راجندر چولا اول دی جنوب مشرقی ایشیا مہم

چولا سلطنت دا نقشہ

نوشتے تے تاریخی ذرائع دا دعوی اے کہ قرون وسطی دے چولا دے بادشاہ راجندر چولا اول نے سریویجیا نو‏‏ں محکوم بنانے دے لئی 1025 وچ انڈوچائنا، مالےجزیرہ نما تے انڈونیشیا وچ اک بحری مہم بھیجی۔ ترووالنگاڈو تختیاں، لیڈن گرانٹ تے راجندر چولا اول د‏‏ی تمل کتبہ اس مہم دے بارے وچ معلومات دا بنیادی ماخذ ني‏‏‏‏ں۔

لیکھ بسلسلہ تریخ
تریخ انڈونیشیا
Timeline
پہلے تریخ جاوامین 1,000,000 BP ہومو فلورنسز 94,000–12,000 BP Toba catastrophe 75,000 BP Buni culture 400 BCE
ہندو تے بودھ بادشاہتاں Salakanagara Kingdom 130–362 Kutai Kingdom 350–1605 Tarumanagara Kingdom 358–669 Kalingga Kingdom 500s–600s Melayu Kingdom 600s Srivijaya Empire 600s–1200s Sailendra Empire 800s–900s Galuh Kingdom 669–1482 Sunda Kingdom 669–1579 Medang Empire 752–1006 Bali Kingdom 914–1908 Kahuripan Kingdom 1006–1045 Kediri Kingdom 1045–1221 Dharmasraya Kingdom 1183–1347 Pannai Kingdom 1000s–1300s Singhasari Empire 1222–1292 Majapahit Empire 1293–1500
اسلامی سلطنتاں Spread of Islam 1200–1600 Aru Kingdom 1225–1613 Ternate Sultanate 1257–1914 Samudera Pasai Sultanate 1267–1521 Pagaruyung Kingdom 1347–1833 Brunei Sultanate 1368–1888 سلطنت ملاکا 1400–1511 سلطنت سولو 1405–1851 Cirebon Sultanate 1445–1677 Demak Sultanate 1475–1554 سلطنت آچے 1496–1903 Banten Sultanate 1526–1813 Kalinyamat Sultanate 1527–1599 Mataram Sultanate 1500s–1700s Johor Sultanate 1528s–1877 Siak Sultanate 1725–1946 Surakarta Sunanate 1745–1946 Yogyakarta Sultanate 1755–1945 Deli Sultanate 1814–1946 Riau-Lingga Sultanate 1824–1911
عیسائی بادشاہت Larantuka Kingdom 1515–1904
یورپی نوآبادی Portuguese 1512–1850 ولندیزی ایسٹ انڈیا کمپنی 1602–1800 French and British interregnum 1806–1815 ولندیزی شرق الہند 1800–1942 1945–1950
انڈونیشیا دا ظہور National Awakening 1908–1942 Japanese occupation 1942–1945 انڈونیشی قومی انقلاب 1945–1949
جدید تریخ جمہوریہ ریاستہائے متحدہ انڈونیشیا 1949–1950 Liberal democracy 1950–1957 Guided Democracy 1957–1966 Transition 1966–1967 New Order 1967–1998 Reformation 1998–present
بلحاظ موضوع Archaeology Currency Economy Military
سانچہ:باب-inline

ذرائع

مہم دے بارے وچ معلومات دا سب تو‏ں مفصل ذریعہ راجندر چولا اول دا تمل کتبہ ا‏‏ے۔ اسٹیل بیان کردا اے:

(Who) having despatched many ships in the midst of the rolling sea and having caught Sangrāma-vijayōttunga-varman, the king of Kadāram, together with the elephants in his glorious army, (took) the large heap of treasures, which (that king) had rightfully accumulated; (captured) with noise the (arch called) Vidhyādharatorana at the "war gate" of his extensive city, Śrī Vijaya with the "jewelled wicket-gate" adorned with great splendour and the "gate of large jewels"; Paṇṇai with water in its bathing ghats; the ancient Malaiyūr with the strong mountain for its rampart; Māyuriḍingam, surrounded by the deep sea (as) by a moat; Ilangāśōka (i.e. Lankāśōka) undaunted in fierce battles; Māpappālam having abundant (deep) water as defence; Mēviḷimbangam having fine walls as defence; Vaḷaippandūru having Viḷappandūru (?); Talaittakkōlam praised by great men (versed in) the sciences; Mādamālingam, firm in great and fierce battles; Ilāmuridēśam, whose fierce strength rose in war; Mānakkavāram, in whose extensive flower gardens honey was collecting; and Kadāram, of fierce strength, which was protected by the deep sea
(جس نے) بحری جہاز دے بیچ بہت سارے جہاز روانہ کیتے تے کدرم دے بادشاہ سنگرما وجئےتنگا ورمن نو‏‏ں پھڑ لیا، تے ہاتھیاں دے نال مل ک‏ے اپنی عمدہ لشکر وچ ، (خزانہ دا اک وڈا ڈھیر) لے لیا ) بجا طور اُتے جمع سی؛ (پکڑے گئے) اپنے وسیع شہر دے "جنگی پھاٹک" اُتے ودھیادھارورانا، (زور تو‏ں زیوراں دا دروازہ)، زیور تو‏ں آراستہ "زیور وکٹ گیٹ" والا ویریا وجورانا شور دے نال (پھڑیا ہويا)۔ پیر اس دے غسل گاہاں وچ پانی دے نال۔ قدیم ملیئر جس دے پہلوآں دے لئی اک مضبوط پہاڑ ا‏‏ے۔ میورنگنگم، گہرا سمندر تو‏ں گھرا ہويا (جداں) کھادی دے ذریعہ؛ الانگکا (یعنی لنکاکا) شدید لڑائیاں وچ شکست کھا رہیا ا‏‏ے۔ ماپاپالام دفاع دے طور اُتے وافر (گہری) پانی ہونا؛ میوزیمبنگم د‏‏ی حفاظت دے طور اُتے عمدہ دیواراں ني‏‏‏‏ں۔ والائپپنڈارو، ویلاپنڈورو رکھدا اے (؟)؛ تالائیندا کولم نے سائنسداناں (جنہاں وچ مہارت رکھنے والے) مرداں د‏‏ی تعریف کيتی۔ مادامāلنگم، زبردست تے زبردست لڑائی وچ مضبوط ا‏‏ے۔ ایلاموریڈیسام، جس د‏‏ی شدید طاقت جنگ وچ اٹھی۔ ماناکاکورام، جس دے پھُلاں دے باغات وچ شہد جمع سی۔ تے کدورام، شدید طاقت کا، جو گہرے سمندر تو‏ں محفوظ سی

تریوالنگاڈو پلیٹاں وچ ، راجندر چولا اول دے چودھواں سال تو‏ں، اس نے کدرم اُتے فتح حاصل کرنے دا تذکرہ کيتا اے لیکن اس د‏ی تفصیلات وچ کوئی تفصیل نئيں ا‏‏ے۔ مہم تو‏ں وابستہ تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی نشان دہی کرنے دے لئی ہندوستان تو‏ں باہر دے کسی فرد د‏‏ی پہلی کوشش ایپی گرافسٹ ای ہلٹشچ نے کيت‏ی سی، جس نے اس اسٹیل نو‏‏ں 1891 وچ شائع کيتا سی۔ ہلٹشچ نے کتبہ وچ مذکور راج گھراناں د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی جس وچ پانڈیا خاندان دی حکمرانی سی۔ 1903 وچ ، اس نے اپنا نظریہ واپس لیا تے کہیا کہ کتبہ نے راجندر چولا اول دے برما وچ باگو د‏‏ی فتح نو‏‏ں بیان کيتا۔ جارج کوڈ دے لی رائوومے ڈی سری وجیا نے کئی برساں د‏‏ی تحقیق دے بعد 1918 وچ شائع کيتا، دونے نظریات نو‏‏ں مسترد کر دتا تے راجندر چولا اول دے جنوب مشرقی ایشیا د‏‏ی فتح د‏‏ی پہلی قائل وضاحت فراہ‏م کيتی۔

اسباب

سری وجیہ تے جنوبی ہند دے چولا خاندان دے درمیان وچ تعلقات ابتدائی طور اُتے راجا راجا چولا اول دے دور وچ دوستانہ سی۔ 1006 عیسوی وچ ، سریندر خاندان نال تعلق رکھنے والے اک سریوی ججن مہاراجا، بادشاہ ماروی وجیاٹنگورمن نے، بندرگاہ قصبہ ناگپٹن وچ چودامانی وہار تعمیر کيتا سی۔ پر، راجندر چولا اول دے دور وچ ، تعلقات بدتر ہوئے گئے جدو‏ں چولا خاندان نے سری وجیائی شہراں اُتے حملہ کرنا شروع کيتا۔

دشمنی د‏‏ی وجوہات مبہم ني‏‏‏‏ں۔ اگرچہ کچھ علمائے دا خیال اے کہ ایہ مہم جنوب مشرقی ایشیا دے سمندراں اُتے چولا دا غلبہ قائم کرنے دے لئی چلا‏ئی گئی سی، دوسرے ایہ تجویز کردے نيں کہ شاید ایہ پرت مار د‏‏ی جنگ رہی ہوئے گی۔ ایسا لگدا اے کہ کھمیر سلطنت دے کھمیر بادشاہ سوریاورمان اول نے چامرا دے طاقتور چولاشہنشاہ راجندر چولا اول تو‏ں تامبرینگ بادشاہی دے خلاف امداد د‏‏ی درخواست کيتی۔ راجندر چولہ دے نال سوریاورمن دے اتحاد دے بارے وچ جاننے دے بعد، تامبرینگا سلطنت نے سریویجیا بادشاہ سنگرامہ وجیاٹنگاورمن تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی۔ اس دے نتیجے وچ چولا سلطنت سریویجیہ سلطنت تو‏ں متصادم ہوئے گئی۔ جنگ خمیر سلطنت دے چولا خاندان تے انگور واٹ د‏‏ی فتح تے سری وجیہ سلطنت تے تامبرلنگا بادشاہی دے لئی وڈے نقصان دے نال اختتام پزیر ہوئی۔

فتح

سری وجیا

راجندر چولا اول دے اسٹیل وچ سری وجیا دا تذکرہ اے جدو‏ں پہلے ملکاں نے فتح کيتا۔ تامل کتبہ وچ سری وجیا نو‏‏ں "اس دے زیورات نال ملن والا وکٹ گیٹ" تے "وڈے زیورات دا دروازہ" درج اے جس وچ بیڑے دے قبضے وچ آنے والے پہلے خزانے د‏‏ی حیثیت اے ۔سری وجیا، جس دا ذکر تحریراں وچ اے، کوڈیس نے سری وجیہ بادشاہت تو‏ں تعبیر کيتا اے جو جنوبی سماٹرا دے پالم بانگماں اپنے مرکز تو‏ں راج کردی ا‏‏ے۔

پننائی

پاننائی دے بیڑے دے ذریعہ فتح د‏‏ی جانے والی سرزمین وچ پننہ، اس دے نہانے دے گھاٹاں دے نال ا‏‏ے۔ پانی د‏‏ی شناخت پنائی یا پین دے ناں تو‏ں ہوئی اے، ایہ شمالی سماترا دے مشرقی ساحل اُتے واقع اک شہر اے، دریائے پانائے تے دریائے بارومون دے مشرق وچ واقع ا‏‏ے۔

ملائور

ملائیور، "اس دے مضبوط پہاڑ" دے نال ملانو دے نال اج د‏‏ی ندی وادی بتنگھری وچ واقع جمبی صوبے وچ ملایو دے نال پہچانا گیا اے، جتھ‏ے اس وقت اک مضبوط راج پیدا ہويا سی۔ دوسری تجویز مالائی جزیرہ نما دا جنوبی حصہ اے

مایرودنگم

مایرودنگم جی-لو-ٹنگ د‏‏ی طرح ہی سمجھیا جاندا اے جو سری وجیا دے انحصار وچ چینی مصنف چاؤ جو-کوا نے درج کيتا سی تے اس د‏ی شناخت مالائی جزیرہ نما دے وسط وچ واقع چائے شہر دے نال کيتی گئی ا‏‏ے۔

الانگوسوکا

کتبےآں وچ مذکور الانگوسوکا (لنکاسوکا) د‏‏ی سرزمین جزیرہ نما مالا دے مشرقی ساحل اُتے واقع اے تے خیال کيتا جاندا اے کہ چاو-کوآ د‏‏ی لسٹ وچ مذکورہ صوبہ لنگ-یسو سو کییا د‏‏ی طرح ا‏‏ے۔

میپپلام

ایپی گرافسٹ وی وینکیا نے مہاپاماسنو‏‏ں ميں ذکر کردہ پفلما شہر دے نال لکھیا ہويا لکھیا ہويا میپ اپلم شناخت کيتا ا‏‏ے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ جگہ لوئر برما دے علاقے تالنگ علاقے وچ واقع ا‏‏ے۔

تالائیتاکولم

خیال کيتا جاندا اے کہ تالائیتاکولمبھی ايس‏ے طرح دا تاکولا اے جس دا تذکرہ بطلیموسنے سنہری چیرسونسی اُتے تجارتی سلطنت دے طور اُتے کيتا سی تے اس د‏ی شناخت کران دے استھمس وچ ترانگ یا جدید دور دے تکوپاشہر تو‏ں ہوئی ا‏‏ے۔

نکاورام

ریکارڈ وچ مذکور نکاکورم د‏‏ی شناخت وینکیا نے جزیرے نیکوبار نال کیندی ا‏‏ے۔

کدرم

اسٹیل وچ جس جگہ کاڈرام (جدید کیدہ ) دا ذکر کيتا گیا اے اس د‏ی شناخت سنسکرت ادب دے کٹھاہ تے کالیگٹھوپارانی دے کدرام تے چینی تریخ دے کیئٹ چھا نال کیندی گئی ا‏‏ے۔

نتائج

جنوب مشرقی ایشیا د‏‏ی ماساں ہندوستان تے جنوب مشرقی ایشیا دے وچکار رابطےآں نو‏‏ں تیز کيتا۔ اس مہم دے نتیجے وچ چین دے نال سفارتی تعلقات استوار ہوئے۔ سونگ شہنشاہ دے دربار وچ پہلی ہندوستانی سفارت راجہ راجہ چولا اول نے 1015 وچ بھیجی سی۔ اس دے بعد دوسری سفارت اس دے بیٹے راجندر چولا اول کيت‏ی سی، 1033 وچ تے تیسری کولوتھونگا چولا اول دا 1077 وچ ۔ چولا سلطنت نے جنوب مشرقی ایشیا اُتے براہ راست حکمرانی قائم نئيں کيت‏ی سی تے انہاں دا خیال سی کہ انھاں نے وقتا فوقتا خراج وصول کيتا ہوئے گا۔

تامل ملک دے تاجراں نے جنوبی مشرقی ایشیا دے مختلف حصےآں اُتے مضبوطی تو‏ں اپنے آپ نو‏‏ں قائم کيتا۔ 1088 وچ برما تے دوسرا سوماترا وچ اک مرچنٹ گلڈ قائم کيتا گیا۔ ہندوستانی مورخ وی آر رامچندر دکشتر نے خیال ظاہر کيتا اے کہ چولہ دور دے تامل تاجراں نو‏‏ں آسٹریلیا تے پولینیشیا دا علم سی۔

نوٹ

کتابیات

• Kulke, Hermann; Kesavapany, K.; Sakhuja, Vijay (2009). Nagapattinam to Suvarnadwipa: Reflections on Chola naval expeditions to Southeast Asia. Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9812309365. 
• Sastri, K. A. Nilakanta (2000) [1935]. The Cōlas. Madras: مدراس یونیورسٹی.