حسرت موہانی

اردو شاعر سید فضل الحسن حسرت موہانی
سردار پٹیل دی رسیپشن تے امبیدکر اتے مولانا حسرت موہانی
جم	1 جنوری 1875 موہان (قصبہ) ، ضلع اناؤ ، اتر پردیش، برطانوی ہند
موت	13 مئی 1951 لکھنؤ، اتر پردیش، بھارت
قلمی ناں	حسرت موہانی
کم کِتہ	اردو شاعری
قومیت	ہندوستانی
دور	20ویں صدی
صنف	غزل
مضمون	عشق اتے فلسفہ،
تحریک	بھارت دی آزادی تحریک

حسرت موہانی (1 جنوری 1875 - 13 مئی 1951) (اردو: مولانا حسرت موہانی ) اردو شاعر، اڈیٹر، سیاستدان، پارلیمینٹیریئن، ہندوستان دی قومی آڑادی تحریک موہری آگوآں وچوں اک سن۔ اوہناں دی عظمت پنڈت جواہر لال نہرو سمیت سارے مندے سن۔ غلام علی دی گائی مشہور غزل "چپکے چپکے رات دن آنسو بہانہ یاد ہے ہمکو اب.." اوہناں دی ہی لکھی ہے۔انقلاب زندہ باد نعرہ 1921 وچ مولانا حسرت موہانی ولوں گھڑیا گیا سی۔

جیون

حسرت موہانی دا پورا نامسید فضل الحسن؛ تخلص حسرت،اتر پردیش دے قصبہ موہان ضلع اناؤ وچّ 1875 پیدا ہوئے۔ اوہناں دے والد دا نام سید اظہر حسین سی۔ اوہناں دے وڈارو ایران وچّ نیشاپور توں آئے سن۔

مڈھلی تعلیم گھر پر ہی حاصل کیتی۔ 1903 وچّ علی گڑھ توں بی اے کیتی۔ اتھے اس دے ساتھی دے کجھ مولانا محمد علی جوہر اتے مولانا شوکت علی سن۔ شاعری وچ اس دے استاد تسلیم لکھنوی اتے نسیم دہلوی سن۔ شروع توں ہی شاعری دا شوق سی۔ اپنا کلام تسنیم لکھنوی نوں وکھاؤن لگے۔ 1903 وچّ علی گڑھ توں اک رسالہ اردوئے معلی جاری کیتا۔ اس دوران شعرائے متقدمین دے دیواناں دا انتخاب کرنا شروع کیتا۔ سودیشی تحریکاں وچّ وی حصہ لیندے رہے چنانچے علامہ شبلی نے اک مرتبہ کیہا سی۔ توں آدمی ہو جاں جن (عورت)، پہلاں شاعر سی پھر سیاستدان بنے اتے ہن بانیئے ہو گئے ہو۔ حسرت پہلاں کانگرسی سن۔ گورنمینٹ کانگرس دے خلاف سی۔ 1908 وچّ اک مضمون چھاپن اتے جیل بھیج دتے گئے۔ اوہناں دے بعد 1947 تکّ کئی وار قید اتے رہا ہوئے۔ اس دوران اوہناں دی مالی حالت تباہ ہو گئی سی۔ رسالہ وی بند ہو چکیا سی۔

مشاہدات زنداں: مولانا حسرت موہانی دی آپ بیتی

“مشاہدات زنداں” مولانا حسرت موہانی دی آپ بیتی ہے جو “قید فرنگ” دے ناں نال مشہور ہے۔

مولانا حسرت موہانی نے آغاز داستان وچّ خود دسیا ہے کہ انگریزی حکومت نے اوہناں نوں 23 جون 1908 نوں اپنے رسالہ ”اردوئے معلی“ وچّ اک مضمون چھاپن اتے بغاوت دے جرم وچّ گرفتار کیتا اتے دو سال قید با مشقت اور پنجاہ روپئے جرمانے دی سزا سنائی۔ اپیل کرن تے سزا اک سال رہِ گئی اور جرمانے دی رقم اوہناں دے بھائی نے ادا کر دتی۔ گرفتاری وقت اوہناں دی شیر خوار (دودھ چنگھدی) بیٹی نائیما بے حد علیل سی اور گھر پر والدہ نعیمہ اور اک نوکرانی دے سوا ہور کوئی موجود نہیں سی۔

نمونہ شاعری

روشن جمال یارل سے ہے انجمن تمام
دہکا ہوا ہے آتش گلش سے چمن تمام

حیرت غرور حسن سے شوخی سے اضطراب
دل نے بھی تیرے سیخ لئے ہیں چلن تمام

اﷲ حسن یار کی خوبی کے خود بہ خود
رنگینیؤں میں ڈوب گیا پیرہن تمام

دیکھو تو حسن یار کی جادو نگاہیاں
بے ہوش اک نظر میں ہوئی انجمن تمام

حوالے