خسرو ملک غزنوی
خسرو ملک غزنوی | |
---|---|
تاریخ پیدائش | 12ویں صدی
|
وفات | سنہ 1191 (89–90 سال) |
شہریت | غزنوی سلطنت |
والد | خسرو شاہ غزنوی |
خاندان | سلطنت غزنویہ |
ترمیم |
خسرو ملک غزنوی ابن خسرو شاہ غزنوی (وفات: 1186ء) سلطنت غزنویہ دا اٹھارہواں تے آخری حکمران سی جس نے 1160ء توں 1186ء تک حکومت کیتی۔ خسرو نے لاہور نوں اپنا دارالسلطنت بنایا تے عدل و اِنصاف توں حکومت کیتی۔ حکومت نوں بہت طاقتور تے پائیدار بنایا۔ ابراہیم غزنوی تے سلطان بہرام شاہ غزنوی دے فتح کیتے ہوئے ایداں دے ہندوستانی علاقے جو سلطنت غزنویہ دے اِقتدار توں نکل چکے سن، دوبارہ اپنے مملکت وچ شامل کیتے۔
عہد حکومت
[سودھو]1161ء/1162ء وچ غز ترکاں نے غزنی اُتے لشکرکشی دی جس توں خسرو ملک اپنے والد دی طرح لاہور وچ اقامت اختیار کرنے اُتے مجبور ہويا۔ قیام لاہور دے دوران اوہ شمالی ہندوستان وچ اپنی حکومت نوں قائم کیتے رکھیا، سوائے شمالی کشمیر دے علاقےآں دے کہ جتھے اُس دی حکومت نئيں سی۔
شہاب الدین غوری دا لاہور اُتے پہلا حملہ
[سودھو]1178ء وچ غوری سلطنت دے حکمران شہاب الدین غوری نے شمالی ہندوستان اُتے لشکرکشی کيتی۔ شہاب الدین غوری نے صرف غزنی اُتے قبضہ کرنے اُتے اِکتفاء نہ کیتا بلکہ اُس نے ہندوستان اُتے حملہ کرکے ایتھے دے غزنوی علاقےآں اُتے قابض ہوجانے دا اِرادہ کیتا۔ اِس ارادے نوں عملی جامہ پہنانے دے لئی اُس نے ہندوستان اُتے حملہ کیتا تے 576ھ مطابق 1181ء وچ افغانستان، پشاور، سندھ تے ملتان نوں فتح کردے ہوئے لاہور دا رُخ کیتا۔ خسرو ملک شہاب الدین غوری دا مقابلہ نہ کرسکیا تے لاہور دے اک قلعہ وچ پناہ گزین ہوئے گیا۔ شہاب الدین غوری نے خسرو ملک دے اک نوعمر لڑکے نوں اک ہاتھی سمیت گرفتار کر ليا تے اپنے نال لیندا ہويا غور چلا گیا۔[۱]
لاہور اُتے دوسرا حملہ
[سودھو]580ھ مطابق 1184ء وچ شہاب الدین غوری نے لاہور اُتے دوسری بار حملہ کیتا۔ خسرو ملک اِس بار وی قلعے وچ پناہ گزيں ہويا۔ شہاب الدین غوری نے لاہور دے اطراف و جوانب توں خوب دولت جمع کرلئی تے سیالکوٹ وچ قلعہ تعمیر کرکے اوتھے دی حکومت اپنے اک امیر دے سپرد کردتی تے خود واپس غور چلا گیا۔
سیالکوٹ دے قلعے دا محاصرہ
[سودھو]شہاب الدین غوری دے لاہور و سیالکوٹ توں واپس ہُندے ہی خسرو ملک نے گکھڑاں نوں اپنے نال ملیا لیا تے اُنہاں دی مدد توں سیالکوٹ دے قلعے دا محاصرہ کے لیا۔ لیکن باوجود محاصرے دے ایہ قلعہ فتح نہ ہوئے سکیا تے خسرو ملک نے محاصرہ اُٹھاندے ہوئے لاہور دی راہ لی۔
لاہور اُتے شہاب الدین غوری دا تیسرا حملہ
[سودھو]شہاب الدین غوری غور وچ سی جدوں اُسنوں خسرو ملک دے قلعہ سیالکوٹ اُتے حملہ آور ہونے دی خبرملی۔ اوہ سخت برہم ہويا تے اُس نے لاہور نوں فتح کرنے دا مصمم اِرادہ کر ليا۔ اِس بار شہاب الدین غوری نے اک خاص شاطرانہ چال چلی کہ خسرو ملک نال دشمنی دی بجائے ظاہری طور اُتے دوستی دا اِظہار کیتا۔ شہاب الدین غوری دی چال ایہ سی کہ اُس نے خسرو ملک دے بیٹے ملک شاہ نوں 582ھ مطابق 1186ء وچ آزاد کر دتا تے اُسنوں اپنے چند امرا تے تمام شاہی اعزازات دے ہمراہ باپ نال ملن دے لئی لاہور دی طرف روانہ کیتا۔ شہاب الدین غوری نے اپنے امرا توں خاص طور اُتے ایہ تاکید دی سی کہ اوہ ملک شاہ نوں راستے بھر شراب پلاندے رہیاں تے نشے وچ اِس قدر دُھت رکھن کہ راستہ طے کرنے وچ معمول توں زیادہ وقت لگے۔ خسرو ملک اپنے بیٹے دی آزادی دی خبر سن کر خوش ہويا تے دشمن توں بے خوف و خطر ہوکے شہاب الدین غوری دی دوستی اُتے رضامند ہوئے گیا۔ شہاب الدین غوری دے امرا اپنے بادشاہ دی ہدایت دے مطابق کم رفتاری توں سفر طے کر رہے سن تے اِس توں پہلے کہ اوہ ملک شاہ نوں لے کے لاہور پہنچدے، شہاب الدین غوری دوسرے راستے توں وڈی سرعت دے نال بائیس ہزار سواراں دے ہمراہ اک ہی شب وچ لاہور آپہنچیا۔ رات دے وقت ہی اوہ دریائے راوی دے کنارے خیمہ زَن ہوئے گیا۔ دوسرے دِن جدوں خسرو ملک نوں خبر ہوئی تاں اُس نے دیکھیا کہ کہ دریائے راوی دا کنارہ دشمناں دی قیام گاہ بن چکيا اے تاں اُس نے اِس عالم وچ مجبوراً مقابلے دے بغیر ہی شہاب الدین غوری توں اَمان طلب کرلئی تے لاہور اُتے شہاب الدین غوری دا قبضہ بغیر کِسے جنگ و جدل دے ہوئے گیا۔ خسرو ملک نے 1186ء وچ لاہور تے شمالی ہندوستان نوں شہاب الدین غوری دے سپرد کر دتا تے اِس طرح سلطنت غزنویہ دا اِختتام ہوئے گیا۔[۲]
وفات
[سودھو]خسرو ملک نے 26 سال حکومت کرنے دے بعد 1186ء وچ لاہور وچ وفات پائی۔
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ابوالقاسم فرشتہ: تریخ فرشتہ، صفحہ 132۔
- ↑ ابوالقاسم فرشتہ: تریخ فرشتہ، صفحہ 132/133۔