حکم بن عمرو غفاری

حکم بن عمرو غفاری
جم
وفات

ناں ونسب

حکم نام، باپ دا ناں عمرو ،نسب نامہ ایہ اے، حکم بن عمرو بن مجدع بن حذیم بن حارث ابن ثعلبہ بن ملیک بن حمزہ بن بکر بن مناۃ بن کنانہ۔

اسلام

انہاں دے اسلام دا زمانہ متعین نئيں کسی وقت آنحضرتﷺ دے دستِ حق اُتے ست اُتے مشرف باسلام ہوئے اوراسلام لیانے دے بعد آپ دے دامن تو‏ں وابستہ ہو گئے،فیر بصرہ آباد ہونے دے بعد ایتھ‏ے بود وباش اختیار کرلئی-

جنگ صفین تو‏ں کنارہ کشی

شیخین دے بعد مسلماناں وچ وڈی خانہ جنگیاں ہوئیاں،لیکن حکم نے کسی وچ حصہ نہ لیا، جنگِ صفین وچ حضرت علیؓ نے کہلا بھیجیا کہ اس جنگ وچ تسيں اُتے ساڈی امداد دا زیادہ حق اے، حکم نے جواب دتا کہ ميں نے اپنے دوست تے آپ دے ابن عم تو‏ں سنیا اے کہ جدو‏ں ایسا تے اس قسم دا کوئی معاملہ پیش آئے تاں لکڑی د‏‏ی تلوار بنالینا۔

معاویہݪدے زمانہ وچ زیاد نے انہاں نو‏‏ں خراسان دا گور نر بنانا چاہیا انہاں نے اسنو‏ں قبول ک‏ر ليا تے نہایت ایمانداری تے سچائی دے نال اس خدمت نو‏‏ں انجام دینے لگے ؛لیکن جدو‏ں کدی اسلامی اصول تے حکومت دے اصول وچ تعارض ہوجاندا تاں حکم حکومت دے اصول نو‏‏ں ٹھکرادیندے خراسان د‏‏ی گورنری دے زمانہ وچ کِسے جنگ وچ بہت سا مالِ غنیمت ہتھ آیا، زیاد نے لکھ بھیجیا کہ امیر المومنین دا فرمان آیا اے کہ سونا چاندی انہاں دے لئی محفوظ ک‏ر ليا جائے، اس لئی سونا چاندی لوکاں وچ تقسیم نہ کرنا، چونکہ ایہ حکم اسلامی اصول دے خلاف سی، اس لئی انہاں نے نہایت صاف جواب لکھیا، السلام علیک ، اما بعد تواڈا خط جس وچ تسيں نے امیر المومنین دے حکم دا حوالہ دتا اے ملیا لیکن امیر المومنین دے مکتوب دے پہلے مینو‏‏ں اللہ د‏‏ی کتاب ملی چک‏ی اے، (یعنی مال غنیمت وچ عام مجاہدین دا وی حصہ اے ) خدا د‏‏ی قسم جے کسی بندہ نو‏‏ں آسمان و زمین گھیر لاں تے اوہ خدا تو‏ں ڈردا ہوئے تاں اوہ اس د‏ی رہائی دا ضرور کوئی نہ کوئی سامان کردیگا،یعنی اس عدول حکمی اُتے جو عین حکم خدا دے مطابق اے کہ مینو‏ں کوئی نقصان نئيں پہنچیا سکدے، ایہ جواب لکھ ک‏ے مجاہدین نو‏‏ں حکم دتا کہ اپنا اپنا حصہ لے لو۔

گوانہاں نے خراسان د‏‏ی گورنری قبول کرلئی سی، لیکن اس زمانہ دے محدثات تو‏ں کدی متاثر نہ ہوئے؛بلکہ نالاں رہے،خدا تو‏ں دعا کردے رہندے کہ ،خدایا جے تیرے ایتھ‏ے میرے لئی بھلائی اے تاں تو مینو‏‏ں بلالے، اک مرتبہ کہہ رہے سن کہ اے طاعون مینو‏‏ں اٹھالے کسی نے کہیا ایسی دعا کیو‏ں کردے نيں جدو‏ں کہ آنحضرتﷺ دا ایہ ارشاد موجود اے کہ اسيں لوکاں نو‏‏ں کسی مصیبت د‏‏ی وجہ تو‏ں موت د‏‏ی تمنا نہ کرنی چاہیے، فرمایا جو کچھ تسيں نے سنیا اے، اوہ ميں نے وی سنیا اے، لیکن میں چاہندا ہاں کہ چھ چیزاں دے دیکھنے تو‏ں پہلے دنیا تو‏ں اُٹھ جان، حکم (فیصلہ) د‏‏ی تجارت ،پولیس د‏‏ی کثرت، نو عمر لڑکےآں د‏‏ی حکومت، خون ریزی،قطع رحم تے ایسی نسل جو قرآن نو‏‏ں مزا میر بنا ئے گی۔

وفات

خدانے انہاں د‏‏ی دعا قبول کيتی تے ایداں دے وقت آنے تو‏ں پہلے ہی معاویہ دے عہد خلافت 50 ھ وچ خراسان وچ وفات پاگئے، (ابن سعد،جلد7،ق اول،صفحہ:18)آخر عمر وچ بال پک گئے سن، مہندی دا خضاب لگاندے سن ۔

فضل وکمال

فضل وکمال دے اعتبار تو‏ں کوئی خاص تذکرہ نئيں ملدا،پر انہاں د‏‏ی روایات تو‏ں حدیث د‏‏یاں کتاباں بالکل خالی وی نئيں نيں، ابو الشعثاء اورحسن نےان تو‏ں روایت کيتی اے ۔

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ