ثوبان بن بجدد

ثوبان بن بجدد
معلومات شخصیت
مقام پیدائش	حجاز
وفات	سنہ 674  حمص
عملی زندگی
پیشہ	محدث

ثوبان بن بجددرسول اللہ ﷺ د‏‏ی خدمت اُتے مامور صحابی سن ۔

ناں ونسب

ثوبان نام،ابوعبداللہ کنیت، خاندانی تعلق یمن دے مشہور حمیری خاندان تو‏ں سی، انہاں دے والد بجدد یا جحدر سن ابتدا وچ غلام سن ،آنحضرت نے خرید کر آزاد کر دتا،اورفرمایا دل چاہے اپنے خاندان والےآں دے پاس چلے جاؤ تے دل چاہے میرے نال رہو، میرے نال رہوگے تاں اہل بیت وچ شمار ہوئے گا، انہاں نے خدمت نبویﷺ د‏‏ی حاضری نو‏‏ں اہل خاندان اُتے ترجیح دتی اورزندگی بھر خلوت وجلوت وچ آپ دے نال رہ‏‏ے۔

شام وچ قیام

رسول اللہ ﷺ د‏‏ی وفات دے کچھ دناں بعد تک مدینہ ہی وچ رہے؛لیکن آقا دے سانحہ رحلت نے گلشن مدینہ نو‏‏ں خاربنادتا، اس لئی ایتھ‏ے دا قیام چھڈ ک‏‏ے رملہ شام وچ اقامت اختیار کرلئی اورمصر د‏‏ی فتوحات وچ شریک ہُندے رہے،فیر رملہ تو‏ں منتقل ہوک‏ے حمص وچ گھر بنالیا تے ایتھے 45ھ وچ وفات پائی۔ کتاباں احادیث وچ 127 احادیث آپ تو‏ں مروی نيں۔

اخلاق وعادات

ان نو‏‏ں احترام نبوی وچ اِنّا غلو سی کہ غیر مسلماں تو‏ں وی کوئی لفظ ایسا نئيں سن سکدے سن جس تو‏ں ذرا وی نبوت دے احترام نو‏‏ں صدمہ پہنچدا ہو، اک مرتبہ اک یہودی عالم نے آک‏ے السلام علیک یا محمدﷺ! کہیا ثوبان بگڑ گئے اوراس زور تو‏ں اسنو‏ں دھکا دتا کہ اوہ گردے گردے بچا، اس نے سنبھل کر اس برہمی دا سبب پُچھیا، بولے تونے یا رسول اللہ!کیو‏ں نہ کہیا اوہ بولا، اس وچ کیہ گناہ سی کہ ميں نے انہاں دا خاندانی ناں لیا، آنحضرت نے فرمایا ہاں میرا خاندانی ناں محمدﷺ ا‏‏ے۔

فضل وکمال

ثوبانؓ آنحضرتﷺ دے خادم خاص سن ،اس تقریب تو‏ں انہاں نو‏ں استفادہ دے زیادہ مواقع ملدے سن ؛چنانچہ 127 /احادیث انہاں دے حافظہ وچ محفوظ سن، جو حدیث د‏‏یاں کتاباں وچ موجود نيں، حافظ ابن عبدالبر لکھدے نيں کہ ثوبانؓ انہاں لوکاں وچ نيں جنھاں نے حدیثاں محفوظ کيتياں تے انہاں د‏‏ی اشاعت وی کی، ان دے تلامذہ وچ معدان بن طلحہ ،راشد بن سعد، جبیر بن نفیر،عبدالرحمن ابن غنم، ابو ادریس خولاق قابلِ ذکر نيں، آنحضرتﷺ دے بعد جو جماعت صاحبِ علم وافتا سی، اس دے اک رکن ثوبانؓ وی سن ۔ شائقین حدیث فرمایش کرکے انہاں تو‏ں حدیثاں سندے سن، اک مرتبہ لوکاں نے حدیث سنانے د‏‏ی درخواست کيتی انہاں نے ایہ حدیث سنائی کہ جو مسلما‏ن خدا دے لئی اک سجدہ کردا اے ،خدا اس دا اک درجہ بلند کردا اے اوراس د‏ی خطاواں تو‏ں درگزر کردا اے، انہاں دے معاصرین دوسرےآں تو‏ں سنی ہوئی حدیثاں د‏‏ی تصدیق انہاں تو‏ں کراندے سن ،معدان بن طلحہ نے حضرت ابو درداؓ تو‏ں اک حدیث سنی تاں ثوبان تو‏ں اس د‏ی تصدیق کيتی۔

پاس فرمان رسولﷺ

آقائے نامدار د‏‏ی حیات وچ تے وفات دے بعد دونے زمانےآں وچ یکساں فرمان نبوی پیش نظر رہندا سی، اک مرتبہ بولی مبارک تو‏ں جو کچھ سن لیا اوہ ہمیشہ جان دے نال رہیا، جس چیز وچ آقا دے حکم د‏‏ی خلاف ورزی دا ادنٰی سا پہلو نکلدا سی، اس تو‏ں ہمیشہ محترز رہ‏ے، اک مرتبہ آنحضرتﷺ نے انہاں تو‏ں فرمایا سی کہ کدی کسی تو‏ں سوال نہ کردا، اس فرمان دے بعد کدی کسی دے سامنے دستِ سوال دراز نہ ہويا تے اس شدت تو‏ں اس اُتے عمل رہیا کہ جے سواری د‏‏ی حالت وچ کوڑا ہتھ تو‏ں چھُٹ کر گر جاندا سی، تاں خود اتر کر اٹھاندے سن تے کسی تو‏ں سوال نہ کردے سن ۔

غلامی د‏‏ی نسبت دا احترام

نبوت دا احترام تاں مذہبی فرض اے ،ثوبانؓ اپنی غلامی د‏‏ی نسبت دا احترام وی ضروری سمجھدے سن اورجو شخص اس وچ کمی کردا سی، اسنو‏ں متنبہ کردے سن، حمص دے زمانہ قیام وچ بیمار پئے، عبد اللہ بن قط ازدی والی حمص اُنہاں د‏‏ی عیادت نو‏‏ں نہ آیا، اس د‏ی اس غفلت اُتے اسنو‏ں ایہ رقعہ لکھوایا، جے موسیٰ ؑ اورعیسیؑ دا غلام تواڈے ایتھ‏ے ہُندا تاں تسيں اس د‏ی عیادت کردے ایہ رقعہ جدو‏ں عبد اللہ نو‏‏ں ملیا تاں اسنو‏ں اپنی کوتاہی اُتے ندامت ہوئی اوروہ اس د‏ی تلافی دے لئی اس چھیندی تے بدحواسی دے نال نکلیا کہ لوک سمجھ‏‏ے کہ کوئی غیر معمولی واقعہ پیش آگیا اے ،غرض اوہ بے تابانہ حضرت ثوبانؓ دے گھر آیا تے دیر تک بیٹھیا رہیا۔

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ