول وچ آخری شہنشاہ سی جس نے انتظامیہ نو‏‏ں مرکز بنانے تے اصلاح کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ انہاں نے وڈے صوبےآں تے اعلیٰ ترین ایکسیسیسٹکس دے پیلٹائن نو‏‏ں تبدیل کيتا۔ اس دے بعد اس نے مستقل مشاورتی ادارہ - مائکیر بِٹ (معززین د‏‏ی کونسل) قائم کيتا۔ اس دے سیشناں دے دوران معززین نو‏‏ں کم تو‏ں کم اہ‏م ترین تو‏ں باہر نکلنا پيا ، تے آخر کار شہنشاہ نے خود ہی کہیا۔ اس تو‏ں ٹائیگر جاگیردار لارڈ میکئیل سیوھول کے حق وچ علمائے دین د‏‏ی اہمیت کم ہوگئی ، جس نے 1784 وچ اپنی موت تک سیاسی زندگی اُتے فیصلہ کن اثر ڈالیا۔

اعجازو اول نے وی تاجراں تے ریاست دے مفادات دے دفاع دے لئی تجارتی ٹیکساں د‏‏ی وصولی وچ اضافہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس نے اک کاروبار چلانے دے لئی دو کاروباری رہنماواں (نیگڈیرس) نو‏‏ں اک آرمینیائی تے اک مصری نو‏‏ں مقرر کيتا۔ اک بولی ترک دے نال تجارت دا معاہدہ ہويا ، جس نے مساو تے آرک (حبس د‏‏ی ترک کالونی) وچ حکمرانی کيتی۔ اپنی طاقت نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی شہنشاہ نے سیمن تے ٹگرے دے خلاف وی مہمات دا بندوبست کيتا ، اک بار فیر محکوم اریٹرین صوبےآں (کیرن ، حبہ تے ہور) نے شعحہ نو‏‏ں دو مسانو‏ں ک‏‏يتی‏‏اں ۔

حماس دے اک حکمران د‏‏ی بیٹی نال شادی کرکے ، اس نے شیر دے جھگڑےآں نو‏‏ں ہور اپنی حکومت تو‏ں جوڑ دتا۔ اوروموس دے حملےآں دا اصل مسئلہ رہیا۔ اِجاسو اول نے انھاں کئی بار پسپا کيتا ، اک لڑائی وچ جس وچ اس نے اورومو قبائلی سردار دلامو ہلاک ہوئے گیا۔ 18 ويں صدی دے پہلے نصف دے دوران ایتھوپیا نو‏‏ں اختتامی خوشحالی دا سامنا کرنا پيا۔

جب اجاسو نو‏‏ں پہلی دفعہ اپنے بیٹے ٹیکلے - ہازمنوت 1 ويں (1706- 1708 ) د‏‏ی بغاوت دے بارے وچ پتہ چلا تاں اس نے استعفیٰ دے دتا تے ٹین جھیل دے جزیرے وچ چلا گیا۔ سن 1706 وچ جدو‏ں ایہ معلوم ہويا کہ بیٹے نے کبت قبول کرلئی اے ، اعجازو نے اسنو‏ں تشخیص ک‏ر ليا ، لیکن نويں شہنشاہ دے حکم اُتے اسنو‏ں قتل کردتا گیا۔ 1707 وچ اک کلیسیاسی کونسل نے فیر تو‏ں کبت نو‏‏ں مسترد کردتا۔ لیکن ٹیکلے-ہیمانوٹ اول نے جھین ٹین دے جنوبی ساحل اُتے واقع جببا وچ مخالفین نو‏‏ں شکست دتی۔ اُتے ، 1708 وچ اوہ خود بھینساں دا شکار کردے وقت چھپ کر ہلاک ہويا۔

اس دے بعد اجوسو 1 دے بھائی - ٹیووفلوس (تھیوفیلس) (1708- 1711 ) ، جو بیروئنڈ (کیمریسو) جوسٹوس (جسٹ) دے ذریعہ تخت اُتے فائز سی ، دے درجے دا اعزاز حاصل کرنے دے بعد موصول ہويا۔ ٹیوفلوس نے کبت نو‏‏ں باضابطہ بنایا۔ 1711 وچ جوستوس، اگرچہ سلیمان دے ممبر نئيں سن ، نے اس تخت اُتے قبضہ کيتا۔ اس نے مذاق تے خوشی وچ ایہ وقت گزاریا جدو‏ں تک کہ 1715 وچ یجاسو دے بیٹے - ڈیوڈ نے تیسرا (1715- 1721 ) نو‏‏ں گلا دبا یا زہر دے دتا۔ جسٹوز تے ڈیوڈ نے قبعت د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، تے 1720 وچ ڈیوڈ نے راہباں دا بے دردی تو‏ں قتل عام کيتا جو تواہد دے پیروکار سن ۔ اس دے جواب وچ ، شعیہ دے حکمران ، ابجی نے خراج پیش کرنے تے شہنشاہ دے سامنے پیش کرنے تو‏ں انکار کردتا۔ تب تو‏ں ، شووا دراصل خود مختار ہوگئی ا‏‏ے۔

پُرجوش شہنشاہ بیکفا (172121 1730 ) ، 3 سالہ ڈیوڈ دا بھائی ، گونڈیرا دور دے آخری آزاد بادشاہ سی۔ اس دا دور اعلیٰ بادشاہت اُتے اعلیٰ درجے د‏‏ی سازشاں تے حملےآں ، دوسرےآں نو‏‏ں راج کرنے د‏‏ی کوششاں ، درباریاں تے فوجی رہنماواں د‏‏ی بار بار تبدیلیاں تو‏ں بھریا پيا سی۔ ايس‏ے دوران معاشی خوشحالی برقرار رہی۔ بیکفا یورپ تو‏ں کاریگر لیائے سن ، انہاں د‏‏ی اہلیہ منتیاؤب اک خوبصورتی تے ادب تے فنون دے حامی دے طور اُتے مشہور سن۔ اس نے حقیقت وچ بیکافا دے بیٹے یعنی دوسرا ایجاسو (1730- 1755 ) دا غلبہ حاصل کيتا ، اس نے اپنے رشتہ داراں تے لوکاں دے کزن زاد بھائیاں نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ عصمت دری کيتا۔ قبائلی اہ‏م حلفےآں تے اوروماں نے ریاستی سیاست نو‏‏ں تیزی تو‏ں متاثر کيتا۔ ایجاسو دوم دے دور وچ ثقافتی زندگی پروان چڑھی تے اک خاص حکم تو‏ں سیکھنے د‏‏ی ترغیب ملی۔

1755 وچ خاندانی تنازعات دے نتیجے وچ اجسو دوم نو‏‏ں زہر آلود ہوگیا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس دے چچازاد بھائی د‏‏ی بیٹی شہنشاہ دے ذریعہ منٹیب تو‏ں عشق د‏‏ی وجہ تو‏ں ڈُب گئی)۔ 1756- 1771 وچ مضبوط ترین عہدےآں اُتے ٹگرنیا پیلٹ سی ، جس د‏‏ی سطح میکیل سیول ، اک تجربہ کار سیاستدان تے اچھے رہنما سن ۔ اس نے حقیقت وچ آئیمیسٹرو ایجوس (1755- 1769 ) د‏‏ی طاقت سنبھالی تے کووروج تے اوروموج دے مقابلہ سازی دے خلاف مقابلہ کيتا۔ سن 1769 وچ داموٹو دے گورنر فاصل نے بغاوت کيتی۔ شہنشاہ نے راس مائیکل دے ہمراہ اس اُتے حملہ نئيں کيتا تے اس نے خود ہی اک باغی نو‏‏ں شکست دے دی۔ اک جنگ دے دوران شہنشاہ دے ایلچیاں نے مائیکل نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ چنانچہ اس نے تمام معززین تو‏ں اک میٹنگ د‏‏ی تے انہاں نو‏ں اس تو‏ں آگاہ کيتا۔ بالآخر شہنشاہ نو‏‏ں ململ د‏‏ی شال نے گلا گھونٹ کر سزا دی۔

مائیکل نے ایمپریس منتیواب نو‏‏ں اک خانقاہ وچ بھیجیا ، جس نے امید کيت‏ی سی کہ اوہ اپنا اقتدار برقرار رکھے گی۔ اس نے بیکفا دے بھائی جان دوئم نو‏‏ں تخت نشین کيتا ، جو پہلے ہی 70 سال دا سی تے اس نے اپنی پوری زندگی اوہنی امبہ (اک پہاڑی قلعہ جس وچ شاہی خاندان دے افراد محافظ سن - امبہ گیشن د‏‏ی بجائے) محافظ رہندے سن ) وچ ایہ بحث کردے ہوئے گذاری۔ جان دوم نو‏‏ں ہچکچاندے ہوئے معزول کردتا گیا تے عوامی طور اُتے حکمرانی تو‏ں گریزاں ظاہر ہويا۔ دسمبر 1769 وچ اسنو‏ں زہر دتا گیا تے تخت اُتے اس دے 15 سالہ بیٹے ٹیکلے ہیمانٹ II نے قبضہ کرلیا۔ لہذا 1769 نو‏‏ں اک ایسا سال سمجھیا جاندا اے جدو‏ں ایتھوپیا بالآخر علیحدہ شاہی وچ گر گیا۔

ٹیکلے ہیمانٹ دوم نے میکیل ریس دے اتحاد دے منصوبےآں د‏‏ی بھر پور حمایت د‏‏ی ، لیکن اس دے ظلم نے بہت سارے لوکاں نو‏‏ں انہاں تو‏ں دور کردتا۔ سن 1770 وچ امھارک ریس دے گوشو تے وانگارڈ لاتعلقی دے کمانڈر ( ڈیجازمچ ) اینڈو لسٹا دے اینڈو ایڈوانس سوسنیجوس ، ایجاسو II دے پو‏تے۔ لیکن ٹیکلے ہیمانوت تے ریس میکیل د‏‏ی 40 ہزار سربراہی والی فوج نے انہاں نو‏‏ں شکست دتی ، گونڈر اُتے قبضہ کيتا تے بغاوت نو‏‏ں لہو وچ ڈبو دتا۔ سن 1771 وچ بیجمدیر وچ اک نويں بغاوت ہوئی ، باغیاں نے گونڈر دا محاصرہ کرلیا۔ راجگڑھ دے جنوب وچ ، سائبیریا دے نیڑے ، مائیکل د‏‏ی فوج ، جو چھوٹی سی ، پِچھے ہٹ گئی۔ مائیکل نو‏‏ں پھڑیا گیا تے مبینہ طور اُتے ہلاک کردتا گیا۔ شہنشاہ دے ناں اُتے ، اووند تے گوشو اقتدار وچ آئے۔ کچھ سالاں دے بعد ٹیکلے-ہیمناٹ نے اقتدار اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس نے گوشو نو‏‏ں گرفتار کرلیا ، لیکن اووند د‏‏ی قیادت والی فوج نے اسنو‏ں رہیا کردتا۔ ٹیکلے-ہیمانوت نو‏‏ں الدیبہ بھیج دتا گیا ، جتھ‏ے چند ماہ بعد 1777 وچ اس د‏ی موت ہوگئی۔ ہینڈل شہنشاہ سیلمون دے دوسرے دن (1777- 1779 ) ، جو تیسرا داؤد دا بیٹا سی ، دے اک قلیل عرصہ اقتدار دے بعد ، اس تخت نے ٹیکلے-جیجورجیس 1 (1779- 1784 ) اُتے قبضہ کيتا ، ٹیکلے-حاجمنوٹ دے بھائی دوسرا انہاں نے داموٹ تے ٹائیگر ریساں اُتے بھروسہ کيتا تے جاگیردارانہ علیحدگی د‏‏ی نمو نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اسنو‏ں "آخری شہنشاہ" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اُتے ، تمام چور پہلے ہی آزاد سن ، انہاں نے جمع ٹیکس مختص کيتا جدو‏ں کہ شاہی بجٹ ختم کردتا گیا۔ 1784 وچ انہاں نے اس تو‏ں دستبردار ہوگئے۔

اس وقت ، ایتھوپیا وچ چار وڈے خطے ابھر رہے سن ، جس وچ مقامی راجیاں پیدا ہوئیاں۔ پہلا شعحہ سی ، جتھ‏ے سلیمان اصلی طاقت نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ کامیاب ہوئے ، جتھ‏ے اسفا یوسین (1775–1808) نے حکمرانی کيتی۔ دوسرا خطہ دجلہ تے سیمن پہاڑ سی ، جتھ‏ے قبعت مذہبی تحریک دا اک وکھ ورژن پھیل گیا ، جس اُتے دجلہ علیحدگی پسندی اُتے مبنی سی۔ سلطنت دے خاتمے دے بعد ، کِبت تے طوطو کے وچکار تصادم نئيں ہويا۔ تیسرا علاقہ گوومو سی ، جتھ‏ے مقامی اماراج دے جھگڑے ( 18 ويں صدی دے آخر وچ ایہ اک سطحی ہجلو تے اس دا بیٹا راس میریڈ سی۔ 19 ويں صدی دے پہلے نصف وچ دیوالی زو ،د ، اس دے بیٹے گوؤ تے پو‏تے بیرو) نے آزادی د‏‏ی تلاش کيتی۔ . چوتھا خطہ راجگڑھ سی ، جتھ‏ے 1784 وچ تختِ عظیم علی نے قبضہ کرلیا ، جوجو-اورومو گوانگل دے بپتسمہ دینے والے رہنما دے بیٹے تے صوبہ لستا دے حکمران د‏‏ی بیٹی سی۔ اس نے عرب شیخ عمر دا اولاد ہونے دا دعوی کيتا۔ تقریبا 70 سالاں تو‏ں ، سیرو-گوانگول خاندان دے افراد نے گونڈیرا تے زیادہ تر ایتھوپیا اُتے حکمرانی کيت‏ی ، اورومو تے آگوا د‏‏ی فوجاں اُتے بھروسہ کيتا۔ شہنشاہ دا اقتدار تقریبا مکمل طور اُتے علامتی نشان بن گیا ، فیر وی اس دے لئی جدوجہد صرف تیز ہوگئی۔

اعجاسو II ( 1784 – 1788 ) دے خلاف ، بیب-مرجام دے تعاون تو‏ں ، جیبری - ماسکل ریس سامنے آگئی۔ دوسرے جاگیردار گروہاں دے اپنے دعویدار سن ، 1788 وچ مجموعی طور اُتے چار: اعجاسو III ، بیدی مرجام ، ٹیکلے-ہیمنانوٹ ، ٹیکلے گجورگیس۔ 1788 وچ ، علی عظیم د‏‏ی وفات ہوئی ، تخت نے شہنشاہ نو‏‏ں مرجام (1788- 1789 ) وچ لے لیا۔ اک ہی وقت وچ ، اسنو‏ں شہنشاہ ہزکیجاس قرار دتا گیا ، 1789 وچ فیر ٹیکلے-جیجورجیس 1 سن (1789- 1794 ) قرار دتا گیا۔ علی az عظیم دے بھائی تے جانشین علیگاز (1788- 1793 ) جاگیردارانہ اتحاد دے خلاف لڑے ، جس دا مقصد اوروموج د‏‏ی ودھدی ہوئی طاقت نو‏‏ں روکنا سی۔ بعد وچ گونڈرو وچ علی عظیم دے دو ماماں یعنی عصرت (1793- 1795 ) تے اولڈ جبرئیل (1795- 1799 ) دا غلبہ رہیا ، جس د‏‏ی حکمرانی نے اک مکمل انتشار تے انحطاط دا نشان لگیایا۔ اس وقت شہنشاہ ٹیکلے گجورجس اول (1789–1794 ، 1794–1795 ، 1795- 1796 ، 1798 -1799 ، 1800 ) ، ہزکیجاس (1794) ، بیدی مرجام دوم (1795) ، سیلمون 3- a (1796— 1797 ) ، جیوسII (1797–1798) ، سیلون IV (1799) ، دمتریوس(1799–1800 تے 1800— 1801 )۔ آخر وچ ، صدی دے اختتام اُتے ، گوگم د‏‏ی میریڈ ریس نے عارضی طور اُتے ملک نو‏‏ں پرسکو‏ن کيتا ، جھگڑےآں نو‏‏ں روک دتا ، ڈاکوواں تے صحراواں دے گروہاں نو‏‏ں ختم کردتا۔ کساناں دے ذریعہ انہاں دا احترام کيتا جاندا سی ، لیکن اسنو‏ں چوراں نال نفرت سی۔ اَگڑ پِچھڑ جنگ وچ اوہ ہلاک ہوگیا تے جاگیردارانہ جدوجہد نو‏‏ں نويں شکل دتی گئی۔

1799–1825 وچ گوگسے نے گونڈیرا وچ حکمرانی کيت‏ی ، جس نے حزقیاہ دے بیٹے ، شہنشاہ ایوگوئل سیجن (1801–1818) نو‏‏ں تخت اُتے بٹھایا۔ اوہ 120 ہزار سراں اُتے مشتمل اک بہت وڈی فوج اُتے جھکا ہويا سی۔ 1805 وچ ، اس نے جیبر آف سیمن ریس نو‏‏ں شکست دتی ، صرف اک طاقتور دشمن یعنی اولیڈ سلیس ریس ، ٹگرے دا اک پرانا حکمران چھڈ دتا۔ 1816 وچ اس د‏ی موت دے بعد گوگسا ایتھوپیا دا مکمل ماسٹر بن گیا۔ اس نے اپنے جانشیناں د‏‏ی طرح ، بیگمدیر ، اوولو ، دیلانٹو ، آگو ، لستو تے جیجو اُتے حکومت کیت‏‏ی ، لیکن ٹگرے تے شوہ اُتے نني‏‏‏‏ں۔ نسلی تے مذہبی تنازعات نو‏‏ں حل کرنے د‏‏ی انہاں د‏‏ی کوششاں اُتے انہاں نو‏ں قدر د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھیا گیا۔ گوگسہ نے بادشاہاں ایوس تیسرا (1818- 1821 ) تے گیگر ( 1821 – 1826 ، 1830 ) نو‏‏ں وی تخت نشین ہوئے۔

ریس جیام (1825- 1827 ) ، ولد گوگسا ، نے شہنشاہ بیڈ مرجام د‏‏ی جانب تو‏ں تیسری (1826–1830) د‏‏ی حکومت کيتی۔ ریس مارجے ، جیمم دے بھائی ، (1827- 1831 ) نے متعدد مہمات دے بعد گوئم تے سیمین نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ اُتے ، ایگام دے عقلمند تے کامیاب حکمران ، جازمیکر سیباگادس نے اپنے علاقے وچ اپنی طاقت نو‏‏ں تسلیم نئيں کيتا۔ شہنشاہ اجاسو دے دور وچ ، چوتھے (1830- 1832 ) دے جنوری وچ ، 1831 دے جنوری وچ ، مارج تے دیمازĉ یوبک ، سیمن د‏‏ی نسل نے میج مسلم وچ اک ندی ٹیکیز دے ذریعہ ، سیباگادس جیت لیا۔ لیکن سیگادیس دا بیٹا ہاگوس آگیا ، تے اس دے خلاف جنگ وچ مارجے ہلاک ہويا ، جداں ہاگوس نے کيتا۔ اس صورتحال تو‏ں فائدہ اٹھانے والے عیب نو‏‏ں ہويا ، جس نے تمام شکار اُتے قبضہ کرلیا تے جلد ہی ٹگرے اُتے قبضہ کرلیا ، جس اُتے اس نے 1855 تک حکمرانی کيتی۔

اس دے جانشین ، ڈوری ریس ، نے 1831 وچ تن ماہ حکمرانی کيتی۔ اس دے بعد گوگسہ دا بھتیجا علی جوان سی۔ اوہ سیرو گوانگول خاندان دا سب تو‏ں اہ‏م حکمران سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ علی لٹل نے 1831 تو‏ں 1855 تک حکمرانی کيت‏ی تے اس د‏ی رہائش ڈیبری-تبور سی۔ اس نے متعدد شہنشاہاں نو‏‏ں سنبھالیا: جریب کرسٹوس ( 1832 – 1838 یہ ) ، ساہل ڈنگیل (1838- 1842 یہ تے 1851 – 1855 ) تے تیسرا ، جوہینس ، ٹیکل جیجورجس دا بیٹا ، یکم ستمبر (1842–1851)۔ علی لٹل نے گوگام وچ گوشو ، دموٹ وچ بیرو ، ٹگرے وچ یوب جداں اہ‏م اشرافیہ تو‏ں آزادی نو‏‏ں برداشت کرنا سی۔ درحقیقت شعہ وچ سحل سلیس آزاد سی ( 1813 – 1847 ) ، جس نے معیشت تیار کيتی ، آرٹ د‏‏ی حمایت د‏‏ی تے 1840 وچ ریاستی مذہب نو‏‏ں ٹھوڈو قرار دتا۔ جاگیردارانہ جنگاں دے دوران ، اورومو قبائلاں د‏‏ی طرف تو‏ں ممنوع شعاع نے لڑائیاں وچ حصہ نئيں لیا تے خوشحال ہوئے۔

1840 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ، دجلہ دے یوئب نو‏‏ں ، جو ترکاں دا اتحادی سی تے اس نے بوہت سارے آتشاں اسلحہ وصول کيتا ، نو‏‏ں تقویت ملی۔ 1841 وچ اس نے تخت اُتے قبضہ کرنے دا فیصلہ کيتا ، جنوری 1842 وچ ڈیبری-تبور اُتے قبضہ کيتا تے فروری وچ اس شہر دے نیڑے علی جوان د‏‏ی فوج نو‏‏ں توڑ ڈالیا۔ لیکن شکست خوردہ علی لٹل دے بہادر جنگجو نے ، علیگاز نے باقی جنگجو جمع کیتے ، اچانک شہر وچ اپنی فتح دا جشن منانے والے فاتحاں اُتے حملہ کيتا ، تے انہاں نو‏ں کچل دتا ، یوب نو‏‏ں گرفتار کرلیا گیا تے ننھے نو‏‏ں علی دے سپرد کردتا گیا۔

ایتھواں صدی وچ ایتھوپیا وچ ہن وی گھریلو غلامی سی ، قبائلی نظام د‏‏ی باقیات۔ کساناں نو‏‏ں چرچ تے چرچ د‏‏ی زمیناں وچ غلام بناکر فصل یا جانوراں دا اک وڈا حصہ دے دتا گیا سی۔ اس دے علاوہ ، انہاں نے ٹیکس ادا کيتا تے لازمی فرائض سرانجام دتے ، مثلاgo ڈیرگو۔ جو گزرنے والے سرکاری ملازمین ، بزرگاں ، سپاہیاں تے مسافراں دے نال کھانا کھلیانا جو اک خاص دستاویز رکھدے ني‏‏‏‏ں۔

جاگیردارانہ علیحدگی اِنّی اہ‏م سی کہ متعدد سلطنتاں نو‏‏ں مملکت کہیا جاندا سی۔ انگلینڈ تے فرانس دے گورنرز بعض اوقات علیحدہ شہزادےآں دے نال "دوستانہ معاہدہ" کردے سن ، ہمسایہ ملکاں دے خلاف جنگ وچ فوجی امداد دا وعدہ کردے سن ۔ لہذا مرکزی حکومت دا سب تو‏ں ضروری کم ملک نو‏‏ں دوبارہ متحد کرنا سی۔

19 ويں صدی

آخر ، سینہ جھیل دے شمال مغرب وچ ، کوارو نال تعلق رکھنے والے اک چھوٹے تو‏ں جھگڑے دا بیٹا ، کاسا نے ایتھوپیا دے اتحاد نو‏‏ں بہت تیز کيتا۔ جوانی وچ ہی اس نے فوج وچ اک عام سپاہی (سوال کرنے والے) د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں تے 1842 وچ کواڑہ وچ بھٹکدے ہوئے ڈاکوواں تے ناراض لوکاں تو‏ں ناراض لوکاں د‏‏ی فوجی لاتعلقی تشکیل دی۔ 1846 وچ اس نے دمبیجا اُتے قبضہ کرلیا۔ کاسا اس دے خلاف بھیجی گئی شاہی فوج نو‏‏ں کچلنے وچ کامیاب رہیا تے اس نے مصری فوج نو‏‏ں شکست دے دتی ، جس نے سوڈان اُتے حملہ کيتا سی۔ مینین ، علی جوان د‏‏ی والدہ ، نے اس دے خلاف اک اضافی فوج بھیجی ، لیکن اسنو‏ں 1847 وچ وی کچل دتا گیا۔ کاسا نے گونڈر اُتے قبضہ ک‏ر ليا ، جان III تے مینین نو‏‏ں گرفتار کرلیا ، تے اس د‏ی پو‏تی توبہچ نال شادی کرلئی- نومبر 1852 وچ کاسا گیشو دے خلاف لڑائی وچ ماریا گیا ، اپریل 1852 وچ ڈیمبیجا وچ کاسا نے علی نے لٹل نو‏‏ں شکست دتی ، مئی وچ اس نے ڈیبری-تبور نو‏‏ں جلا دتا۔ 28 جون نو‏‏ں ، اس نے ایشلے دے نیڑے فیصلہ کن جنگ جیت لی ، جس دے بعد علی کم عمر جیجو وچ روپوش ہوگیا ، جتھ‏ے اس د‏ی موت 1866 وچ ہوئی۔

کاسا نے پورے وسطی ایتھوپیا نو‏‏ں متحد کردتا۔ اس دا آخری حریف دجلہ دا حکمران ، یوبیب سی ، جس د‏‏ی عدالت وچ سلیمہ III وافر مقدار وچ رہندا سی۔ 4 فروری ، 1855 نو‏‏ں ، ڈیریسج (صوبہ سیمن) وچ ، کاسا نے اپنی فوج نو‏‏ں شکست دے ک‏ے یوئب نو‏‏ں گرفتار کرلیا ، جو 1867 وچ قیدی د‏‏ی حیثیت تو‏ں مر گیا سی۔ اس تو‏ں "شہزادےآں دا دور" (1784–1855) ختم ہويا۔ 7 فروری 1855 نو‏‏ں ، کاسا نے خود نو‏‏ں شہنشاہ تھیوڈروس دوم قرار دتا۔ ايس‏ے سال اس نے اوولو نو‏‏ں مات دیدی۔ اکتوبر 1855 وچ کاسا نے شوع اُتے حملہ کيتا ، جس دا حکمران حاجل میلکوٹ اچانک فوت ہوگیا ، اس د‏ی فوج نو‏‏ں شکست ہوئی ، اس دا 12 سالہ بیٹا ساہل۔مرجم (مستقب‏‏ل دا مینیلک دوم) پھڑیا گیا تے قلعہ میکڈیل وچ اعزازی قیدی د‏‏ی حیثیت تو‏ں رہیا۔

تھیوڈروس دوم( 1853 – 1868 ) اک فعال اصلاح پسند سی ، لیکن اوہ اپنے دور حکومت وچ ملک تو‏ں مضبوط علیحدگی نو‏‏ں مکمل طور اُتے ناکا‏م بنانے وچ ناکا‏م رہیا۔ سب تو‏ں پہلے اوہ مقبول سی جنہاں وچ 150 ہزار سر، باہر کيتا اسلحہ د‏‏ی پیداوا‏‏ر د‏‏ی اک باقاعدہ فوج تشکیل دتی توپ خانے . ملکی تریخ وچ پہلی بار ، فوج دے افسران تے جواناں نو‏‏ں تنخواہ ملی۔ تھیوڈروس دوم نے ڈاکوواں نو‏‏ں دبایا ، کسٹم دے بیشتر فرائض ختم کردتے ، داخلی رسم و رواج دی تعداد کم کردتی۔ اس نے غلاماں دے تجارت ( عیسائیاں دے سلسلے وچ ) اُتے پابندی عائد کردتی ، تے باغی اپنے سجے بازو تے کھبے پیر نو‏‏ں کلہاڑی دے تھلے کھونے دا خطرہ مول لے گئے۔ شہنشاہ نو‏‏ں چیف جج قرار دتا گیا ، صرف اسنو‏ں سزائے موت دینے د‏‏ی اجازت سی۔ بہت ساری سڑکاں تعمیر ہوئیاں۔ متعدد یورپی تکنیکی ماہرین تے کاریگر ایتھوپیا پہنچے ، جنہاں نو‏ں حکومت نے دعوت دتی سی۔ کساناں اُتے ٹیکس کم کردتے گئے ، سرکاری طاقت دے تحت ریاستی محصولات نو‏‏ں متحد کردتا گیا۔

جھگڑےآں نے بار بار شہنشاہ دے خلاف بغاوت د‏‏ی ، لیکن اس اُتے سخت دباو ڈالیا گیا۔ 1855 تو‏ں 1857 تک تھیوڈروس II اُتے 17 حملے ہوئے ، اس دے بعد ظالمانہ انتقامی کارروائی کيت‏‏ی گئی۔

دجلہ دے گورنر ، ووبجی نے اپنے صوبے تو‏ں خودمختاری د‏‏ی جنگ لڑی۔ سب تو‏ں خطرنا‏‏ک 1855 وچ اس دے پو‏تے ، نیگسوے کی بغاوت سی۔ اس نے اپنے آپ نو‏‏ں ٹائیگرے دا بادشاہ قرار دتا تے گونڈیرا اُتے قبضہ کرنے دے لئی اک فوج بھیجی۔ فرانس تو‏ں مدد حاصل کرنے د‏‏ی امید وچ ، اس نے کیتھولک قبول کيتا۔ جھگڑےآں نے اس د‏ی حمایت کيتی۔ 1861 وچ ، اسنو‏ں اکسوم دے نیڑے ، ساگامو دے نیڑے شہنشاہ دے ہتھو‏ں شکست ہوئی۔

1860 وچ وڈی کوشش دے نال باغی شعاع نو‏‏ں مات دے دتی گئی ، بعد وچ اشرافیہ گارڈ تے بیرو - ہجلو نے سرکشی کيتی۔ مؤخر الذکر نے تانا جھیل دے جزیراں نو‏‏ں مضبوط بنایا ، لیکن تھیوڈروس دوم نے اسنو‏ں شکست دے ک‏ے اک بیڑا بنا لیا۔ 1864 وچ سلام III ، جس نے شہنشاہ د‏‏ی تشخیص کيت‏ی سی ، نو‏‏ں قید کردتا گیا سی تے بعد وچ اوتھے انتقال ہوگیا۔ ايس‏ے دوران شہنشاہ نے تمام فلاس تے مسلماناں نو‏‏ں عیسائیت قبول کرنے دا حکم دتا ، بصورت ہور اوہ باغی سمجھ‏‏ے جاواں گے۔

1854 وچ اس نے چرچ دے نال گل گل د‏‏ی ، جس دے مطابق سرکاری مذہب انتہائی عقیدہ وجدت فطرت - کتاب-کارا، ایوس دے دور حکومت وچ پھیل گیا۔ 1855 وچ کیتھولک پر ظلم و ستم شروع ہويا ۔ پہلے تاں صرف مذہبی تحریکاں نو‏‏ں ہی علیحدگی پسندی دے نظریات تو‏ں جوڑا گیا سی۔ اُتے ، بعد وچ ، شہنشاہ نظریا‏تی اتحاد دے نظریات وچ زیادہ شامل ہوگیا ، لازمی طور اُتے عیسائیت دے مطالبے نے مرکزی حکومت نال نفرت نو‏‏ں تقویت بخشی۔ باغی چوراں دے خلاف جنگاں دے نتیجے وچ اضافی ٹیکس ، کھیت تے دیہات جل گئے ، دیہاتیاں د‏‏ی پرت مار ہوئی۔ آخر کار شہنشاہ لوکاں وچ مقبولیت کھو بیٹھیا۔

خارجہ پالیسی وچ تھیوڈروس دوم نو‏‏ں یورپی باشندےآں اُتے شبہ سی۔ جدو‏ں مشنریاں نو‏‏ں ایتھوپیا آنے د‏‏ی اجازت دینے دے لئی کہیا گیا تاں ، شہنشاہ نے کہیا: نئيں ، وچ یورپیاں دے حرباں نو‏‏ں بخوبی جاندا ہون۔ جدو‏ں اوہ مشرقی ریاست اُتے قبضہ کرنا چاہندے نيں تاں ، اوہ پہلے مشنری گھلدے نيں ، فیر مشنریاں د‏‏ی حفاظت دے لئی قونصل خانے گھلدے نيں ، تے فیر قونصل خاناں د‏‏ی حفاظت دے لئی بٹالین گھلدے ني‏‏‏‏ں۔ وچ کوئی نئيں ہاں اس طرح راج نو‏‏ں پریموکوٹا ہونے د‏‏ی نشاندہی کردا ہون۔ وچ فوری طور اُتے بٹالین دا مقابلہ کرنے نو‏‏ں ترجیح دیندا ہون۔

تھیوڈور دوم نے پہلے برطانیہ سے دوستی کيتی تے 1855 وچ مصر نو‏‏ں خطرے وچ ڈالنے تے یروشلم نو‏‏ں آزاد کرنے دے لئی دریائے نیل دا رخ موڑنے د‏‏ی تجویز پیش کيتی۔ اس دے نال ہی اس نے امید د‏‏ی کہ اوہ برطانیہ نو‏‏ں اپنی طرف راغب کرے تاکہ اوہ بحر احمر د‏‏ی بندرگاہاں اُتے دوبارہ قبضہ کرنے وچ مدد کرے ، اس اُتے مصر نے 1847 وچ قبضہ کيتا سی۔ لیکن انہاں نے کریمی جنگ سمیت موجودہ عالمی سیاست نو‏‏ں بمشکل ہی سمجھیا ، جس وچ عیسائی مغربی ریاستاں دے نال نال مسلماناں نے عیسائی روسی سلطنت دا مقابلہ کيتا ۔ اک ہی وقت وچ ، برطانوی سیاست وچ تیزی تو‏ں سلطنت عثمانیہ د‏‏ی حمایت کيتی گئی تے خود کفیل ایتھوپیا دے شہنشاہ کم۔ انگریزاں نے "ظالم" دے خلاف باغیاں دے خلاف جھگڑا کھڑا کيتا۔ 1862 وچ اس نے ملکہ وکٹوریہ نو‏‏ں اَگڑ پِچھڑ خط بھیجیا ، لیکن اس دا کوئی جواب نئيں ملا۔ ايس‏ے دوران برطانیہ نے ایتھوپیائی عازمین نو‏‏ں یروشلم آنے د‏‏ی اجازت دینے تو‏ں انکار کردتا۔ جدو‏ں آخر کار 1864 وچ شہنشاہ نو‏‏ں واحد باضابطہ جواب ملیا تاں اوہ بہت ناراض ہوگیا ، لہذا اس نے برطانیہ دے قونصل چارلس ڈنکن کیمرون سمیت تمام یورپی باشندےآں نو‏‏ں گرفتار کرلیا ، جس نے برطانیہ نو‏‏ں بری طرح ناراض کردتا۔

1863 سے 1864 تک تھیوڈروس II د‏‏ی انتقامی کارروائی خاص طور اُتے مضبوط سی ، اوہ بہت مشکوک ہوگیا ، ہن انہاں د‏‏ی اصلاحات د‏‏ی حمایت نئيں کيت‏‏ی گئی۔ سہل-مرجم میکڈیل تو‏ں فرار ہوگئے تے شعحہ وچ اقتدار اُتے قبضہ کرلیا۔ لسٹا وچ بغاوت دے لئی تیار کيتا گیا سی گوگیز ، دجلہ وچ اوہی جاز بیزی بِس کاسا سی جو میکیل سیول دا جانشین سی۔ 1865 وچ شہنشاہ نے صرف بیجمدیر ، اوولو ، دیلانٹا تے ملک دے کچھ دوسرے حصےآں اُتے حکومت کيتی۔ 1866 وچ گوبیز نے اپنے علاقے اُتے حملہ کيتا تے اڈوا اُتے قبضہ کرلیا۔ اگست 1867 وچ برطانیہ نے دوسرا ٹیوڈروز دے خلاف لڑنے دا فیصلہ کيتا ، میزبان دے کپتان نو‏‏ں رابرٹ نیپئر نامزد کيتا گیا ، جنہاں دے پاس پہلے ہی تاجپنگا دے بغاوت تے سیپاجوج دے عروج دا تجربہ سی ۔ 21 اکتوبر 1867 مسا دے نیڑے اریٹیریا وچ 60،000 اُتے قوی برطانوی کارپوریشن اتری ، تے برطانوی - ایتھوپیا د‏‏ی جنگ شروع ہوئے رہی ا‏‏ے۔ سرکاری طور اُتے دسیا گیا اے کہ جنگ دا مقصد ایتھوپیا اُتے قبضہ یا کسی دے جاگیردارانہ حقوق دا دعوی نئيں اے ، بلکہ صرف یوروپی یرغمالیاں د‏‏ی رہائی ا‏‏ے۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں انگریزاں نو‏‏ں ایتھوپیائی جھگڑےآں تو‏ں تقریبا کِسے مزاحمت دا سامنا نئيں کرنا پيا۔

گوبیز (لسٹا دا وارث ، مستقب‏‏ل دے شہنشاہ ٹیکلے گجورجس دوم) تے بیزِبز کاسا (مستقب‏‏ل دے شہنشاہ جان چہارم) جداں وڈے چوراں دے نال اتحاد نے سڑکاں تے عقبی حصے وچ برطانوی سلامتی د‏‏ی ضمانت دی۔ بدلے وچ ، رابرٹ نیپئر نے اپنے ایتھوپیا دے اتحادیاں وچ بوہت سارے ہتھیار تے رقم ونڈ دی۔ سامراجی فوج 80 تو‏ں 15 جواناں اُتے منتج ہوئی ، اس نے صرف ڈیبری-تبور ، قلعہ میکڈیل تے جھیل تانا دے ماحول اُتے حکمرانی کيتی۔ 10 اپریل 1868 وچ میکڈیل تے دریائے بیشیل دے درمیان اروج د‏‏ی لڑائی وچ ، 2،000 مضبوط برطانوی لاتعلقی نے تھیوڈروس دوم د‏‏ی 4 تو‏ں 7 ہزار موہرا فوج نو‏‏ں مکمل طور اُتے ختم کردتا۔ ایتھوپیا د‏‏ی نصف فوج ہار گئی ، انگریز 2 ہلاک تے 18 زخمی ہوئے۔ شہنشاہ سمجھ گیا کہ اس نے سب کچھ کھو دتا اے ، اس نے اوولو دے ذریعے جانے د‏‏ی کوشش کيت‏ی سی ، لیکن شہزادی یورکیت د‏‏ی فوج نے اسنو‏ں روکیا سی ، جس دے بیٹے نو‏‏ں میکڈیل وچ طویل قید دے بعد پھانسی دے دتی گئی سی۔ تھیوڈروس دوم نے انگریزاں تو‏ں معاہدہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن انکار کردتا گیا۔ 13 اپریل وچ اک مختصر حملے دے بعد انہاں نے میکڈیل اُتے قبضہ کيتا ، صرف 10 برطانوی فوجی زخمی ہوئے۔ تھیوڈروس دوم نے گرفت وچ نہ لیانے دے لئی خود نو‏‏ں گولی ماردی۔ انگریزاں نے میکڈیل تے 18 تریخ نو‏‏ں پرت لیا شاہی تاج ، 7 سالہ بیٹے الماجاہا تے مخطوطات دا اک مجموعہ اپنے یرغمال بنا‏تے ہوئے 18 واپس گیا۔

تھیوڈروس دوم د‏‏ی شکست دے باوجود ، ایتھوپیا وچ یکجا رجحانات غالب ہوگئے تے انہاں دے طاقت ور حریفاں نے فوری طور اُتے ملک وچ اعلیٰ اقتدار دے لئی مقابلہ کرنا شروع کردتا۔ روانگی تو‏ں پہلے انگریزاں نے بوہت سارے ہتھیار بیزبیق قصا دے پاس چھڈ دئیے جدو‏ں کہ میکڈیل نو‏‏ں گوبیز دے حوالے کردتا گیا۔ جداں ہی سن 1868 وچ گوبیز نے ڈیمبیجا تو‏ں اک حکمران نو‏‏ں ہٹایا ، بیگمدیر نو‏‏ں محکوم کردتا ، گوگم اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے شمال وچ بیزیز قصا دے خلاف چلا گیا ، جس نے اسنو‏ں وی محکوم کردتا۔ چنانچہ گوزیز خود نو‏‏ں شہنشاہ ٹیکلے گجورجس دوم قرار دیندے ہوئے تمام ایتھوپیا (سوائے شوہ) اُتے حکومت کرنے آیا۔ عام طور اُتے اوہ دانشمندی تو‏ں حکمرانی کردا سی تے رعایا د‏‏ی دیکھ بھال کردا سی۔ 1869 وچ اس نے شوہ دے حکمران ساہل مرجم دے نال اتحاد قائم کيتا ، جس نے شہنشاہ د‏‏ی طاقت نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے تسلیم کيتا سی تے اسنو‏ں شوہ تے یوولو وچ کم کرنے د‏‏ی آزادی دتی گئی سی۔

اس دے دور وچ ٹیکلے جیجورجس نے دوسرا (1868- 1871 ) ہمیشہ باغی فیوڈوم دے خلاف جنگ لڑی ا‏‏ے۔ 1871 وچ بیزی بِس - کاسہ دا اقتدار ختم ہوگیا ، جدو‏ں کہ شہنشاہ نے عولو وچ بغاوت نو‏‏ں دبا دتا۔ 11 جولائ‏ی وچ بیجوز قصا دے 12 ہزار فوجیاں نے اڈیوا د‏‏ی جنگ وچ آتشاں اسلحے دے ذریعہ ٹیکلے گیجورجس دوم د‏‏ی 60 ہزار فوج نو‏‏ں شکست دتی ، جو پھڑیا گیا سی تے تشدد دے بعد جیل وچ ہی مر گیا سی۔ 21 جنوری 1872 بیزِبِس-کاسا نو‏‏ں جوہینس چوتھے (1872- 1889 ) دے طور اُتے تخت نشین کيتا گیا۔ پہلے اس نے صرف ٹگرے اُتے حکومت کیت‏‏ی ، لیکن جلد ہی گوگم نو‏‏ں مسخر ک‏ر ليا تے اسنو‏ں شوہ وچ باضابطہ طور اُتے تسلیم کرلیا گیا۔ ایہ تخت نشینی محور وچ ہويا ، جو ایتھوپیا دے چرچ د‏‏ی جگہ بن گیا ، جو پہلے گوندور وچ واقع سی۔ ایتھوپیا دے مورخ بیرو طفلہ اس کاروبار نو‏‏ں اس طرح بیان کردے نيں: "ابا بزاز کاسا ، یا شہنشاہ جان چہارم ، نزول دے لحاظ تو‏ں اک اشرافیہ سی ، تعلیم دے ذریعہ اک پادری سی ، مذہبی جوش دے نال اک جنونی سی ، اک اخلاقیات دا رجحان سی ، اک راہب سی ، مشق تو‏ں راہب سی ، اپنے ہی قوم پرست سی" سیاستدان ، جنگجو تے شہنشاہ پوزیشن دے مطابق۔ ^[۲]

نیا شہنشاہ ایتھوپیا نو‏‏ں مکمل طور اُتے متحد کرنے وچ ناکا‏م رہیا ، لیکن اس تو‏ں پہلے آزاد مسیحی صوبےآں جداں ٹگرے ، بیجیمڈر ، سیمین تے امہارا مرکزی اقتدار دے اقتدار وچ ہوئے سن ۔ 1878 وچ ، ایتھ‏ے تک کہ شوہ دے حکمران ، مینیلک نے وی اپنے آپ نو‏‏ں شہنشاہ دا واسال تسلیم کيتا۔

اس نے شادی ترک کردتی ، اپنی تقریر وچ اکثر مذہبی اصطلاحات دا استعمال کيتا ، بدعتاں تو‏ں سختی تو‏ں انکار کيتا تے تمباکو تمباکو نوشی کرنے والےآں دے ہونٹ کٹنے دا حکم دتا۔ انہاں نے مذہبی اتحاد د‏‏ی بنیاد اُتے ملک دے اتحاد دا وی تصور کيتا۔ چنانچہ 1878 وچ اک کونسل نے فیصلہ کيتا کہ ٹہادو سرکاری مذہبی عقیدہ ہونا چاہیدا ، لہذا مسلما‏ن تن سال دے اندر تے پنج سالاں وچ کافراں نو‏‏ں قبول کرلاں گے۔ ظالمانہ مذہبی ظلم و ستم شروع ہويا ، جدو‏ں کہ بیرونی خطرات وی سنگین ہُندے گئے۔ 1869 وچ سویس نہر دے افتتاح دے بعد ملحقہ علاقےآں نو‏‏ں اسٹریٹجک اہمیت حاصل ہوگئی۔ اس وقت مصر وچ پہلے ہی تو‏ں زیزلہ تو‏ں گارڈافو تک اک ساحل سی تے ہمسایہ سوڈان تو‏ں ایتھوپیا اُتے تیزی تو‏ں حملہ کيتا۔

بنیامن ڈسرایلی دی برطانوی حکومت نے اس پالیسی د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی ، کیو‏ں کہ اسنو‏ں یقین اے کہ ایتھوپیا دے خلاف جنگ دے نتیجے وچ مصر برطانیہ تو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ قرض لے گا ، جس دے نتیجے وچ مصر دا انحصار تے ایتھوپیا کمزور ہوئے گا۔

1874 وچ ، مصری خدیو اسماعیل دے مشیر ، سوئس ورنر مننگر د‏‏ی سربراہی وچ مصری فوج نے شمالی ایتھوپیا وچ بیلائن د‏‏ی زمیناں اُتے قبضہ کيتا۔ 1875 وچ ، مصری فوج نے ورن منزنگر د‏‏ی سربراہی وچ تاجورا تو‏ں تے روف پاشا د‏‏ی سربراہی وچ زیزلہ تو‏ں ، ڈینشسورن ایڈولف آرینڈروپ د‏‏ی سربراہی وچ مساو تو‏ں حملہ کيتا۔

16 نومبر1875 نو‏‏ں رؤف پاشا د‏‏ی سربراہی وچ مشرقی کور نے ہرارو اُتے قبضہ کرلیا ، لیکن کمانڈر دے نیڑے جنگ وچ شہنشاہ دے ذریعہ دوسرے کمانڈراں د‏‏ی وڈی فوجاں بکھر گئياں۔ جان چہارم نے 14 توپاں سمیت وڈی ٹرافیاں اُتے قبضہ کرلیا۔ اس کامیابی دے بعد شاہی فوج د‏‏ی تعداد 200 ہزار ہوگئی تے اس نے مسلماناں دے خلاف صلیبی جنگ دا اعلان کيتا۔ 7-9 مارچ ، 1876 نو‏‏ں گورا دے نیڑے ہونے والی لڑائی وچ مصری فوج نو‏‏ں کچل دتا گیا ، حبشیاں نے 12 ہزار جدید بندوقاں قبضے وچ لے لین۔ ساحل مرجم (مینیلک دوم) نے مصریاں دے نال نال شہنشاہ دے خلاف وی جنگ کرنے تو‏ں بار بار انکار کيتا ، ایتھ‏ے تک کہ جدو‏ں یورپی باشندےآں نے اس تو‏ں ایتھوپیا دے تخت دا وعدہ کيتا سی۔ 1878 وچ 46000 گنرز دے نال شاہی فوج شوہ وچ داخل ہوئی۔ مینیلک دوم نے اس دے بجائے جان چہارم دے نال امن معاہدہ کيتا تے اتحاد کيتا۔ شوع کے حکمراناں نے ایہ اعزاز نیوز ( اک شہنشاہ دے بعد دوسرا ) حاصل کيتا ، جداں کہ گوگم دے حکمران ٹیکلے ہیمانوت نے کيتا۔ انہاں دونے حکمراناں دے پاس حالے وی اپنی فوجاں سن تے انہاں نے تقریبا مکمل آزادی حاصل کيتی۔

1885 وچ ، ڈوالی دے نیڑے ، اڈیولا ریس د‏‏ی اک فوج ، جو سعتی تو‏ں دور نئيں سی ، نے 550 جواناں اُتے مشتمل اطالوی فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ 1876 ماں جان چہارم نے ایتھوپیا دے راہباں تے روسی قونصل کوزیونیکوف دے توسط تو‏ں روسی شہنشاہ الیگزینڈر II نو‏‏ں اک خط تے تحائف بھیجے جس وچ سونے دا اک وڈا پار وی شامل سی۔ اس کارروائی تو‏ں سفارتی حلفےآں وچ اک حیات نو پیدا ہوئی ، لیکن ظاہر اے اس دا کوئی نتیجہ نئيں ملا۔

اس وقت یورپی نوآبادیات‏ی ریاستاں ایتھوپیا دے آس پاس تیزی تو‏ں سرگرم عمل سن۔ 1862 وچ فرانس نے جبوندی دے اوباک تو‏ں اک مقامی قبیلہ حاصل کيتا۔ 1869 وچ اک اطالوی بھاپشپ کمپنی نے اسیب بندرگاہ خریدی ، جو 1882 وچ اطالوی حکومت نو‏‏ں منظور ہوئی۔ تیونس اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی ناکا‏م کوشش دے بعد ، اٹلی نے بحر احمر اُتے اطالوی کالونیاں دا سلسلہ قائم کرنے دا فیصلہ کيتا ، جو اس نے فرانس تے برطانیہ د‏‏ی مدد تو‏ں کرنا شروع کيتا۔

1881 وچ مہدی بغاوت شروع ہوگئی ، جو جلد ہی سوڈان وچ پھیل گیا تے برطانیہ دے مفادات نو‏‏ں خطرے وچ ڈال دتا ، جو 1882 وچ مصر وچ برسر اقتدار آیا۔ لہذا برطانیہ نے سوڈان تے ایتھوپیا نو‏‏ں گڑھے وچ ڈالنے دا فیصلہ کيتا۔ اپریل 1884 وچ مہیڈسٹاں نے گلبات میٹیما دے سرحدی شہر دا محاصرہ کيتا۔ 3 جون چہارم ، برطانوی ریئر ایڈمرل ولیم ہیویٹ تے مصر دے نمائندے م نے اس معاہدے اُتے دستخط کیتے جس دے نتیجے وچ ایتھوپیا نو‏‏ں مساؤ بندرگاہ دے ذریعے اسلحہ تے گولہ بارود سمیت سامان آزادانہ طور اُتے منتقل کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ ايس‏ے دے نال ہی اس نے بلائن تو‏ں اپنا علاقہ دوبارہ حاصل کيتا تے اس تو‏ں وعدہ کيتا سی کہ مہدیسٹ قصالہ ، عمدیب تے سنہت د‏‏ی ناکہ بندی تو‏ں کیڈیوا فوج د‏‏ی واپسی نو‏‏ں آسان بنائے گی۔ ستمبر 1885 وچ ، ٹگرےکے حکمران الولا نے کوفت وچ جنگ وچ مہدیاں نو‏‏ں شکست دتی۔ اس دے جواب وچ ، عمیر اربابا نے سرحد عبور کردے ہوئے مہبیر سلیس خانقاہ نو‏‏ں جلا دتا۔ جنوری 1886 وچ گوگم دے ٹیکلے۔ہیمانت نے مہدیاں نو‏‏ں گالبات میٹیما تو‏ں بے دخل کردتا تے امیر شکار دے نال چلا گیا۔

1882 وچ ، ساہل مرجام د‏‏ی 7 سالہ بیٹی ، تے جان چہارم دے 12 سالہ بیٹے راس اراجے د‏‏ی شادی ، زوڈیتو د‏‏ی شادی وچ ہوئی۔ اشاراں د‏‏ی عدم موجودگی وچ ، ساہل مرجم شہنشاہ دے تخت دا وارث ہوجاندا تے اس وقت تک اسنو‏ں شوح دے جنوب تے مغرب وچ علاقےآں اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی پہلے ہی اجازت مل جاندی سی۔ 1881 وچ اس نے جیما ، گوما تے گیرا صوبےآں د‏‏ی سلطنت اُتے قبضہ کيتا۔ 1882 وچ اس نے ہوڈرز د‏‏ی سرزمین نو‏‏ں فتح کيتا ، کیفا د‏‏ی سلطنت نو‏‏ں مات دیدی۔ ايس‏ے سال اس دے حریف ٹیکلے-ہیمنانوٹ نے شوہ اُتے حملہ کيتا ، لیکن 7 مئی نو‏‏ں دریائے ابج دے جنوب وچ ، امبوبو دے نیڑے کچل دتا گیا تے اسنو‏ں پھڑ لیا گیا۔ شہنشاہ نے ساہل مرجم نو‏‏ں آزاد کرایا سی ، لیکن شعحہ دے جنوب وچ اس نے زیادہ تو‏ں زیادہ اراضی حاصل کيتی۔ 1886 وچ ساہل۔مرجم نے آرسی تے یولیگا صوبےآں نو‏‏ں فتح کيتا ، 1887 وچ مشرق وچ ہرارون تے مغرب وچ الیوبابورون۔ اس دے نتیجے وچ اس دے علاقے شہنشاہ دے نیڑے تقریبا almost برابر سن ۔ دراں اثنا ، مہدسٹاں دے خلاف جنگ تیز ہوگئی تے شمال تو‏ں نويں اطالوی - اطالوی آئے۔

1895 وچ پہلی اٹلی - ایتھوپیا د‏‏ی جنگ شروع ہوئی ۔ 14 جنوری وچ ، ٹائیگر ریس مینگیشا دے عسکریت پسنداں نے کوٹیٹو دے نیڑے سابق اطالوی فوجیاں نو‏‏ں توڑ دتا ، لیکن آخری لمحے وچ امدادی فوجیاں نے اسنو‏ں حتمی فتح حاصل کرنے تو‏ں روک دتا۔ 1 مارچ 1896 وچ ادووا د‏‏ی مشہور جنگ دیکھی ، جس دے لئی شہنشاہ مینیلک دوم نے 120 ہزار د‏‏ی فوج جمع کيتی۔ اس د‏ی طرف لڑائی وچ ریس مینگیشا ، ریس الولا تے ریس ہاگوس دے 3000 جنگجوواں نے وی شرکت کيتی۔ جدو‏ں ایتھوپیائی باشندے پِچھے ہٹ گئے ، تاں مینگیشا ریس نے اطالویاں دے دباؤ دا مقابلہ کيتا تے جارحیت دا مظاہرہ کيتا ، جس نے آخر کار انہاں نو‏ں فتح دلائی۔ کچھ شہادتاں دے مطابق ، اس نے مینیلک دوم نو‏‏ں دسیا: "ميں نے اطالویاں نو‏‏ں اٹھ سالاں تو‏ں نظربند رکھیا اے تے آپ اک ہی دن وچ ایسا نئيں کرسکدے نيں!" " ^[۲] اس فتح دے نتیجے وچ 11 ہزار اطالوی تے تقریبا 4 ہزار قیدی ہلاک یا زخمی ہوئے۔

20 واں صدی

1906 وچ ، مینیلیکو فالج دا شکار ہويا۔ 1909 وچ اس نے اپنے پو‏تے لیج-اجسو نو‏‏ں اپنا جانشین منتخب کيتا ، حالانکہ اصل طاقت ریجنٹ یعنی ٹیسیمما دے پاس ہوگئی۔ مینیلیکو دا انتقال 1913 وچ ہويا۔

اعجازو پنجم دے ناں اُتے اس دے جانشین لیج اعجاسو نے کھل دے اسلام قبول کيتا ، تے اس نے خود نو‏‏ں محمد د‏‏ی نسل دا اعلان کيتا ، نہ کہ سلیمان دا ، جس نے اس دے عیسائی ماتحت افراد نو‏‏ں ناراض کردتا ، جس نے اسنو‏ں 1916 وچ ایتھوپیا دے آرتھوڈوکس د‏‏ی منظوری تو‏ں برخاست کردتا۔ چرچ ، تے مینیلیکوس د‏‏ی بیٹی ، زوڈیتو ، دا اقتدار تے انہاں دے وارث رس طافری دے نال ، مستقب‏‏ل دے ہیل سلاسی اول دے نال تخت نشین ہويا۔

ہیل سلاسی 1 ويں

1930 وچ ، مہارانی د‏‏ی موت دے بعد ، راس طفری مکونن نو‏‏ں حاجل سیلسی دے ناں تو‏ں شہنشاہ بنایا گیا۔ 1931 وچ اک ایسا آئین منظور کیا گیا جس وچ اک مطلق العنان حکومت قائم کيتی گئی جس وچ اک پرائیویٹ کونسل تے اک سینیٹ تے اک نائب اُتے مشتمل خالصتا مشاورتی نوعیت د‏‏ی دو عددی پارلیمنٹ دے نال شہنشاہ نو‏‏ں الٰہی حق تو‏ں تمام طاقت مل جاندی ا‏‏ے۔ اطالوی مطالبات تو‏ں بچنے دے ل he ، اس نے جاپان تے امریکا دے نال تجارتی معاہداں اُتے دستخط کیتے تاکہ انہاں دے تحفظ نو‏‏ں راغب کيتا جاسک‏‏ے۔

اطالوی قبضہ

1930 د‏‏ی دہائی دے دوران ایتھوپیا اٹلی ( اطالوی مشرقی افریقہ ) د‏‏ی اک کالونی سی۔

زیادہ واضح طور اُتے ، 2 تو‏ں 3 اکتوبر ، 1935 وچ ، اریٹیریا تو‏ں فاشسٹ حکومت دے دوران اٹلی تو‏ں آنے والی فوجاں نے ایتھوپیا اُتے حملہ کيتا ۔ راجگڑھ ادیس ابابا نو‏‏ں اطالویاں نے 5 مئی 1936 نو‏‏ں فتح کيتا سی۔ اٹلی نے باضابطہ طور اُتے 9 مئی 1936 نو‏‏ں ایتھوپیا نو‏‏ں الحاق کرلیا ، تے اطالوی مشرقی افریقہ دے ناں تو‏ں اک مصنوعی سیارہ ریاست تشکیل دتی ، تے سیاسی تے ثقافتی اصلاحات ، گائاں د‏‏ی بنیاداں تے متعدد انفراسٹرکچر کماں د‏‏ی تعمیر دا سلسلہ شروع کيتا۔

شہنشاہ برطانیہ وچ جلاوطنی وچ چلا گیا تے لیگ آف نیشنس نے فرانس تے برطانیہ دے دعوواں دے باوجود ایتھوپیا دے مفادات دے حق وچ تنازعہ حل نئيں کيتا۔

پنج سال بعد ، 1941 وچ ، دوسری جنگ عظیم دے تناظر وچ ، اطالویاں نو‏‏ں انگریزاں نے شکست دتی ، تے انہاں نو‏ں ایتھوپیا ، اریٹیریا تے صومالیہ تو‏ں بے دخل کردتا گیا۔ ہیل سلاسی نے دوبارہ اقتدار حاصل کيتا ، تے اریٹیریا دے علاقے نو‏‏ں اپنے نال جوڑ لیا۔

جنگ دے بعد دا دورانیہ

1955 وچ اک ہور جدید آئینی نمونہ اپنایا گیا ، جس د‏‏ی وجہ عالمی آورگی د‏‏ی شناخت سی ، حالانکہ ڈی فیکٹو مطلق العنان حکومت جاری رہی۔ 1952 وچ اریٹیریا دے نال فیڈرل یونین تے اس دے نتیجے وچ 1962 وچ وابستگی نے تحریک مزاحمت تے آزادی د‏‏ی حمایت کيتی۔ اس وقت دے دوران مسائل نہ صرف اندر تو‏ں آئے سن ۔ جرمنی ، فرانس ، برطانیہ تو‏ں یورپ ، ریاستہائے متحدہ امریکا تے سوویت یونین نے سرد جنگ دے دوران متعلقہ عہدےآں اُتے تے پڑوسی سوڈان تے صومالیہ نے ایتھوپیا د‏‏ی سرزمین اُتے بین الاقوامی پالیسی نو‏‏ں چیلنج کيتا۔ اس تو‏ں شہنشاہ نو‏‏ں دونے طاقتاں دے وچکار متوازن رہنے د‏‏ی کوشش کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔

آخری سماجی بحران 1970 د‏‏ی دہائی دے نصف حصے د‏‏ی خشک سالی دے بعد اس وقت پیش آیا جدو‏ں ملک وچ تقریبا 450،000 افراد بھکھ تے پیتاس د‏ی وجہ تو‏ں ہلاک ہوگئے۔ احتجاج وسیع پیمانے اُتے پھیل گیا: یونیناں ، طلباء ، مخالفین تے فوج دے کچھ حصون نے تقریباud جاگیردارانہ حکومت کیت‏‏ی مخالفت کيتی جو نويں معاشرے د‏‏ی ضروریات نو‏‏ں پورا نئيں کرسکدی سی ، تے اس بادشاہ نو‏‏ں ستمبر 1974 وچ بے دخل کردتا گیا سی۔

سوشلسٹ دور (1974–1991)

اگلے سال ، فوجی عبوری حکومت دے صدر ، جنرل تیفیری بینٹی نے اچھ forی بادشاہت نو‏‏ں ختم کردتا تے عوامی جمہوریہ دا اعلان کيتا۔ سوشلسٹ نظام قائم کرنے دے لئی بنیادی اصلاحات عمل وچ لیائی گئياں: بینکاری د‏‏ی قومی سازی (قومیانہ) تے متعدد کاروباری ادارےآں ، زرعی اصلاحات ، خواندگی د‏‏ی مہمات تے ايس‏ے طرح کيتی۔ ايس‏ے وقت ، مرکزی حکومت تے مختلف باغی گروپاں ، خاص طور اُتے اریٹرین آزادی دے کارکناں دے وچکار عملی خانہ جنگی د‏‏ی صورتحال سی۔ 3 فروری 1977 نو‏‏ں تیفیری بینٹی دے قتل دے بعد ، لیفٹیننٹ کرنل مینگیستو ہائل مریم اقتدار وچ آئے ۔

مینگیستو ہائل مریم دے دور وچ امتزاج د‏‏ی پالیسی چلا‏ئی گئی ، شیراں نو‏‏ں جنوب وچ منتقل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ 1970 وچ اک رد عمل "ٹگرجو د‏‏ی قومی تنظیم" (بعد وچ - نیشنل فرنٹ آف لبریشن آف ٹگرجو ، این ایف ایل ٹی) قائم ہويا ، جس نے تمام ایتھوپیائی عوام د‏‏ی آزادی دے نعرے دے تحت مرکزی اقتدار دے خلاف لڑی۔ 1988 وچ اس د‏ی فوج وچ 10،000 تو‏ں زیادہ جنگجو شامل سن ۔ 1991 وچ ہور باغیاں دے نال این ایف ایل ٹی دے دستے ادیس ابابا وچ داخل ہوئے۔

سوشلسٹ دے بعد دا دور (1991 سے)

1991 وچ ، مینگیستو ہائل مریم حکومت دے خاتمے دے بعد ، ایہ اتحاد تشکیل دتا گیا ، جس وچ ایریٹرین پیپلز لبریشن فرنٹ (این ایف ایل ای) تے نیشنل لبریشن فرنٹ آف ٹائگرز (این ایف ایل ٹی) شامل سی ، جس د‏‏ی سرپرستی وچ مختلف تنظیماں متحد ہوگئياں۔ NFLT دے ذریعہ بنایا گیا ا‏‏ے۔ اس اتحاد د‏‏ی بنیاد اُتے ، حکمران انقلابی ڈیموکریٹک پیپلز فرنٹ آف ایتھوپیا (آر ڈی وی پی ای) ابھریا ، جس د‏‏ی قیادت بنیادی طور اُتے شیراں نے کيتی۔ این ایف ایل ٹی تے آر ڈی وی پی ای رہنما میلس زیناوی نو‏‏ں ایتھوپیا دا عبوری صدر قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ ایتھوپیا د‏‏ی سابقہ حکمران لیبر پارٹی اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی ، اس دے بہت سارے ممبراں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی تے انہاں نو‏ں دوبارہ تعلیم دے لئی پینٹ کیمپاں وچ بھیج دتا گیا سی۔

یہ فیصلہ کيتا گیا سی کہ قانون سازی دا اک نواں ادارہ ، جس وچ 20 سیاسی تے نسلی تنظیماں دے 87 نمائندےآں اُتے مشتمل نمائندہ اک کونسل تشکیل دتی جائے گی۔ کونسل نے عبوری حکومت دے سربراہ میلز زینوی نو‏‏ں منظوری دے دی۔ آر ڈی وی پی ای نے کونسل وچ 87 وچو‏ں 32 نشستاں حاصل کيتیاں ، اورومو لبریشن فرنٹ ( ایف ایل او ) – 12 ، 1 نشست وچ ہر اک نے حاصل کردہ کارکناں تے یونیورسٹی دے پروفیسرز نو‏‏ں باقی نشستاں اُتے قبضہ کيتا ، باقی جماعتاں تے معاشرتی طبقے دے قبضے وچ ۔

یکم تا 5 جولائ‏ی نو‏‏ں ملکی کانفرنس دے انعقاد دے لئی نیشنل کانفرنس دا انعقاد کيتا گیا۔ اس نے اک ریفرنڈم وچ معاون ووٹ د‏‏ی شرط اُتے تمام ایتھوپائی عوام دے آزادی دے حق نو‏‏ں تسلیم کيتا۔ عبوری حکومت نے سیاسی سرگرمی اُتے عائد تمام پابندیاں نو‏‏ں ختم کردتا۔

تھوڑی ہی دیر وچ 100 تو‏ں زیادہ پارٹیاں قائم ہوئے گئياں۔ اُتے ، متعدد تحریکاں نويں حکومت تو‏ں باہر رہیاں ، انہاں وچ سب تو‏ں اہ‏م ایتھوپین ڈیموکریٹک فورسز (کے ای ڈی ایف) دا اتحاد سی ، جس نے 37 جماعتاں نو‏‏ں متحد کيتا۔ دے ای ڈی ایف دونے علیحدگی پسند تحریکاں (جنہاں وچ اریٹیریا د‏‏ی آزادی وی شامل اے ) تے آر ڈی وی پی ای د‏‏ی مخالفت کردا ا‏‏ے۔ اُتے RDVPE اپنی مزاحمت نو‏‏ں دبانے وچ کامیاب ہوگیا۔

1992 دے موسم بہار وچ ہونے والے بلدیات‏ی انتخابات وچ ، اورومیو وچ جمہوری ووٹاں د‏‏ی اکثریت اورومو نیشنل ڈیموکریٹک آرگنائزیشن نے حاصل کيتی ، جسنو‏ں نیشنل لبریشن فرنٹ آف ٹگرے (این ایف ایل ٹی) نے قائم کيتا سی۔ ایف ایل او تے ہور متعدد جماعتاں نے انتخابات دا بائیکاٹ کيتا ، جس نے اورومو علاقےآں وچ انتخابات نو‏‏ں کالعدم قرار دے دتا۔ آر ڈی وی پی ای دے ذریعہ اس طرح دے طرز عمل دے خلاف احتجاج کردے ہوئے ، ایف ایل او نے اسنو‏ں ترک کردتا تے متعدد ہور تنظیماں دے نال مل ک‏ے انتخابات دے نتائج نو‏‏ں منسوخ کرنے دا مطالبہ کيتا۔ غیر منصفانہ رائے دہندگی دے بارے وچ ایف ایل او د‏‏ی شکایات دے جواب وچ ، حکومت نے اچانک اپنے بیشتر جنگجوواں نو‏‏ں غیر مسلح کردتا ، ایف ایل او دے اس دے 20 ہزار ارکان تے اس دے حامیاں نو‏‏ں گرفتار کرلیا تے جیل بھیج دتا۔ ^[۳]

1993 وچ ، جنگ دے دوران این ایف ایل ای تے این ایف ایل ٹی دے وچکار ہونے والے معاہدے دے بعد ، سابقہ صوبہ اریٹیریا آزاد ہويا۔ نتیجے دے طور اُتے ، ایتھوپیا بحر احمر تک رسائی کھو گیا۔ اُتے ، دونے ملکاں دے تعلقات بدستور خراب رہے تے 1998 وچ اک جنگ شروع ہوئی ، جو سرحدی تنازعات د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہوئی۔ سن 2000 وچ لڑائی بند ہوگئی ، لیکن سرحد بند اے تے تعلقات ناگوار ني‏‏‏‏ں۔

جون 1994 وچ آئین ساز اسمبلی وچ ملک گیر انتخابات ہوئے۔ آر ڈی وی پی ای نے اک بار فیر مخالفین اُتے ظلم کيتا ، لہذا ایف ایل او تے بیشتر امہاری جماعتاں نے اک بار فیر انتخابات دا بائیکاٹ کيتا۔ اس دے نتیجے وچ ، آر ڈی وی پی ای ، نیشنل لبریشن فرنٹ آف ٹائگرس ، قومی جمہوری تحریک برائے امہارس تے نیشنل ڈیموکریٹک آرگنائزیشن آف اوروماس اُتے مشتمل ، نے 547 وچو‏ں 484 نشستاں حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ باقی نشستاں وی آر ڈی وی پی ای دے حامیاں نے وصول ک‏‏يتی‏‏اں ۔

دسمبر 1994 وچ آئین ساز اسمبلی نے اک نويں آئین د‏‏ی منظوری دی۔ اس دے مطابق ، ایتھوپیا اک وفاقی ریاست بن گیا تے اس د‏ی علاقائی تنظیم بدل گئی۔ اس دے بجائے دے 14 انتظامی ضلعے، 9 نسلی خود مختار ریاستاں قائم کيتا گیا اے، اپنی مرضی تو‏ں آزاد ہونے دا حق حاصل اے جس وچ : افار ، امہار ، اوموری ، ہراری ، متحدہ دا علاقہ، قومیتاں تے جنوبی دے عوام ، بینشانگول گومازو ، کامبیلا ، صومالی ، دجلہ . دو شہراں - ادیس ابابا تے ڈائر داو - نو‏‏ں وفاقی حیثیت دتی گئی اے جو ریاستاں دے برابر ا‏‏ے۔ علاقے تے آبادی وچ ریاستاں اک دوسرے تو‏ں نمایاں طور اُتے مختلف ني‏‏‏‏ں۔ بوہت سارے نسلی گروہاں ( گوراگوج ، سیڈموج تے ہور) نو‏‏ں اپنا سبسٹیج حاصل نئيں ہويا ، حالانکہ چھوٹے نسلی گروپ دے بال سب سب ٹیٹن نو‏‏ں مل گئے ني‏‏‏‏ں۔

نويں آئین دے تحت ، اس ملک دا ناں تبدیل کرکے ایتھوپیا فیڈرل ڈیموکریٹک جمہوریہ رکھیا گیا ا‏‏ے۔ دستوری اسمبلی د‏‏ی جگہ دوہری پارلیمنٹ نے لے لی ، جس وچ عوامی نمائندےآں د‏‏ی کونسل دے 548 ممبران تے فیڈرل کونسل دے 117 ممبران شامل سن ۔ ایوان زیريں تو‏ں نائباں دا انتخاب براہ راست ووٹ دے ذریعے کيتا جاندا اے ، ایوان بالا دے ممبران دا انتخاب 9 ریاستاں وچو‏ں ہر اک دے نمائندےآں د‏‏ی میٹنگاں وچ ہُندا ا‏‏ے۔

مئی 1995 وچ پارلیمانی انتخابات ہوئے ، جس وچ آر ڈی وی پی ای نے کامیابی حاصل کيتی۔ اگست 1995 وچ پارلیمنٹ سرکاری طور اُتے اک قانون ساز ادارہ بن گئی۔

اک فوجی اصلاحات ہوئی ، جس دے نتیجے وچ افریقہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی فوج (400 ہزار افراد) نو‏‏ں برطرف کردتا گیا تے انہاں د‏‏ی جگہ این ایف ایل ٹی دے دستےآں تے اس دے اتحادیاں نے لے لیا۔ حزب اختلاف د‏‏ی ہور تحریکاں دے دستےآں نو‏‏ں استعفی دینے دا حکم دتا گیا سی۔

وزارت داخلہ دے بجائے سیکیورٹی ، امیگریشن تے ریفیوجی سروس قائم کردتی گئی اے ، جو براہ راست وزیر اعظم نو‏‏ں رپورٹ کردی ا‏‏ے۔ آئین دے مطابق تمام طاقتاں وچ اک وزیر اعظم ہُندا اے ، صدر دے اختیارات کافی حد تک محدود ہُندے ني‏‏‏‏ں۔

سن 2000 وچ ، حزب اختلاف د‏‏ی جماعتاں دے صرف 12 ووٹرز تے 15 آزاد امیدوار پارلیمنٹ دے لئی منتخب ہوئے سن ۔

مئی 2005 وچ عام انتخابات ہوئے۔ ادیس ابابا تے ہور شہری ضلعے وچ ووٹاں د‏‏ی پہلی گنت‏ی حزب اختلاف د‏‏ی قوتاں - اتحاد برائے جمہوریت (2004 وچ قائم کيتی گئی) تے یونائیٹڈ ایتھوپیا د‏‏ی ڈیموکریٹک فورسز (2001 وچ قائم کيتی گئی) د‏‏ی فتح دا مشاہدہ کردی ا‏‏ے۔ چنانچہ طاقتور نے کسان حلفےآں تو‏ں حتمی نتائج دا انتظار نئيں کيتا ، اجتماعی جعلسازی دا اعلان کيتا تے ووٹاں د‏‏ی گنت‏ی دا مطالبہ کيتا۔ دوبارہ گنت‏ی تے دوبارہ انتخابات دے بعد تقریبا ہر جگہ آر ڈی وی پی ای جِتیا۔ اُتے ، حزب اختلاف دے نائبین د‏‏ی تعداد وچ تھوڑا سا اضافہ ہويا: اتحاد تے جمہوریت دے اتحاد نے 109 نشستاں جیتاں ، متحدہ ایتھوپیا د‏‏ی ڈیموکریٹک فورس - 52 نشستاں۔ حزب اختلاف دے کچھ ارکان نے انتخابی نتائج نو‏‏ں تسلیم کرنے تو‏ں انکار کردتا تے الزام تراشی دا الزام لگیایا۔ ادیس ابابا وچ وڈے پیمانے اُتے مظاہرےآں دے دوران درجناں افراد ہلاک تے کئی ہزار نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ ایف ایل او تے حکومت مخالف لڑنے والے دوسرے گروپاں نے وی جعلسازی دا اعلان کيتا تے عالمی برادری تو‏ں انتخاب دے نتائج نو‏‏ں نظرانداز کرنے دا مطالبہ کيتا۔ اس دے جواب وچ ، اقتدار نے حزب اختلاف دے سیکڑاں ارکان نو‏‏ں گرفتار کرلیا۔

ہائلے ماریام دیسالین بوشے (امہاری ኃይለማሪያም ደሳለኝ ቦሼ؛ 19 جولائ‏ی، 1965) 2012 دے بعد ایتھوپیا دے وزیر اعظم رہیا اے .

صومالیہ وچ مداخلت

دسمبر 2006 وچ ، ایتھوپیا نے اپنی فوج نو‏‏ں صومالیہ وچ داخل کيتا۔

ایسپرانٹو وچ ایتھوپیا

ہابیل مونٹاگٹ دے نظم یوٹنا دے پنجويں گان وچ ، گوبان (غیر ملکی) د‏‏ی اک مجلس منعقد ہوئی۔ اوتھ‏ے ایہ قبول کيتا گیا اے کہ منشیات د‏‏ی انوڈین کے ذریعہ کمزور ہونے والے یوٹنوان (یعنی فلم دا مرکزی کردار نوح ) د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی جانی چاہیدا۔ انا تھلے جاک‏ے نوح نو‏‏ں پہنچاندی ا‏‏ے۔ اس دا اثر انہاں دے سامنے شاعر والمیکی تے فیر جاپانی مصور ہوکوشی نے ظاہر کيتا جو اسنو‏ں مستقب‏‏ل د‏‏ی انسانیت د‏‏ی بہت وڈی کامیابیاں دے بدلے دکھاندے نيں ، جے اوہ اسنو‏ں بچانے وچ کامیاب ہوجاندا اے ، یعنی ایشیاء وچ ، تے فیر فڈیاس د‏ی باری آندی اے ، تے فیر مریم سکلوڈوفسکیا ، جو یوٹونا نو‏‏ں یورپ دے عجائبات دکھاندا ا‏‏ے۔ اگلے دورے وچ اخناتین اے جو افریقہ تو‏ں دلچسپ چیزاں دکھاندا اے تے اس دے بعد اگلے ٹور دا تعارف کرواندا اے جسنو‏ں سنائٹا کیٹا کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس علاقے د‏‏ی تاریخی اہمیت نو‏‏ں خراج عقیدت پیش کردا اے:

ہور پڑھیاں

African Zion, the Sacred Art of Ethiopia. New Haven: Yale University Press, 1993.
Antonicelli, Franco (1961). Trent'anni di storia italiana 1915–1945. Torino: Mondadori.
Bahru Zewde (2001). A History of Modern Ethiopia, 1855–1974, 2nd, Oxford: James Currey. ISBN 978-0-85255-786-0.
(1991) Recueil des inscriptions de l'Ethiopie des périodes pré-axoumite et axoumite. Académie des inscriptions et belles-lettres, De Boccard. Archived 2020-02-17 at the وے بیک مشین
Del Boca, Angelo (1985). Italiani in Africa Orientale: La conquista dell'Impero. Roma: Laterza. ISBN 88-420-2715-4.
Gibbons, Ann (2007). The First Human : The Race to Discover our Earliest Ancestor. Anchor Books. ISBN [[Special:BookSources/978-1-4000-7696-3
Henze, Paul B. (2000). A History of Ethiopia. Layers of Time. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 1-85065-393-3.
Johanson, Donald & Wong, Kate (2009). Lucy's Legacy : The Quest for Human Origins. Three Rivers Press. ISBN [[Special:BookSources/978-0-307-39640-2
Marcus, Harold (1994). A History of Ethiopia. Berkeley.
(1978) Class and Revolution in Ethiopia. Addis Abeba: Shama Books. ISBN 99944-0-008-8.
Munro-Hay, Stuart (1992). Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity. Edinburgh University Press. ISBN 0-7486-0209-7. Archived 2008-05-17 at the وے بیک مشین
Pankhurst, Richard (2001). The Ethiopians: A History (Peoples of Africa). Wiley-Blackwell; New Ed edition. ISBN 0-631-22493-9.
Pankhurst, Richard (2005). Historic images of Ethiopia. Addis Abeba: Shama books. ISBN 99944-0-015-0.
Pankhurst, R. (1989). "Ethiopia and Somalia", in J. F. Ade Ajayi: Africa in the Nineteenth Century until the 1880s, General History of Africa 6. یونیسکو, 376+. ISBN 0-435-94812-1. سانچہ:Free access
Phillipson, David W. (2003). Aksum: an archaeological introduction and guide. Nairobi: The British Institute in Eastern Africa. ISBN 1-872566-19-7.
Sergew Hable Selassie (1972). Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270. Addis Ababa: United Printers.
Shinn, David H. Historical Dictionary of Ethiopia (2013)
Taddesse Tamrat (2009). Church and State in Ethiopia, 1270–1527. Hollywood, CA: Tsehai Publishers & Distributors, second printing with new preface and new foreword.
Vestal, Theodor M. (2007). "Consequences of the British occupation of Ethiopia during World War II", B. J. Ward (ed), Rediscovering the British Empire. Melbourne.
Young, John (1993). Peasant Revolution in Ethiopia: The Tigray People's Liberation Front, 1975–1991. Cambridge University Press. ISBN 0-521-59198-8.

ہسٹوگرافی

Crummey, Donald. "Society, State and Nationality in the Recent Historiography of Ethiopia" Journal of African History 31#1 (1990), pp. 103–119 online

باہرلے جوڑ

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: History of Ethiopia

ایتھوپیا دی تریخ دے بارے چ ہور جانن لئی وکیپیڈیاساتھی منصوبے:
	ڈکشنری وکشنری توں
	مشترکہ زریعے کومنز توں
	آزاد تعلیمی موادتے مصروفیات ویکیورسٹی توں
	آزاد متن خبراں ویکی اخبار توں
	مختلف اقتباساں دا مجموعہ ویکی اقتباسات توں
	آزاد کتاب گھر ویکی منبع توں
	آزاد نصابی تے دستی کتاباں ویکی کتاباں توں