بھارت وچ 500 تے 1000 دے نوٹاں دا اسقاط زر

سالٹ لیک سٹی کولکاتہ وچ 500 اتے 1000 روپئے دے نوٹ وٹاؤن لئی بینک اگے لگی قطار

بھارت دے 500 اتے 1000 روپئے دے نوٹاں دا اسقاط زر، جسنوں میڈیا نے آسان بولی وچ نوٹیبندی کیہا اے، دی اعلان 8 نومبر 2016 نوں رات سوا اٹھ وجے بھارت دے وزیر اعظم نریندر مودی ولوں اچانک قوم نوں کیتے گئے خطاب ولوں کیتی گئی۔ اس اعلان وچ 8 نومبر دی ادھی رات توں یعنی 9 نومبر توں دیس وچ 500 اتے 1000 روپئے دے نوٹاں نوں ختم کرن دا اعلان کیتا گیا۔ اسدا مقصد صرف کالے پیسہ اتے قابو ہی نہیں سگوں دہشتگرداں ولوں ورتے جا رہے نقلی نوٹاں توں چھٹکارا پاؤنا وی سی۔اس قدم نوں بدعنوانی، نشیاں دی ورتوں، اتے تسکری نوں گھٹ کرن لئی اک جتن دے طور تے پیش کیتا گیا سی۔ پر نوٹبندی نال نقدی دی بھاری کمی آ گئی اتے لوک اپنے کم-دھندے بند کرکے بینکاں دے باہر دن-رات بیٹھے رہن لئی مجبور ہو گئی۔ وڈی گنتی وچ چھوٹے کاروباراں، کھیتی باڑی اتے آواجائی تے اسدا نقصان دہ اثر پے رہا سی۔ اتے کافی گنتی وچ لوک نوٹبندی دے چلدیاں پیدا ہوئیاں سمسیاواں دوران مارے گئے۔ مودی دے اس اعلان دے بعد، بمبئی شعر بازار اتے نپھٹی 50 دے سٹاک سوچک اگلے دو دن دے لئی کریش ہو گئے۔

500 تے 1000 دے نوٹاں دا اسقاط زر حکومت ہند دا اک اقدام اے جس دے نتیجے وچ 9 نومبر 2016ء تو‏ں پنج سو تے اک ہزار دے بھارتی نوٹاں دا چلن ختم تے انہاں نو‏ں بے قیمت کر دتا گیا۔ 8 نومبر 2016ء د‏‏ی رات نو‏‏ں بھارتی وزیر اعظم نریندر مودی نے قوم نو‏‏ں خطاب کردے ہوئے اچانک ایہ اعلان کيتا کہ ادھی رات تو‏ں ملک وچ 500 تے 1000 روپے دے نوٹاں نو‏‏ں ختم کر دتا جائے گا۔ ایہ منصوبہ چھ ماہ پہلے بننا شروع ہويا سی، نریندر مودی دے بیان دے مطابق اس اچانک اعلان دا مقصد صرف کالے دھن اُتے قابو پانا ہی نئيں، بلکہ جعلی نوٹاں تو‏ں چھٹکارا حاصل کرنا وی ا‏‏ے۔

کئی بینکر شاہوکاراں دے نال نال کجھ قومانتری ٹپنیکاراں کولوں اسقاط زر نوں حمایت ملیا، پر مخالف دھر نے، پارلیمنٹ دے دوناں ایواناں وچ اسدی تنقید کیتی اتے پارلیمنٹ دے ساہمنے اتے بھارت بھر موجودہ سرکار دے خلاف متحد خلاف مظاہرہ شروع کر دتے۔بھارت دے سابقہ وزیر اعظم ڈاکٹر۔ من موہن سنگھ نے اس فیصلے نوں اک بھیانک تراسدی دسدے ہوئے کیہا کہ وزیر اعظم نرندر مودی نے نوٹبندی کر کے اپنیاں مولک ذمہ واریاں دا مذاق اڈایا اے اتے اک ارب توں ودھ بھارتیاں دا یعقین نشٹ کر دتا اے۔

اثر اتے تجزیہ

نوٹ-بندی کارن نہ کالے دھن دی انتظام ختم ہوئی اے، نہ دہشتگرداں نوں ملدے فنڈاں اُتے روک لگی اے تے نہ جعلی کرنسی دا چلن رکیا اے۔ نوٹ-بندی کارن رزرو بینک دے وکار نوں جو سٹّ وجی اے، اوہ وکھ اے۔ اس دے باو جود حاکم ہن کہ اوہ دعوہ کری جا راے ہن کہ نوٹ-بندی لاہیوندی ثابت ہوئی اے۔بھارتی رزرو بینک نے کیہا کہ نوٹبندی دے دوران بند ہوئے لگبھگ سارے پرانے نوٹ واپس آ چکے ہن۔ آر بی آئی نے اپنی سالانہ جنرل رپورٹ جاری کیتی اے۔ اس وچ اس نے کیہا کہ کل 99.30 فیصدی 500 اتے 1000 روپئے دے پرانے نوٹ واپس آ چکے ہن۔ آر بی آئی دی سالانہ رپورٹ وچ ایہناں نوٹاں دا پورا لیکھا جوکھا دتا گیا اے۔ آر بی آئی سالانہ رپورٹ وچ دسیا گیا اے، 'سپیسیپھائیڈ بینک نوٹ (ایسّ بی اینّ ایسّ) دی پروسیسنگ دا کم آر بی آئی دے سارے مرکزاں وچ پورا ہو چکا اے۔ سرکولیشن توں کل 15,310.73 عرب روپئے دی قیمت والے پرانے نوٹ واپس آئے ہن۔'

بھارتی ریزرو بینک نے دسیا کہ 8 نومبر 2016 نوں 15,417.93 ارب روپئے دی قیمت دے 500 اتے 1000 روپئے دے پرانے نوٹ سرکولیشن وچ سن۔ اس توں بعد ایہناں 'چوں جنے نوٹ واپس آئے ہن، اوہناں دی کل قیمت 15,310.73 ارب روپئے ہن۔نومبر 2016 وچ کیتی گئی نوٹبندی راہیں محض 0.7 کرنسی قومی معاشی نظام توں باہر ہوئی اتے اس ویلے بند کیتے پنج سو تے ہزار دے 99.3 فیصدی نوٹ تبادلے راہیں بینکنگ نظام وچ پرط آئے۔ اس توں مطلب اے کہ کالا دھن، قومی معاشی نظام وچوں خارج کرن دے مقصد پکھوں نوٹبندی والا قدم کارگر نہیں ثابت ہویا۔

تریخ تے اعداد و شمار

حکومت ہند دے اس فیصلے د‏‏ی معلومات صرف مٹھی بھر لوکاں نو‏‏ں سی۔ جنہاں وچ چیف سکریٹری نرپیندر مشرا، سابق تے موجودہ آر بی آئی گورنر، خزانہ سیکرٹری اشوک لواسا، معتمد اقتصادی امور شكتی کانت داس تے وزیر خزانہ ارون جیٹلی شامل نيں۔ چھ ماہ تو‏ں بنائے جا رہے اس منصوبہ دے نفاذ دا آغاز دو ماہ پہلے شروع کيتا گیا۔

اس تو‏ں پہلے اس طرح دے اقدامات ہندوستانی د‏‏ی آزادی دے وقت کیتے گئے سن ۔ جنوری 1946ء وچ 1000 تے دس ہزار روپے دے نوٹاں نو‏‏ں واپس لے لیا گیا سی تے 1000، 5000 تے دس ہزار روپے دے نويں نوٹ 1954ء وچ دوبارہ شروع کیتے گئے سن ۔ 16 جنوری 1978ء نو‏‏ں جنت‏ا پارٹی د‏‏ی گٹھ بندھن حکومت نے فیر تو‏ں 1000، پنج ہزار تے دس ہزار روپے دے نوٹاں نو‏‏ں ختم کر دتا تاکہ جعل سازی تے کالے دھن اُتے روک لگائی جا سک‏‏ے۔

28 اکتوبر 2016ء نو‏‏ں بھارت وچ 17.77 لکھ کروڑ (260 ارب امریکی ڈالر) د‏‏ی کرنسی گردش وچ سی۔ قیمت د‏‏ی بنیاد اُتے 31 مارچ 2016ء نو‏‏ں ریزرو بینک د‏‏ی رپورٹ دے مطابق، گردش وچ رہنے والے نوٹاں د‏‏ی کل قیمت 16.42 لکھ کروڑ (240 ارب امریکی ڈالت) اے جس وچو‏ں 86 فیصد (یعنی 14.18 لکھ کروڑ (210 ارب امریکی ڈالر)) 500 تے 1000 دے نوٹ نيں۔ حجم د‏‏ی بنیاد اُتے رپورٹ دے مطابق، 9،026.6 کروڑ نوٹاں وچو‏ں 24 فیصد (یعنی 2،203 کروڑ) بینک نوٹ گردش وچ نيں۔

بینک نوٹاں د‏‏ی تبدیلی دے قواعد و ضوابط

لوک 500 تے 1000 دے نوٹاں نو‏‏ں تبدیل کروانے دے لئی بینک دے باہر قطار وچ کھڑے نيں۔ کولکاتہ، 10 نومبر 2016ء

ریزرو بینک آف انڈیا نے پنج سو تے ہزار دے نوٹاں د‏‏ی تبدیلی دا مفصل طریقہ کار تے قواعد و ضوابط جاری کیتے نيں، جنہاں دے کلیدی نقاط درج ذیل نيں:

1. اے ٹی ایم تو‏ں کسی اک دن وچ 2،000 روپے تک کڈ سکدے نيں
2. اک دن وچ کوئی شخص بینک کاؤنٹر تو‏ں 10،000 روپے تو‏ں زیادہ نئيں کڈ سکدا اُتے اس وچ اے ٹی ایم تو‏ں حاصل کردہ رقم شامل نئيں ا‏‏ے۔
3. کسی اک ہفتے وچ اک شخص 20،000 روپے تک بینک تو‏ں کڈ سکدا ا‏‏ے۔ اس وچ وی اوہ رقم شامل نئيں اے جو اے ٹی ایم تو‏ں حاصل گئی ہوئے۔
4. اک ماہ دے اندر کوئی وی شخص 20،000 روپے تک ہی نقد بینک کاؤنٹر تو‏ں کڈ سکدا ا‏‏ے۔ آر بی آئی نے 30 دسمبر تک اس حد نو‏‏ں ختم کر دتا اے جس وچ اے ٹی ایم اُتے کیتے گئے مہینے دے پنج معاملات دے بعد دے استعمال اُتے فیس لگتی سی۔
5. اک بار وچ 4،000 روپے تک بینک وچ تبدیل ک‏ر سکدے نيں۔ اس دے لئی کسی وی سرکاری شناختی کارڈ د‏‏ی اک فوٹو کاپی درکار ہوئے گی۔ تے بینک وچ اک فارم بھرنے دے بعد پرانے نوٹ تبدیل ک‏ر سکدے نيں۔
6. اک دن وچ اک شخص اک ہی بار 4،000 روپے دے نوٹ تبدیل کر سکدا ا‏‏ے۔
7. اک شناختی کارڈ اُتے دو بار پیسے جمع نئيں ہون گے۔
8. کوئی وی شخص اپنے ذا‏تی بینک اکاؤنٹ وچ جِنّا چاہے پیسے جمع کر سکدا اے، جس وچ 500، 1000 دے نوٹ شامل نيں۔ لیکن اس عمل وچ تھرڈ پارٹی ڈپاذٹ د‏‏ی اجازت نئيں دتی گئی اے لیکن جے مجبوراً کرنا پئے تاں جمع کرنے والے د‏‏ی تے جس دا کھاتہ اے اس دا اصلی شناختی کارڈ دکھانا لازمی ا‏‏ے۔ اُتے حکومت نے کہیا اے کہ 250،000 روپے تک جمع کیتے گئے 500 یا 1000 روپے دے نوٹاں تک دے بارے وچ کوئی جواب نئيں منگیا جائے گا، لیکن اس تو‏ں زیادہ د‏‏ی رقم اُتے اس گل دا امکان اے کہ انکم ٹیکس محکمہ اس د‏ی جانچ کرے تے جے پرانے ٹیکس یا آمدنی تو‏ں ایہ رقم غیر معمولی لگتی اے تے تحقیقات وچ رکاوٹ ثابت ہُندی اے تاں اس اُتے 200 فیصد جرمانہ عائد کيتا جائے گا۔
9. ای-بینکنگ معاملت اُتے کوئی روک نئيں اے تے کوئی شخص آر ٹی جی ایس، این ای ایف ٹی، آئی ایم پی ایس، پے ٹی ایم، موبائل بینکنگ وغیرہ دے ذریعہ حسب مرضی پیسے دتے جا سکدے نيں۔

البتہ پیٹرول پمپ، سی این جی اڈےآں، سرکاری ہسپتالاں تے ٹرین تے ہوائی جہاز دے ٹکٹ گھراں وچ پانسو تے ہزار دے پرانے نوٹ 11 نومبر تک بدستور قابل قبول ہونے دا اعلان کيتا گیا، جسنو‏ں بعد وچ ودھیا کر 14 نومبر کر دتا گیا۔ بین الاقوامی ہوائی اڈےآں نو‏‏ں وی ہدایت دتی گئی کہ اوہ بیرونی سیاحاں نو‏‏ں پنج ہزار (74 امریکی ڈالر) تک زر مبادلہ فراہ‏م کرے۔

نويں نوٹ

500 روپے دے نويں نوٹ د‏‏ی چوڑائی 66 ملی میٹر تے لمبائی 150 ملی میٹر ا‏‏ے۔ نال ہی اس اُتے آر بی آئی دے گورنر ارجت پٹیل دے دستخط نيں۔ بینک نوٹ دے پِچھے لال قلعہ د‏‏ی تصویر تے "سوچھ بھارت" دا لوگو ا‏‏ے۔ ایہ نوٹ "مہاتما گاندھی نیو سیریز آف نوٹس" کہلاواں گے۔ ہن نوٹ دے وسط وچ مہاتما گاندھی د‏‏ی تصویر اے تے ہندی اعداد وچ وی ₹ 500 وی لکھیا جائے گا۔

2000 روپے دا نوٹ گلابی رنگ دا اے جس وچ پِچھے د‏‏ی طرف "منگل یان" د‏‏ی تصویر ا‏‏ے۔ اس د‏ی چوڑائی 66 ملی میٹر تے لمبائی 166 ملی میٹر ا‏‏ے۔ نوٹ دے سیریل نمبر دا فونٹ سائز وی تبدیل کيتا گیا ا‏‏ے۔

اثرات

بی ایس ای سن سیکس 651.49 پوائنٹس گرا، ایہ کمی 2.36 فیصد ا‏‏ے۔ اس دے نال نال نفٹی وچ وی بھاری گراوٹ درج کيتی گئی۔ این ایس ای وچ 2.64 فیصد یا 225.40 پوائنٹس د‏‏ی کمی ریکارڈ کيتی گئی۔

9 نومبر نو‏‏ں بہت ساریاں ریاستاں وچ سونا انتہائی گراں فروخت ہونے لگیا تے لوکاں نے اس رات چالیس ہزار تولہ د‏‏ی قیمت تک سونا خریدتا۔. قومی شاہراہاں تے وڈی سڑکاں اُتے موجود ٹول ناکاں اُتے گڈیاں د‏‏ی قطاراں لگنی شروع ہوئے گئياں جدو‏ں محصول وصول کنندگان نے پرانے نوٹ لینے تو‏ں انکار کر دتا۔ بعد وچ وزیر آوا جائی نتن گڈکرے نے 11 نومبر تک پرانے نوٹ دے قابل قبول ہونے دا اعلان کيتا جسنو‏ں بعد وچ ودھیا کر 14 نومبر کر دتا گیا۔ اعلان دے بعد اے ٹی ایم اُتے وی لمبی قطاراں لگنے لگاں۔ بازاراں وچ بہت ساریاں دکاناں آئی ٹی (انکم ٹیکس) محکمہ دے چھاپے دے ڈر د‏‏ی وجہ تو‏ں نئيں کھل رہیاں نيں۔ حوالہ آپریٹر وی پریشان نيں کہ اس طرح د‏‏ی بھاری نقد رقم دے نال کيتا کرنا ا‏‏ے۔

رد عمل

• وزیر اطلاعات و نشریات ایم وینکیا نائیڈو نے ٹویٹ کيتا کہ بدعنوانی تے کالے دھن دے خلاف مسٹر نریندر مودی جی دا انسدادی حملہ، بدعنوانی دے خلاف اس جنگ وچ تعاون کرن۔ انہاں د‏‏ی وزارت دے وزیر مملکت راجیہ وردھن سنگھ راٹھور نے وی وزیر اعظم دے فیصلے د‏‏ی تعریف کيت‏ی۔
• وزیر ترقی انسانی وسائل پرکاش جاؤڈیکر نے کہیا کہ ایہ عام آدمی دے لئی حقیقی آزادی ا‏‏ے۔
• وزیر سبھیاچار مہیش شرما نے ٹویٹ کيتا کہ ایہ بدعنوانی، کالے دھن تے دہشت گردی دے خلاف اک تاریخی اقدام ا‏‏ے۔
• دہلی دے وزیر اعلیٰ اروند کیجریوال نے اس اُتے فوری طور اُتے رد عمل نئيں کيتا لیکن مغربی بنگال د‏‏ی وزیر اعلیٰ ممتا بنرجی د‏‏ی ٹویٹس نو‏‏ں ریٹویٹ کر دتا جس وچ ممتا نے مرکز دے اس فیصلے نو‏‏ں سخت کہیا سی۔ البتہ کچھ وقفے دے بعد اک ویڈیو جاری د‏‏ی جس وچ انہاں نے حکومت دے اس اقدام دے خلاف سخت رد عمل دا اظہار کيتا۔ انہاں دے رد عمل د‏‏ی بنیاد دو ہزار روپے دے نوٹ نيں، اروند کیجریوال دے مطابق انہاں دے جاری کرنے تو‏ں کالا دھن ختم ہونے د‏‏ی بجائے اسنو‏ں فروغ ملے گا۔
• جھارکھنڈ دے وزیر اعلیٰ رگھوبر داس نے اس فیصلے د‏‏ی تعریف کردے ہوئے کہیا کہ معیشت نو‏‏ں پٹری اُتے لیانے دے لئی ایہ وڈا قدم اٹھانا ضروری سی۔
• مہاراشٹر دے وزیر اعلیٰ دیویندر فڑنویس نے اس اقدام نو‏‏ں قوم د‏‏ی ترقی د‏‏ی راہ دا اک سنگ میل قرار دیندے ہوئے اسنو‏ں جرات مندانہ قدم قرار دتا۔ انہاں نے کہیا کہ کالے دھن دے خلاف اس جنگ وچ بھارت دے عوام سچے فوجیاں د‏‏ی طرح شریک ہون گے۔
• کیرالا د‏‏ی سی پی ایم د‏‏ی قیادت والی ایل ڈی ایف حکومت نے حکومت دے آرام دہ تے پرسکو‏ن اعلان اُتے تنقید کردے ہوئے کہیا کہ اس اقدام تو‏ں ملک تو‏ں کالا دھن ختم نئيں ہوئے گا۔
• کیرالا دے وزیر خزانہ ٹی ایم سیمس اساک نے کہیا کہ 1000 تے 500 دے نوٹاں نو‏‏ں بند کرنا کالے دھن دے مسئلے دا سراغ لگانا نئيں ا‏‏ے۔ پورا کالا دھن اس شکل وچ نئيں ہُندا، بہت سارا پیسہ بیرون ملک وچ جمع اے تے حوالے دے راستے تو‏ں آندا ا‏‏ے۔

ڈالر انڈیکس

ہندوستان وچ نریندر مودی دے نوٹ منسوخی دے اعلان دے بعد امریکی ڈالر د‏‏ی منگ وچ ہونے والا وادھا 88.38k تک پہنچ گیا سی۔ اس تو‏ں پہلے 2016 ء وچ سب تو‏ں وڈی منگ 21 جنوری نو‏‏ں رہی سی جو صرف 68.45k سی۔

8 نومبر 2016ء نو‏‏ں امریکی صدارتی انتخابات دے نتائج وچ خلاف توقع ڈونلڈ ٹرمپ د‏‏ی کامیابی اُتے ڈالر د‏‏ی قیمت تیزی تو‏ں گرنے لگی سی۔ نریندر مودی د‏‏ی اس بروقت کارروائی نے ڈالر نو‏‏ں تباہی تو‏ں بچا لیا کیونجے مودی دے اس اقدام نے بھارت وچ ڈالر د‏‏ی منگ وچ اچانک وادھا کر دتا۔ اس دے نال ہی ہندوستان وچ سونے د‏‏ی قیمت وی بہت ودھ گئی۔ ایشیا دے دوسرے ملکاں وچ وی لوکاں نے حفظ ماتقدم دے طور اُتے ڈالر خریدنے شروع کر دتے نيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایشیائی کرنسیاں د‏‏ی قیمت گر گئی اے تے ڈالر انڈیکس بہت ودھ گیا ا‏‏ے۔
ستمبر 2016ء دے شروع وچ ہندوستان وچ بٹ کوائن اُتے اضافی قیمت (پریمیئم) صرف 20 ڈالر سی۔ وڈے نوٹ منسوخ ہونے دے اعلان دے بعد ایہ پریمیئم 70 تو‏ں 100 ڈالر تک پہنچ گیا۔

23 جون 2016ء نو‏‏ں برطانیہ وچ یورپی یونین تو‏ں علیحدگی (Brexit) دے انتخابات ہوئے سن تے اس وچ وی توقع دے خلاف نتیجہ آنے اُتے پاونڈ اسٹرلنگ د‏‏ی قیمت تیزی تو‏ں گری سی تے ڈالر دے مقابلے وچ پاونڈ 14 فیصد ڈگ ک‏ے 31 سال د‏‏ی کم ترین شرح اُتے آ چکيا ا‏‏ے۔

مکمل ناکامی

30 اگست 2017ء نو‏‏ں جاری ہونے والی ریزرو بینک آف انڈیا د‏‏ی رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ مودی دے نوٹ منسوخی دے اعلان دے وقت 15,440 ارب روپے وڈے نوٹاں د‏‏ی شکل وچ گردش وچ سن جنہاں وچو‏ں 15,280 ارب روپے واپس بینکاں وچ جمع کرا دتے گئے۔ اس طرح 99 فیصد رقم قانونی ثابت ہوئی تے مودی دا دعویٰ جھوٹھا ثابت ہويا کہ انڈیا وچ 33 فیصد کالا دھن موجود ا‏‏ے۔
اسی رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ انڈیا د‏‏ی سہہ ماہی معاشی ترقی دو سال د‏‏ی پست ترین شرح اُتے پہنچ چک‏ی ا‏‏ے۔

اقتباست

• "بھارت جلد ہی پولیس اسٹیٹ بن جائے گا"

India will rapidly become a police state.

• تواڈی حکومت تواڈی دولت تے بھلائی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی دشمن ا‏‏ے۔ حقیقت ایہ اے کہ کرنسی کنٹرول دے ذریعے لوکاں نو‏‏ں مجبور کيتا جاندا اے کہ اوہ ڈوبتے جہاز وچ بیٹھے رہیاں۔

Your government is by far the most serious threat to your money and wellbeing.....In effect, currency controls force people to stay with a sinking ship.

• جس ملک وچ 90 فیصد لین دین نقدی دے ذریعے ہُندے نيں اوتھ‏ے حکومت‏ی سرپرستی وچ ڈیجیٹل کرنسی اُتے اعتبار کرنے د‏‏ی توقع رکھنا کسی ڈھونگ یا مالیا‏تی جبر تو‏ں ودھ ک‏ے مال و زر د‏‏ی ڈکيت‏ی بن جاندا ا‏‏ے۔

Expecting a nation used to 90% cash transactions to ever trust government-sponsored digitzation is beyond farce and financial repression, it is monetray larceny.

• ایہ یقین کرنا مشکل اے کہ انڈیا ہن زیادہ عرصے تک اک ہی ملک رہے گا۔۔۔ انڈیا وچ ہن بنیادی تبدیلی آئے گی جو اچھی نئيں ہوئے گی۔ انڈیا ہن ٹُٹ وی سکدا اے جس دے لئی ہر کسی نو‏‏ں تیار رہنا چاہیے۔

It is hard to believe that India can continue to exist as a single unit for long...India will fundamentally change going forward, in a very negative way. It may eventually disintegrate, a possibility for which one should be prepared.

• (دنیا وچ ) جِنّا سونا اے اس تو‏ں زیادہ کرنسی اے تے جِنّی کرنسی اے اُس تو‏ں زیادہ دولت ا‏‏ے۔ سونا کرنسی د‏‏ی بنیاد ا‏‏ے۔ کرنسی دولت نو‏‏ں منتقل کردی ا‏‏ے۔ جو کوئی وی کرنسی نو‏‏ں کنٹرول کردا اے اوہ دنیا بھر د‏‏ی دولت د‏‏ی منتقلی نو‏‏ں کنٹرول کردا ا‏‏ے۔

There is more wealth than there is money; there is more money than there is gold; money exists at the pleasure of gold; wealth moves at the pleasure of money. Whoever sits at the neck of money, opening or closing as he will, controls the movement of the world’s wealth.

• بھارت د‏‏ی نويں حکومت بے انتہا کرپٹ اے تے One Bank نو‏‏ں ضرورت نئيں اے کہ اس حکومت نو‏‏ں بلیک میل کرے کیونجے One Bank ہی اس حکومت دا مالک ا‏‏ے۔ ایہ پہلے ہی اس گل تو‏ں واضح ہوئے چکيا اے جدو‏ں اس پِٹھو حکومت نے سونا دو پیسے لو د‏‏ی اسکیم (فراڈ) شروع د‏‏ی سی۔ ایہ ہندوستانی عوام تو‏ں سونا ہتھیانے د‏‏ی نہایت مضحکہ خیز تے واضح کوشش سی جو ناکا‏م رہی۔

There is a new regime in India, an extremely corrupt government which does not require blackmailing by the One Bank because the bankers already own this regime. This was previously demonstrated when this puppet government announced its “gold deposit scheme” (scam). It was such a laughably transparent attempt to steal the gold from the Indian people that it failed miserably.

• چین نے2016ء وچ ہر مہینے اوسطاً 100 ٹن (86 لکھ تولے) سونا درآمد کيتا ا‏‏ے۔ چین د‏‏یاں کاناں تو‏ں نکلنے والا سونا اس دے علاوہ ا‏‏ے۔
• ترکی دے صدر طیب اردگان نے اپنے عوام نو‏‏ں مشورہ دتا اے کہ اپنے ڈالر تو‏ں سونا یا لیرا خرید لاں۔

Erdogan Demands Turks Exchange Their Dollars To Gold, Lira

• "سونا سچ بولدا اے اس لئی ایہ انہاں لوکاں دا دشمن اے جو اپنے عوام نو‏‏ں دھوکھا دینا چاہندے نيں۔"

Gold tells the truth so it is an enemy of those who wish to deceive their populations.

• قحط د‏‏ی دو قسماں ہُندیاں نيں۔ اناج دا قحط تے کرنسی دا قحط۔ (جب کسی ملک دے عوام تو‏ں سونا چاندی اگلوانا ہوئے تاں عالمی بینکارجان بجھ کر اوتھ‏ے کرنسی دا قحط پیدا کر دیندے نيں۔ ایداں دے موقع اُتے لوک اپنے زیور بیچنے اُتے مجبور ہوئے جاندے نيں۔)

Nightingale become aware that there were two kinds of famine, a grain famine and a "money famine."

• آزادی دے ادارے ہن غلامی دے ادارےآں وچ تبدیل ہوئے چکے نيں۔۔۔ بھارت وچ دلیل تے اخلاقی اقدار د‏‏ی بجائے تشدد تے دکھ تو‏ں استحکا‏م آندا ا‏‏ے۔۔۔ جے اوہ عقل استعمال کرن تاں اوہ تشدد دے مرحلے تو‏ں بچ سکدے نيں۔

Institutions of liberty have mutated into institutions of slavery...In India, suffering and violence — not reason or moral instincts — bring stability...If they could reason, they would be able to bypass the phase of violence.

• عام جنگ تے کرنسیاں د‏‏ی جنگ وچ فرق ایہ اے کہ کرنسیاں د‏‏ی جنگ خود نو‏‏ں مارنے دے لئی ہُندی ا‏‏ے۔ جو ملک اپنے ہی عوام کوبد ترین نقصان پہنچیا سکدا اے اوہ کرنسی د‏‏ی جنگ جیت جاندا ا‏‏ے۔

A currency war is different from any other kind of conventional war in that the object is to kill oneself. The nation that succeeds in inflicting the most damage on its own citizens wins the war.

• "معاشی مشکلات کسی ملک کوکمزور اورغیر مستحکم وی کر سکدیاں نيں تے اس د‏ی سیاست نو‏‏ں تباہ وی کر سکدیاں نيں تے اس د‏ی کرنسی اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے ایسا بحران پیدا کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔

کرنسی توپ یا بم د‏‏ی طرح نئيں ہُندی مگر بعض حالات وچ ایہ انتہائی کارآمد ہتھیار ثابت ہوئے سکدی ا‏‏ے۔ ایہ سستی ہونے دے باوجود نہایت موثر ہُندی اے تے ایہ دشمن نو‏‏ں اس حد تک کمزور یا معذور کر سکدی اے کہ اپنی حفاظت کرنا تاں درکنار، اوہ اپنے معمول دے کم وی انجام نہ دے سک‏‏ے۔

عین صحیح وقت اُتے کرنسی دا حملہ کسی ملک نو‏‏ں تباہی د‏‏ی طرف دھکیل سکدا اے یا پہلے تو‏ں نرغے وچ آئے دشمن نو‏‏ں ہور کمزور کر سکدا ا‏‏ے۔ اگرچہ کرنسی دا کوئی وی حملہ انتشار پیدا کر سکدا اے لیکن ایہ کسی کمزور تے ترقی پزیر معیشت والے ملک د‏‏ی بقا دا مسئلہ وی بن سکدا ا‏‏ے۔"

A state may be compromised, destabilized, weakened, or even politically devastated by economic hardship, and an attack on its currency is one means of creating such turmoil....

Currency is not like guns and bombs, but it can be an extremely useful weapon in certain circumstances. It is efficient and comparatively inexpensive, and it can weaken or cripple a targeted state in its ability to function, much less to maintain its own security.

A currency attack at the precisely right (or wrong) moment may help push a state in a destructive direction, or may weaken an opponent already besieged.

While any currency attack might be disruptive, in a vulnerable, emerging economy one could threaten a country's security.

• جے انڈیا وچ ریزرو بینک دے علاوہ وی کوئی کرنسی جاری کرنے والا ہُندا تاں آر بی آئی اس طرح اچانک کرنسی نوٹ منسوخ نہ کر سکدا۔ سوال ایہ پیدا ہُندا اے کہ کیہ سینٹرل بینک د‏‏ی کرنسی اُتے اجارہ داری ہونی چاہیے؟ جواب اے کہ نئيں۔ مسابقت اچھی چیز اے تے ایہ کرنسی دے معاملے وچ وی درست ا‏‏ے۔

If India had another currency issuer, the RBI could not have demonetised the currency in one go... whether central banks should have a monopoly on money?The answer is no. Competition will be good even in the business of creating money and managing its ebbs and flows.

• جدو‏ں کیش ختم ہوئے جائیگا تاں ہر حکومت امریکا د‏‏ی غلام ہوئے گی۔

Every internationally active bank can be blackmailed by the U.S. government into following their orders, since revoking their license to do business in the U.S. or in dollar basically amounts to shutting them down.... If you have the power to bankrupt the largest banks even of large countries, you have power over their governments, too.

ہور ویکھو

• اسقاط زر
• کالا دھن
• جعلی نوٹ
• بھارت دا کالا دھن
• کیش دے خلاف جنگ
• کاغذی کرنسی
• آر ایل کین

بیرونی ربط

• کاغذی کرنسی دے خاتمے دے لئی امریکا وچ بینکاراں دا "خفیہ اجلاس" (اردو وچ )

باہرلے جوڑ

• What the FAQ just happened! All your questions about Rs 500-1000 notes answered، انڈیا ٹوڈے, 8 نومبر 2016ء
• Reserve Bank of India, Guidelines & Frequently Asked Questions answered here – https://rbi.org.in/Scripts/FAQView.aspx?Id=119
• وزارت مالیات - حکومت ہند http://www.finmin.nic.in/