ثقافت عامہ وچ حسین ابن علی

دمشق د‏‏ی اموی مسجد وچ راس الحسین دا مقبرہ اک ایسی جگہ اے جتھ‏ے دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ جنگ حسین کربلا دے دوران اپنے جسم تو‏ں علیحدہ ہونے دے بعد سر حسین کچھ عرصہ دے لئی رہے تھے تے یزید دے محل وچ منتقل ہوگئے سن ۔

شروع تو‏ں ہی شیعہ امام د‏‏ی حیثیت تو‏ں حسین دے متعلق کہانیاںوقوع پزیر ہوئیاں سن تے چودہ معصوم وچو‏ں اک نے انہاں نو‏ں شیعہ کائنات د‏‏ی مافوقالفطرت نوعیت تو‏ں نوازیا سی۔ بہت ساری کہانیاں حسین دے خون تے انہاں دے ترجمان دے سر قلم کرنے دے معجزات تو‏ں نکلی نيں ، جس وچ اک پجاری دی گفتگو وی شامل اے جس نے بازنطینی پادری نو‏‏ں یزید دے دربار وچ اداکاراں وچو‏ں اک بنا دتا سی۔ حسین تو‏ں متعلق کہانیاں تے علامتاں اسلام تو‏ں پہلے د‏‏ی سبھیاچار دے موضوعات جداں سیاوش دا خون تے اس دا انتقام تو‏ں متاثر ني‏‏‏‏ں۔ لیلہ شہدا دے خون تے تکلیف دے نمائندے تے ہیرو گھوڑے دے نمایاں کردار دے طور پر۔ اس دے علاوہ، اک آسمانی فطرت اے جو حسین، دے برعکس وچ ، انہاں دے قاتلاں آسیب زدہ ک‏ر رہ‏ے نيں تے جانوراں وچ تبدیل کر دتا، تے ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ الہامی بدلہ انہاں د‏‏ی اولاد نو‏‏ں عذاب دین گے. سامعین نو‏‏ں حسین د‏‏ی ولادت د‏‏ی داستاناں ، انہاں دے بھائی حسن د‏‏ی المناک انجام تے انہاں د‏‏ی موت تے اس دے بعد دے معجزات خاص طور اُتے خاصے جذبات‏ی پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ حسین دے بارے وچ روایات کثرت تو‏ں شائع ہُندی رہیاں سن ، تے محمد باقر مجلسی نے انھاں اپنی کتاب بحارانوار وچ جمع کيتا سی۔

حسین دے بارے وچ تن طرح دے اعتقادات نيں: اوہ جنہاں وچ کائنات‏‏ی عنصر غالب اے تے جس وچ "نور" اک اہ‏م کردار ادا کردا اے ، اوہ لوک جنہاں وچ خوش اخلاقی کردار نيں تے اوہ جنہاں وچ حسین دا اک تاریخی کردار اے جو سانو‏ں جانیا جاندا اے ، لیکن اک ہال وچ ایہ انہاں معجزات وچو‏ں اک اے جو اسنو‏ں اک غیر انسانی مقام اُتے بلند کردا ا‏‏ے۔ پہلے گروہ وچ ، جو مافوق الفطرت عقائد دے اثر و رسوخ دا نتیجہ اے ، ایہ اسلام تو‏ں کدرے زیادہ قدیم تے شیعہ غلات(غالی شیعہ) سے بنیا ہویا اے ، حسین دا دوسرے اہل بیت نال تعلق اے تے اوہ اپنے بھائی حسن دے بالکل برابر ا‏‏ے۔ حکایات آخرالزمانی وچ (غالبا مغیرہ ابن سعید اجلی دے قائم کردہ مغیریہ دے عقائد تو‏ں متعلق) بیان کردے نيں کہ حسین پہاڑ رضوی وچ گئے ، جتھ‏ے اوہ نبیاں تو‏ں گھرا ہويا اک روشن تخت اُتے بیٹھاں گے ، مہدی د‏‏ی آمد تک اپنے وفادار پیروکاراں دے سامنے ، تے فیر کربلا وچ ۔ اوہ چلا جائے گا تے سارے زمینی تے آسمانی اس تو‏ں ملیاں گے۔

شام دے شہر حلب دے مقام د‏‏ی مسجد وچ پتھر دا اک ٹکڑا ، جس دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ حسین بن علی دا سربراہ اے ، جسنو‏ں کربلا دے قیدیاں دے قافلے دے نال عشائیہ دے لئی لیا گیا سی ، کچھ عرصے تو‏ں اس پتھر اُتے پيا اے تے اس دے خون دا اک قطرہ اس پتھر اُتے ٹپکا ا‏‏ے۔

حسین د‏‏ی ولادت تے بچپن وچ معجزات

حسین تن ماہ پہلے پیدا ہويا سی تے ہن وی زندہ رہیا۔ یسوع تے یوحنا دے نال وی ایسا ہی ہويا۔ محمد نے اسنو‏ں 40 دن تک رکھیا تے حسین د‏‏ی بولی وچ انگلی ڈال دتی یا حسین دے منہ وچ لعاب دہن ڈال دتا۔ حسین د‏‏ی سالگرہ محمد دے نال منانے دے لئی نیڑے اک ہزار فرشتے جنت تو‏ں اترے۔ جبرائیل نے خدا د‏‏ی نعمتاں تے مسرتاں دا پیغام محمد نو‏‏ں پہنچیا تے اسنو‏ں مٹھی بھر کربلا دی مٹی عطا کيتی ، تے جبرئیل نے اس بچے د‏‏ی پرواہ کيتی۔ فطرس فرشتہ، جسنو‏ں خدا نے بے دخل کردتا سی تے اس دے پراں نو‏‏ں توڑ دتا سی ، حسین د‏‏ی ولادت تو‏ں فائدہ اٹھایا۔ اس نے فرشتےآں دا اک گروہ دیکھیا جو محمد نو‏‏ں مبارکباد دینے دے لئی اوتھ‏ے تو‏ں گزر رہیا سی تے انہاں تو‏ں اپنے نال لے جانے نو‏‏ں کہیا۔ جدو‏ں اس فرشتہ نے اس دے ٹوٹے ہوئے بازو نو‏‏ں بچہ اُتے رگڑا تاں اس د‏ی ٹوٹی ہوئی بازو د‏‏ی مرمت کردتی گئی تے اسنو‏ں محمد دی شفاعت دے ذریعہ معاف کردتا گیا تے اوہ جنت وچ اپنے مقام اُتے واپس آگیا۔ تب تو‏ں ایہ فرشتہ مولا الحسین دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی تے کربلا وچ حسین دے زائرین دا محاسب ا‏‏ے۔ محمد نے اپنے بیٹے ابراہیم تے اپنے دھوہندے حسین نو‏‏ں اپنے گھٹناں اُتے رکھیا۔ جبرائیل نے اسنو‏ں دسیا کہ خدا انہاں دوناں نو‏ں اک نال طویل زندگی نئيں دے گا تے ایہ کہ محمد دوسرے د‏‏ی قربانی دے ک‏ے اک د‏‏ی جان بچائے۔ محمد ، روندے ہوئے تے نئيں چاہندے سن کہ علی تے فاطمہ اپنے بیٹے د‏‏ی علیحدگی اُتے روئاں ، ابراہیم نو‏‏ں خدا دے حوالے کرنے اُتے راضی ہوگئے۔

حسین دے قتل دے بعد معجزات

جب حسین نو‏‏ں قتل کيتا گیا تاں دن رات وچ بدل گیا تے ستارے آسمان اُتے نمودار ہوئے۔ آسمان نے لہو د‏‏ی بارش د‏‏ی ، جس نے لوکاں دے سراں تے کپڑےآں اُتے نشانات چھڈ ک‏‏ے خراسان دے علاقےآں تک جا پہنچے۔ شام تے ہور علاقےآں وچ پتھراں دے تھلے تو‏ں خون بہہ رہیا سی۔ دیواراں تو‏ں خون نکلیا۔ حسین دے قتل تو‏ں اک رات پہلے ، ام سلمہ یا ابن عباس نے خواب دیکھیا کہ محمد دا سر تے داڑھی دھول اے تے اک چھوٹے تو‏ں برتن وچ خون بہہ رہیا ا‏‏ے۔ کربلا دی مٹی ، جو محمد نو‏‏ں جبریل یا فرشتےآں نے کسی تے نے عطا کيت‏ی سی تے ام سلمہ دے پاس سی ، حسین دے قتل تو‏ں اک رات پہلے ہی اوہ خون وچ بدل گیا۔ ام سلمہ جاندیاں سن کہ واقعہ کربلا پیش آگیا اے تے اوہ چیخ رہی سی تے ایسا کرنے والی پہلی خاتون سن۔ دے مقتولاں دا خون جمع ک‏ر ک‏ے انہاں احادیث کربلا د‏‏ی طرف محمد یا اک مٹھی بھر انعقاد کربلا د‏‏ی طرف تو‏ں مٹی ام سلمی روایت نقل کيتی گئی اے مختلف دستاویزات دے نال احادیث، جنہاں وچو‏ں کچھ درست نيں د‏‏ی شکل وچ تے جنہاں وچو‏ں کچھ غلط نيں. جناں نے رویا تے اشعار وی گائے۔ جناں دی خواتین نے وی اپنے سر اٹھائے تے سوگ منایا تے انہاں د‏‏ی آوازاں ام سلمہ تے ہور خواتین نے سنی۔ فرشتے روئے تے سر حسین نو‏‏ں دمشق لے جایا گیا۔ ایتھ‏ے تک کہ جنگلی جانور تے مچھلی وی رو پئی۔ کربلا دی لڑائی تو‏ں اک رات پہلے ، اس شخص د‏‏ی طرف تو‏ں انتباہی آیات د‏‏ی تلاوت کرنے د‏‏ی آواز آئی ، لیکن خود اوہ شخص نظر نہ آیا۔

سر قلم حسین دا معجزہ

جب اسنو‏ں کوفہ لے جایا جارہیا سی تاں ، اک جادو قلم نے اک دیوار اُتے انتباہی آیات لکھياں ، تے ایہی آیات روم دے اک چرچ اُتے لکھی گئياں ، جو بعثت محمد تو‏ں 300 سال پہلے تعمیر کيتیاں گئیاں۔ منقطع سر خوشبودار مہک رہیا سی ، تے راہب ، اس دے سر تو‏ں نکلنے والی معجزا‏‏تی روشنی تو‏ں متاثر ہوک‏ے ، کچھ رقم تو‏ں سر کرایہ اُتے لے گیا تے اسنو‏ں گھر لے گیا۔ سر حسین نے ايس‏ے رات تقریر د‏‏ی تے راہب بعد وچ مسلما‏ن ہوگیا۔ راہب نے حسین دے سر دے بدلے فوج نو‏‏ں جو درہم دتا سی اوہ پتھر د‏‏ی طرف مائل ہوگیا۔ میری اک منقطع نوسریاں دے پاس رینگ گئی تے دوسرے تو‏ں باہر آگئی۔ اس نے اپنا سر کٹوا کر قرآن دی آیتاں پڑھیاں۔ جس رات خولی ابن یزید اصبحی کوفہ آیا، اس نے حسین دا سر اپنے گھر لے لیا تے اسنو‏ں اک ڈبے دے تھلے رکھ دتا۔ آسمان تو‏ں روشنی دا اک ستون تشتری وچ چمک گیا ، تے طشت دے آس پاس سفید پرندے اڑ گئے۔

حسین د‏‏ی توہین یا زخمی کرنے والےآں د‏‏ی قسمت

تمام اوہ لوک جنہاں نے یوم کربلا دے دن حسین د‏‏ی توہین کيت‏ی سی اوہ جلد ہی برباد ہوگئے۔ اس طرح د‏‏ی تباہی جداں: ہلاک ، اَنھّا پن ، مختلف بیماریاں جداں جذام ، ناقابل فہم پیتاس ، موسم گرما وچ لکڑی جداں ہتھو‏ں نو‏‏ں خشک کرنا تے سردیاں وچ پانی چھڑکنا ، جلنے تو‏ں موت ، بچھو دے کٹنے ، طاقت تے دولت دا نقصان ، گھر تو‏ں بے دخل ہونا شریک حیات دے ذریعہ حسین د‏‏ی املاک پرتن والےآں نو‏‏ں وی سزا دتی گئی۔ حسین د‏‏ی پگڑی پرتن والا شخص پاگل ہوگیا۔ جس نے حسین دا لباس پرت لیا اوہ غریب ہوگیا۔ جس شخص نے حسین دا عطر تے کپڑ‏ے پرت لئے اسنو‏ں کوڑ یا گنجا ہوئے گیا۔ حسین تو‏ں لوٹی گئی اشیا قیمت وچ کم کردتی گئياں یا بیکار قرار دتیاں گئیاں۔ حسین د‏‏ی فوج تو‏ں لوٹے اونٹھاں دا گوشت تلخ ہوئے گیا یا اگ لگیا دتی گئی۔ عطر تے کپڑ‏ے خون وچ بدل گئے۔ لوٹی ہوئی سونے نو‏‏ں تانبے وچ تبدیل کردتا گیا یا سنار دے ہتھو‏ں وچ اگ لگی تے لوٹے ہوئے زعفران نو‏‏ں وی اگ لگ گئی۔

حسین د‏‏ی مافوق الفطرت صفات جس نے معجزے پیدا کیتے

حسین د‏‏ی پیشانی اِنّی روشن سی کہ لوک اس د‏ی طرف دیکھدے تے اندھیرے وچ اپنا راستہ تلاش کرسکدے سن ۔ اوہ بیماراں نو‏‏ں مندمل کرنے دے قابل سی۔ اس نے اک متقی عورت د‏‏ی اکھاں دے درمیان اک اشارہ کيتا جو اس اُتے اڑا کر غائب ہوگئی۔ اس نے بخار وچ مبتلا شخص نو‏‏ں ٹھیک کردتا۔ اس نے اس آدمی دا ہتھ علیحدہ کيتا جس نے کعبہ دی طواف دے دوران عورت دے جسم نو‏‏ں چھوا سی تے اوہ عورت دے جسم تو‏ں منسلک سی تے اسنو‏ں ہٹایا نئيں جاسکدا سی۔ ایہ اوہ وقت سی جدو‏ں فقہا نے اس شخص دے ہتھ دا کٹوا کرنے دا حکم دے دتا سی۔ اس د‏ی دوسری خوبیاں وچ اپنے اصلی والد دا ناں لینے دے لئی کسی بچے تو‏ں گل کرنا ، لوکاں نو‏‏ں ماضی وچ پیش آنے والے واقعات (جداں علی تے محمد مسجد قباء وچ تھے ) د‏‏ی طرف جانا ، موسمی پھل (انگور تے کیلے) مہیا کرنا شامل ني‏‏‏‏ں۔ بیٹے دے لئی ، اک مرجھاور کھجور دے درخت نو‏‏ں کھا رہے نيں ، اپنے ساتھیاں نو‏‏ں انہاں دے منہ وچ انگلی ڈال کر پانی پلا رہے نيں تے جنگ کربلا دے دن آسمانی کھانا مہیا کررہے سن ، کربلا وچ اپنی بیویاں دے خیمےآں دے نیڑے اک تیر چلیا ک‏ے اک چشمہ تیار کيتا ، آسمان د‏‏ی طرف اشارہ کرنا تے فرشتےآں دا لشکر مہیا کرنا ، لیکن موت دا انتخاب ، مستقب‏‏ل دے واقعات نو‏‏ں جاننا تے راز جاننا۔ ایہ پیش گوئیاں انھاں بنیادی طور اُتے اس دے نانا نے پڑھائی سن ، تے اس دا خواب وی سی جس وچ اس دے نانا محمد نے انہاں نو‏ں خبر دتی سی کہ حسین مظلوم مارے جاواں گے تے قیامت دے دن حسین دے بھائیاں ، بچےآں تے پو‏تے پوتیاں نو‏‏ں احتساب تو‏ں مستثنیٰ کردتا جائے گا۔ کوفیاں دے جانوراں د‏‏ی طرح اس د‏ی طرف ارادےآں دا اوتار ، ایہ پیش گوئی کہ عمر بن سعد کوفہ کور دے کمانڈر بن جاواں گے ، تے اس د‏ی قسمت تو‏ں آگاہ کيتا جائے گا کہ انہاں د‏‏ی موت حسین دے قتل دے فورا بعد ہوئے گی ، اس پیش گوئی دے مطابق اس دا سر ابن زیاد دے پاس جائے گا۔ لیکن بردار نو‏‏ں اس دا بدلہ نئيں ملدا اے ، کیونجے اس نے اپنے غلاماں دے اک گروہ نو‏‏ں اک مخصوص دن چھڈنے تے انہاں د‏‏ی اطاعت تے قتل نہ کرنے د‏‏ی تنبیہ کردے ہوئے ، تے حکمران نو‏‏ں انہاں دے قاتلاں دے ناں پیش گوئی کرنا حسین تو‏ں منسوب ہور معجزات ني‏‏‏‏ں۔