جوشوا فضل دین

جوشوا فضل دین
جم	سنہ 1903   جہلم
تاریخ وفات	سنہ 1973 (69–70 سال)
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری ،  مفسرِ قانون ،  سیاست دان ،  شاعر
پیشہ ورانہ زبان	پنجابی
باب ادب

جوشوا فضل دین، پنجاب، پاکستان دے پنجابی زبان و ادب دے شہرہ آفاق ڈراما نگار، افسانہ نگار، ناول نگار تے شاعر سی۔ اوہ پیشے دے لحاظ نال قانون دان سی تے مِمبر پنجاب اسمبلی تے نائب وزیرِ قانون پنجاب رہے۔

نِجی زِندگی

جوشوا فضل دین دا جنم 7 اگست 1903ء نو‏‏ں جہلم دے اک مسیحی گھرانے وچ فضل دین، راجپوت دے گھر ہويا۔ اوہناں نے مُڈھلی تعلِیم جہلم تو‏ں حاصل کیتی۔ ایف سی کالج، لاہور تو‏ں بی-اے پاس کيتا۔ اس دَوران اوہناں دے والد جہلم چھڈ ک‏‏ے فیصل آباد آ گئے، جِتھے اوہناں نے وکالت پاس کِیت‏ی تے ایتھے وکالت کرن لگ گئے۔ بعد وچ اوہ لاہور آ گئے۔

سیاست وچ

جوشوا فضل دین مارچ 1951ء وچ مسیحی حلقے تو‏ں مِمبر پنجاب اسمبلی بنے۔ 14 اگست، 1957ء نو‏‏ں اوہ نائب وزیرِ قانون پنجاب بنے۔

ادبی سفر

جوشوا نے 1928ء نوں لائل پور تو‏ں پنجابی زبان دا اک ادبی پرچہ ’’پنجابی دربار‘‘ جاری کیتا، جیہڑا اج وی پنجابی ادب د‏‏ی ترویج تے اشاعت دا اک مُستند حوالہ تسلیم کيتا جان٘دا اے۔ اس رسالے لئی اوہناں نے لاتعداد افسانے، ڈرامے تے مضامین لِکھے۔ “پنجابی دربار” وچ اوہناں دِیاں بہت ساریاں اخلاقی کہاݨیاں وی شائع ہوئیاں جیہناں نے قبُولِ عام د‏‏ی سند حاصل کِیتی۔ جوشوا فضل دین دا شمار پنجابی زبان دے ابتدائی کہاݨی کاراں وچ کِیتا جان٘دا اے۔ اوہ لہندے پنجاب وچ پنجابی پرچاکاری دے موڈھی نیں۔ اوہناں نے بہت ساریاں کتاباں وی لِکھياں، جِداں ادبی افسانے، دیہا‏تی تلوار، پنڈ دے ویری، منڈے دا مل، یسوع دی زندگی، ذیلدار (ڈراما)، اخلاقی کہاݨیاں، نِکیاں کہاݨیاں، برکتے، پتی ورتاکملا تے پربھا وغیرہ۔

نمونہ کلام

وچھڑی جوانی

وچھڑی میری جوانی کیوں یاد آ رہی اے
کیوں دھڑکدا اے ہر دا کیوں جان جا رہی اے
مدھ مست اوہ ہواواں جھم جھم کے آ رہیاں نیں
پھٹڑ دِلاں دے اُتے چُھریاں چلا رہِیاں نیں
بِیے ہوئے سمے اج مڑ یاد آ رہے نیں
وِسرے ہوئے زمانے فیر یاد آ رہے نیں
البیل زِندگی دے چیتے پئے ستاؤندے
ہِنجواں وچ روڑھ کے تے آہواں دی اگ لاؤندے
ہائے خُشی دے دن اوہ، انندیاں اوہ راتاں
اوہ مست اکِھیاں تے رس والیاں اوہ باتاں
کِتھے گیا سماں اوہ خُشِیاں تے چاواں والاں
کِتھے گیا سماں اوہ آساں اوہ ماواں والا

وفات

جوشوا فضل دین 5 جون 1976ء نوں لاہور وچ فَوت ہوگئے۔

حوالے

پنجابی لکھاری
ناول لکھاری	اوم پرکاش گاسو  • امرتا پریتم  • سنت سنگھ سیکھوں  • سوہن سنگھ سیتل  • شاہ چمن  • کرنل نرندرپال سنگھ  • کرمجیت کسا  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • گردیال سنگھ  • جسونت سنگھ کنول  • نانک سنگھ  • نرنجن تسنیم  • بلدیو سنگھ سڑکناما  • بوٹا سنگھ شاد  • بھائی ویر سنگھ  • رام سروپ انکھی  • نچھتر سنگھ براڑ  • محمد منشا یاد  • فرزند علی  • کہکشاں ملک • صفیہ صابری  • رضیہ نور محمد  • راجا محمد احمد  • افضل احسن رندھاوا
کہاݨی کار	سنتوکھ سنگھ دھیر  • سنت سنگھ سیکھوں  • سجان سنگھ  • صوبہ سنگھ  • کلبیر سنگھ کانگ  • کرپال سنگھ کسیل  • کرتار سنگھ دگل  • گلزار سنگھ سندھو  • گربچن سنگھ بھلر  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • جیت سنگھ سیتل  • پیارا سنگھ داتا  • پریم گورکھی  • بلونت گارگی  • جوشوا فضل دین  • الیاس گھمݨ
ناٹک لکھاری	اجمیر سنگھ اولکھ  • ایشور چندر نندا  • سرجیت سنگھ سیٹھی  • کپور سنگھ گھمن  • میجر اسحاق محمد  • سرمد صہبائی  • منیر نیازی  • اشفاق احمد  • فخر زمان  • منو بھائی  • سجاد حیدر  • منشا یاد
شاعر	اللہ یار خاں جوگی  • شاہ مراد  • میاں ہدایت اللہ  • بابو فیروز دین شرف  • امتوج  • سوِیتوج  • شمیل  • اوتار سنگھ پاش  • لُطف علی  • سنت رام اداسی  • شِو کمار بٹالوی  • سرجیت پاتر  • ہربھجن ہلواروی  • گیانی گرمکھ سنگھ مسافر  • گرچرن رامپوری  • جسونت ظفر  • جسونت دید  • جلھن جٹ  • جگتار  • تارا سنگھ  • نند لال نورپوری  • پرمندر سوڈھی  • پروفیسر موہن سنگھ  • باوا بلونت  • بسمل فریدکوٹی  • بھائی ویر سنگھ  • لال سنگھ دل  • پورن سنگھ  • بلبیر آتش  • بابا نجمی  • شریف کنجاہی  • افضل پارس  • مولا بخش کشتہ  • راجا رسالو • احمد راہی  • اختر حسین اختر  • سائیں اختر  • منیر نیازی  • سجاد حیدر  • فقیر محمد فقیر  • فضل حسین گجراتی  • جوگی جہلمی  • فیض احمد فیض  • ظفر اقبال  • درشن سنگھ آوارا  • لوک راج • احسان اللہ طاہر  • استاد دامن  • ستھرا شاہ  • ساجن بابو  • منور حسین چشتی  • اعزاز احمد آذر  • اقبال صلاح الدین  • ارشاد سندھو  • غلام حسین ندیم  • طارق گجر  • طارق عزیز  • سرفراز انور صفی  • اسحاق سہوتا
مخولیا شاعر	انور مسعود  • سید سلیمان گیلانی  • امام دین گجراتی  • عبیر ابوذری  • خالد مسعود  • گیانی ہری سنگھ بڑبولا  • کنول مشتاق • ہزارا سنگھ رمتا  • عاشق راں  • ڈاکٹر انعام الحق جاوید  • م ش عالم  • راجا نثار احمد یاور  • مسافر لودھی  • مجید سالک  • مشتاق عالم گوگا  • محمد صدیق میرپوری
عورت لکھاری	امرتا پریتم  • اجیت کور  • سکھوِندر امرت  • دلیپ کور ٹواݨا  • نینا ٹواݨا  • بچنت کور  • منجیت ٹواݨا  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ترسپال کور • ہاجرہ مشکور ناصری  • فرخندہ لودھی  • پِیرو پریمن  • منجیت اندرا  • شفقت سلطانہ  • نسرین انجم بھٹی
صوفی شاعر	شاہ حسین  • شاہ شرف  • ہاشم شاہ  • بلھے شاہ  • وارث شاہ  • بابا وجید  • بابا فرید  • علی حیدر  • سلطان باہو  • فرد فقیر  • میراں شاہ جلندھری  • خواجہ غلام فرید  • سائیں مولا شاہ  • بابو رجب علی  • عاصم بخاری  • نوشہ گنج بخش  • میاں محمد بخش • قاضی غلام رسول
غزل گو	سادھو سنگھ ہمدرد  • سرجیت پاتر  • جگتار • جسوندر (غزل گو)  • دیپک جیتوئی
قصہ کار	احمد یار  • ہاشم شاہ  • پیلو  • قادر یار  • غلام رسول عالمپوری  • جوگا سنگھ  • چراغ اعوان  • فضل شاہ  • میاں محمد بخش  • امام بخش  • دمودر  • مقبل  • حافظ برخوردار  • صدیق لالی  • احمد گجر
وار تے جنگنامہ	شاہ محمد  • پیر محمد
تریخ لکھاری	کرم سنگھ  • کاہن سنگھ نابھا  • ڈاکٹر کرپال سنگھ  • ڈاکٹر. گنڈا سنگھ  • تیرا سنگھ چن  • گرنام سنگھ تیر  • ایشر سنگھ ایشر  • گیانی گردتّ سنگھ  • گیانی دتّ سنگھ  • بلبیر سنگھ  • اچھرو سنگھ  • باوا بدھ سنگھ
تنقید نگار	ستندر سنگھ نور  • لابھ سنگھ کھیوا  • ڈاکٹر سرفراز حسین
متفرق لکھاری	سادھو سنگھ دھامی  • نرندر سنگھ کپور  • ڈاکٹر جسونت گلّ  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ڈاکٹر عارف محمود  • ڈاکٹر شہباز ملک  • ڈاکٹر حسن رضوی • ڈاکٹر جاوید سوز  • ڈاکٹر محمد بشیر گورایا • ڈاکٹر سرفراز حسین  • ایشور چترکار • صاحب سنگھ  • پنڈت شردھا رام • تیجا سنگھ  • گیانی گیان سنگھ  • ڈاکٹر چرن سنگھ  • لال سنگھ کملا اکالی  • برج لال شاستری  • ہرندر سنگھ روپ  • پریتم سنگھ  • سرون سنگھ  • عجائب کمل • مسعود کھدر پوش  • ارشاد احمد پنجابی  • شفقت تنویر مرزا  • محمد آصف خاں  • عبدالغفور قریشی  • جمیل احمد پال
اردو لکھاری	سعادت حسن منٹو  • ساحر لدھیانوی • پروفیسر غلام الثقلین نقوی  • اُپیندر ناتھ اشک  • راجندر سنگھ بیدی  • مجید امجد