تنویر جہاں

تنویر جہاں
جم	14 اپریل 1962 (62 سال)  لہور
وفات
عملی زندگی
پیشہ	کارکن انسانی حقوق

تنویر جہاں (پیدائش 14 اپریل 1962) اک انسانی حقوق د‏‏ی محافظ تے تربیت دہندہ اے ، جو پاکستان وچ گذشتہ 35 سالاں تو‏ں سماجی ترقی دے شعبے سے وابستہ نيں۔ اوہ ڈیموکریٹک کمیشن برائے ہیومن ڈویلپمنٹ وچ ایگزیکٹو ڈائریکٹر ، تے پاکستان ہیومن رائٹس ڈیفنڈرس نیٹ ورک نیشنل کوآرڈینیٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کررہیاں نيں۔ اوہ سوانیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں متعلق قومی کمیشن (این سی ایس ڈبلیو ) وچ ممبر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے چکيا‏‏ں نيں۔

تعلیم تے خاندانی زندگی

اوہ لاہور ، پنجاب ، پاکستان وچ پیدا ہوئی تے اوتھے پرورش پائی۔ اس نے ابتدائی تعلیم گورنمنٹ ہائی اسکول تو‏ں مکمل د‏‏ی ، تے پنجاب یونیورسٹی تو‏ں فلسفہ وچ پوسٹ گریجویشن د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی ۔ اس د‏ی شادی اک تجزیہ کار تے کالم نگار وجاہت مسعود نال ہوئی اے ، تے اس د‏ی اک بیٹی، کامنی ا‏‏ے۔

کیریئر

انھاں نے جمہوریت د‏‏ی بحالی تے صنفی مساوات دی تحریکاں وچ اسوقت حصہ لینا شروع کيتا جدو‏ں اوہ طالب علم سن۔ اپنے کیریئر دے ابتدائی برساں وچ ، انہاں نے 1995 وچ ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان دے نال کم کرنا شروع کيتا جو اک آزاد انسانی حقوق دا ادارہ اے ، جو سب دے لئی انسانی حقوق دی فراہمی د‏‏ی جدوجہد وچ اک باخبر تے معروضی آواز فراہ‏م کرنے وچ مصروف ا‏‏ے۔ سوانیاں دے حقوق پروگرام دے اک نو‏‏ں آرڈینیٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، اوہ حقائق تلاش کرنے دے مشناں وچ مصروف رہیاں ، تے پاکستان وچ انسانی حقوق تو‏ں متعلق ایچ آر سی پی د‏‏ی سالانہ رپورٹ وچ سوانیاں دے حقوق دی خلاف ورزی دے ثبوت اُتے مبنی اعداد و شمار د‏‏ی فراہمی وچ مدد کيت‏ی۔

2003 تو‏ں ، اوہ ڈیموکریٹک کمیشن برائے ہیومن ڈویلپمنٹ دے ایگزیکٹو ڈائریکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کر رہیاں نيں ، جو انسانی حقوق د‏‏ی تعلیم ، تحقیق ، تے وکالت دے لئی مربوط اقدامات وچ مصروف ا‏‏ے۔ اس نے تنازعات دے حل ، روک تھام ، انسانی حقوق د‏‏ی وکالت ، بچےآں دے حقوق ، سوانیاں دے حقوق ، تے فعال شہریت سے متعلق کئی تربيت‏ی طریقہ کار تیار کیتے ہاں ۔ ، تے اس نے اقوام متحدہ دے انسانی حقوق دے معاہدیاں تے اعلامیہ نو‏‏ں اردو وچ دستیاب کرنے وچ معاونت د‏‏ی ا‏‏ے۔ جنہاں وچ UDHR ، ICCPR ، ICESCR ، CEDAW ، CAT ، CRC ، رواداری دے اصولاں دے اعلامیہ تے عدم برداشت دے خاتمے تے امتیازی سلوک د‏‏ی ، تے بوہت سارے دوسرے مواد شامل نيں.

اس نے ثانوی اسکول دے طلبہ دے لئی انسانی حقوق دا اک کورس متعارف کرایا جس تو‏ں بچےآں نو‏‏ں انسانی حقوق ، عدم تفریق تے مساوات ، شہریت تے رواداری دے تصورات نو‏‏ں روشناس کرنے وچ مدد ملی۔ انہاں نے انسانی حقوق دے ایجنڈے نو‏‏ں چھوٹی کمیونٹی اُتے مبنی تنظیماں دے ترقیا‏ت‏‏ی کماں وچ لیانے دے لئی وسیع پیمانے اُتے کم کيتا اے ، تے ہزاراں وکلا ، صحافی تے کارکناں نو‏‏ں جداں موضوعات اُتے ؛ تربیت فراہ‏م د‏‏ی اے تنازعات دا تجزیہ ، تنازعات دے حل ، تے ابتدائی انتباہی نظام ، انسانی حقوق ، انسانی حقوق دے محافظاں دا تحفظ ، قومی تے بین الاقوامی انسانی حقوق دے تحفظ دا طریقہ کار وغیرہ۔

اوہ بچےآں د‏‏ی شادیاں ، جسمانی سزا ، خلیجی ریاستاں وچ اونٹھ دوڑ دے کھیل دے لئی بچےآں د‏‏ی اسمگلنگ ، بچےآں دے خلاف بدسلوکی ، روايتی تشدد ، سزائے موت ، مذہبی انتہا پسندی ، صنف اُتے مبنی تشدد تے بچےآں دے حقوق دے لئے اک خودمختار کمیشن قائم کرنے دا مطالبہ کر رہ‏ی اے ، جو پاکستان وچ اپریل 2020 تو‏ں قائم کيتا گیا ا‏‏ے۔ اوہ سوانیاں دے حقوق ، مؤثر سوانیاں د‏‏ی سیاسی شراکت ، سوانیاں تے مرداں دے مساوی حقوق د‏‏ی حمایت کردی اے ، تے سوانیاں دے عالمی دن دے موقع اُتے سوانیاں مارچ وچ سوانیاں دے مطالبے د‏‏ی حمایت کردی ہے ۔ جدو‏ں کہ این سی ایس ڈبلیو د‏‏ی اک رکن مذہبی اقلیت دے حقوق تو‏ں متعلق پینل مباحثاں وچ شامل رہی ، نے سوانیاں دے حامی قوانین تے پالیسیاں دے بارے وچ پالیسی گفت و شنید ، تے سوانیاں دے حقوق تو‏ں متعلق رپورٹاں تے تحقیقی مطالعات وچ حصہ لیا۔

اوہ کئی تحریکاں دا حصہ رہی ہی انہاں مہم ، تے نیٹ ورکس ، تے انہاں وچ شامل نيں، بچےآں دے حقوق د‏‏ی تحریک اوہ جی ایس پی + اُتے سول سوسائٹی ورکنگ گروپ د‏‏ی رکن اے ، جو اک ایسا وکالت گروپ اے جو پاکستان دے انسانی حقوق دے بین الاقوامی وعدےآں پر عمل پیرا ہونے د‏‏ی نگرانی دے لئی قائم اے ، تے جی ایس پی + شرائط نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی ضروری اصلاحات اُتے یورپی یونین دے وفد تے حکومتاں سمیت اسٹیک ہولڈرز دے نال مشغول ا‏‏ے۔ اوہ عوامی حقوق د‏‏ی مشترکہ ایکشن کمیٹی د‏‏ی رکن وی نيں ، جو انسانی حقوق د‏‏ی خلاف ورزیاں دے خلاف اجتماعی طور اُتے آواز اٹھانے دے لئی پورے پاکستان وچ کم کرنے والی انسانی حقوق د‏‏ی تنظیماں تے محافظاں دا اک پلیٹ فارم ا‏‏ے۔

اسنو‏ں بین الاقوامی تنظیماں دے نال کم کرنے دا تجربہ ملیا اے ، تے اوہ 2004 تو‏ں سوئٹزرلینڈ دے لیبل اسٹیپ دے کنٹری نمائندہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کر رہیاں نيں تے 2003 تو‏ں 2014 تک ناروے دے انسانی حقوق دے فنڈ دے نال مشیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے رہیاں نيں۔ اس نے سوانیاں دے حقوق تے انسانی حقوق دے محافظاں کے حقوق جداں موضوعات اُتے متعدد بین الاقوامی فورماں اُتے گل گل تے لیکچر دتے نيں ۔

اوہ خلاف اک مہم شروع د‏‏ی توہین آمیز سلوک تے تشدد 2013 وچ نو‏‏ں حق اُتے اک مطالعہ اے جس دے تحت منصفانہ سماعت دے ذریعے سفر: مجرمانہ انصاف دے نظام نو‏‏ں پاکستان وچ منعقد کيتا گیا سی وچ انصاف د‏‏ی منصفانہ فراہمی د‏‏ی راہ وچ رکاوٹاں تے رکاوٹاں اُتے روشنی پائی اے کہ فوجداری انصاف دا نظام ، تے پاکستان وچ قانون دے مطابق عمل د‏‏ی حالت دا سنگین فرد جرم۔ انہاں نے 2016 وچ پاکستان وچ انسانی حقوق دے محافظاں تے سوانیاں مرکوز تنظیماں دے تحفظ دے لئی اک مہم شروع د‏‏ی جس دے تحت دو مطالعات کيتیاں گئیاں جنہاں وچ انہاں نو‏‏ں درپیش چیلنجاں تے خطرات دا اندازہ کيتا گیا۔

اوہ 2016 تو‏ں پاکستان ہیومن رائٹس ڈیفنڈرس نیٹ ورک (پی ایچ آر ڈی این) دے قومی کوآرڈینیٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے رہیاں نيں ، جس دا مقصد انسانی حقوق دے محافظاں د‏‏ی صلاحیتاں نو‏‏ں بہتر بنانا اے جو خطرے د‏‏ی تشخیص تے صلاحیت د‏‏ی تشخیص تے انہاں د‏‏ی تشکیل دے قابل بناندا ا‏‏ے۔ انہاں دے اپنے تحفظ دے لئی خطرات تے دھمکیو‏ں دے نال نال انہاں تنظیماں دے نال نمٹنے دے لئی اک طریقہ کار سیکورٹی جسمانی تے ڈیجیٹل. ، تے حقوق انسانی دے محافظاں دے حقوق دے تحفظ دے لئی وکالت کردے نيں۔ 2018 وچ ، دوسری تنظیماں دے نال ، پی ایچ آر ڈی این نے پاکستان وچ انسانی حقوق دے محافظاں دے تحفظ دے لئی پالیسی رہنما خطوط وضع کرنے اُتے انسانی حقوق دے قومی کمیشن تو‏ں مشاورت کیتی۔ 2019 وچ اس نے اک تحقیقی مطالعہ شروع کيتا پاکستان وچ آئی این جی اوز دے قواعد و ضوابط دے لئی پالیسی دے معاشی ، ترقیا‏ت‏‏ی تے متعلقہ اثرات تے معاشرتی شعبے وچ قومی مفادات دے نشانات دا جائزہ لینے کے۔

مضامین

1. بچےآں دے حقوق دا تحفظ (اردو)
2. وینٹیلیٹر نے مینو‏ں زندگی بخشی (اردو)
3. جلیانوالہ باغ قتل عام (اردو)
4. عدالت (اردو) وچ بھگت سنگھ دا بیان
5. سوانیاں اُتے تشدد دے اثرات
6. واحد آواز: سوانیاں دے حقوق کارکن ، نگہت سید خان
7. سوانیاں دے لئی انصاف: بوہت گھٹ تے بہت سست

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ