جزیرہ نما جنگ

جزیرہ نما جنگ
حصہ  نپولینی جنگاں
آغاز ۲ مئی ۱۸۰۸  اختتام ۱۷ اپریل ۱۸۱۴  مقام جزیرہ نما آئیبیریا
نقصانات
مقامی ناں	(ہسپانوی وچ: guerra de la Independencia Española)،  (کاتالان وچ: Guerra del Francès)،  (پرتگالی وچ: Guerra Peninsular)،  (فرانسیسی وچ: guerre d’indépendance espagnole)،  (باسک وچ: Iberiar Penintsulako Gerra)،  (گالیشیائی وچ: Guerra da Independencia española)،  (اراغونی وچ: Guerra d’o Francés)،  (أستوریہ وچ: guerra de la Independencia española)،  (آکسیٹان وچ: Guèrra d’Espanha)
دا حصہ	نپولینی جنگاں
آغاز	۲ مئی ۱۸۰۸
خاتمہ	۱۷ اپریل ۱۸۱۴
انتظامی تقسیم
حصہ	قومی آزادی دیاں جنگاں
وقوع تھاں	جزیرہ نما آئیبیریا

جزیرہ نما جنگ (۱۸۰۷-۱۸۱۴) نیپولینی جنگاں دوران ہسپانیہ (سپین) تے پرتگال وچ لڑی گئی، جتھے فرانس نوں برطانیہ، سپین تے پرتگال دے اتحادی لشکروں نے شکست دتی۔ ایہ جنگ نیپولین بوناپارٹ دی فتوحات نوں روکن وچ اہم ثابت ہوئی تے آخرکار اوہدی سلطنت دے خاتمے دا سبب بنی۔

جزیرہ نما جنگ (۱۸۰۷–۱۸۱۴) پرتگال ، سپین تے برطانیہ دے ذریعہ جزیرہ نما ایبیریا چ نپولین دی جنگاں دے دوران پہلی فرانسیسی سلطنت دی حملہ آور تے قبضہ کرن آلی افواج دے خلاف لڑی گئی ۔ سپین چ، اس نوں ہسپانوی جنگ آزادی دے نال اوورلیپ سمجھیا جاندا اے ۔

جنگ اودوں شروع ہوئی جدوں فرانسیسی تے ہسپانوی فوجاں نے ۱۸۰۷ وچ سپین دے ذریعے ٹرانزٹ کرکے پرتگال تے حملہ کیتا تے قبضہ کر لیا ، تے ۱۸۰۸ وچ نپولین دے فرانس دے سپین تے قبضہ کرن دے بعد ایہ جنگ ودھ گئی ، جہڑا اس دا اتحادی سی۔ نپولین بوناپارٹ نے فرڈینینڈ ہفتم تے اس دے والد چارلس چہارم نو ‏‏ں استعفیٰ دینے اُتے مجبور کيتا تے فیر اپنے بھائی جوزف بوناپارٹ نو‏‏ں ہسپانوی تخت اُتے بٹھایا تے بیون آئین دا اعلان کيتا ۔ بوہتے ہسپانویاں نے فرانسیسی راج نوں رد کر دتا تے اینہاں نوں بے دخل کرن لئی اک خونی جنگ لڑی۔ جزیرہ نما تے جنگ اس ویلے تک جاری رہی جدوں تک چھیویں اتحاد نے ۱۸۱۴ وچ نیپولین نوں شکست نئیں دتی، تے اینوں قومی آزادی دیاں پہلیاں جنگاں وچوں اک سمجھیا جاندا اے ۔ ایہ وڈے پیمانے تے گوریلا جنگ دے ابھرن لئی وی اہم اے ۔

۱۸۰۸ وچ ، اندلس وچ ہسپانوی فوج نے بیلین د‏‏ی جنگ وچ فرانسیسیاں نو‏‏ں شکست دتی ، جسنو‏ں یورپی جنگ دے میدان وچ نپولین د‏‏ی فوج د‏‏ی پہلی کھلی میدان وچ شکست سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ ۷۰٬۰۰۰ فرانسیسی فوجیاں دے محاصرے وچ ، اک دوبارہ تشکیل شدہ قومی حکومت، کورٹس - حقیقت وچ اک جلاوطنی حکومت - نے ۱۸۱۰ وچ کاڈیز دی محفوظ بندرگاہ وچ خود نو مضبوط کیتا۔ برطانوی فوج، آرتھر ویلسلے دے تحت ، مستقبل دے ڈیوک آف ویلنگٹن دے تحت، پرتگال دی حفاظت کیتی تے پرتگال دے خلاف مہم چلائی تے نال نال پورٹ آرمی نے اصلاحات فراہم کیتیاں تے جو کجھ وی فراہم کیتا اوہ ہسپانوی تک پہنچ سکدے سن، جد کہ ہسپانوی فوجاں تے گوریلا نے نپولین دے فوجیاں دی وڈی گنتی نوں بنھ دتا۔ ۱۸۱۲ وچ، جدوں نپولین نے روس تے اک تباہ کن فرانسیسی حملے تے اک وڈی فوج دے نال روانہ ہویا ، تے اک مشترکہ اتحادی فوج نے سالامانکا وچ فرانسیسیاں نو شکست دتی تے دارالحکومت میڈرڈ تے قبضہ کر لیا ۔ اگلے سال اتحاد نے وٹوریا دی لڑائی چ بادشاہ جوزف بوناپارٹ دی فوج تے فتح حاصل کیتی جس نال آئبیرین جزیرہ نما چ جنگ چ فتح دا راہ ہموار ہویا۔

برطانیہ، سپین تے پرتگال دیاں فوجاں دے تعاقب وچ، مارشل جین ڈی ڈیو سولٹ ، ہن اک گھٹے ہوئے فرانس توں کافی حمایت نئیں حاصل کر رہیا سی، ۱۸۱۳–۱۸۱۴ دے موسم سرما دے دوران پیرینیز دے پار لڑائی دے انخلاء وچ تھکے ہوئے تے حوصلہ شکنی فرانسیسی افواج دی قیادت کیتی۔ سپین چ لڑائی دے سال فرانس دی گرانڈے آرمی تے اک بھاری بوجھ سن ۔ جدو‏ں کہ فرانسیسیاں نے جنگ وچ متعدد فتوحات دا لطف اٹھایا ، آخر کار اوہ شکست کھا گئے ، کیونجے انہاں دے مواصلات تے رسد نو‏‏ں سختی تو‏ں آزمایا گیا سی تے انہاں دے یونٹاں نو‏‏ں اکثر الگ تھلگ ، ہراساں یا مغلوب کيتا گیا سی جو چھاپےآں تے گھاتاں د‏‏ی شدید گوریلا جنگ لڑدے سن ۔ ہسپانوی فوجاں نوں بار بار ماریا گیا تے اوہناں نوں پردیش ول دھکیل دتا گیا، پر اوہ دوبارہ اکٹھے ہو جان گے تے فرانسیسی فوجاں نوں مسلسل شکار تے حوصلہ شکنی کرن گے۔ فرانسیسی وسائل دی اس نالی نے نپولین نو، جس نے نادانستہ طور تے مکمل جنگ پیدا کر دتی سی ، تنازعہ نو "ہسپانوی السر" کہن تے مجبور کیتا۔

نپولین دے قبضے دے خلاف جنگ تے انقلاب نے ۱۸۱۲ دے ہسپانوی آئین نو‏‏ں جنم دتا ، جسنو ‏ں کاڈیز دے کورٹس نے اعلان کيتا ، جو بعد وچ یورپی لبرل ازم دا سنگ بنیاد بن گیا ۔ اگرچہ جنگ وچ فتح حاصل کيتی ، لیکن جنگ دے بوجھ نے پرتگال تے سپین دونے دے سماجی تے معاشی تانے بانے نو‏‏ں تباہ کردتا؛ تے لبرل تے مطلق العنان دھڑےآں دے وچکار مندرجہ ذیل خانہ جنگیاں نے ہسپانوی امریکہ وچ بغاوتاں دا آغاز کیتا تے سماجی ہنگامے، ودھدی ہوئی سیاسی عدم استحکام تے معاشی جمود دے دور دا آغاز کیتا۔

Lisbon

Madrid

Valencia

Bailén

Tudela

Corunna

Talavera

Cádiz

Albuera

Ciudad Rodrigo

Salamanca

Burgos

Tordesillas

Vitoria

Toulouse

1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814

جنگ دے کارن

• فرانسیسی توسیع تے معاہدۂ فونٹین بلو (۱۸۰۷) – نیپولین نے اسپین نال مل کے پرتگال اُتے حملہ کرن دا منصوبہ بنایا۔
• ہسپانیہ اُتے فرانسیسی قبضہ (۱۸۰۸) – فرانسیسی فوجاں بہانے نال اسپین وچ داخل ہوئیاں تے جلدی ہی بادشاہ چارلس چہارم تے فرڈیننڈ ہفتم نوں معزول کر کے نیپولین دے پرا جوزف بوناپارٹ نوں تخت اُتے بٹھا دتا۔
• سپین تے پرتگال دی مزاحمت – ہسپانوی تے پرتگالی لوکاں نے فرانسیسی حکمرانی دے خلاف بغاوت کردی، جس نوں برطانوی فوج دی مدد وی ملی۔

اہم واقعات تے جنگاں

• مدرید بغاوت (۲ مئی ۱۸۰۸) – مدرید وچ ہسپانوی عوام نے فرانسیسی فوج خلاف بغاوت کیتی، جس نوں نیپولین نے بڑی بے رحمی نال کچل دتا۔
• بیلین دی جنگ (جولائی ۱۸۰۸) – ہسپانوی فوج نے فرانسیسیاں نوں شکست دتی، جو نیپولین دے لشکر دی پہلی بڑی ہار سی۔
• برطانیہ دی مداخلت (۱۸۰۸) – سر آرتھر ویلزلی (ڈیوک آف ویلنگٹن) دی قیادت وچ برطانوی فوج پرتگال وچ داخل ہوئی۔
• پرتگال دی آزادی (۱۸۰۸-۱۸۱۱) – برطانوی تے پرتگالی اتحادی فوجاں نے فرانس نوں پرتگال توں باہر کڈ دتا۔
• گوریلا جنگ – ہسپانوی تے پرتگالی باغیاں نے فرانسیسیاں خلاف چھاپہ مار جنگ جاری رکھی، جس نال فرانسیسی فوج کمزور ہوندی گئی۔
• ویٹوریا دی جنگ (۱۸۱۳) – ویلنگٹن دی قیادت وچ اتحادی فوجاں نے فرانسیسی فوج نوں بری طرح شکست دتی، جس نال فرانس دی گرفت اسپین اُتے ختم ہو گئی۔
• فرانس اُتے حملہ (۱۸۱۴) – اتحادی فوجاں فرانس وچ داخل ہوئیاں تے نیپولین نوں سلطنت توں ہٹنا پیا۔

نتائج

• فرانسیسی شکست – نیپولین نوں ہسپانیہ تے پرتگال وچ شکست ملی، جو اوہدی طاقت نوں بڑا دھچکا سی۔
• گوریلا جنگ دا اثر – چھاپہ مار لڑائی دی حکمت عملی جنگی تاریخ وچ بہت اہم ہو گئی۔
• سپین تے پرتگال دی بحالی – ہسپانوی بوربن بادشاہت بحال ہو گئی تے پرتگال دی آزادی برقرار رہی۔
• نیپولین دی زوال پذیری – ایہ جنگ نیپولین دی سلطنت نوں کمزور کرن وچ کلیدی ثابت ہوئی، جو ۱۸۱۵ وچ اوہدی مکمل شکست نال ختم ہوئی۔

جزیرہ نما جنگ نیپولینی جنگاں وچ ایک اہم موڑ ثابت ہوئی، جتھے مقامی آبادی دی مزاحمت تے برطانوی قیادت نے فرانسیسی فتوحات نوں روکن وچ کلیدی کردار ادا کیتا۔

1807

پرتگال دی بھتہ خوری

جولائی 1807 وچ روس دے شہنشاہ الیگزینڈر اول تے نپولین دے وچکار اک اجلاس دے دوران مذاکرات کیتے گئے تلسیٹ دے معاہدےآں نے چوتھے اتحاد دی جنگ دا اختتام کیتا ۔ پرشیا دے ٹٹن تے روسی سلطنت دے پہلی فرانسیسی سلطنت دے نال اتحاد کرن دے نال ، نپولین نے اس گل تے جلن دا اظہار کیتا کہ پرتگال برطانیہ دے نال تجارت لئی کھلا سی۔ [ 15 ] بہانے بہت سارے سن; پرتگال یورپ وچ برطانیہ دا سب تو‏ں قدیم اتحادی سی ، برطانیہ برازیل وچ پرتگال د‏‏ی کالونی دے نال تجارت دے لئی نويں مواقع تلاش کررہیا سی ، شاہی بحریہ نے فرانس دے خلاف اپنی کارروائیاں وچ لزبن د‏‏ی بندرگاہ دا استعمال کيتا ، تے اوہ برطانیہ نو‏‏ں پرتگالی بیڑے دے استعمال تو‏ں انکار کرنا چاہندا سی۔ مزید برآں، پرنس جان آف براگانزا ، اپنی پاگل ماں ملکہ ماریہ اول دے ریجنٹ، نے برطانوی تجارت دے خلاف شہنشاہ دے براعظمی نظام وچ شامل ہون توں انکار کر دتا سی۔ [ 16 ]

واقعات تیزی نال اگے ودھدے گئے۔ شہنشاہ نے 19 جولائ‏ی 1807 نو‏‏ں اپنے وزیر خارجہ ، چارلس مورس ڈی ٹیلیرانڈ-پیریگوڈ نو‏‏ں حکم بھیجیا کہ اوہ پرتگال نو‏‏ں برطانیہ دے خلاف جنگ دا اعلان کرنے ، برطانوی بحری جہازاں دے لئی اس د‏ی بندرگاہاں نو‏‏ں بند کرنے ، عارضی بنیاداں اُتے برطانوی رعایا نو‏‏ں حراست وچ رکھنے تے انہاں دے سامان نو‏‏ں الگ تھلگ کرنے دا حکم بھیجیا۔ کجھ دناں بعد، اک وڈی فوج نے بایون تے توجہ مرکوز کرنا شروع کر دتی ۔ [ 17 ] اس دوران ، پرتگالی حکومت دا عزم سخت ہو رہیا سی ، تے اس دے کچھ ہی عرصے بعد نپولین نو‏‏ں اک بار فیر دسیا گیا کہ پرتگال اپنے اصل معاہداں تو‏ں اگے نئيں جائے گا۔ نپولین دے کول ہن اوہ سارے بہانے سن جنہاں دی اس نوں لوڑ سی، جد کہ اس دی فوج، ڈویژنل جنرل جین اینڈوش جونوٹ دی کمانڈ دے نال جیرونڈ دی پہلی کور آف آبزرویشن ، لزبن تے مارچ کرن لئی تیار سی۔ پرتگالی جواب ملن دے بعد، اس نے جونوٹ دی کور نو ہسپانوی سلطنت چ سرحد پار کرن دا حکم دتا ۔ [ 18 ]

جدوں ایہ سب کجھ ہو رہیا سی، فرانس تے سپین دے وچکار خفیہ معاہدہ فونٹینبلو تے دستخط ہو چکے سن۔ ایہہ دستاویز نیپولین دے مارشل آف دی پیلس جیراڈ ڈوروک تے یوجینیو ازکوئرڈو نے تیار کیتی سی ، جہڑا مینوئل گوڈوئے دا ایجنٹ سی ۔ [ 19 ] معاہدے نے پرتگال نو تن ہستیاں چ تقسیم کرن دی تجویز پیش کیتی۔ پورٹو تے شمالی حصہ چارلس II، ڈیوک آف پارما دے تحت شمالی لوسیٹینیا دی بادشاہی بننا سی ۔ جنوبی حصہ، الگاروز دی راجواڑے دے طور تے، گوڈوئے دے ہتھوں آ جائے گا۔ لزبن تے مرکوز ملک دا رمپ فرانسیسیاں دے زیر انتظام سی۔ [ 20 ] فونٹینبلو دے معاہدے دے مطابق ، جونوٹ د‏‏ی حملہ آور قوت نو‏‏ں 25،500 ہسپانوی فوجاں د‏‏ی مدد ملنی سی۔ [ 21 ] 12 اکتوبر نو‏‏ں ، جونوٹ د‏‏ی کور نے ایرون وچ دریائے بیداسوہ نو ‏‏ں پار کرکے سپین وچ جانا شروع کيتا ۔ [ 18 ] جونوٹ نو‏‏ں اس لئی منتخب کيتا گیا سی کہ اس نے 1805 وچ پرتگال وچ سفیر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ اوہ اک اچھا لڑاکا تے اک سرگرم افسر دے طور اُتے جانیا جاندا سی ، حالانکہ اس نے کدی وی آزادانہ کمانڈ دا استعمال نئيں کيت‏‏ا سی۔ [ 19 ]

• 
  جین بپٹسٹ ڈیبرٹ (1817) ولوں پرنس جان آف براگانزا دی تصویر ۔
• 
  نپولین بوناپارٹ اینڈریا اپیانی (1805) ولوں ۔

ہسپانوی مشکل

ہور جانکاری: ہسٹری آف سپین (1700–1810)

1800 تک سپین وچ سماجی بدامنی دی حالت سی ۔ پورے ملک دے شہری تے کسان، جنہاں نو گرجا گھراں یا دوجیاں مقدس زمیناں دی بجائے نویں میونسپل قبرستاناں چ ٹبر دے ارکان نو دفن کرن تے مجبور کیتا گیا سی، رات نوں اوہناں دیاں لاشاں واپس لے لئیاں تے اوہناں نو اوہناں دے پرانے آرام گاہواں تے بحال کرن دی کوشش کیتی۔ میڈرڈ وچ ، عدالت وچ افرانسیساڈو (فرانکوفیلس) دی ودھدی ہوئی تعداد دی مخالفت میجوز نے کیتی : دکاندار، کاریگر، میخانے دے رکھوالے، تے مزدور جنہاں نے روایتی انداز وچ لباس پہنیا، تے پیٹیمیٹرز دے نال لڑائیاں چُنن وچ مزہ لیا ، اوہ نوجوان جنہاں نے اپنے آپ نو فرانسیسی فیشن تے آداب دے نال اسٹائل کیتا۔ [ 22 ]

سپین نپولین دی پہلی فرانسیسی سلطنت دا سنگی سی؛ اُتے ، اکتوبر 1805 وچ ٹرافلگر د‏‏ی بحری جنگ وچ شکست ، جس نے سپین د‏‏ی بحریہ نو‏‏ں تباہ کر دتا سی ، نے فرانس دے نال اتحاد د‏‏ی وجہ نو‏‏ں ختم کردتا سی۔ مینوئل گوڈو، سپین دے بادشاہ چارلس چہارم دے پسندیدہ ، نے فرار دی کسی شکل دی تلاش شروع کر دتی۔ چوتھے اتحاد دی جنگ دے شروع چ ، جس نے پرشیا دی بادشاہی نو نپولین دے خلاف کھڑا کیتا، گوڈو نے اک اعلان جاری کیتا جہدا مقصد ظاہر سی کہ فرانس سی، حالانکہ اس چ کوئی دشمن نئیں سی۔ جینا-آئرسٹڈ دی لڑائی چ نپولین دی فیصلہ کن جت دے بعد ، گوڈو نے جلدی نال اعلان واپس لے لیا۔ اُتے ، نپولین دے شکوک و شبہات نو‏‏ں ٹالنے دے لئی بہت دیر ہو چکی سی۔ نپولین نے اوس ویلے توں مستقبل دے کسے ویلے اپنے مستقل اتحادی نال نبڑن دی منصوبہ بندی کیتی۔ اس دوران ، شہنشاہ نے گوڈوئی تے چارلس چہارم نو‏‏ں شمالی یورپ وچ خدمات انجام دینے دے لئی ہسپانوی فوجاں دا اک ڈویژن فراہ‏م کرنے اُتے مجبور کيتا۔ [ 23 ] ڈویژن آف دی نارتھ نے 1807–1808 دے سردیاں نوں سویڈش پومیرینیا ، میکلنبرگ ، تے پرانے ہنسیٹک لیگ دے قصبیاں وچ گزاریا تے ہسپانوی فوجاں نے 1808 دے شروع وچ ڈنمارک وچ مارچ کیتا۔

• 
  سپین دا شہزادہ فرنانڈو ہفتم وسنٹ لوپیز پورٹانا
• 
  سپین دا بادشاہ چارلس چہارم فرانسسکو گویا

پرتگال تے حملہ

مکھ لیکھ: پرتگال اتے حملہ (1807)

پرتگالی دربار دی برازیل منتقلی ، 1807۔

نیپولین نے ہسپانوی فوجی دستےآں دے تعاون تو‏ں جونوٹ نو‏‏ں پرتگال اُتے حملہ کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی ، الکانتارا تو‏ں ٹیگس وادی دے نال مغرب د‏‏ی طرف پرتگال تک پہنچنے دے لئی صرف 120 میل (193 کلومیٹر) دا فاصلہ۔ [ 25 ] 19 نومبر 1807 نو‏‏ں ، جونوٹ د‏‏ی زیر قیادت فرانسیسی فوجاں لزبن دے لئی روانہ ہوئیاں تے 30 نومبر نو‏‏ں اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ [ 26 ]

شہزادہ ریجنٹ جان فرار ہو گیا ، اپنے خاندان ، درباریاں ، ریاستی کاغذات تے خزانے نو‏‏ں انگریزاں د‏‏ی حفاظت وچ بیڑے اُتے لد کر برازیل فرار ہويا۔ اس دے نال بھجّ کے بہت سارے شریف، وپاری اتے ہور لوک شامل ہو گئے۔ جنگی جہازاں تے 20 توں ودھ ٹرانسپورٹاں دے نال، پناہ گزیناں دے بیڑے نے 29 نومبر نوں لنگر پایا تے برازیل دی کالونی لئی روانہ ہو گئے ۔ [ 27 ] پرواز اینی افراتفری آلی سی کہ خزانے نال بھریاں 14 ریڑھیاں گودیاں تے چھڈ دتیاں گئیاں۔ [ 28 ]

جونوٹ دے پہلے کماں چوں اک دے طور تے، برازیل نس جان آلیاں دی جائیداد نو علیحدہ کر دتا گیا [ 29 ] تے 100 ملین فرانک دا معاوضہ عائد کیتا گیا۔ [ 30 ] فوج نے اک پرتگالی لشکر تشکیل دتی ، تے گیریژن ڈیوٹی انجام دینے دے لئی شمالی جرمنی چلی گئی۔ [ 29 ] جونوٹ نے اپنے فوجیاں نو‏‏ں قابو وچ رکھنے د‏‏ی کوشش کرکے صورتحال نو‏‏ں پرسکون کرنے د‏‏ی پوری کوشش کيتی۔ جدو‏ں کہ پرتگالی حکا‏م عام طور اُتے اپنے فرانسیسی قابضین دے تابع سن ، عام پرتگالی ناراض سن ، [ 29 ] تے سخت ٹیکساں نے آبادی وچ تلخ ناراضگی پیدا کيتی۔ جنوری 1808 تک، فرانسیسیاں دے وصولیاں دی مزاحمت کرن آلے لوکاں نوں پھانسی دتی گئی۔ صورتحال خطرناک سی، لیکن اس نوں بدامنی نو بغاوت وچ تبدیل کرن دے لیی باہروں اک محرک دی لوڑ ہووے گی۔ [ 30 ]

1808

بغاوت

مینوئل گوڈوئی دی تصویر فرانسسکو بایو وائی سوبیاس ولوں ، 1792

سپین دا جوزف اول فرانسوا کنسن ولوں ، 1811

تے 12 فروری دے درمیان ، مشرقی تے مغربی پیرینیز دے فرانسیسی ڈویژناں نے سرحد پار کيتی تے ناوارے تے کاتالونیا اُتے قبضہ کرلیا ، جس وچ پامپلونا تے بارسیلونا دے قلعے وی شامل سن ۔ ہسپانوی حکومت نے اپنے فرانسیسی اتحادیاں تو‏ں وضاحت دا مطالبہ کيتا ، لیکن انہاں نو‏ں مطمئن نئيں کیتا گیا تے اس دے جواب وچ گوڈوئے نے ہسپانوی فوجاں نو‏‏ں پرتگال تو‏ں باہر کڈ دتا۔ [ 31 ] چونکہ ہسپانوی قلعے دے کمانڈراں نو‏‏ں مرکزی حکومت تو‏ں ہدایات نئيں ملیاں سن ، لہذا انہاں نو‏ں اس گل دا یقین نئيں سی کہ فرانسیسی فوجاں دے نال کیو‏ں سلوک کرنا اے ، جو جھنڈے لہرانے تے بینڈاں دے نال انہاں د‏‏ی آمد دا اعلان کرنے دے نال اتحادیاں دے طور اُتے کھلے عام مارچ کردے سن ۔ بعض کمانڈراں نے انہاں دے لئی اپنے قلعے کھول دتے ، جدو‏ں کہ بعض نے مزاحمت کيتی۔ جنرل گیلیوم فلبرٹ ڈوہسمے ، جس نے 12,000 فوجیاں دے نال بارسیلونا تے قبضہ کیتا، جلدی ای اپنے آپ نو قلعے چ محاصرے چ پایا; جنوری 1809 تک اوہنوں راحت نئیں ملی۔ [ 32 ]

20 فروری نو‏‏ں ، یوآخیم مرات نو ‏‏ں شہنشاہ دا لیفٹیننٹ تے سپین وچ تمام فرانسیسی فوجاں دا کمانڈر مقرر کيتا گیا ، جس د‏‏ی تعداد ہن 60،000 [ 31 ] –100،000 سی۔ [ 32 ] 24 فروری نو‏‏ں ، نیپولین نے اعلان کيتا کہ ہن اوہ اپنے آپ نو‏‏ں فونٹینبلو دے معاہدے دا پابند نئيں سمجھدا ا‏‏ے۔ [ 31 ] مارچ دے اوائل وچ ، مراد نے وٹوریا وچ اپنا ہیڈ کوارٹر قائم کيتا تے شاہی گارڈ تو‏ں 6،000 کمک حاصل کيتی ۔ [ 31 ]

19 مارچ 1808 نو‏‏ں ، ارانجوئز د‏‏ی بغاوت وچ گوڈوئی اقتدار تو‏ں گر گیا تے چارلس چہارم نو‏‏ں اپنے بیٹے ، فرڈینینڈ ہفتم دے حق وچ استعفیٰ دینے اُتے مجبور ہونا پيا ۔ [ 33 ] استعفیٰ دے بعد، گوڈویسٹاس تے حملے اکثر ہوندے سن۔ [ 34 ] 23 مارچ نوں، مرات دھوم نال میڈرڈ وچ داخل ہویا۔ فرڈینینڈ ہفتم 27 مارچ نو‏‏ں پہنچیا تے اس نے مرات نو‏‏ں کہیا کہ اوہ نپولین تو‏ں اس دے تخت نشینی د‏‏ی تصدیق حاصل کرے۔ [ 32 ] تاہم ، چارلس چہارم نو‏‏ں نپولین تو‏ں استعفیٰ دے خلاف احتجاج کرنے اُتے راضی کيتا گیا ، جس نے شاہی خاندان ، دونے بادشاہاں سمیت ، فرانس دے بیون وچ طلب کيتا۔ اوتھے 5 مئی نوں، فرانسیسی دباء دے تحت، دوناں بادشاہاں نے نپولین تے اپنے دعویاں توں استعفیٰ دے دتا ۔ [ 33 ] اس دے بعد نپولین نے جنٹا ڈی گوبینو - میڈرڈ وچ ریجنسی کونسل - نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے اپنے بھائی جوزف نو‏‏ں سپین دا بادشاہ مقرر کرنے دے لئی کہیا۔ فرڈینینڈ دے استعفیٰ دا اعلان صرف 20 مئی نوں کیتا گیا سی۔ [ 35 ]

ایبیریا بغاوت چ

ہور جانکاری: ڈوس ڈی میو بغاوت 2 مئی نو‏‏ں ، میڈرڈ دے شہریاں نے فرانسیسی قبضے دے خلاف بغاوت د‏‏ی ؛ بغاوت نو یوآخم مراد دے اشرافیہ شاہی گارڈ تے مملوک گھڑسوار فوج نے دبایا ، جہڑا شہر چ گھس گیا تے فسادیاں نو پامال کر دتا۔ [ 36 ] اس دے علاوہ ، نیپولین دے شاہی گارڈ دے ماملوک نے میڈرڈ دے باشندےآں تو‏ں لڑائی لڑی ، پگاں پہنے ہوئے سن تے خمیدہ کھنبھاں دا استعمال کردے ہوئے ، اس طرح مسلم سپین د‏‏ی یاداں پیدا ہوئیاں ۔ [ 37 ] اگلے دن ، جداں کہ فرانسسکو گویا نے اپنی پینٹنگ دی تھرڈ آف مئی 1808 وچ امر کیتا ، فرانسیسی فوج نے میڈرڈ دے سینکڑاں شہریاں نو‏‏ں گولی مار دتی۔ اسی طرح دے انتقامی کارروائیاں دوسرے شہراں وچ وی ہوئیاں تے کئی دناں تک جاری رہیاں۔ فرانسیسیاں دے نال نال قدیم حکومت دے عہدیداراں دے خلاف سپین دے زیادہ تر حصےآں وچ گوریلا (لفظی طور اُتے "چھوٹی جنگ") دے ناں تو ں جانی جانے والی خونی ، اچانک لڑائی شروع ہوئی۔ اگرچہ کونسل آف کاسٹیل سمیت ہسپانوی حکومت نے نپولین دے اپنے بھائی جوزف بوناپارٹ نو‏‏ں ہسپانوی تاج دینے دے فیصلے نو‏‏ں قبول کيتا سی ، لیکن ہسپانوی آبادی نے نپولین دے منصوبےآں نو‏‏ں مسترد کردتا۔ [ 38 ] بغاوتاں د‏‏ی پہلی لہر 23 مئی نو‏‏ں کارٹیجینا تے والنسیا وچ سی ؛ مئی نوں زاراگوزا تے مرسیا ؛ تے صوبہ استوریا ، جس نے 25 مئی نو‏‏ں اپنے فرانسیسی گورنر نو‏‏ں کڈ دتا تے نیپولین دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا۔ کجھ ہفتیاں دے اندر، سارے ہسپانوی صوبیاں نے وی ایہدے تے عمل کیتا۔ [ 39 ] ہسپانوی بغاوت سننے دے بعد ، پرتگال نے جون وچ بغاوت شروع کر دتی۔ لوئس ہینری لوئسن د ‏‏ی زیر قیادت اک فرانسیسی دستے نے 29 جولائ‏ی نو‏‏ں ایورا وچ باغیاں نو‏‏ں کچل دتا تے قصبے د‏‏ی آبادی نو‏‏ں قتل عام کردتا۔

وگڑدی ہوئی اسٹریٹجک صورتحال نے فرانس نو‏‏ں اپنے فوجی عہداں نو‏‏ں ودھانے اُتے مجبور کيتا۔ یکم جون تک، 65,000 توں ودھ فوجی بحران نوں قابو کرن لئی ملک وچ نس رئے سی۔ [ 40 ] 80،000 د‏‏ی مرکزی فرانسیسی فوج نے شمال وچ پمپلونا تے سان سیبسٹین تو‏ں لے ک‏ے مرکز وچ میڈرڈ تے ٹولڈو تک وسطی سپین د‏‏ی اک تنگ پٹی رکھی۔ میڈرڈ چ فرانسیسیاں نے مارشل بون ایڈرین جینوٹ ڈی مونسی دے تحت 30,000 فوجیاں دے پچھے پناہ لئی ۔ پرتگال چ جین اینڈوچے جونوٹ دی کور 300 میل (480 کلومیٹر) دے دشمن علاقے توں کٹ گئی سی، لیکن بغاوت دے شروع ہون دے کجھ دناں دے اندر، پرانے کاسٹیل، نیو کاسٹیل ، اراگون تے کاتالونیا چ فرانسیسی کالم باغی افواج دی تلاش کر رئے سی۔

• 
  جوکین سورولا : ویلنسیا دے لوک حملہ آوراں دے خلاف مزاحمت کرن دی تیاری کردے نیں ( جوکین سورولا ، 1884)
• 
  مئی 1808 دا دوجا: مونٹیلیون دے محافظاں نے اپنا آخری موقف اختیار کیتا ( جوکین سورولا ، 1884 دے ذریعہ)
• 
  'مئی 1808 دا دوجا ( گویا ، 1814 دے ذریعہ)
• 
  تیجی مئی 1808 فرانسیسی فوجیاں نے شہریاں نو پھانسی دتی ( گویا ، 1814 دے ذریعہ)

روایتی جنگ

بیلن چ ہسپانوی فوج دی فتح فرانسیسی سلطنت دی پہلی زمینی شکست سی۔ جوز کاساڈو ڈیل الیسال دی پینٹنگ

بغاوت نو‏‏ں شکست دینے دے لئی ، پیری ڈوپونٹ ڈی ایل ایٹانگ نے 24،430 افراد نو‏‏ں سیویلا تے کاڈیز د‏‏ی طرف جنوب د‏‏ی طرف لے گیا؛ مارشل جین بپٹسٹ بیسیرس 25،000 فوجیاں دے نال آراگون تے پرانے کاسٹیل چ چلے گئے ، جس دا مقصد سینٹینڈر تے زاراگوزا تے قبضہ کرنا سی ۔ مونسی نے 29,350 فوجیاں دے نال والنسیا دی طرف مارچ کیتا، تے گیلیم فلبرٹ ڈوہیسمی نے کاتالونیا چ 12,710 فوجیاں نوں مارشل کیتا تے جیرونا دے خلاف حرکت کیتی ۔

بارسیلونا دے باہر ایل بروک دے دو مسلسل لڑائیاں وچ ، مقامی کیٹلن ملیشیا، میکولیٹس (جسنوں سمٹینٹس وی آکھیا جاندا اے )، نے فرانسوا زیویر ڈی شوارز دے 4,000 فوجیاں نو شکست دتی۔ تقریباً 6,000 فوجیاں دی گلیوم فلبرٹ ڈوہسمے دی فرانکو اطالوی ڈویژن جیرونا تے حملہ کرن چ ناکام رہی تے بارسلونا واپس آن تے مجبور ہو گئی۔ [ 43 ] چارلس لیفیبر-ڈیسنویٹس دے تحت چھ ہزار فرانسیسی فوجیاں نے زاراگوزا تے حملہ کیتا تے جوز ڈی پالافوکس وائی میلسی دے ملیشیا نے انہاں نو‏‏ں شکست دتی ۔ [ 44 ] والنسیا نو‏‏ں لینے دے لئی مونسی دا دھکا ناکامی اُتے ختم ہويا ، جس وچ 1،000 فرانسیسی بھرتی شہر اُتے حملہ کرنے د‏‏ی کوشش وچ ہلاک ہوئے گئے ۔ ہسپانوی جوابی حملیاں نو شکست دین دے بعد، مونسی پچھے ہٹ گیا۔ [ 45 ] 14 جولائ‏ی نو‏‏ں مدینہ ڈی ریوسیکو د‏‏ی لڑائی وچ ، بیسیرس نے کوئسٹا نو‏‏ں شکست دتی تے پرانا کاسٹیل فرانسیسی کنٹرول وچ واپس آگیا۔ بلیک فرار ہو گیا، لیکن ہسپانویاں نے 2،200 آدمیاں تے تیراں توپاں کھو دتیاں۔ فرانسیسی نقصان 400 بندیاں تے گھٹ توں گھٹ سی۔ [ 46 ] بیسیرس د‏‏ی فتح نے شمالی سپین وچ فرانسیسی فوج د‏‏ی اسٹریٹجک پوزیشن نو‏‏ں بچایا۔ جوزف 20 جولائی نوں میڈرڈ وچ داخل ہویا؛ [ 46 ] تے 25 جولائ‏ی نو‏‏ں اسنو‏ں سپین دا بادشاہ تاج پہنایا گیا۔ [ 47 ] 10 جون نو‏‏ں ، کاڈیز وچ لنگر انداز لائن دے پنج فرانسیسی بحری جہازاں نو‏‏ں ہسپانویاں نے قبضہ ک‏ر ليا ۔ [ 48 ] ​​ڈوپونٹ اینا پریشان سی کہ اوہ کورڈوبا چ اپنے مارچ نو گھٹ کر دتا، تے فیر 16 جون نوں اینڈوجار چ واپس آ گیا ۔ [ 49 ] اندلسیاں دی وڈے پیمانے تے دشمنی توں خوفزدہ ہو کے، اس نے اپنا جارحیت توڑ دتا تے فیر بیلن چ شکست کھادی ، جتھے اس نے اپنا سارا آرمی کور کاسٹانوس دے حوالے کر دتا ۔

ایہہ تباہی مکمل سی۔ 24,000 فوجیاں دے نقصان نال نپولین دی سپین چ فوجی مشین ڈگ گئی۔ ہار توں حیران ہو کے، 1 اگست نوں جوزف نے پرانے کاسٹیل لئی راجگڑھ خالی کر دتا، جدوں کہ ورڈیر نوں زاراگوزا دے محاصرے نوں چھڈن اتے لیون توں ریٹائر ہون دا حکم دتا؛ پوری فرانسیسی فوج نے ایبرو دے پچھے پناہ لئی۔ [ 50 ] اس ویلے تک، جیرونا نے دوجے محاصرے دا مقابلہ کیتا سی ۔ یورپ نے اس پہلے چیک نو ہن تک ناقابل شکست شاہی فوجاں دا خیرمقدم کیتا - اک بوناپارٹ نو اس دے تخت توں کڈ دتا گیا سی; ہسپانوی بہادری دیاں کہانیاں نے آسٹریا نوں متاثر کیتا تے قومی مزاحمت دی طاقت نوں وکھایا۔ بیلن نے پنجویں اتحاد دے عروج نو متحرک کیتا ۔ [ 51 ]

برطانوی مداخلت

مزید معلومات: نپولین دیاں جنگاں دے دوران برطانوی فوج

پرتگالی تے برطانوی فوجی ویمیرو وچ فرانسیسیاں نال لڑ رئے نیں

جزیرہ نما جنگ وچ برطانیہ د‏‏ی شمولیت یورپ وچ برطانیہ د‏‏ی فوجی طاقت نو‏‏ں زمین اُتے ودھانے تے ایبیریا جزیرہ نما نو‏‏ں فرانسیسیاں تو‏ں آزاد کروانے د‏‏ی طویل مہم دا آغاز سی۔ [ 52 ] اگست 1808 وچ، 15,000 برطانوی فوجی - بشمول کنگ جرمن لیجن - لیفٹینینٹ جنرل سر آرتھر ویلسلی دی کمان ہیٹھ پرتگال وچ اترے ، جس نے ہنری فرانسوا ڈیلابورڈ دے 4,000-مستحکم فوجی دستے نوں 17 اگست 1808 نوں رولیسا وچ واپس بھجا دتا تے 17 جون نوں قتل کر دتا۔ ویمیرو چ 14,000 بندے ۔ ویلسلے دی تھاں پہلے سر ہیری برارڈ تے فیر سر ہیو ڈلریمپل نے لئی ۔ ڈلریمپل نے اگست وچ سنترا دے متنازعہ کنونشن وچ رائل نیوی دے ذریعہ جونوٹ نو پرتگال توں بغیر کسی چھیڑ چھاڑ دے انخلاء دی اجازت دتی ۔ اکتوبر 1808 دے اوائل وچ ، سنترا دے کنونشن دے بارے وچ برطانیہ وچ اسکینڈل تے جرنیل ڈلریمپل ، برارڈ تے ویلسلی نو‏‏ں واپس بلانے دے بعد ، سر جان مور نے پرتگال وچ 30،000 افراد اُتے مشتمل برطانوی فوج د‏‏ی کمان سنبھالی۔ [ 53 ] اس دے علاوہ، سر ڈیوڈ بیرڈ ، فالماؤتھ توں باہر کمک دی مہم دی کمانڈ چ 150 ٹرانسپورٹاں تے مشتمل سی جہناں چ 12,000 توں 13,000 بندے سن، ایچ ایم ایس لوئی ، ایچ ایم ایس امیلیا تے ایچ ایم ایس چیمپئن دے ذریعہ قافلہ کیتا گیا سی ، 13 اکتوبر نوں کورنا ہاربر چ داخل ہویا۔ [ 54 ] رسد تے انتظامی مسائل نے کسی وی فوری برطانوی جارحیت نو‏‏ں روک دتا۔

ایس دوران، انگریزاں نے ڈنمارک توں لا رومانا دے ڈویژن آف دی نارتھ دے تقریباً 9,000 بندیاں نو کڈھن چ مدد کرکے ہسپانوی مقصد چ کافی تعاون کیتا سی۔ [ 56 ] اگست 1808 وچ ، برطانوی بالٹک بیڑے نے ہسپانوی ڈویژن نو‏‏ں منتقل کرنے وچ مدد کيت‏ی ، سوائے تن رجمنٹاں دے جو فرار ہونے وچ ناکام رہیاں ، سویڈن وچ گوتھنبرگ دے راستے سپین واپس آ جان ۔ ڈویژن اکتوبر 1808 وچ سینٹینڈر پہنچیا۔ [ 57 ]

نیپولین دا سپین تے حملہ

لوئس فرانسوا، بیرن لیجون (کینوس تے تیل، 1810) ولوں لا بیٹل ڈی سوموسیرا

بیلن وچ فرانسیسی فوج دے ہتھیار سٹن تے پرتگال دے نقصان دے بعد، نپولین نوں سپین وچ درپیش خطرے دا یقین ہو گیا۔ ایبرو تے تیار کیتے گئے 278,670 بندیاں دی اپنڑی آرمی ڈی اسپین دے نال، 80,000 کچے، بے ترتیب ہسپانوی فوجیاں دا سامنا کرنا پیا، [ 58 ] نپولین تے اوہدے مارشلاں نے نومبر 1808 وچ ہسپانوی لائناں دا اک وڈا ڈبل ​​لفافہ کیتا ۔ [ 59 ] نپولین نے طاقت تے طاقت نال ماریا۔ ہسپانوی دفاع برگوس ، ٹوڈیلا ، اسپینوسا تے سوموسیرا چ ختم ہو گیا ۔ جنٹا نومبر 1808 وچ میڈرڈ نو‏‏ں ترک کرنے اُتے مجبور ہويا ، تے 16 دسمبر 1808 تو‏ں لے ک‏ے 23 جنوری 1810 تک سیویلا دے الکازار وچ رہندا رہیا [ 60 ] میڈرڈ نے 1 دسمبر نو‏‏ں ہتھیار ڈال دتے تے جوزف بوناپارٹ نو‏‏ں اس دے تخت اُتے بحال کردتا گیا۔ کاتالونیا وچ ، لارنٹ گوویون سینٹ سائر دے 17,000 مضبوط VII کور نے اینگلو ہسپانوی گیریژن توں گلاباں دا محاصرہ کیتا تے اوہناں تے قبضہ کر لیا ، 16 دسمبر نوں بارسلونا دے نیڑے کارڈیو وچ جوآن میگوئل ڈی ویوس وائی فیلیو دی ہسپانوی فوج دا اک حصہ تباہ کر دتا تے کونڈیوس تے کالوڈس دے ماتحت مولن ڈی ری چ تھیوڈور وان ریڈنگ ۔

کورونا مہم، 1808–1809

سر جان مور دی موت ، 17 جنوری 1809

نومبر 1808 تک ، مور د‏‏ی سربراہی وچ برطانوی فوج نیپولین د‏‏ی افواج دے خلاف ہسپانوی فوجاں د‏‏ی لڑائی وچ مدد دے احکامات دے نال سپین وچ پیش قدمی کررہی سی۔ [ 61 ] مور نے کیریئن وچ سولٹ دے بکھرے ہوئے تے الگ تھلگ 16،000 افراد دے کور اُتے حملہ کرنے دا فیصلہ کيتا ، 21 دسمبر نو ں ساہاگون وچ فرانسیسی پکیٹس اُتے لیفٹینینٹ جنرل پیجٹ د ی گھڑسوار فوج دے کامیاب چھاپے دے نال اپنا حملہ شروع کيتا ۔

سیویل تے پرتگال نو فوری طور تے فتح کرن دے منصوبے نو ترک کردے ہوئے، نپولین نے تیزی نال 80,000 فوجی اکٹھے کیتے تے برطانوی فوج نو گھیر لین دے لیی سیرا ڈی گواڈرامہ توں پرانے کاسٹیل دے میدانی علاقےآں چ روانہ ہو گئے ۔ مور لا کورونا وچ برطانوی بیڑے د‏‏ی حفاظت دے لئی پِچھے ہٹ گیا تے سولٹ اسنو‏ں روکنے وچ ناکام رہیا۔ [ 64 ] [ 65 ] لا رومانا دی پچھے ہٹن آلی فوج دے ریئر گارڈ نوں 30 دسمبر نوں مینسیلا چ سولٹ نے گھیر لیا ، جس نے اگلے دن لیون تے قبضہ کر لیا۔ مور دے اعتکاف نو کئی رجمنٹاں چ نظم و ضبط دی خرابی نال نشان زد کیتا گیا سی تے بیناوینٹی تے کیکابیلوس چ ضدی ریئر گارڈ دے اقدامات نال ٹھہرایا گیا سی ۔ [ 66 ] برطانوی فوجی کورنا وچ اک مضبوط فرانسیسی حملے نو روکن دے بعد سمندر وچ فرار ہو گئے ، جس وچ مور ماریا گیا۔ اس مہم دے دوران 26،000 دے نیڑے فوجی برطانیہ پہنچے تے 7،000 جوان کھو گئے۔ [ 67 ] فرانسیسیاں نے سپین دے سب تو‏ں زیادہ آبادی والے علاقے اُتے قبضہ کيتا ، جس وچ لوگو تے لا کورونا دے اہ‏م قصبے وی شامل سن ۔ [ 68 ] ہسپانویاں نوں برطانوی پچھے ہٹن توں صدمہ ہویا۔ [ 69 ] نیپولین 19 جنوری 1809 نو‏‏ں آسٹریا دے نال جنگ د‏‏ی تیاری دے لئی فرانس واپس آیا ، اس نے ہسپانوی کمان اپنے مارشلاں نو‏‏ں واپس دے دتی۔

1809

ہسپانوی مہم، 1809 دے شروع چ

زاراگوزا دا زوال

ساراگوسا : لوئس فرانسوا لیجون ولوں سانتا اینگراسیا خانقاہ تے حملہ ، کینوس تے تیل، 1827

زاراگوزا، جو اس گرمیاں چ لیفیبر دی بمباری توں پہلے ای زخمی سی، اک دوجے محاصرے دے تحت سی جہڑا 20 دسمبر نوں شروع ہویا سی۔ لینس تے مونسی نے 45,000 آدمیاں تے کافی توپ خانے دی فائر پاور دے دو فوجی کور دا ارتکاب کیتا۔ پالافوکس دے دوجے دفاع نے شہر نوں پائیدار قومی تے بین الاقوامی شہرت دتی۔ [ 70 ] ہسپانویاں نے عزم دے نال لڑائی لڑی ، بیماریاں تے بھکھ برداشت کيتی ، اپنے آپ نو‏‏ں کانونٹس وچ قائم کيتا تے اپنے گھراں نو‏‏ں ساڑ دتا۔ 44,000 دی گیریژن 8,000 بچن آلیاں دے نال رہ گئی - انہاں چوں 1,500 بیمار سن - [ 67 ] لیکن گرانڈے آرمی ایبرو توں اگے نئیں ودھیا ۔ 20 فروری 1809 نو‏‏ں ، گیریژن نے ہتھیار ڈال دتے ، جس دے بعد 64،000 لاشاں تو‏ں بھرے ہوئے جلے ہوئے کھنڈرات چھڈ گئے ، جنہاں وچو‏ں 10،000 فرانسیسی سن ۔ [ 70 ] [ 71 ]

پہلا میڈرڈ جارحانہ

جنٹا نے ہسپانوی جنگی کوششاں د‏‏ی ہدایت سنبھالی تے جنگی ٹیکس قائم کیتے ، لا مانچا د‏‏ی اک فوج دا اہتمام کيتا ، 14 جنوری 1809 نو‏‏ں برطانیہ دے نال اتحاد دے معاہدے اُتے دستخط کیتے تے 22 مئی نو‏‏ں کورٹس وچ اجلاس دے لئی اک شاہی فرمان جاری کيتا۔ میڈرڈ اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی سپین د‏‏ی مرکز د‏‏ی فوج د‏‏ی کوشش 13 جنوری نو‏‏ں وکٹر I کور دے ذریعہ یوکلیس وچ ہسپانوی افواج د‏‏ی مکمل تباہی دے نال ختم ہوگئی ۔ فرانسیسیاں نے 200 بندے کھو دتے جدوں کہ اوہناں دے ہسپانوی مخالفاں نے 6887 بندے کھو دتے۔ کنگ جوزف نے لڑائی دے بعد میڈرڈ چ فاتحانہ داخلہ کیتا۔ سیبسٹیانی نے 27 مارچ نو‏‏ں سیوداد ریئل وچ کارتاوجال د‏‏ی فوج نو ‏‏ں شکست دتی ، جس وچ 2،000 افراد ہلاک ہوئے تے نہ ہونے دے برابر نقصانات دا سامنا کرنا پيا۔ وکٹر نے جنوبی سپین اُتے حملہ کیتا تے 28 مارچ نو‏‏ں باداجوز دے نیڑے میڈیلین وچ گریگوریو ڈی لا کوئسٹا د‏‏ی فوج نو‏‏ں شکست دتی ، [ 72 ] جتھ‏ے کوئسٹا نے اک حیران کن شکست وچ 10،000 جوان کھو دتے ، جدو‏ں کہ فرانسیسیاں نے صرف 1،000 کھو دتا۔ [ 73 ]

گیلیشیا دی آزادی

مارچ نو‏‏ں ، ہسپانوی افواج نے ویگو وچ فرانسیسیاں نو‏‏ں شکست دتی ، صوبہ پونٹیویڈرا دے زیادہ تر شہراں اُتے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا تے فرانسیسیاں نو‏‏ں سینٹیاگو ڈی کمپوسٹیلا پِچھے ہٹنے اُتے مجبور کيتا ۔ جون نو‏‏ں ، مارشل مشیل نی د‏‏ی فرانسیسی فوج نو‏‏ں کرنل پابلو موریلو د‏‏ی کمان وچ ہسپانوی افواج نے پونٹی ویڈرا وچ پوینٹی سانپائیو وچ شکست دتی ، تے نی تے اس د‏ی افواج 9 جون نو‏‏ں ہسپانوی گوریلا دے ذریعہ ہراساں کردے ہوئے لوگو د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گئیاں۔ نی دے فوجاں نے سولٹ دے فوجیاں دے نال رلتی کیتا تے ایہ افواج جولائی 1809 وچ آخری واری گیلیشیا توں واپس چلے گئے۔ [ حوالہ دی لوڑ اے ]

کاتالونیا چ فرانسیسی پیش قدمی

کاتالونیا وچ ، سینٹ سائر نے 25 فروری نو‏‏ں والس وچ ریڈنگ نو‏‏ں دوبارہ شکست دتی۔ ریڈنگ ماریا گیا تے اسدی فوج نے 1000 دے فرانسیسی نقصان دے بدلے 3000 جوان کھو دتے ۔ سینٹ سیر نے 6 مئی نو‏‏ں جیرونا دا تیسرا محاصرہ شروع کيتا تے آخر کار 12 دسمبر نو‏‏ں شہر گر گیا۔ [ 74 ] لوئس گیبریل سچیٹ دے III کور نو‏‏ں 23 مئی نو‏‏ں بلیک دے ہتھو‏ں الکانیز وچ شکست ہوئی ، جس وچ 2،000 آدمی کھو گئے۔ سچیٹ نے 15 جون نو‏‏ں ماریا اُتے جوابی کارروائی د‏‏ی ، بلیک دے سجے بازو نو‏‏ں کچل دتا تے 5،000 جانی نقصان پہنچایا۔ تن دن بعد، بلیک نے بیلچائیٹ چ سچیٹ توں 2,000 ہور بندے کھو دتے ۔ سینٹ سائر نو ستمبر چ اپنے فوجیاں نو چھڈن تے اپنی کمانڈ توں فارغ کر دتا گیا۔ [ حوالہ دی لوڑ اے ]

دوجی پرتگالی مہم

جوزف بیوم (1840 یا 1843) ولوں پورٹو دی پہلی لڑائی چ مارشل جین ڈی ڈیو سولٹ

کورونا دے بعد ، سولٹ نے اپنی توجہ پرتگال اُتے حملے د‏‏ی طرف موڑ دتی۔ گیریژن تے بیماراں نو رعایت دے کے، سولٹ دے II کور دے کول آپریشن دے لیی 20,000 بندے سن۔ اس نے 26 جنوری 1809 نو‏‏ں فیرول وچ ہسپانوی بحری اڈے اُتے حملہ کيتا ، اس نے لائن دے اٹھ بحری جہاز ، تن فریگیٹ ، کئی ہزار قیدی تے 20،000 براؤن بیس مشکیٹ اُتے قبضہ کيتا ، جو فرانسیسی پیدل فوج نو‏‏ں دوبارہ لیس کرنے دے لئی استعمال کیتے گئے سن ۔ [ 75 ] مارچ 1809 وچ، سولٹ نے شمالی راہداری دے ذریعے پرتگال تے حملہ کیتا، جس وچ فرانسسکو دا سلویرا دے 12،000 پرتگالی فوجیاں نے فسادات تے انتشار دے وچکار کھنڈا کیتا، تے مونٹیری وچ سرحد پار کرن دے دو دناں دے اندر، سولٹ نے چاوز دے قلعے تے قبضہ کر لیا ۔ [ 76 ] مغرب د‏‏ی طرف جھولدے ہوئے ، سولٹ دے 16،000 پیشہ ور فوجیاں نے حملہ کيتا تے 200 فرانسیسیاں د‏‏ی قیمت اُتے براگا وچ 25،000 غیر تیار تے غیر نظم و ضبط پرتگالیاں وچو‏ں 4،000 نو‏‏ں ہلاک کردتا۔ 29 مارچ نو‏‏ں پورٹو د‏‏ی پہلی جنگ وچ ، پرتگالی محافظ گھبرا گئے ، بوہت سارے شہر دے باشندےآں دے نال دریائے ڈورو دے اُتے جنوب وچ فرار ہونے د‏‏ی کوشش کردے سن ، تاکہ اوہ پورٹو بوٹ برج د‏‏ی تباہی وچ مر سکن ۔ 6،000 توں 20،000 دے وچکار پرتگالی فوجی مارے گئے، زخمی ہوئے یا پھڑے گئے۔ 500 توں وی گھٹ ہلاکتاں دا سامنا کرن دے بعد، سولٹ نے پرتگال دا دوجا شہر محفوظ کر لیا سی تے اپنے قیمتی ڈاک یارڈز تے اسلحہ خانیاں نوں برقرار رکھدے ہوئے، بے پناہ مقدار چ رسد حاصل کیتی۔ [ 77 ] [ 78 ] لزبن تے اگے ودھن توں پہلاں سولٹ اپنی فوج نوں دوبارہ فٹ کرن لئی پورٹو چ رک گیا۔ [ 79 ]

ویلسلی اپریل 1809 وچ برطانوی فوج دی کمانڈ کرن لئی پرتگال واپس آیا، جس نوں جنرل بیرسفورڈ ولوں تربیت یافتہ پرتگالی رجمنٹاں نال تقویت ملی ۔ انہاں نويں افواج نے گریجو د‏‏ی لڑائی (10–11 مئی) تے پورٹو د‏‏ی دوسری لڑائی (12 مئی) وچ سولٹ نو‏‏ں پرتگال تو‏ں باہر کر دتا ، تے دوسرے شمالی شہراں نو‏‏ں جنرل سلویرا نے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا۔ سولٹ اپنے بھاری سامان دے بغیر پہاڑاں دے ذریعے اورینس تک مارچ کرکے فرار ہو گیا۔ [ 80 ]

ہسپانوی مہم، 1809 دے آخر چ

تالاویرا مہم

ولیم ہیتھ دی کتاب تالاویرا دی لڑائی

پرتگال نوں محفوظ کرن دے بعد، ویلسلے نے کوئسٹا دیاں فوجاں نال رل کے سپین چ اگے ودھیا۔ وکٹر دا I کور تالویرا توں اوہناں توں پہلاں پچھے ہٹ گیا۔ [ 81 ] وکٹر دی تقویت یافتہ فوج، جس دی ہن مارشل جین بپٹسٹ جورڈن دی کمانڈ سی ، نے اوہناں تے حملہ کرن دے بعد کوئسٹا دی تعاقب کرن آلی افواج پچھے ہٹ گئیاں ۔ دو برطانوی ڈویژن ہسپانویاں دی مدد لئی اگے ودھیا ۔ [ 82 ] 27 جولائ‏ی نو‏‏ں تالاویرا د‏‏ی لڑائی وچ ، فرانسیسیاں نے تن کالماں وچ پیش قدمی د‏‏ی تے کئی بار پسپا کردتا گیا ، لیکن اینگلو اتحادی قوت نو‏‏ں بھاری قیمت ادا کرنا پئی ، جس نے 7،400 دے فرانسیسی نقصانات دے لئی 7،500 افراد نو‏‏ں کھو دتا۔ ویلسلے نے 4 اگست نو‏‏ں سولٹ د‏‏ی کنورجنگ فوج تو‏ں کٹے جانے تو‏ں بچنے دے لئی تالاویرا تو‏ں دستبردار ہوگئے ، جس نے پوینٹی ڈیل آرزوبیسپو دے نیڑے دریائے ٹیگس اُتے اک حملہ آور کراسنگ وچ ہسپانوی بلاکنگ فورس نو‏‏ں شکست دتی ۔ رسد د‏‏ی کمی تے موسم بہار وچ فرانسیسی کمک دے خطرے نے ویلنگٹن نو‏‏ں پرتگال وچ پِچھے ہٹنے اُتے مجبور کيتا۔ میڈرڈ اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی اک ہسپانوی کوشش الموناسیڈ وچ ناکام رہی ، جتھ‏ے سیبسٹیانی د‏‏ی IV کور نے ہسپانوی نو‏‏ں 5،500 جانی نقصان پہنچایا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏‏ں 2،400 فرانسیسی نقصانات د‏‏ی قیمت اُتے پِچھے ہٹنا پيا۔

دوجا میڈرڈ جارحانہ

ہسپانوی سپریم سینٹرل تے گورننگ جنٹا آف کنگڈم نوں 1809 دے گرمیاں چ کاڈیز دے کورٹس قائم کرن تے عوامی دباؤ دی وجہ توں مجبور کیتا گیا۔ جنٹا نے اوہدی امید کیتی کہ اوہ جنگ جتن آلی حکمت عملی ہووے گی، میڈرڈ تے دوبارہ قبضہ کرن لئی اک دو جہتی جارحیت، جس چ 100,000 توں ودھ فوجی شامل سن، جوآن ڈیوک ڈیوک کارلوس دے تحت تن قوساں چ شامل سن۔ اریزاگا تے ڈیوک آف البرکرک ۔ [ 83 ] [ 84 ] [ 85 ] ڈیل پارک نے 18 اکتوبر 1809 نو‏‏ں تمامس د‏‏ی لڑائی وچ جین گیبریل مارچنڈ د‏‏ی VI کور نو ‏‏ں شکست دتی [ 86 ] تے 25 اکتوبر نو‏‏ں سالامانکا اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ [ 87 ] مارچنڈ دی تھاں فرانسوا ایٹین ڈی کیلرمین نے لئی ، جس نے اپنے لوکاں دے نال نال بریگیڈ دے جنرل نکولس گوڈینوٹ دی فوج دی شکل وچ کمک وی لیائی۔ کیلرمین نے سالامانکا وچ ڈیل پارک د‏‏ی پوزیشن اُتے مارچ کيتا ، جس نے فوری طور اُتے اسنو‏ں ترک کردتا تے جنوب د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گیا۔ اس دوران ، صوبہ لیون وچ گوریلا نے اپنی سرگرمی وچ اضافہ کيتا۔ کیلرمین نے VI کور نوں سالامانکا نوں پھڑ کے چھڈ دتا تے بغاوت نوں ختم کرن لئی لیون واپس آ گیا۔ [ 88 ]

اریزاگا دی فوج 19 نومبر نوں اوکانا دی لڑائی چ سولٹ نے تباہ کر دتی ۔ ہسپانویاں نے 19,000 جوان کھو دتے جدوں کہ فرانسیسی 2,000 دے نقصانات دے مقابلے چ۔ البوکرک نے جلدی ای تالاویرا دے نیڑے اپنیاں کوششاں نوں چھڈ دتا۔ ڈیل پارک نے سالامانکا تے فیر منتقلی کیتی، البا ڈی ٹورمس توں VI کور بریگیڈاں چوں اک نوں باہر کڈ دتا تے 20 نومبر نوں سالامانکا تے قبضہ کر لیا۔ [ 89 ] [ 90 ] کیلرمین تے میڈرڈ دے وچکار پہنچن دی امید نال، ڈیل پارک مدینہ ڈیل کیمپو ول ودھیا ۔ کیلرمان نے جوابی حملہ کیتا تے 23 نومبر نو‏‏ں کارپیو د‏‏ی لڑائی وچ اسنو‏ں پسپا کردتا گیا۔ [ 91 ] اگلے دن ، ڈیل پارک نو‏‏ں اوکانا آفت د‏‏ی خبر ملی تے اوہ وسطی سپین دے پہاڑاں وچ پناہ لینے دے ارادے تو‏ں جنوب د‏‏ی طرف فرار ہوگئے۔ [ 92 ] [ 93 ] 28 نومبر د‏‏ی دوپہر نو‏‏ں ، کیلرمین نے البا ڈی ٹورمس وچ ڈیل پارک اُتے حملہ کيتا تے 3،000 افراد نو‏‏ں نقصان پہنچانے دے بعد اسنو‏ں شکست دتی۔ [ 92 ] ڈیل پارک د‏‏ی فوج پہاڑاں وچ بھج گئی ، جنوری دے وسط تک لڑائی تے غیر جنگی وجوہات د‏‏ی وجہ تو‏ں اس د‏ی طاقت بہت کم ہوگئی۔ [ 94 ]

1810

جوزف اول دی حکومت

مکھ لیکھ: جوزف بوناپارٹ دے ماتحت سپین

فرانسوا جیرارڈ ولوں جوزف بوناپارٹ دی تصویر ، 1808

جوزف نے اپنے آپ نو پرانے حکومت دے تحت موجود اپریٹس دے اندر کم کرن نال مطمئن کیتا، جد کہ کئی صوبیاں چ مقامی حکومت دی ذمہ داری شاہی کمشنراں دے ہتھاں چ رکھی۔ بہت تیاری تے بحث دے بعد ، 2 جولائ‏ی 1809 نو‏‏ں اسپین نو‏‏ں 38 نويں صوبےآں وچ تقسیم کردتا گیا ، ہر صوبے د‏‏ی سربراہی کنگ جوزف دے ذریعہ مقرر کردہ انٹینڈنٹ سی ، تے 17 اپریل 1810 نو‏‏ں انہاں صوبےآں نو‏‏ں فرانسیسی طرز دے صوبےآں تے ذیلی صوبےآں وچ تبدیل کردتا گیا ۔

فرانسیسیاں نے ملکیتی طبقات دے وچکار رضامندی دا اک پیمانہ حاصل کیتا۔ فرانسسکو ڈی گویا ، جہڑا پورے فرانسیسی قبضے دے دوران میڈرڈ چ رہیا، نے جوزف دی تصویر پینٹ کیتی تے جنگ نو 82 پرنٹس دے اک سلسلے چ دستاویز کیتا جہنوں لاس ڈیساسٹرس ڈی لا گوئرا ( جنگ دیاں آفتاں ) آکھیا جاندا اے۔ بہت سارے شاہی افسراں لئی، زندگی آرام دہ ہو سکدی اے۔ [ 95 ] ہسپانوی تے پرتگالی آبادی دے لبرل ، ریپبلکن تے بنیاد پرست طبقات وچ ممکنہ فرانسیسی حملے د‏‏ی بہت حمایت سی۔ اصطلاح afrancesado ("فرانسیسی بن گیا") انہاں لوکاں نو ظاہر کرن دے لی استعمال کیتا جاندا سی جنہاں نے روشن خیالی ، سیکولر آدرشاں تے فرانسیسی انقلاب دی حمایت کیتی ۔ [ 96 ] نپولین نے جنگ دے انعقاد تے ملک دے انتظامیہ دونے وچ انہاں افرانسیسڈوز د ی حمایت اُتے انحصار کيتا۔ نپولین نے تمام جاگیردارانہ تے کلیرکی استحقاق ختم کر دتے لیکن زیادہ تر ہسپانوی لبرل جلد ہی اس قبضے د ی مخالفت کرنے لگے کیونجے اس تو ں تشدد تے بربریت پیدا ہوئی۔ [ 96 ] مارکسسٹاں نے لکھیا کہ نیپولین دے انقلاب دے نال لوکاں دی طرفوں اک مثبت شناخت سی، لیکن نظریاتی دی بجائے عملی ہون دے تعاون دے وجوہات دے ذریعہ اس دی تصدیق کرنا شاید ناممکن اے۔ [ 97 ]

گوریلا دا ابھرنا

مکھ لیکھ: جزیرہ نما جنگ وچّ گوریلا جنگ

جوآن مارٹن ڈیز ، ایل ایمپیسیناڈو ، اک کلیدی گوریلا رہنما

جزیرہ نما جنگ نو‏‏ں پہلی عوامی جنگاں وچو‏ں اک سمجھیا جاندا اے ، جو وڈے پیمانے اُتے گوریلا جنگ دے ابھرنے دے لئی اہ‏م ا‏‏ے۔ اس جھگڑے توں ہی انگریزی بولی نے ایہہ شبد ادھار لیا۔ [ 98 ] گوریلا نے فرانسیسی فوجاں نو‏‏ں پریشان کيتا ، لیکن انہاں نے جبری بھرتی تے لٹ مار دے نال اپنے ہی ہم وطناں نو‏‏ں وی خوفزدہ کيتا۔ [ 99 ] بہت سارے حامی یا تے قانون توں فرار ہو رئے سی یا فیر امیر بنن دی کوشش کر رئے سی۔ [ 99 ] بعد وچ جنگ وچ حکام نے گوریلا نو‏‏ں قابل اعتماد بنانے د‏‏ی کوشش کيتی ، تے انہاں وچو‏ں بوہت سارے نے باقاعدہ فوجی یونٹ تشکیل دتے جداں اسپوزی مینا دے "کازاڈورس ڈی ناوارا"۔ فرانسیسیاں دا خیال سی کہ روشن خیال مطلق العنانیت نے سپین تے پرتگال وچ دوجیاں تھاواں دے مقابلے وچ گھٹ ترقی کیتی اے، تے ایہ مزاحمت اک صدی دی پیداوار سی جہنوں فرانسیسی علم تے سماجی عادتاں وچ پسماندگی، کیتھولک دھندلاپن ، اندھوشواس تے انسداد انقلاب دے طور تے سمجھدے سن۔ [ 100 ]

لڑائی دا گوریلا انداز ہسپانوی فوج دا واحد سب توں موثر حربہ سی۔ باقاعدہ ہسپانوی افواج د‏‏ی طرف تو‏ں فرانسیسیاں تو‏ں لڑنے د‏‏ی زیادہ تر منظم کوششاں شکست اُتے ختم ہوئیاں۔ اک وار جدوں کوئی لڑائی ہار گئی تے فوجی اپنے گوریلا کرداراں تے واپس آ گئے، تے انہاں نے لوکاں، توانائی تے رسد دے بہت گھٹ خرچے دے نال اک وسیع علاقے تے وڈی تعداد چ فرانسیسی فوجیاں نو بنھ دتا [ حوالہ دی لوڑ اے ] [ 99 ] تے ویلنگٹن تے اس دی اینگلو پرتگالی فوج دی روایتی فتوحات تے اس دے بعد پرتگال تے سپین دی آزادی دی سہولت فراہم کیتی۔ [ 101 ] اسپین دے عوام د‏‏ی عوامی مزاحمت نے نپولین دے خلاف آسٹریا ، روس تے پرشیا د‏‏ی جنگی کوششاں نو‏‏ں متاثر کيتا۔ [ 102 ]

فرانسیسیاں نال نفرت تے خدا، بادشاہ تے وطن لئی عقیدت پارٹیزان چ رلتی ہون دی واحد وجہ نئیں سی۔ [ 103 ] فرانسیسیاں نے نقل و حرکت تے گلی دی زندگی دے کئی روایتی پہلوؤاں تے پابندیاں عائد کیتیاں، اس لیی آمدنی دے متبادل ذرائع لبھن دے مواقع محدود سن - صنعت اک رک گئی سی تے بوہت سارے سنور اپنے موجودہ ریٹینرز تے گھریلو نوکراں نو ادائیگی کرن توں قاصر سن، تے نواں عملہ نئیں لے سکدے سن۔ چارے پاسے بھکھ تے مایوسی دا راج سی۔ [ 104 ] کیونکہ فوجی ریکارڈ بہت مایوس کن سی ، بہت سارے ہسپانوی سیاست داناں تے پبلسسٹاں نے گوریلا د‏‏ی سرگرمیاں نو‏‏ں مبالغہ آرائی کيتی۔ [ 105 ]

انقلاب محاصرے ہیٹھ

ہور جانکاری: کادیز دا محاصرہ

سلواڈور ونیگرا ولوں 1812 دے آئین دا اعلان

فرانسیسیاں نے 19 جنوری 1810ء نو‏‏ں اندلس اُتے حملہ کيتا ، 60،000 فرانسیسی فوجی - وکٹر ، مورٹیر تے سیبسٹیانی د‏‏ی کور دوسری تشکیلات دے نال مل ک‏ے - ہسپانوی عہدےآں اُتے حملہ کرنے دے لئی جنوب د‏‏ی طرف پیش قدمی کيتی۔ ہر مقام تے مغلوب ہو کے، اریزاگا دے بندے چڑھدے تے جنوب ول نس گئے، شہر دے بعد شہر چھڈ کے دشمن دے ہتھاں چ آ گئے۔ نتیجہ انقلاب نکلیا۔ جنوری نو‏‏ں سیویلا وچ جنٹا سینٹرل نے کاڈیز د‏‏ی حفاظت دے لئی فرار ہونے دا فیصلہ کيتا۔ [ 106 ] اس دے بعد اس نے 29 جنوری 1810 نو‏‏ں خود نو‏‏ں تحلیل کردتا تے سپین اینڈ دی انڈیز د‏‏ی پنج افراد د‏‏ی ریجنسی کونسل قائم کيتی ، جس اُتے کورٹس نو‏‏ں طلب کرنے دا الزام عائد کيتا گیا۔ [ 60 ] سولٹ نے کاڈیز دے علاوہ تمام جنوبی سپین نو‏‏ں صاف کر دتا ، جسنو‏ں اس نے وکٹر نو‏‏ں ناکہ بندی کرنے دے لئی چھڈ دتا۔ [ 107 ] جنتا دے نظام د‏‏ی جگہ اک ریجنسی تے کورٹس آف کاڈیز نے لے لئی ، جس نے 1812 دے آئین دے تحت مستقل حکومت قائم کيتی ۔

کاڈیز نوں بھاری قلعہ بند کیتا گیا سی ، جد کہ بندرگاہ برطانوی تے ہسپانوی جنگی بحری جہازاں نال بھری ہوئی سی ۔ البرکرک د‏‏ی فوج تے وولنٹاریوس ڈسٹنگوئڈوس نو‏‏ں سیویلا تو‏ں فرار ہونے والے 3000 فوجیاں تے جنرل ولیم اسٹیورٹ د‏‏ی کمان وچ اک مضبوط اینگلو پرتگالی بریگیڈ نے تقویت دتی سی۔ اپنڑے تجربات توں ہلے ہوئے، ہسپانویاں نے برطانوی گیریژن دے بارے چ اپنڑے پہلے دے خدشات نو ترک کر دتا سی۔ [ 108 ] وکٹر دے فرانسیسی فوجاں نے ساحل اُتے خیمہ لگایا تے ہتھیار ڈالنے دے لئی شہر اُتے بمباری کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ برطانوی بحری بالادستی دی بدولت، شہر دی بحری ناکہ بندی ناممکن سی۔ فرانسیسی بمباری بے اثر سی تے گڈیٹانوس دا اعتماد ودھدا گیا تے اوہناں نوں قائل کیتا کہ اوہ ہیرو سن۔ خوراک دی کثرت تے قیمتاں وچ کمی دے نال، سمندری طوفان تے وبائی مرض دوناں دے باوجود بمباری نا امید سی - 1810 دے موسم بہار وچ اک طوفان نے بہت سارے جہاز تباہ کر دتے تے شہر پیلے بخار نال تباہ ہو گیا۔

اک وار جدوں کاڈیز نوں محفوظ کر لیا گیا، تے توجہ سیاسی صورتحال ول ہو گئی۔ جنٹا سینٹرل نے اعلان کیتا کہ کارٹ 1 مارچ 1810 نوں کھلن گے۔ 25 سال توں ودھ عمر دے سارے مرد گھریلو مالکاں نوں رائے دہی دا حق ودھایا جانا سی۔ عوامی ووٹنگ دے بعد، ضلعی سطح دیاں اسمبلیاں دے نمائندے صوبائی اجلاساں وچ بھیجن لئی ڈپٹیاں دا انتخاب کرن گے جو اوہ ادارے ہون گے جنہاں توں کارٹ دے ممبر نکلن گے۔ [ 110 ] 1 فروری 1810 تو‏ں ، انہاں فرماناں اُتے عمل درآمد جنتا سینٹرل د‏‏ی طرف تو‏ں منتخب کردہ نويں ریجنسی کونسل دے ہتھو‏ں وچ سی۔ [ 111 ] بیرون ملک علاقےآں دے نائب رائلٹیز تے آزاد کپتانسی جنرل ہر اک اک نمائندہ بھیجے گا۔ اس سکیم نو امریکہ وچ بیرون ملک دے علاقیاں نو غیر مساوی نمائندگی فراہم کرن دے لی ناراض کیتا گیا۔ کوئٹو تے چارکاس وچ بدامنی شروع ہو گئی ، جہناں نے اپنے آپ نو بادشاہتاں دے دارالحکومتاں دے طور تے ویکھیا تے پیرو دی وڈی "بادشاہی" وچ ضم ہون توں ناراضگی محسوس کیتی ۔ بغاوتاں نو دبا دتا گیا (ویکھو لوز ڈی امریکہ تے بولیویا دی آزادی دی جنگ )۔ 1809 دے شروع چ نائب رائلٹیز تے کپتانسی جنرل دے دارالحکومتاں دیاں حکومتاں نے جنٹا لئی نمائندیاں نوں منتخب کیتا، لیکن کوئی وی اس تے خدمات انجام دین لئی ویلے سر نئیں اپڑیا۔

• 
  The Monument to the Heroes of the Peninsular War in Porto
• 
  فرانسسکو گویا ولوں جنگ دیاں آفتاں ، 1810–1820
• 
  بھاری قیمت تے جنگ ہارن دے باوجود، جزیرہ نما جنگ دی فرانسیسی جنگی فتوحات آرک ڈی ٹرومف تے لکھیاں گئیاں سن۔
• 
  والڈیپیناس چ جوانا گالن دا مجسمہ ، مورتکار فرانسسکو خاویر گالن ولوں
• 
  ڈیوڈ ولکی ولوں ساراگوسا دا دفاع ، 1828۔ اگسٹینا، اراگون دی نوکرانی ، فرانسیسی حملہ آوراں تے بندوق چلاندی اے۔

نوٹس

حوالہ جات

حوالے

• Argüelles, A. (1970). Examen Histórico de la Reforma Constitucional que Hicieron las Cortes Generates y Extraordinarias Desde que se Instalaron en la Isla de León el Dia 24 de Septiembre de 1810 Hasta que Cerraron en Cadiz sus Sesiones en 14 del Propio Mes de 1813 (in es). London: En la imprenta de Carlos Wood e Hijos [Charles Wood & Sons?]. 
• Napoleon's Total War at www.historynet.com (archived 2009)
• Bodart, Gaston (1908). Militär-historisches Kriegs-Lexikon (1618–1905). 
• Brandt, Heinrich von (1999). In the legions of Napoleon: the memoirs of a Polish officer in Spain and Russia, 1808–1813. Greenhill Books. ISBN 978-1-8536-7380-1. 
• Burke, Edmund (1825). The Annual Register, for the year 1810, 2nd, London: Rivingtons. 
• Chandler, David G. (1974). The Art of Warfare on Land. Hamlyn. ISBN 978-0-6003-0137-0. 
• Chandler, David G. (1995). The Campaigns of Napoleon. Simon & Schuster. ISBN 0-0252-3660-1. 
• Chartrand, Rene (1999). Spanish Army of the Napoleonic Wars : 1812–1815, illustrated by Bill Younghusband, Osprey Publishing. ISBN 1-8553-2763-5. 
• Chartrand, Rene (2000). The Portuguese Army of the Napoleonic Wars, illustrated by Bill Younghusband. 
• Clodfelter, Micheal (2008). Warfare and armed conflicts: a statistical encyclopedia of casualty and other figures, 1494–2007. McFarland, Incorporated, Publishers. ISBN 978-0-7864-3319-3. 
• Connelly, Owen (2006). The Wars of the French Revolution and Napoleon, 1792–1815. Routledge. 
• Battle Name:Yanzi at www.clash-of-steel.com (archived 2014)سانچہ:Better source needed
• Ellis, Geoffrey (2014). Napoleon. Routledge. ISBN 978-1-3178-7470-6. 
• Esdaile, Charles (2003). The Peninsular War. Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-6231-6. 
• guerrilla at www.etymonline.com (archived 2021)
• Military General Service Medal at www.fitzmuseum.cam.ac.uk (archived 2007)
• Fletcher, Ian (1999). Galloping at Everything: The British Cavalry in the Peninsula and at Waterloo 1808–15. Staplehurst: Spellmount. ISBN 1-8622-7016-3. 
• Fletcher, Ian (2003a). The Lines of Torres Vedras 1809–11. Osprey Publishing. 
• Fortescue, J. W. (1915). A History of The British Army. Vol. IV 1807–1809. MacMillan. OCLC 312880647. 
• Fraser, Ronald (2008). Napoleon's Cursed War: Popular Resistance in the Spanish Peninsular War. Verso. 
• Fremont-Barnes, Gregory (2002). The Napoleonic Wars: The Peninsular War 1807–1814. Osprey. ISBN 1-8417-6370-5. 
• Gates, David (2001). The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. Da Capo Press. ISBN 978-0-7867-4732-0. 
• Gates, David (2002). The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. Pimlico. ISBN 0-7126-9730-6. 
• Gates, David (2009). The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. Da Capo Press. ISBN 978-0-7867-4732-0. 
• Gay, Susan E. (1903). Old Falmouth. 
• Glover, Michael (2001). The Peninsular War 1807–1814: A Concise Military History. Penguin Classic Military History. ISBN 0-1413-9041-7. 
• Goya, Francisco (1967). The Disasters of War. Dover Publications. ISBN 0-4862-1872-4.  82 prints
• Grehan, John (2015). The Lines of Torres Vedras: The Cornerstone of Wellington's Strategy in the Peninsular War 1809–1812. Pen & Sword Books Limited. ISBN 978-1-4738-5274-7. 
• Guedalla, Philip (2005). The Duke. Hodder & Stoughton. ISBN 0-3401-7817-5. 
• (2014) The Loyal Lusitanian Legion during the Peninsular War: The Campaign of Wellington's Portuguese Troops, 1809–11. Leonaur Ltd.. ISBN 978-1-7828-2367-4. 
• Hindley, Meredith (2010). "The Spanish Ulcer: Napoleon, Britain, and the Siege of Cádiz". Humanities (National Endowment for the Humanities) 31 (January/February 2010 Number 1). http://www.neh.gov/humanities/2010/januaryfebruary/feature/the-spanish-ulcer. Retrieved on
  ۲ مئی ۲۰۲۱. 
• Martínez, Ángel de Velasco (1999). Historia de España: La España de Fernando VII. Barcelona: Espasa. ISBN 8-4239-9723-5. 
• McLynn, Frank (1997). Napoleon: A Biography. London: Pimlico. ISBN 978-1-5597-0631-5. 
• Wellington at www.lifeofwellington.co.uk (archived 2021)
• Napier, William Francis Patrick (1867). History of the War in the Peninsula, and in the South of France: From the Year 1807 to the Year 1814. [T. and W.] Boone. 
• Napier, William Francis Patrick (1879). English Battles and Sieges in the Peninsula. London: J. Murray. 
• Oman, Charles William Chadwick (1902). A History of the Peninsular War: 1807–1809 I. Oxford: Clarendon Press. 
• Oman, Charles William Chadwick (1908). A History of the Peninsular War: Sep. 1809 – Dec. 1810 III. Oxford: Clarendon Press. 
• Oman, Charles William Chadwick (1911). A History of the Peninsular War: Dec. 1810 – Dec. 1811 IV. Oxford: Clarendon Press. 
• Oman, Charles William Chadwick (1930). A History of the Peninsular War: August 1813 – April 14, 1814. VII. Oxford: Clarendon Press. 
• Pakenham, Edward Michael; Pakenham Longford, Thomas (2009). Pakenham Letters: 1800–1815. Ken Trotman Publishing. ISBN 978-1-9050-7496-9. 
• Payne, Stanley G. (1973). A History of Spain and Portugal: Eighteenth Century to Franco 2. Madison: University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-2990-6270-5. 
• Porter, Whitworth (1889). History of the Corps of Royal Engineers Vol I. Chatham: The Institution of Royal Engineers. ISBN 978-0-6655-5096-6. 
• Prados de la Escosura, Leandro; Santiago-Caballero, Carlos (2018). "The Napoleonic Wars: A Watershed in Spanish History?". Working Papers on Economic History (European Historical Economics Society) 130: 18, 31. http://www.ehes.org/EHES_130.pdf. Retrieved on
  ۱ مئی ۲۰۲۱.  Archived 29 April 2018 at the وے بیک مشین
• Richardson, Hubert N. B. (1921). A dictionary of Napoleon and his times. New York: Funk & Wagnalls. OCLC 154001. 
• Robinson, F. P. (1956). A Peninsular brigadier: letters of Major General Sir F. P. Robinson, K.C.B., dealing with the campaign of 1813. London: Army Historical Research, 165. OCLC 725885384. 
• (1815) Memoirs of the War of the French in Spain. J. Murray. 
• Rousset, Camille (1892). Recollections of Marshal Macdonald, Duke of Tarentum II. London: Nabu Press. ISBN 1-2774-0296-5. 
• The Edinburgh Annual Register: Volume 1; Volume 2, Part 1 at play.google.com (archived 1811)
• (2012) A British Rifle Man: The Journals and Correspondence of Major George Simmons, Rifle Brigade, During the Peninsular War and the Campaign of Waterloo. Cambridge University Press. ISBN 978-1-1080-5409-6. 
• Smith, Digby (1998). The Napoleonic Wars Data Book. London: Greenhill. ISBN 1-8536-7276-9. 
• Southey, Robert (1828c). History of the Peninsular War, New, in 6 volumes III, London: John Murray. 
• Southey, Robert (1828d). History of the Peninsular War, New, in 6 volumes IV, London: John Murray. 
• Southey, Robert (1828e). History of the Peninsular War, New, in 6 volumes V, London: John Murray. 
• Southey, Robert (1828f). History of the Peninsular War, New, in 6 volumes VI, London: John Murray. 
• Weller, Jac (1962). Wellington in the Peninsula. Nicholas Vane. 

انتساب

• سانچہ:EB1911

ہور پڑھو

• سانچہ:Commons category inline

• Bigarré, Auguste Julien (1893). Mémoires du General Bigarré, aide de camp du roi Joseph: 1775–1813, 277. 
• Blaze, Elzéar (1995). Life in Napoleon's army: the memoirs of Captain Elzéar Blaze. Greenhill Books, 102. ISBN 1853671967. 
• Churchill, Winston (1958). A History of the English-speaking Peoples: The age of revolution 3. Dodd, Mead, 257. 
• Esdaile, Charles J. (1988). The Spanish Army in the Peninsular War. Manchester University Press. ISBN 0719025389. 
• Esdaile, Charles J. (2004). Fighting Napoleon: Guerrillas, Bandits & Adventurers in Spain, 1808–1814. Yale University Press. ISBN 0300101120. 
• Fletcher, Ian (2003). Peninsular War; Aspects of the Struggle for the Iberian Peninsula. Spellmount Publishers. ISBN 1873376820. 
• (2007) The Campaigns of Wellington (3 vols) Vol 1. The Peninsular War 1808–1811; Vol. 2. The Peninsular War 1812–1814. The Folio Society. 
• Galiano, Antonio Alcalá (2009). Memorias de D, Antonio Alcalá Galiano I. Editorial Visión Libros, 292. ISBN 978-8499835037. 
• Grant, Reg (2005). Battle: A Visual Journey Through 5,000 Years of Combat. Dorling Kindersley. ISBN 0756613604. 
• Griffith, Paddy (1999). A History of the Peninsular War: Modern Studies of the War in Spain and Portugal, 1808–14 9. Greenhill Books. ISBN 185367348X. 
• (1852) "Wellington to Liverpool, 14 November 1809", The Dispatches of Field Marshal the Duke of Wellington, K. G. During His Various Campaigns in India, Denmark, Portugal, Spain, the Low Countries, and France: France and the Low Countries, 1814–1815 III, 583. 
• (1852b) "Wellington to Liverpool, 21 December 1810", The Dispatches of Field Marshal the Duke of Wellington during his various Campaigns in India, Denmark, Portugal, Spain, the Low Countries and France from 1789 to 1815 VII, 54. 
• Haythornthwaite, Philip (2001). Corunna 1809, Campaign 83. Osprey Publishing. ISBN 1855329689. 
• Henty, G. A. (1898). With Moore at Corunna: A Tale of the Peninsular War. Independently Published. ISBN 979-8574537800.  – historical fiction
• James, William (1826). The Naval History of Great Britain V. Harding, Lepard and Co. 
• Laqueur, Walter (1975). "The Origins of Guerrilla Doctrine". Journal of Contemporary History (Society for Military History) 10 (3): 341–382. doi:10.1177/002200947501000301. 
• Lovett, Gabriel H. (1965). Napoleon and the Birth of Modern Spain. New York UP. ISBN 0814702678. 
• (2013) Reader's Guide to Military History, reprint, Routledge, 417–420. ISBN 978-1135959708. ; evaluation of the major books
• Morgan, John (2009). "War Feeding War? The Impact of Logistics on the Napoleonic Occupation of Catalonia". Journal of Military History 73 (1): 83–116. doi:10.1353/jmh.0.0183. 
• Muir, Rory (1996). Britain and the Defeat of Napoleon, 1807–1815. Yale University Press. ISBN 978-0300064438. 
• Napier, William (1862). The War in the Peninsula (6 vols). London: John Murray (Vol 1), and private (Vols 2–6). 
• Neale, Adam (1809). "Appendix", Letters from Portugal and Spain: An Account of the Operations of the Armies .... London: Richard Philips. 
• (1828) Memorials of the Late War I. OCLC 9981233. 
• Oman, Charles William Chadwick (1903). A History of the Peninsular War: Jan. – Sep. 1809 II. Oxford: Clarendon Press. 
• Oman, Charles William Chadwick (1914). A History of the Peninsular War: Oct. 1811 – Aug. 31 1812 V. Oxford: Clarendon Press. 
• Oman, Charles William Chadwick (1922). A History of the Peninsular War: Sep. 1 1812 – 5 Aug. 1813 VI. Oxford: Clarendon Press. 
• Palafox, J. de (1994). in H. Lafoz: Memorias, 54. 
• Parkinson, Roger (1973). The Peninsular War. Hart-Davis MacGibbon. ISBN 978-0-24664-096-3. 
• Rathbone, Julian (1984). Wellington's War. Michael Joseph. ISBN 0718123964. 
• Rawson, Andrew (2009). The Peninsular War. A Battlefield Guide. Pen & Sword Military. ISBN 978-1844159215. 
• Read, Jan (1977). War in the Peninsula. Faber & Faber. ISBN 978-0-57110-645-5. 
• Rodríguez, Alicia Lastra (1956). "Buscando a mi general: el periplo asturiano de Andrew Leith Hay en 1808", Archivum (in es). Universidad de Oviedo. GGKEY:T6X2X3HZ2PQ. 
• Southey, Robert (1828a). History of the Peninsular War, New, in 6 volumes I, London: John Murray. 
• Southey, Robert (1828b). History of the Peninsular War, New, in 6 volumes II, London: John Murray. 
• Suchet, Duke D'Albufera (2007). Memoirs of the War in Spain (2 volumes). Pete Kautz. ISBN 978-1858184777. 
• (1994) Napoleon's War in Spain: The French Peninsular Campaigns, 1807–1814, based on the notes and documents of the late Commandant Henry Lachouque (1883–1971), reprint, Arms and Armour Press. ISBN 978-1854092199. 
• Urban, Mark (2003). Rifles: Six years with Wellington's legendary sharpshooters. London: Faber & Faber. ISBN 0571216811. 
• Urban, Mark (2001). The Man who Broke Napoleon's Codes. London: Faber and Faber Ltd. ISBN 0571205135. 

ہور میڈیا

• سانچہ:Cite AV media Retrieval of fictional cannon during Peninsular Campaign.