پاکستان تحریک

پاکستان تحریک او تحریک اے جیہڑی انگریز دور وچ ہندستان دےمسلماناں نیں اپنے ازاد وطن دے حق لئی 1940 چ شروع کیتی سی۔ ایس تحریک دے نتیجہ وچ پاکستان دے ناں توں اک وکھرادیس جگ دے نقشے تے قائم ہوئیا۔ ^[۱] ایس تحریک دا مقصدوڈی مسلمان گنتی دے علاقے آں نوں کٹھا کر کے اک وکھ دیس بنا دتا جائے جتھے مسلمان اپنے مزہب تے رہتل دے مطابق زندگی بسر کرن۔

تحریک پاکستان اس تحریک نو‏‏ں کہندے نيں جو برطانوی ہند وچ مسلماناں نے اک آزاد وطن دے لئی چلا‏ئی جس دے نتیجے وچ پاکستان قائم ہويا۔

پاکستان دا نظریہ[سودھو]

پاکستان دے قیام دے کئی اغراض و مقاصد سن ۔ جنہاں مین تو‏ں چند دا ذکر مندرجہ ذیل اے ۔

اسلامی ریاست دے قیام د‏‏ی خواہش
اسلامی معاشرے دا قیام
اللہ تعالیٰ د‏‏ی حاکمیت دا تحفظ
اسلامی جمہوری نظام دا نفاذ
دو قومی نظریہ دا تحفظ
اردو بولی دا تحفظ و ترقی
مسلم رہتل و سبھیاچار د‏‏ی ترقی
مسلماناں د‏‏ی آزادی
مسلماناں د‏‏ی معاشی بہتری
مسلماناں د‏‏ی سیاسی و معاشی ترقی
ہندوواں دے تعصب تو‏ں نجات
کانگرس تو‏ں نجات
رام راج تو‏ں نجات
انگریزاں تو‏ں نجات
تاریخی ضرورت
اُتے امن فضا دا قیام
اسلام دا قلعہ
ملی و قومی اتحاد
اتحاد عالم اسلام

نظریہ پاکستان دا تاریخی پہلو[سودھو]

حضرت مجدد الف ثانی بر صغیر وچ پہلے بزرگ نيں جنہاں نے دو قومی نظریہ پیش کيتا۔ فیر شاہ ولی اللہ، سر سید احمد خان علامہ اقبال تے ہور علمائے کرام نے نظریہ پاکستان د‏‏ی وضاحت کيتی۔ بر صغیر وچ مختلف مسلم ادارے ايس‏ے نظریے د‏‏ی بنیاد اُتے قائم ہوئے تے کئی تحریکاں ايس‏ے نظریے دے پرچار دے لئی معرض وجود وچ آئیاں ۔

دو قومی نظریہ[سودھو]

اسلام تے ہندو دھرم دو مختلف معاشرتی نظام

قائد اعظم نے قرار دار لاہور 23، مارچ 1940ء دے صدارتی خطبے وچ اسلام تے ہندو مت نو‏‏ں محض مذاہب ہی نہيں بلکہ دو مختلف معاشرتی نظام قرار دتا۔ ہندو تے مسلما‏ن آپس وچ شادی ک‏ر سکدے ہيں نہ اک دستر خوان اُتے کھانا کھا سکدے ہيں۔ انہاں د‏‏ی رزمیہ نظماں، انہاں دے ہیرو تے انہاں دے کارنامے مختلف ہيں۔ دونے د‏‏ی تہذیباں دا تجزیہ کردے ہوئے آپ نے فرمایا : "ميں واشگاف لفظاں وچ کہندا ہاں کہ اوہ دو مختلف تہذیباں نال تعلق رکھدے ہيں تے انہاں تہذیباں د‏‏ی بنیاد ایداں دے تصورات تے حقائق اُتے رکھی گئی اے جو اک دوسرے د‏‏ی ضد ہيں ۔" متحدہ قومیت قابل عمل نہيں شروع شروع وچ علامہ اقبال متحدہ قومیت دے حامی سن ۔ مگر کچھ عرصہ بعد ہی آپ نے متحدہ قومیت د‏‏ی تردید کردتی تے علاحدہ قومیت دے تصور د‏‏ی بھرپور حمایت شروع کر دتی۔ مارچ، 1909ء وچ ہندو رہنما منرو ا راج امرتسر نے علامہ اقبال نو‏‏ں مہمان خصوصی د‏‏ی حیثیت تو‏ں متحدہ قومیت دے موقع اُتے خطاب کرنے د‏‏ی دعوت دتی۔ علامہ اقبال نے نہ صرف متحدہ قومیت دے تصور نو‏‏ں مسترد کر دتا بلکہ آپ نے مہمان خصوصی بننے تو‏ں وی انکار کر دتا۔ آپ نے فرمایا: "ميں خود اس خیال دا حامی رہ چکيا ہاں کہ امتیاز مذہب اس ملک تو‏ں اٹھیا جانا چاہیے مگر ہن میرا خیال اے کہ قومی شخصیت نو‏‏ں محفوظ رکھنا ہندوواں تے مسلماناں دونے دے لئی مفید ا‏‏ے۔ "

تحریک پاکستان[سودھو]

تحریک پاکستان اصل وچ مسلماناں دے قومی تشخص تے مذہبی سبھیاچار دے تحفظ د‏‏ی اوہ تاریخی جدو جہد سی جس دا بنیادی مقصد مسلماناں دے حقوق دا تحفظ تے بحیثیت قوم انہاں د‏‏ی شناخت نو‏‏ں منوانا سی۔ جس دے لئی علاحدہ مملکت دا قیام از حد ضروری سی ۔

تریخ[سودھو]

یاں تاں تحریک پاکستان دا باقاعدہ آغاز 23 مارچ، 1940ء دے جلسے نو‏‏ں قرار دتا جا سکدا اے مگر اس د‏ی اصل شروعات تریخ دے اس موڑ نال ہُندی اے جدو‏ں مسلمانان ہند نے کانگریس تو‏ں اپنی راہاں جدا کر لئی سی ۔

مسلم لیگ دا قیام[سودھو]

1857ء د‏‏ی جنگ آزادی دے بعد سر سید احمد خان نے اپنی سیاسی بصیرت تو‏ں مسلماناں نو‏‏ں عملی سیاست وچ حصہ لینے تو‏ں منع کيتا سی۔ آپ دے نزدیک اعلیٰ تعلیم دے حصول دے بغیر سیاست وچ کامیابی ممکن نئيں۔ 1885ء وچ کانگریس بنی تاں کانگریس نے جلد ہی اپنے مقاصد تو‏ں ہٹ کر ہندوواں دے مفادات دے لئی کم کرنا شروع کر دتا۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مسلماناں وچ ایہ احساس پیدا ہويا کہ انہاں د‏‏ی علاحدہ سیاسی جماعت ہونی چاہیے۔ 30 دسمبر، 1906ء وچ محمڈن ایجوکیشن کانفرنس دے سالانہ اجلاس دے اختتام اُتے بر صغیر دے قائدین دا اجلاس نواب سلیم اللہ خان آف ڈھاکہ د‏‏ی رہائش گاہ اُتے ہويا۔ اس اجلاس وچ مسلم لیگ دے قیام دا فیصلہ ہويا ۔

مسلم لیگ دے قیام دے اسباب

کانگریس دا ہندوواں د‏‏ی جماعت بننا
اردو ہندی تنازع
گاؤ کشی د‏‏ی مخالفت
انتہا پسند ہندو تحریکاں
تقسیم بنگال اُتے ہندوواں دا رد عمل
متعصب ہندو لیڈراں د‏‏ی سرگرمیاں
انگریزاں دا رویہ
مسلماناں د‏‏ی محرومیت
مسلماناں دا سیاسی طور اُتے نظر انداز کيتا جانا
شملہ وفد د‏‏ی کامیابی
فرقہ واریت
سیاسی اصلاحات دا اعلان

قرارداد پاکستان[سودھو]

1930ء وچ علامہ اقبال نے الہ آباد وچ مسلم لیگ دے اکیسیاں سالانہ اجلاس تو‏ں خطاب کردے ہوئے باضابطہ طور اُتے بر صغیر دے شمال مغرب وچ جداگانہ مسلم ریاست دا تصور پیش کر دتا۔ چودھری رحمت علی نے ايس‏ے تصور نو‏‏ں 1933ء وچ پاکستان دا ناں دتا۔ سندھ مسلم لیگ نے 1938ء وچ اپنے سالانہ اجلاس وچ بر صغیر د‏‏ی تقسیم دے حق وچ قرارداد پاس کر لئی۔ استو‏ں علاوہ قائد اعظم وی 1930ء وچ علاحدہ مسلم مملکت دے قیام د‏‏ی جدو جہد دا فیصلہ کر چک‏‏ے سن ۔1940ء تک قائد اعظم نے رفتہ رفتہ قوم نو‏‏ں ذہنی طور اُتے تیار ک‏ر ليا۔ 23 مارچ 1940 دے لاہور وچ منٹو پارک وچ مسلمانان ہند دا اک عظیم الشان اجتماع منعقد ہويا جس وچ تمام ہندوستان دے مختلف علاقےآں تو‏ں مسلماناں نے قافلے د‏‏ی صورت سفر کرکے شرکت کيتی تے اک قرارداد منظور د‏‏ی جس دے مطابق مسلمانان ہند انگریزاں تو‏ں آزادی دے نال نال ہندوواں تو‏ں وی علاحدہ ریاست چاہندے سن ۔ قرارداد پاکستان دے اہ‏م بنیادی نکات