ترکیہ کے صدارتی انتخابات، 2023ء
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[[file:سانچہ:Switcher|300px|]] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
انصاف وترقی پارٹی دے موجودہ صدر رجب طیب ایردوان، جمہوری اتفاق (ترکی) دے مشترکہ امیدوار دے طور اُتے دوبارہ انتخابات وچ حصہ لے رہے نيں، جس وچ حرکت ملی پارٹی تے تن ہور چھوٹی پارٹیاں شامل نيں۔ اس اتحاد نوں فری کاز پارٹی (HÜDA PAR) دی شمولیت دے لئی تنازع دا سامنا کرنا پيا، جو کرد حزب اللہ توں تعلقات دے لئی مشہور اے۔
دوسری جانب ملی اتفاق (ترکی) چھ حزب اختلاف جماعتاں اُتے مشتمل اے، جس نوں "چھ رکنی میز" دا وی ناں دتا گیا اے، جس وچ مرکزی حزب اختلاف جمہوریت خلق پارٹی (ترکی) وی شامل اے، جس دے رہمنا کمال قلیچ دار اوغلو نوں اس اتحاد نے صدارتی امیدوار دے طور اُتے میدان وچ اتارا اے۔[۵] ہور اس اتحاد نے ملک دے نظام نوں پارلیمانی نظام حکومت وچ واپس لیاݨ دا عہد کيتا اے جس نوں 2017ء وچ ریفرنڈم دے ذریعہ صدارتی نظام وچ تبدیل کيتا گیا اے۔[۶]
اس انتخابی مہم وچ جنہاں اہم مسائل دا تذکرہ کيتا جا رہیا اے انہاں وچوں ترکی، شام دے زلزلے 2023ء اے، جس وچ پنجاہ ہزار توں ودھ افراد ہلاک تے لکھ توں ودھ متاثر ہوئے سن ۔ [۷][۸]جس دی وجہ توں انتخابات دی تریخ ملتوی کرنے دیاں گلاں ہو رہی سی۔ زلزلے توں متاثرہ علاقےآں تے افراد دی بحالی وچ حکومت دی سست روی اُتے تنقید دی جا رہی اے، ہور ناقدین دا ایہ وی کہنا اے کہ متاثرہ عمارتاں کمزور وی سی۔ ايسے طرح 2018ء توں مسلسل ڈگدی اے ملکی معیشت اُتے وی حکومت نوں تنقید دا سامنا کرنا پڑ رہیا اے۔[۹] میڈیا دے ضمنی نتائج وچ بوہت سارے رائے دہندگان ملکی معیشت اُتے تشویش دا اظہار کر رہے نيں۔[۱۰]
تریخ
[سودھو]انتخابات دے پہلے مرحلے دی باقاعدہ تریخ 18 جون 2023 ءمقرر کيتی گئی سی۔ پر، انتخابی نظام نے تریخ نوں اگے ودھانے دی اجازت دتی۔ 2020ء وچ 2023ء وچ ہوݨ والے عام انتخابات توں پہلے ویلے توں پہلے انتخابات دے بارے وچ قیاس آرائیاں دی جا رہی سی۔ اودوں اتحادی جماعت ایم ایچ پی دے رہنما ڈیولٹ بہیلی نے انہاں نوں مسترد کر دتا سی۔ اک تحریری بیان وچ انہاں نے کہیا کہ 2023ء توں پہلے انتخابات نئيں ہوݨ گے۔ انہاں نے اس گل دی وی تصدیق دی کہ اے دے پی تے ایم ایچ پی دے درمیان موجودہ اتحاد برقرار رہے گا تے رجب طیب ایردوان صدر دے لئی انہاں دے مشترکہ امیدوار ہوݨ گے۔[۱۱][۱۲]
ویلے توں پہلے انتخابات اُتے بحث
[سودھو]جنوری 2023 دے اوائل وچ اے دے پی نے 16 یا 30 اپریل یا 14 مئی نوں حتمی ویلے توں پہلے انتخابات دا ذکر کيتا۔ لیکن چھ اپوزیشن جماعتاں دی تشکیل کردہ ناں نہاد "ٹیبل آف سکس" نے اعلان کيتا کہ اوہ 6 اپریل دے بعد ویلے توں پہلے انتخابات اُتے راضی نئيں ہوݨ گے۔[۱۳] 18 جنوری 2023 نوں ، ترکی دے صدر ایردوان نے اشارہ دتا کہ انتخابات مقررہ تریخ توں پہلے ہوݨ گے ، خاص طور اُتے 14 مئی 2023 نوں ، 14 دے ترک عام انتخابات وچ سابق وزیر اعظم عدنان میندریس دی انتخابی فتح دے علامتی حوالہ وچ ، اودوں دی حکمران سی ایچ پی پارٹی دے امیدوار نوں شکست دتی۔ 19 جنوری 22 نوں ، ایردوان نے کہیا کہ انتخابات 2023 مئی نوں ہوݨ گے۔ اس تریخ دے پیش نظر ، "ٹیبل آف سکس" نے اعلان کيتا کہ ایردوان پارلیمانی رضامندی دے بغیر صدارتی انتخابات وچ حصہ نئيں لے سکدے نيں۔[۱۴]
انتخابی کیلنڈر
[سودھو]سپریم الیکشن کونسل نے 2023ء دے صدارتی انتخابات تے پارلیمانی انتخابات دے لئی تھلے لکھے انتخابی کیلنڈر دا اعلان کيتا۔ [۱۵]
- 18 مارچ: سپریم الیکشن کونسل نے انتخابی عمل دے باضابطہ آغاز دا اعلان کيتا۔
- 19 مارچ: سپریم الیکشن کونسل وچ امیدواری دی درخواستاں جمع کروائیاں۔
- 20 مارچ: آزاد صدارتی امیدوار 17.00 بجے تک درخواست دے سکدے نيں۔ آزاد امیدواراں دی درخواستاں دی جانچ سپریم الیکشن کونسل دے ذریعہ کيتی جاندی اے تے امیدواراں نوں مطلع کيتا جائے گا جے انہاں دی درخواست دستاویزات توں محروم اے یا ہور خامیاں نيں۔
- 21 مارچ: آزاد صدارتی امیدوار جنہاں دی درخواست سپریم الیکشن کونسل نے مسترد کر دتی اے، اوہ اپیل کر سکدے نيں تے 17:00 بجے تک دوبارہ امتحان دی درخواست کر سکدے نيں۔
- سیاسی جماعتاں نوں صدارتی امیدوار نامزد کرنے دی آخری تریخ
- 28 مارچ: صدارتی امیدواراں دی عارضی لسٹ دا اعلان تے اپیل دی درخواستاں دا آغاز۔
- 31 مارچ: صدارتی امیدواراں دی حتمی لسٹ دا اعلان۔
- یکم اپریل: صدارتی امیدواراں دے نال بیلٹ پیپر پیش کيتا گیا۔
- 12 اپریل: ملکی تے بین الاقوامی رائے دہندگان دے رجسٹراں نوں حتمی شکل دتی گئی۔
- 27 اپریل: کسٹم گیٹس تے بیرون ملک ووٹنگ دے عمل دا آغاز۔
- 9 مئی: بیرون ملک ووٹنگ دی آخری تریخ۔
- 13 مئی: انتخابی مہم دا اختتام تے 18:00 بجے انتخابی خاموشی دا آغاز۔
- 14 مئی: ووٹنگ دا دن صدارتی انتخابات دے عارضی نتائج دا اعلان 23:59 بجے کيتا جائے گا۔
- 19 مئی: سپریم الیکشن کونسل دی جانب توں حتمی انتخابی نتائج دا اعلان۔
دو مرحلےآں اُتے مشتمل صدارتی انتخابات دی صورت وچ :
- 15 مئی: صدارتی انتخابات دے دوسرے مرحلے دے لئی انتخابی مہم دا آغاز۔
- 20 مئی: کسٹم گیٹس تے بیرون ملک ووٹنگ دے عمل دا آغاز۔
- 24 مئی: بیرون ملک ووٹنگ دی آخری تریخ۔
- 27 مئی: انتخابی مہم دا اختتام تے 18:00 بجے انتخابی خاموشی دا آغاز۔
- 28 مئی: ووٹنگ دا دن۔ صدارتی انتخابات دا دوسرا مرحلہ
- 29 مئی: صدارتی انتخابات دے عارضی نتائج دا اعلان۔
- یکم جون: صدارتی انتخابات دے حتمی نتائج دا اعلان۔
انتخابی نظام
[سودھو]ترکی دے صدر دا انتخاب براہ راست دو طرفہ نظام دے ذریعے کيتا جاندا اے، جس دے تحت اک امیدوار نوں منتخب ہوݨ دے لئی مقبول ووٹاں دی سادہ اکثریت (50 فیصد توں ودھ) حاصل کرنا ضروری اے۔ جے کوئی وی امیدوار مجموعی طور اُتے واضح اکثریت حاصل نئيں کردا اے تاں ، پہلے مرحلے توں دو سب توں ودھ ووٹ حاصل کرنے والے امیدواراں دے درمیان مقابلہ ہُندا اے ، جس دے فاتح نوں فیر منتخب قرار دتا جاندا اے۔ ترکی دی صدارت دے لئی پہلا براہ راست انتخاب 2014 وچ ہويا سی، جدوں 2007 وچ اک ریفرنڈم وچ سابقہ نظام نوں ختم کر دتا گیا سی جس دے تحت سربراہ مملکت دا انتخاب مقننہ، ترکی دی گرینڈ نیشنل اسمبلی کردی سی۔ ترکی دے صدر دی مدت ملازمت کيتی حد مقرر ہُندی اے تے اوہ پنج سال دی مدت وچ ودھ توں ودھ دو بار خدمات انجام دے سکدے نيں۔[۱۶] اگر دوسری مدت دے اختتام توں پہلے ویلے توں پہلے انتخابات منعقد کيتے جاندے نيں تاں ، تیسری مدت دی اجازت ہوئے گی۔ فوری انتخابات یا تاں ترکی دی گرینڈ نیشنل اسمبلی وچ 60٪ ارکان پارلیمنٹ دی رضامندی توں منعقد کيتے جاسکدے نيں یا صدارتی فرمان دے ذریعہ حکم دتا جاسکدا اے۔[۱۷][۱۸] صدر دی دوسری مدت دے دوران گرینڈ نیشنل اسمبلی دی رضامندی توں ہوݨ والے ویلے توں پہلے انتخابات ہی صدر نوں تیسری مدت دے لئی کم کرنے دی اجازت دے سکدے نيں۔[۱۹]
ممکنہ صدارتی امیدواراں دی عمر گھٹ توں گھٹ 40 سال ہونی چاہیے تے انہاں نے اعلیٰ تعلیم مکمل دی ہوئے۔ کوئی وی سیاسی جماعت جس نے گزشتہ پارلیمانی انتخابات وچ 5 فیصد ووٹ حاصل کيتے ہاں اوہ اپنا امیدوار کھڑا کر سکدی اے، حالانکہ اوہ جماعتاں جو اس حد نوں پورا نئيں کر سکی نيں اوہ اتحاد بنا سکدیاں نيں تے مشترکہ امیدوار کھڑا کر سکدیاں نيں جداں تک کہ انہاں دا مجموعی ووٹ شیئر 5 فیصد توں ودھ ہوئے۔ آزاد امیدوار جے رائے دہندگان توں اک لکھ دستخط حاصل کر لین تاں اوہ انتخاب لڑ سکدے نيں۔[۲۰] انتخابات دا جائزہ سپریم الیکشن کونسل (وائی ایس کے) دے ذریعہ لیا جائے گا۔[۲۱]
امیدوار
[سودھو]- رجب طیب ایردوان، ترکی دے موجودہ صدر (2014–موجودہ)، جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی (اے دے پی) دے رہنما[۲۲]
- حمایت یافتہ: پیپلز الائنس
- کمال کلیداراولو، ریپبلکن پیپلز پارٹی دے رہنما، حزب اختلاف دے رہنما. انہاں نوں 6 مارچ 2023 نوں حزب اختلاف دے اتحاد "ٹیبل آف سکس" دی طرف توں امیدوار دے طور اُتے اعلان کيتا گیا سی۔[۲۳]
- حمایت یافتہ: نیشنل الائنس، لیبر اینڈ فریڈم الائنس
- ہوم لینڈ پارٹی دے رہنما مہرم انس، 2018 وچ صدر دے امیدوار (واپس لے لئی گئے، بیلٹ اُتے ظاہر ہوئے)۔[۲۴]
- سنان اوگن، ایم ایچ پی توں پارلیمنٹ دے سابق رکن (2011–2015) (آزاد حیثیت توں چل رہے نيں))[۲۵]
- آبائی اتحاد دی حمایت توں
1 | 2 | 3 | 4 | |||||||||||
رجب طیب اردوغان | محرم اینجہ | کمال قلیچ دار اوغلو | سنان اوغان |
پہلا مرحلہ
[سودھو]دوسرا مرحلہ
[سودھو]نتائج
[سودھو]چونکہ کوئی وی امیدوار ووٹاں دی اکثریت حاصل کرنے وچ کامیاب نئيں ہو سکیا ، لہذا 28 مئی نوں ٹاپ پوزیشن حاصل کرنے والے دو امیدواراں ، رجب طیب ایردوان تے کمال کلیداراولو دے وچکار مقابلہ ہوئے گا۔ [۲۶]انتخابات وچ آنے والے موجودہ صدر ایردوان نے 49.5٪ ووٹ حاصل کيتے ، جو پچھلے انتخابات وچ 52.59٪ توں کم اے۔[۲۷]سانچہ:Election results
حواشی
[سودھو]- ↑ This figure is the percentage of ballot boxes opened.
حوالے
[سودھو]- ↑ «Son Dakika... Erdoğan seçim kararını açıkladı: 14 Mayıs». Cumhuriyet (به Turkish). 10 مارچ 2023. بایگانیشده از اصلی در 11 مارچ 2023. دریافتشده در 10 مارچ 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Erdoğan seçim kararını imzaladı: Türkiye 14 Mayıs'ta sandık başına gidecek». BBC News Türkçe (به Turkish). 10 مارچ 2023. بایگانیشده از اصلی در 30 مارچ 2023. دریافتشده در 10 مارچ 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Ekonomi، Nasıl Bir (4 مئی 2023). «Seçimde en büyük etken Z kuşağı ve kadınlar…». Ekonomim (به Turkish). بایگانیشده از اصلی در 5 اپریل 2023. دریافتشده در 29 اپریل 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Hubbard, Ben; Harman, Gulsin (14 مارچ 2023). "Nail-Biter Turkish Election Goes to Round 2 as Majority Eludes Erdogan". The New York Times. https://www.nytimes.com/2023/05/14/world/europe/turkey-erdogan-presidential-election.html.
- ↑ «Emek ve Özgürlük İttifakı'ndan Kılıçdaroğlu'na destek – DW – 28.04.2023». dw.com (به Turkish). بایگانیشده از اصلی در 11 مئی 2023. دریافتشده در 13 مئی 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Ebrahim، Isil Sariyuce,Gul Tuysuz,Nadeen (11 مئی 2023). «Turkish presidential candidate withdraws in potential boost for Erdogan rival». CNN (به English). بایگانیشده از اصلی در 11 مئی 2023. دریافتشده در 11 مئی 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Buyuk، Hamdi Firat (14 فروری 2023). «Erdogan Ally Calls for Turkish Election Postponement After Quake». Balkan Insight (به English). بایگانیشده از اصلی در 19 مارچ 2023. دریافتشده در 5 مارچ 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «How Will Turkey's Earthquake Affect the Current Election Cycle?». The Washington Institute (به English). بایگانیشده از اصلی در 3 اپریل 2023. دریافتشده در 5 مارچ 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Erdoğan says sorry for earthquake rescue delays». POLITICO (به English). 27 فروری 2023. بایگانیشده از اصلی در 11 مئی 2023. دریافتشده در 13 مئی 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «En büyük sorun ekonomi». birgun.net (به Turkish). بایگانیشده از اصلی در 11 مئی 2023. دریافتشده در 13 مئی 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Are snap elections on the table in Türkiye?». Bianet. بایگانیشده از اصلی در 7 مارچ 2023. دریافتشده در 21 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Table of Six: Legally Erdoğan cannot run for a third term on مئی 14». Bianet. 27 جنوری 2023. بایگانیشده از اصلی در 7 مارچ 2023. دریافتشده در 27 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Are snap elections on the table in Türkiye?». Bianet. بایگانیشده از اصلی در 7 مارچ 2023. دریافتشده در 21 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Table of Six: Legally Erdoğan cannot run for a third term on مئی 14». Bianet. 27 جنوری 2023. بایگانیشده از اصلی در 7 مارچ 2023. دریافتشده در 27 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Yüksek Seçim Kurulu seçim takvimini açıkladı" (in tr). euronews. 14 مارچ 2023. https://tr.euronews.com/2023/03/14/yuksek-secim-kurulu-secim-takvimini-acikladi.
- ↑ Dopico، Alex (6 نومبر 2021). «Does Turkey have term limits?». janetpanic.com. بایگانیشده از اصلی در 19 مارچ 2022. دریافتشده در 19 مارچ 2022. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Ertan، Nazlan (18 جنوری 2023). «Erdogan picks historically charged date of مئی 14 for Turkey's crucial election – Al-Monitor: Independent, trusted coverage of the Middle East». Al-Monitor (به English). بایگانیشده از اصلی در 26 مارچ 2023. دریافتشده در 21 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Opposition Future Party says in contact with 40 lawmakers of ruling AKP». Gazete Duvar (به Turkish). 13 جنوری 2022. بایگانیشده از اصلی در 3 اپریل 2023. دریافتشده در 21 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Türkei: Erdogan kündigt vorgezogene Wahlen am 14. Mai an" (in de). FAZ.NET. ISSN 0174-4909. https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/erdogan-kuendigt-vorgezogene-wahlen-am-14-mai-an-18622131.html.
- ↑ «Anayasa değişikliği maddeleri tam metni | Yeni anayasa maddeleri nelerdir? | Son Dakika Türkiye Haberleri». Cnnturk.com. بایگانیشده از اصلی در 18 نومبر 2022. دریافتشده در 23 اکتوبر 2017. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Böge, Friederike. "Wahl in der Türkei: Zweifel an Erdogans Führung" (in de). Frankfurter Allgemeine Zeitung. ISSN 0174-4909. https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/wahl-in-der-tuerkei-zweifel-an-erdogans-fuehrung-18893950.html.
- ↑ "Turkey's Erdogan Declares His Bid for President in 2023 Election". Bloomberg.com. 9 جون 2022. https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-06-09/turkey-s-erdogan-declares-his-bid-for-president-in-2023-election.
- ↑ Michaelson, Ruth (6 مارچ 2023). "Turkish opposition settles on bookish presidential candidate after public row" (in en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2023/mar/06/turkish-opposition-settles-on-bookish-presidential-candidate-after-public-row.
- ↑ «Muharrem İnce, 2023 seçimlerinde aday olacağını açıkladı». www.trthaber.com (به Turkish). بایگانیشده از اصلی در 13 اپریل 2022. دریافتشده در 16 جنوری 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «Ata İttifakı hangi partilerden oluşuyor? Ata İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı kim?». www.cumhuriyet.com.tr (به Turkish). بایگانیشده از اصلی در 11 مارچ 2023. دریافتشده در 11 مارچ 2023. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Hubbard, Ben; Harman, Gulsin (14 مارچ 2023). "Nail-Biter Turkish Election Goes to Round 2 as Majority Eludes Erdogan". The New York Times. https://www.nytimes.com/2023/05/14/world/europe/turkey-erdogan-presidential-election.html.
- ↑ Kirby, Paul (15 مئی 2023). "Turkey's Erdogan appears to have upper hand after tense night" (in en-GB). https://www.bbc.com/news/world-europe-65593504.