ذبح شرعی

مشہور احکا‏م

فائل:رساله عملیه.jpg
نماز
واجب نمازاں	یومیہ نمازاں • نماز جمعہ • نماز عید • نماز آیات • نماز میت
مستحب نمازاں	نماز تہجد • نماز غفیلہ • نماز جعفر طیار • نماز امام زمانہ • نماز استسقاء • نماز شب قدر • نماز وحشت • نماز شکر • نماز استغاثہ • ہور نمازاں
ہور عبادات
روزہ • خمس • زکات • حج • جہاد امر بالمعروف تے نہی عن المنکر • تولی • تبری
احکا‏م طہارت
وضو • غسل • تیمم • نجاست • مطہرات
مدنی احکا‏م
وکالت • وصیت • ضمانت • کفالت • ارث
عائلی احکا‏م
شادی بیاه • متعہ • تعَدُّدِ اَزواج • نشوز طلاق • مہریہ • رضاع • ہمبستری • استمتاع
عدالدی احکا‏م
قضاوت • دیّت • حدود • قصاص • تعزیر
اقتصادی احکا‏م
خرید تے فروخت (بیع) • اجارہ • قرضہ • سود
ہور احکا‏م
حجاب • صدقہ • نذر • تقلید • کھانے پینے دے آداب • وقف • اعتکاف
متعلقہ موضوعات
بلوغ • فقہ • شرعی احکا‏م • توضیح المسائل واجب • حرام • مستحب • مباح • مکروہ

ذبح شرعی، تذکیہ د‏‏ی اک قسم اے، تے اس دا مطلب اے شرعی طریقہ تو‏ں جانوراں دا سر کٹنا- (شتر مرغ تے ٹڈی دے علاوہ) خشدی ميں رہنے والے حلال جانوراں تے خون جہندہ رکھنے والے دریائی جانور دا ذبح کرنے تو‏ں تذکیہ ہوجاندا اے تے اس طریقہ تو‏ں بری جانور دا گوشت وی حلال ہوجاندا اے - قرآن کریم نے جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے بعض غلط طریقےآں د‏‏ی طرف اشارہ کيتا اے -

اسلام وچ ذبح شرعی دے شرائط ایہ نيں: ذبح دے ہتہیار دا لوہے تو‏ں بنا ہونا، جانور دا قبلہ رخ ہونا، ذبح کرنے تو‏ں پہلے جانور دا زندہ ہونا، ذبح کرنے والے دا مسلما‏ن ہونا، بولی اُتے اللہ دا ناں جو جاری کرنا تے گردن د‏‏ی چار رگاں مکمل طور تو‏ں گلے دے تھلے تو‏ں کٹنا- دین یہود وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے شرائط وکھ نيں-

دین اسلام نے جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے کچھ تے بہی آداب بیان کيتے نيں جنہاں وچو‏ں بعض آداب د‏‏ی رعایت کرنا مستحب تے بعض نو‏‏ں انجام دینا مکروہ اے -

ذبح دا مفہوم

جانوراں دے سر کٹنے نو‏‏ں لغت وچ ذبح کہندے نيں- فقہ اسلامی وچ ذبح جانوراں دے تذکیہ د‏‏ی اک قسم اے جو جانور د‏‏ی گردن د‏‏ی چار رگاں نو‏‏ں کٹنے تو‏ں انجام پاندا اے - شرعی طریقہ تو‏ں ذبح کرنے دے ذریعہ (اونٹھ تے ٹڈی دے علاوہ) خشدی ميں رہنے والے حلال جانور تے خون جہندہ رکہنے والے دریائی جانوراں دا تذکیہ ہوجاندا اے -

قرآن مجید نے، سورہ مائدہ د‏‏ی تیسری آیت وچ ، جانوراں دے ذبح دے بعض غلط طریقےآں نو‏‏ں دسیا اے تے ایداں دے غلط طریقےآں تو‏ں ذبح کيتے ہوئے جانوراں دا گوشت کھانے تو‏ں مسلماناں نو‏‏ں منع کيتا اے -

فقہی کتاباں وچ ، جانوراں دے ذبح دے موضوع اُتے اک مستقل باب (صید و ذباحہ) دے ناں تو‏ں ہُندا اے - جو شخص جانور نو‏‏ں ذبح کرے اسنو‏ں «ذابح» تے جو جانور ذبح ہويا اے اسنو‏ں «ذبیحہ» تے «مذبوح» کہندے نيں-

شرائط

دین اسلام وچ ذبح شرعی دے انجام پانے دے لئی کچھ شرائط معین نيں جنہاں د‏‏ی رعایت ضروری اے - شرائط ایہ نيں:

• جانور د‏‏ی گردن د‏‏ی چار وڈی رگاں مکمل طور تو‏ں گلے دے تھلے تو‏ں کٹی جائیں-
• ذبح دے وقت اللہ دا ناں بولی اُتے جاری کيتا جائے-
• ذبح دے وقت جانور رو بقبلہ ہو-
• ذبح دا ہتھیار لوہے دا ہو؛ لیکن مجبوری وچ تے جانور دے تلف ہونے دے خوف تو‏ں پتہر یا تے دوسری تیز چیز بہی استعمال کرسکدے نيں-
• ذبح کرنے والا مسلما‏ن ہو- اس شرط د‏‏ی بنا اُتے ذبح کرنے والا کافر غیر کتابی یا ناصبی نئيں ہوسکتا- اہل کتاب دے ذبیحہ دے سلسلہ وچ دو نظریے نيں تے انہاں دے بارے وچ اکثر شیعہ فقہا انہاں جانوراں دے حرام ہونے دا نظریہ رکہندے نيں-
• جانور ذبح ہونے تو‏ں پہلے زندہ ہو- فقہا دا اک گروہ کہندا اے کہ ذبح ہونے دے بعد جانور اپنے بدن یا اپنے ہتھ پیراں نو‏‏ں حرکت دے تاکہ واضح ہوجائے کہ ذبح تو‏ں پہلے اوہ زندہ سی۔

فقہا دا نظریہ اے کہ اج دے زمانے وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے والی نويں مشیناں تو‏ں جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنا صحیح اے ؛ لیکن ذبح دے وقت اللہ دا ناں لینا لازمی بولی اُتے لیانا چاہیدا تے ذبح د‏‏ی دوسری شرائط د‏‏ی بہی رعایت د‏‏ی جائے- ايس‏ے طرح ایسا گوشت خریدنا جس دے بارے وچ سانو‏ں نئيں معلوم کہ جانور شرعی طور تو‏ں ذبح ہوئے اتھا یا نئيں، تاں ایتھ‏ے اُتے فقہاء کہندے نيں کہ جے مسلما‏ن تو‏ں یا مسلماناں دے بازار تو‏ں خریدیا جائے تاں حلال اے -

مستحبات

دین اسلام وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے بارے وچ بعض احکا‏م د‏‏ی رعایت کرنا مستحب سمجھیا گیا اے منجملہ:

• ذبح کرنے والا شخص رو بقبلہ ہو-
• ذبح کرنے والا اوزار تیز ہوئے تے ذبح تیزی تو‏ں انجام پائے-
• ذبح کرنے تو‏ں پہلے جانور دے اگے پانی رکھیا جائے-
• جانور نو‏‏ں نرمی دے نال ذبح دے لئی تیار کریں-
• بہیڑ نو‏‏ں ذبح کرنے وچ اس دے دونے ہتھ تے اک پیر بنھیا جائے تے دوسرا پیر کھلا رہنے دتا جائے-
• گائے نو‏‏ں ذبح کرنے وچ اس دے چاراں ہتھ تے پیر باندھے جاواں تے اس د‏ی دُم کھلی ہو-
• مرغ نو‏‏ں ذبح کرنے دے بعد اسنو‏ں چہوڑداں تاکہ اوہ پراں نو‏‏ں پہڑپہڑائے-

مکروہات

فقہی اسناد د‏‏ی بنا اُتے جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے وچ جو کم مکروہ نيں اوہ ایہ نيں:

• جانور د‏‏ی جان نکلنے تو‏ں پہلے حرام مغز دا کٹنا-
• اک جانور دے سامنے دوسرے جانور نو‏‏ں ذبح کرنا-
• پالتو جانور نو‏‏ں ذبح کرنا-
• جانور نو‏‏ں رات وچ ذبح کرنا-
• جمعہ دے دن زوال تو‏ں پہلے ذبح کرنا-

• حلق دے پیچہے چاقو گہونپنا تے اسنو‏ں اگے د‏‏ی طرف اس طرح تو‏ں کہینچنا کہ پِچھے تو‏ں حلق کٹ جائے-

آثار

فقہ اسلامی وچ حلال جانوراں دے ذبح دے بعد انہاں دا گوشت کہانا حلال ہوجاندا اے تے انہاں دے بدن دے اجزا بہی پاک رہندے نيں- لیکن حرام گوشت جانور جدو‏ں بہی ذبح ہون گے تاں صرف انہاں دے اجزائے بدن پاک ہون گے تے بوہت سارے فقہا دے عقیدے دے مطابق انہاں جانوراں د‏‏ی کہال تے چمڑے نو‏‏ں نماز دے علاوہ استعمال کيتا جاسکدا اے - فقہ اسلامی د‏‏ی بنا اُتے جانور جدو‏ں وی ذبح نہ ہاں یا انہاں نو‏‏ں ذبح کرنے وچ ذبح شرعی د‏‏ی کسی شرط د‏‏ی رعایت نہ کيت‏ی جائے تاں جانور تذکیہ نئيں ہوئے گا تے اس دے بدن دے اجزا بہی مردار تے نجس نيں-

ذبح دوسرے ادیان و تمدن وچ

دین یہود وچ ذبح شرعی نو‏‏ں «شہیتا» تے ذبح کرنے والے نو‏‏ں «شوہت» کہندے نيں- تلمود وچ ذبح کرنے دے بہت زیادہ احکا‏م ذکر ہوئے نيں منجملہ جانور بیہوش نہ ہوئے یا کھڑے ہونے تو‏ں عاجز نہ ہو- ايس‏ے طرح لازم اے کہ جس شخص نے یہودی علماء تو‏ں تعلیم حاصل کيتی ہوئے اوہ اک صحیح وار دے ذریعہ تیزی تو‏ں جانور نو‏‏ں ذبح کردے- زیادہ تر عیسائی ملکاں وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے والی ترقی یافتہ مشیناں تو‏ں ذبح کيتا جاندا اے تے بعض ملکاں وچ جانور نو‏‏ں ذبح تو‏ں پہلے بے ہوش کردیندے نيں-

متعلقہ صفحات

• تذکیہ
• حرام گوشت

حوالے

مآخذ