Jump to content

ہیپلو گروپ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(خاندان گروہ توں مڑجوڑ)

مالیکولر ایوولوشن دے پڑھائی وچّ خاندان گروہ جاں ہیپلو گروپ اجیہے جین دے گروپ نوں کہندے ہن جنہاں توں ایہہ پتا لگدا اے دے اس گروپ نوں دھارن کرن والے سارے جانداراں دا اک ہی جد(پیؤ) سی ۔

سالماتی ارتقاء دے مطالعہ وچ ، خاندانی گروہ یا ہاپلو گروپ تو‏ں مراد جینز دا اک گروہ اے جو اس گل د‏‏ی نشاندہی کردا اے کہ اس گروہ دے حامل تمام جانداراں دا آباؤ اجداد اک ہی ا‏‏ے۔ اک ہیپلوگروپ سنگل کروموسوم دا اک گروپ ہُندا اے، یا واحد ڈی این اے معیار (Standard) ، جو مشترکہ آباؤ اجداد دا اشتراک کردے نيں۔ انہاں دے تمام ورژن وچ یکساں تغیر (Mutation) ہُندا ا‏‏ے۔

  Ancestral Haplogroup
  Haplogroup A (Hg A)
  Haplogroup B (Hg B)
یہ تمام مالیکیول آبائی ہیپلو گروپ دا حصہ نيں۔ کسی وقت آبائی مالیکیول وچ اک میوٹیشن واقع ہويا، "میوٹیشن A"، جس نے اک نواں نسب پیدا کیا. بعد وچ ، اک نواں میوٹیشن، میوٹیشن B، ہیپلوگروپ A لے جانے والے اک شخص وچ واقع ہويا۔ میوٹیشن B د‏‏ی تعریف ہیپلوگروپ B۔ ہیپلوگروپ B ہیپلوگروپ A دا ذیلی گروپ ا‏‏ے۔ دونے ہیپلو گروپ A تے B آبائی گروپ دے ذیلی گروپ نيں۔

ہیپلو گروپ ہزاراں سال پرانی گہری آبائی اصلیت نو‏‏ں ظاہر کردے نيں۔ یہ سو فیصد درست نتیجہ نئيں دیندے، سائنسداناں د‏‏ی نويں تھیوریز آنے دے بعد پرانی تھیوریز د‏‏ی افادیت ختم ہو جاندی اے، انسانی بساط دے مطابق اس اُتے کم جاری اے بہرحال اس تو‏ں کافی کچھ تحقیق وچ مدد سکدی اے، [۱]

انسانی جینیات وچ ، عام طور اُتے جنہاں ہیپلو گروپس دا مطالعہ کيتا جاندا اے اوہ نيں Y-کروموسومز (Y-DNA) ہیپلو گروپس تے مائٹو کونڈریل DNA (mtDNA) ہیپلو گروپس۔ دوناں نو‏ں جینیات‏ی آبادی د‏‏ی وضاحت دے لئی استعمال کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ Y-DNA صرف باپ تو‏ں بیٹے نو‏‏ں منتقل ہُندا اے، جدو‏ں کہ mtDNA صرف ماں تو‏ں بچےآں نو‏‏ں منتقل ہُندا اے ۔

ہیپلو گروپ اتے انسانی ڈی این اے گروپ

[سودھو]

ہر منُکھ(انسان) وچّ جیناں دا ڈی این اے خلیئےآں وچّ ہندا ہے اتے ماں اتے پیؤ دوناں توں ملے ہوئے ڈی این اے دا مرکب ہندا ہے ۔ لیکن منکھ دے دو تھانواں دا ڈی این اے مرکب نہیں ہندا ۔ پہلا ، عورت اتے مرداں دوناں وچّ مائٹوکانڈریا دا ڈی این اے صرف اوہناں دی ماں توں آؤندا ہے ۔ دوجا ، صرف مرداں وچّ اوہناں دے وائے کروموسوم ( Y - کروموسوم ) دا ڈی این اے صرف اوہناں دے پیؤ توں آؤندا ہے ( سطریاں وچّ وائے کروموسوم نہیں ہندا ) । مائٹوکانڈریا اتے وائے کروموسوم دے ڈی این اے وچّ دسیاں ہزاراں سال تکّ کوئی بہت تبدیلی نہیں ہندا اتے پوری انسانی نسل دا مائٹوکانڈریا اتے وائے کروموسوم دے ڈی این اے دی بنیاد اتے ہیپلو گروپاں وچّ اتے ڈی این اے گروپاں وچّ ونڈ کیتی جا سکدی ہے ۔ جیکر دو آدمیاں ( عورت جاں مرد) دا اک ہی ڈی این اے گروپ ہے تاں کیہا جا سکدا ہے دے ایہناں دوناں کیتیاں ماواں ہزاراں سال پہلے زندہ کسے اک ہی تینویں دی اولاد ہن ۔ جیکر کسے دو مرداں دا اک ہی ہیپلو گروپ ہے تاں کیہا جا سکدا ہے دے ایہناں دوناں دے پیؤ ہزاراں سال پہلے زندہ کسے اک ہی پیؤ دی اولاد ہن ۔ سطریاں دا کسے ہیپلو گروپ نال تعلق نہیں ہندا کیونکہ سطریاں وچّ وائے کروموسوم نہیں ہندا ۔

ہیپلو گروپ بننااتے ذاتی اتہاس

[سودھو]
مشرق وسطی وچّ ہیپلو گروپ جے2 دا پھیلاو - آنکڑے دسّ رہے ہن کیتی اس علاقےآں دے کنے فیصدی انسان اس ہیپلو گروپدے میمبر نیں

عامَ طور اتے پیؤ توں پت تکّ وائے کروموسوم دا ڈی این اے بناں کسے وڈے بدلاؤ دے جاندا ہے ۔ لیکن ہزاراں سال وچّ کدے - کدائیں کسے انسان دے اس ڈی این اے وچّ اجیہا بدلاؤ ( جاں میوٹیشن ) ہو جاندا ہے جس توں اس وچّ آسانی توں پہچانے جان والے نشان آ جاندے ہن ۔ اجیہا لگبھگّ ناممکن ہے کہ دو مرداں وچّ اک ورگا میوٹیشن ہو ( جس طرحاں نال ایہہ لگبھگّ ناممکن ہے دے دو بچےآں دے انگوٹھے دے نشان اک جویں ہی ہو جان ) ۔ آؤن والی پیڑیاں وچّ جس وی پُرکھ وچّ ایہہ نشان ہووے گا اسدے بارے وچّ ایہہ کیہا جا سکدا ہے دے اوہ اسی پہلاں میوٹیشن ہوئے پرکھ(انسان) دی اولاد ہے ۔ ایہہ کیہا جا سکدا ہے کہ اس انسان نے اپنا نواں ہیپلو گروپ آر(اولاد نسل گروپ) قایم کر لیا ہے ۔ ایہہ وی ویکھیا جاندا ہے دے کسے میوٹیشن ہوئے انسان دے خاندان وچّ ہزاراں سال بعد کسے اسدی اولاد وچّ اک اتے نواں میوٹیشن ہو جاوے جس توں آپ اسدے اپنے اولاداں نوں سوکھ نال سیانیا جا سکے ( یعنی ہن اس دوجے پرکھ دا وی اپنا نواں ہیپلو گروپ آر قایم ہو گیا ہے ) ۔ ہن اس دوجے پرکھ دے اگے چلکے جو اولاداں ہونگے اوہناں وچّ پہلے پرکھ دے میوٹیشن دے وی نشان ہونگے اتے دوجے پرکھ دے میوٹیشن دے وی ۔ ایہہ وی ویکھیا جا سکدا ہے دے دوجے اولاد نسل گروپ دے میمبر پہلے اولاد نسل گروپ دے ذیلی اولاد ہن ۔ مثال دے طور اتے ہیپلو گروپ آر1اے دے میمبر ہیپلو گروپ آر دے ذیلی اولاد ہاں اتے ہیپلو گروپ آر دے میمبر آپ ہیپلو گروپ پی دی ذیلی اولاداں ہاں ۔

اجیہا منیا جاندا ہے دے منُکھاں(انساناں) دیاں موجودہ نسلاں افریقہ وچّ لگبھگّ اک لکھ سال پہلاں شروع ہوئی اتے ہولی - ہولی دنیا بھر وچّ پھیل گئی ۔ اس پھیلاو وچّ کئی پڑاؤ آئے - پہلا اتلے افریقہ وچّ ، دوجا مشرق وسطی وچّ اتے پھر مختلف شاخاں وچّ مشرق اتے مغرب دے ولّ ۔ جویں - جویں منکھ پھیلے نال - نال ایہہ میوٹیشن دا سلسلہ وی جاری رہا ۔ جنیٹکس اتے تریخ دی ملی - جلی پڑھائی توں ایہہ پتہ لگایا جا رہا ہے کہ کہڑا میوٹیشن (بدلاؤ) کس تھاں اتے کس زمانے وچّ ہویا ۔ اسلئی کسے وی پرکھ دے وائے کروموسوم دا ڈی این اے نوں ویکھکے دسیا جا سکدا ہے دے اسدے آباؤ اجداد افریقہ توں شروع ہوکے کتھے - کتھے اتے کدوں - کدوں بسے ۔ اداہرن لئی جیکر کسے بھارتی شخص دا ہیپلو گروپ جے2 ہے تاں کیہا جا سکدا ہے دے بھارت توں پہلاں اسدے آباؤ اجداد مشرق وسطی اتے ترکی دے علاقے وچّ رہندے سن ، کیونکہ ہیپلو گروپ جے2 آپ ہیپلو گروپ جے دی شاخ ہے جو مشرق وسطی اتے ترکی وچّ پیدا ہوئی ۔ ہیپلو گروپ جے آپ اتے ہیپلو گروپاں دی شاخ ہے جو ہیپلو گروپ ایف توں پیدا ہوئیاں ہن ۔ ہیپلو گروپ ایف دے بارے وچّ اندازہ ہے دے ایہہ بھارت وچّ شروع ہویا ، لیکن اسدے اجداد پچھے چلکے افریقہ توں آئے سن ۔ اس عمل توں ہیپلو گروپ جے2 والے اس بھارتی شخص دے آباؤ اجداد دا اتہاس ساہمنے آؤندا ہے - کہ اک لکھ سال پہلاں اوہ افریقہ وچّ شروع ہوئے ، پھر بھارت آئے ، پھر انھاننے مغرب دا رخ کیتا اتے ترکی دے کول جا کر بس گئے اتے پھر بھارت پرط آئے ۔ ویکھیا گیا ہے کہ ترکی اتے ایران وچّ اج وی ہیپلو گروپ جے2 دے بہت انسان نیں۔ تاں ایہہ داعوی دے نال کیہا جا سکدا ہے دے قریب 20،000 سال پہلاں اس بھارتی انسان اتے اس سارے ترک ، ایرانی اتے عرب مرداں دے پیؤ اک ہی سن ۔

ٹھیک اسے طرحاں mtDNA haplogroup دا وی رکھ ہندا ہے اتے کسے وی پرکھ جاں تینویں نوں اوہناں دا مائٹوکانڈریا دا ڈی این اے جانچکے دسیا جا سکدا ہے دے اوہناں دی جدی مانواں کیہڑے ویلےآں وچّ کیہڑے مختلف تھانواں اتے وسیاں ہوئیاں سن ۔


ہور بولیاں وچّ

[سودھو]

انگریزی وچّ نسل گروہ نوں ہیپلوگروپ ( haplogroup ) , پترنسل گروہ نوں وائے کروموسوم ہیپلوگرپ ( Y - chromosome haplogroup ) اتے ماترنسل گروہ(ماں نسل گروہ) نوں ایم ٹی ڈی این اے ہیپلوگرپ ( mtDNA haplogroup ) کہندے ہن ۔

مذید پڑھیے

[سودھو]

A

ہیپلو گروپ A (mtDNA)[۲]

B

ہیپلو گروپ B (mtDNA)[۳]

C

ہیپلو گروپ C (mtDNA)[۴]

ہیپلو گروپ CZ (mtDNA)[۵]

D

ہیپلو گروپ D (mtDNA)[۶]

E

ہیپلو گروپ E (mtDNA)[۷]

F

ہیپلو گروپ F (mtDNA)[۸]

G

ہیپلو گروپ G (mtDNA)[۹]

H

ہیپلو گروپ H (mtDNA)[۱۰]

ہیپلو گروپ H5 (mtDNA)

ہیپلو گروپ H10e (mtDNA)

ہیپلو گروپ HV (mtDNA)

I

ہیپلو گروپ I (mtDNA)[۱۱]

ہیپلو گروپ IWX (mtDNA)

J

ہیپلو گروپ J (mtDNA)[۱۲]

ہیپلو گروپ JT (mtDNA)


K

ہیپلو گروپ K (mtDNA)[۱۳]

ہیپلو گروپ K1a1b1a (mtDNA)

L

ہیپلو گروپ L (mtDNA)[۱۴]

ہیپلو گروپ L0 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L1 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L2 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L3 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L4 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L4a (mtDNA)

ہیپلو گروپ L4b (mtDNA)

ہیپلو گروپ L5 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L6 (mtDNA)

M

ہیپلو گروپ M (mtDNA)[۱۵]

ہیپلو گروپ M8 (mtDNA)


ہیپلو گروپ M30 (mtDNA)

N

ہیپلو گروپ N (mtDNA)[۱۶]

ہیپلو گروپ N1a (mtDNA)

O

ہیپلو گروپ O (mtDNA)[۱۷]

P

ہیپلو گروپ P (mtDNA)[۱۸]

Q

ہیپلو گروپ Q (mtDNA)[۱۹]

R

ہیپلو گروپ R (mtDNA)[۲۰]

ہیپلو گروپ R0 (mtDNA)

S

ہیپلو گروپ S (mtDNA)[۲۱]

T

ہیپلو گروپ T (mtDNA)[۲۲]

U

ہیپلو گروپ U (mtDNA)[۲۳]

V

ہیپلو گروپ V (mtDNA)[۲۴]

W

ہیپلو گروپ W (mtDNA)[۲۵]

X

ہیپلو گروپ X (mtDNA)[۲۶]

Y

ہیپلو گروپ Y (mtDNA)[۲۷]

Z

ہیپلو گروپ Z (mtDNA)[۲۸]


ایہناں نوں وی ویکھو

[سودھو]
  1. "میوٹیشن" 
  2. "Haplogroup_A" 
  3. "Haplogroup_B" 
  4. "Haplogroup_C" 
  5. "Haplogroup_CZ" 
  6. "Haplogroup_D" 
  7. "Haplogroup_E" 
  8. "Haplogroup_F" 
  9. "Haplogroup_G" 
  10. "Haplogroup_H" 
  11. "Haplogroup_I" 
  12. "Haplogroup_J" 
  13. "Haplogroup_K" 
  14. "Macro-haplogroup_L" 
  15. "Haplogroup_M" 
  16. "Haplogroup_N" 
  17. "Haplogroup_O" 
  18. "Haplogroup_P" 
  19. "Haplogroup_Q" 
  20. "Haplogroup_R" 
  21. "Haplogroup_S" 
  22. "Haplogroup_T" 
  23. "Haplogroup_U" 
  24. "Haplogroup_V" 
  25. "Haplogroup_W" 
  26. "Haplogroup_X" 
  27. "Haplogroup_Y" 
  28. "Haplogroup_Z"