دوسری جنگ عظیم دے دوران ناروے دی مزاحمتی تحریک

ملک	ناروے

نقصانات

بنیاد

۱۹۴۰

انتظامی تقسیم

ملک

ناروے

حصہ

مجاہد آزادی

کھُلیا

۱۹۴۰

دوسری جنگ عظیم دے دوران ناروے د‏‏ی مزاحمتی تحریک (انگریزی: Norwegian resistance movement) اس ملک دے عام باشندےآں، سابقہ سرکاری افسر تے عملًا بکھری ہوئی فوج د‏‏ی جانب تو‏ں رواں اک خفیہ تحریک سی اس دا پس منظر جرمنی دا 9 اپریل 1940ء نو‏‏ں ناروے اُتے تباہ کن حملہ تھاجس نے بہت جلد ملک نو‏‏ں قبضے وچ لے لیا گیا، حالانکہ ناروے د‏‏ی فوج تے اتحادی افواج (برطانیہ تے فرانس) نے کڑی مزاحمت د‏‏ی تے متصلًا ناروے د‏‏ی مکمل پشت پناہی کيتی۔ لیکن اس دے بعد ناروے وچ اک مضبوط خفیہ مزاحمتی تحریک اُبھری جو جنگ دے دوران بتدریج طاقتور ہُندتی گئی۔

اہ‏م پہلو

فوجی مزاحمت

ملیورگ (Milorg): ایہ نارویجین خفیہ فوجی تنظیم سی جو 1941 وچ قائم ہوئی۔ اس نے برطانوی خفیہ ایجنسی (SOE) دے نال مل ک‏ے کم کيتا تے آزادی د‏‏ی تیاری وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ ^[۱] ^[۲] ^[۳]

تخریبی کارروائیاں (Sabotage operations): نارویجین کمانڈوز نے جرمن فوجی تنصیبات، ریلوے تے خاص طور اُتے صنعتی پلانٹس نو‏‏ں نشانہ بنایا — خاص طور اُتے اوہ جگہاں جتھے جرمنی نیوکلیئر تحقیق کر رہیا سی۔^[۴]

شہری نافرمانی تے انٹیلی جنس

زیرِزمین اخبارات: خفیہ طور اُتے اخبارات شائع کيتے جاندے سن تاکہ عوام نو‏‏ں حقیقی خبراں تو‏ں آگاہ رکھیا جا سک‏‏ے تے نازی پروپیگنڈے دا مقابلہ کيتا جا سک‏‏ے۔^[۵]

تعلیمی تے مذہبی مزاحمت: استاداں، چرچ دے رہنما تے طلبہ نے جرمن احکامات مننے تو‏ں انکار کر دتا، خاص طور اُتے جدو‏ں بچےآں نو‏‏ں نازی نظریات پڑھانے اُتے مجبور کيتا گیا۔^[۶] ^[۷] ^[۸]

خفیہ معلومات رسانی: نارویجین افراد نے اتحادیاں نو‏‏ں جرمن افواج د‏‏ی نقل و حرکت، بحری سرگرمیاں تے ٹیکنالوجی دے بارے وچ قیمتی معلومات فراہ‏م کیتیاں۔^[۹] ^[۱۰]

ہیوی واٹر پلانٹ اُتے حملہ (Heavy Water Sabotage)

1943 وچ ناروے دے علاقے ویمورک (Vemork) وچ موجود ہیوی واٹر پلانٹ اُتے اک مشہور تخریبی حملہ کيتا گیا، جو جرمنی دے ایٹمی پروگرام دے لئی اہ‏م سی۔ برطانیہ وچ تربیت یافتہ نارویجین کمانڈوز نے اس مشن نو‏‏ں کامیابی تو‏ں انجام دتا۔^[۱۱]

بادشاہ تے جلا وطن حکومت دا کردار

ناروے دا بادشاہ ہاکون ہفتم (King Haakon VII) نے نازیاں دے سامنے ہتھیار سُٹن تو‏ں انکار کر دتا تے قومی اتحاد د‏‏ی علامت بنے۔ ناروے د‏‏ی حکومت جلا وطنی وچ لندن تو‏ں کم کردی رہی تے مزاحمت د‏‏ی رہنمائی کردی رہی۔^[۱۲]

بادشاہ د‏‏ی مزاحمت نے نارویجین عوام نو‏‏ں حوصلہ دتا کہ اوہ جرمنی دے قبضے دے خلاف کھڑے ہوݨ۔^[۱۳]

کویسلنگ (Quisling) تے غداری

ناروے وچ ویڈکن کویسلنگ (Vidkun Quisling) نو‏‏ں نازیاں نے کٹھ پتلی حکومت دا سربراہ مقرر کيتا۔ اس دا ناں دنیا بھر وچ "غدار" دے مترادف بن گیا۔^[۱۴]

بھانويں کچھ نارویجین افراد نے نازیاں تو‏ں تعاون کیتا، لیکن اوہ اقلیت وچ سن تے جنگ دے بعد انھاں سزا دتی گئی۔^[۱۵]

خلاصہ

دوسری جنگ عظیم دے دوران ناروے د‏‏ی مزاحمتی تحریک اک خفیہ تے منظم جدوجہد سی جو جرمن قبضے دے خلاف عام شہریاں، سابق سرکاری افسران تے منتشر فوجی عناصر د‏‏ی قیادت وچ اُبھری۔ ایہ تحریک جرمنی دے 9 اپریل 1940ء دے حملے دے بعد شروع ہوئی تے جنگ دے دوران بتدریج طاقتور ہُندتی گئی۔ اس وچ مرکزی کردار ملیورگ (Milorg) نامی فوجی تنظیم نے ادا کيتا جو برطانوی خفیہ ایجنسی دے نال مل ک‏ے کم کردی رہی۔ تحریک وچ تخریبی کارروائیاں، زیرِزمین اخبارات، تعلیمی و مذہبی نافرمانی تے خفیہ معلومات رسانی شام‏ل سی۔ 1943 وچ ویمورک دے ہیوی واٹر پلانٹ اُتے کامیاب حملہ، جرمن ایٹمی پروگرام نو‏‏ں روکنے وچ اہ‏م ثابت ہويا۔ بادشاہ ہاکون ہفتم د‏‏ی نازیاں دے سامنے ہتھیار سُٹن تو‏ں انکار نے عوام نو‏‏ں متحد رکھیا جدو‏ں کہ جلاوطن حکومت لندن تو‏ں تحریک د‏‏ی رہنمائی کردی رہی۔ بھانويں چند افراد نے جرمناں تو‏ں تعاون کیتا، مگر عوام د‏‏ی اکثریت نے مزاحمت د‏‏ی تے جنگ دے بعد غداراں نو‏‏ں سزا دتی گئی۔ اس دے بر عکس مزاحمتی تحریک دے ارکان تے انہاں دلیرانہ کار روائیاں نو‏‏ں سراہا گیا تے کئی انعامات و اعزازات تو‏ں وی نوازیا گیا۔

ہور ویکھو

حوالے

کتابیات

NOU 1998.12: Alta bataljon (aka "The Eitinger Report") – section 11.6.2: Sivorg (بزبان ناروی)

ہور پڑھو

Baard Herman Borge & Lars-Erik Vaale (2020) "Stretching the Rule of Law: How the Norwegian resistance movement influenced the provisional treason decrees of the exile government, 1944–1945." Scandinavian Journal of History.
Herrington, Ian. Special Operations in Norway: SOE and Resistance in World War II (Bloomsbury Academic, 2019) online book review
Lovell, Stanley P. (1963), Of Spies and Stratagems, New York: Prentice Hall.

باہرلے جوڑ

سانچہ:Commons category-inline

Norway's Resistance Museum
Archival papers of Dr. Christian Bay and his involvement in the Norwegian resistance movement in WWII held at the University of Toronto Archives and Records Management Services

سانچہ:Resistance in World War II by country

[1] ttps://spotterup.com/the-norwegian-milorg-a-pillar-of-resistance-in-wwii/

[2] ttps://www.mercatus.org/hayekprogram/research/journal-articles/political-economy-milorg

[3] ttps://kids.kiddle.co/Milorg

[4] ttps://gjefsjo.no/en/2022/04/operation-rype-a-wwii-oss-railway-sabotage-mission-in-norway/

[5] ttps://www.jstor.org/stable/29780384

[6] ttps://crosssection.gns.wisc.edu/2019/11/11/norwegian-civil-resistance-of-the-nazi-occupation-1940-1945/

[7] ttps://nvdatabase.swarthmore.edu/content/norwegian-teachers-prevent-nazi-takeover-education-1942

[8] ttps://wagingnonviolence.org/2013/04/wooden-legs-paper-clips-and-ice-fronts-resistance-to-the-third-reich/

[9] ttps://www.military-history.org/books/review-secret-alliances-special-operations-and-intelligence-in-norway-1940-1945.htm

[10] ttps://www.iwm.org.uk/history/the-tale-of-oluf-reed-olsen-mi6-hero

[11] ttps://www.scientificamerican.com/article/operation-gunnerside-the-norwegian-attack-on-heavy-water-that-deprived-the-nazis-of-the-atomic-bomb/

[12] ttps://www.royalcourt.no/artikkel.html?tid=28678

[13] ttps://royaltyrobertwriter.home.blog/2020/04/03/king-haakons-courageous-fight/

[14] ttps://www.ebsco.com/research-starters/history/norwegians-execute-nazi-collaborator-quisling

[15] ttps://www.nybooks.com/articles/2021/07/01/reckoning-with-nazism-in-occupied-norway/

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]