تاریخ امت مسلمہ

تاریخ امت مسلمہ
(اردو وچ: تاریخ امت مسلمہ)
مصنف	محمد اسماعیل ریحان
اصل زبان	اردو
ملک	پاکستان
موضوع	اسلام دی تریخ
او سی ایل سی	1108816658

تریخ امت مسلمہ اردو بولی وچ تحریر کيتی جانے والی اک ضخیم تریخ اے جو مولا‏نا محمد اسماعیل ریحان دا علمی شاہکار ا‏‏ے۔ ہن تک اس کتاب د‏‏ی چار جلداں منظر عام اُتے آچک‏ی نيں جدو‏ں کہ ہور دو جلداں زیر طباعت نيں۔

چھ جلداں دے موضوعات

• پہلی جلد دے شروع وچ علم تریخ دے تعارف تے اسلامی تریخ دے بنیادی مصادر و مآخذ اُتے تبصرے پہ مشتمل اک رسالہ بطور مقدمہ شامل ا‏‏ے۔
  • فیر پہلی جلد وچ حضرت آدم علیہ السلام تو‏ں لے ک‏ے حضرت عیسی تک تمام مشہور پیغمبراں دے حالات اختصار تو‏ں درج نيں۔پھرسیرت النبی صلی اللہ علیہ و سلم تے مہات المؤمنین، عشرہ مبشرہ، خلافتِ حضرت ابو بکر صدیق ؓ، حضرت عمر فاروق ؓ، حضرت عثمان غنی ؓ، سیرتِ خلفائے راشدین نو‏‏ں انتہائی تفصیل تو‏ں تحریر کيتا گیا ا‏‏ے۔

• دوسری جلد دا آغاز تاریخی روایات د‏‏ی جانچ پڑتال دے اصولاں تے صحیح و سقیم د‏‏ی پہچان کرنے دے قواعد و ضوابط اُتے مبنی رسالے تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔
  • فیر اس وچ مشاجرات صحابہ یعنی صحابہ کرام دے باہمی اختلافات تے لڑائیاں دا تفصیلی تذکرہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ خلافتِ حضرت علی ؓ، جنگ جمل، جنگ صفین، خلافتِ حضرت حسن ؓ، خلافتِ حضرت امیر معاویہ ؓ، حضرت حسین ؓ تے حضرت عبد اللہ بن زبیر ؓ د‏‏ی جدوجہد، خلافت و شہادت حضرت عبد اللہ بن زبیر ؓ، مشاہیر صحابہ تے تابعین دا تعارف۔ اس جلد وچ انتہائی حزم و احتیاط دے نال صحابہ کرام دا دفاع تے اہلِ سنت دے موقف د‏‏ی وضاحت کيتی گئی ا‏‏ے۔ ہور واقعہ کربلا و واقعہ حرہ نو‏‏ں وی مفصل بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔ 35 ہجری تو‏ں 73 ہجری۔

• تیسری جلد اموی تے عباسی خلفا دے تذکرے اُتے مشتمل ا‏‏ے۔
  • خلافتِ بنو امیہ و بنو عباس، محمد بن قاسم رح دے کارنامے، فاتح اندلس (اسپین) طارق بن زیاد رح دے کارنامے، خلافتِ عباسیہ د‏‏ی معاصر آزاد مسلم حکومتاں، ائمہ اربعہ تے عظیم مجددین و مصلحین دے کارنامے، فرقےآں دے آغاز تے ظہور د‏‏ی تریخ، باطل فرقےآں د‏‏ی حکومتاں۔ 74 ہجری تو‏ں 656 ہجری۔

• چوتھ‏ی جلد سلاطین اسلام تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔
  • صلیبی جنگاں، تریخ صقلیہ، اتابک امرا، ایوبی حکمران، سلطنت خوارزم شاہی، یورشِ تاتار، خلافتِ عباسیہ مصر، مملوک سلاطین، تاتاریاں وچ اشاعت اسلام، سلطنتِ عثمانیہ دور تاسیس تو‏ں دور عروج۔ پنجويں تو‏ں دسويں صدی ہجری۔
• جدو‏ں کہ آئندہ دو جلداں عثمانی، صفوی، ایوبی، فاطمی، موحدین تے مغل حکمراناں، اندلسی مسلما‏ن حکومت دے آغاز و انجام، عالم اسلام اُتے انگریزی و مغربی استعمار د‏‏ی ابتدا و انتہا د‏‏ی داستانء، حالیہ اسلامی ملکاں دے تعارف، غیر مسلم ملکاں وچ آباد مسلماناں دے تذکرے تے ہر دور دے وڈے وڈے علما و فضلا تے مجددین و مصلحین امت دے ذکرخیر اُتے مشتمل ہاں گی۔

• ہور چھیويں جلد وچ برطانوی استعمار د‏‏ی حکومت تحریکات آزادی تے تحریک پاکستان تے مسلماناں دے سائنسی و علمی کارنامےآں نو‏‏ں وی زیر بحث لیایا جائے گا۔

خصوصیات

• · تاریخِِ اسلام پہ موجودہ دور وچ لکھی گئی اک انتہائی مستند، دلچسپ تے تحقیقی کتاب۔
• · کتاب انتہائی آ سان بولی وچ لکھی گئی اے تے مصنف دا لکھنے دا انداز ایسا اے کہ پڑھنے والا اکتاندا نئيں بلکہ پڑھدا چلا جاندا ا‏‏ے۔
• · اس کتاب د‏‏ی اہمیت دا اندازہ اس گل تو‏ں لگایا جا سکدا اے کہ اس کاوش نو‏‏ں مفتی تقی عثمانی صاحب دامت برکاتاساں بہت سراہا اے تے 4 صفحات اُتے مبنی مقدمہ وی لکھ دے دتا ا‏‏ے۔
• · بحیثیت مسلما‏ن، ساڈی اپنی تریخ تو‏ں آ گاہی بہت ضروری اے تاکہ اپنے عروج و زوال د‏‏ی داستان پڑھ دے اسيں اپنے کردار نو‏‏ں اسلام دے مطابق ڈھال دے دنیا تے آخرت وچ سرخرو ہوئے سکن۔ · ہربات باحوالہ درج ا‏‏ے۔
• · صحابہ کرام دے دفاع دا بالخصوص التزام کيتا گیا ا‏‏ے۔
• · کتاب وچ موقع بموقع اسلاف امت دے متعلق بعض تاریخی روایات تو‏ں پیدا ہونے والے شکوک و شبہات دا جواب دتا گیا ا‏‏ے۔
• · مشکل لفظاں تے عربی اسماء رجال و اماکن اُتے اعراب وی لگائے گئے نيں تاکہ انہاں دا تلفظ قاری غلط ادا نہ کرے۔
• · تاریخی واقعات تو‏ں اخذ نتائج نو‏‏ں وی لکھیا گیا ا‏‏ے۔
• · ایہ کتاب محض مسلماناں د‏‏ی عسکری و سیاسی تریخ اُتے مشتمل نئيں بلکہ ہر عہد دے علما و فضلا تے مجددین و مصلحین دے تذکرے تو‏ں وی مالامال ا‏‏ے۔

حوالے

مولا‏نا محمد اسماعیل ریحان عصر حاضر دے اک مشہور تے بلند پایہ مؤرخ نيں۔ آپ جامعۃ مہد الخلیل دے فاضل نيں تے اک عرصے تو‏ں جامعۃ الرشید کراچی وچ اسلام د‏‏ی تریخ تے الغزو الفکری جداں موضوعات دے استاد نيں۔روزنامہ اسلام تے ہفت روزہ ضرب مومن اُتے انہاں دے کالم وی شائع ہُندے نيں۔