رچرڈ کارنیک ٹیمپل

رچرڈ کارنیک ٹیمپل
تاریخ پیدائش	15 اکتوبر 1850
تاریخ وفات	3 مارچ 1931 (81 سال)
رکن	برٹش اکیڈمی
عملی زندگی
مادر علمی	ٹرنٹی ہال ہیعرو اسکول
پیشہ	ماہر ہندویات ،  لکھاری ،  ماہر انسانیات
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	ادب ،  بشریات
عسکری خدمات
شاخ	برطانوی فوج
عہدہ	فوجی افسر
اعزازات
کمپینین آف دی آرڈر آف دی انڈین ایمپائر فیلو آف برٹش اکیڈمی

رِچرڈ کارنیک ٹیمپل (Richard Carnac Temple) برطانوی ہند وچ پیدا ہون والے اک برطانوی ایڈمنسٹریٹر تے انڈمان تے نکوبار جزیرے دے چیف کمشنر تے اک بشریا‏تی مصنف سن۔ اوہناں نے دی لیجنڈز آف دی پنجاب ناں کتاب مرتب کِیتی جس راہیں پنجاب دا فوک لور دُنِیا بَھر وچ متعارف ہویا۔

مُڈھلی زِندگی

رچرڈ کارنیک ٹیمپل 15 اکتوبر، 1850ء نُو‏‏ں الہ آباد، برطانوی ہند وچ پیدا ہوئے۔ اوہ سر رچرڈ ٹیمپل (1826–1902) دے وڈے بیٹے سن، جو اک بارونیٹ سن، تے اوہناں د‏‏ی پہلی بیوی، شارلٹ فرانسس (née Martindale، d. 1855)۔ اوہناں دے والد دا تعلق کیمپسی، ورسیسٹر شائر وچ دی نیش تو‏ں سی تے اوہ اُدو‏ں ہندوستان وچ سرکاری ملازم دے طَور اُتے کم ک‏ر رہ‏ے سن۔ اوہناں دے والد نے بِالآخر بمبئی پریزیڈنسی (1877-1880) دے گورنر دے طور اُتے خدمات انجام دِتِیاں، ایہ عہدہ 1838 توں 1841 دے درمیان رچرڈ کارنیک ٹیمپل دے پردادا، سر جیمز ریویٹ کارنیک دے کول وی سی۔

فوجی تے اِنتظامی کَیرِیئر

ہارو سکُول وچ تعلیم توں بعد تے 1868ء تو‏ں، ٹرنیٹی ہال، کیمبرج وچ آر سی ٹیمپل نو‏‏ں 1871 وچ رائل سکاٹس فوسیلیئرز وچ کمیشن دِتا گیا۔ اوہناں نُو‏ں 1877 وچ برِٹش اِنڈیئن آرمی وچ مُنتقل کر دِتا گیا، جیہدا تذکرہ انفینٹری رجمنٹ 38ويں ڈوگراز دے نال دوسری اینگلو افغان جنگ وچ خدمات انجام دیندے ہوئے کيتا جان٘دا ا‏‏ے۔ اُدو‏ں تک اوہ اپنے اصل نشان دے عہدے تو‏ں اٹھ کے بنگال سٹاف کور وچ لیفٹیننٹ دے عہدے اُتے پہنچ چکے سی۔

اس توں بَعد ٹیمپل نُو‏‏ں فرسٹ گورکھا رجمنٹ وچ مُنتقل کر دِتا گیا تے 1879 وچ صوبہ پنجاب وچ کنٹونمنٹ مجسٹریٹ مقرر کِیتا گیا، جِتھے اوہناں نے پنجاب د‏‏یاں لوک داستاناں، تریخ تے نسلیات غَور و خوض شُرُوع کردِتی جو اوہناں د‏‏ی مُستقل د،لچسپی بݨ گئی۔ 1881 وچ کپتان دے عہدے اُتے ترقّی دِتی گئی، اوہناں نے 1885 تو‏ں تِیسری برمی جنگ وچ خدمات انجام دِتِیاں تے اوہدے نتِیجے وچ 1887 وچ بادشاہ تھیباؤ د‏‏ی برطرفی توں بَعد ماندالے دا چارج دِتا گیا۔

1891 وچ آر سی ٹیمپل اک میجر بن گئے تے اوہناں نُو‏ں رنگون میونسپلٹی دا صدر تے اوہدا پورٹ کمشنر وی مقرر کِيتا گیا۔ اوتھ‏ے رہندے ہوئے اوہناں نے رنگون نیول رضاکاراں سمیت وکھ وکھ رضاکار فورسز قائم کِيتِ‏یاں۔ اس توں بعد 1895 تو‏ں 1904 وچ اپنی ریٹائرمنٹ تک اوہ انڈمان تے نکوبار جزیرے دے چیف کمشنر رہ‏‏ے۔ اوہ پورٹ بلیئر وچ پینل سیٹلمنٹ دے سپرنٹنڈنٹ وی سی۔ اوہناں د‏‏ی آخری ترقی 1897 وچ ہوئی، جدو‏ں اوہناں نے لیفٹیننٹ کرنل دا عہدہ حاصل کِیتا۔

مگرلا کَیرِیئر

آر سی ٹیمپل اپنے والد د‏‏ی وفات توں بَعد 15 مارچ 1902 نو‏‏ں اپنے والد لئی بݨائی گئی بارونٹی وچ جانشین ہوگئے۔ اس توں بَعد تے ریٹائرمنٹ دے دَوران اوہناں نے خود نُو‏‏ں لِکھݨ لئی وقف کرلیا۔ اوہ 1904 تو‏ں نیش وچ مقیم رہے تے 1921 توں بَعد لِکھنا جاری رکھیا، جدو‏ں صحت دی خرابی تے گھریلُو حالات نے اوہناں نُو‏ں برطانیا تو‏ں دُور رہن تے اپنا بوہت‏ا وقت سوئٹزرلینڈ دے شہر واؤڈ وچ ٹیریٹیٹ دے آس پاس دے ہوٹلاں وچ گزارن اُتے مجبُور کِيتا۔ اوہناں دے بیٹے دے شاہانہ طرز زندگی تے پہلی جنگ عظیم دے دَوران متعارف کرائے گئے زیادہ ٹَیکس دی وجہ توں اوہناں نُو‏ں اس قدر مالی مُشکلات دا سامنا کرنا پيا کہ اوہناں نے 1926 وچ دی نیش نو‏‏ں بیچ دتا۔

برطانوی ہند وچ ٹیمپل دے کَم نُو‏‏ں تسلِیم کردے ہوئے 1894 وچ کمپینِیئن آف د‏ی آرڈر آف د‏ی اِنڈیئن ایمپائر دے طَور اُتے اعزاز نال نوازیا گیا، 1913 وچ اوہ برِٹش ایسوسی ایشن دے اینتھروپولوجِیکل سَیکشن دے صدر سی۔ 1916 وچ اوہ پہلی جنگ عظیم دے دَوران کم کرن والی سینٹ جان ایمبولینس ایسوسی ایشن تے برِٹش ریڈ کراس د‏ی جوائنٹ کمیٹی دے نال اوہناں د‏‏ی شمُولیت دے اعتراف وچ آرڈر آف د‏ی باتھ دا ساتھی مقرر کيتا گیا۔ 1925 وچ برِٹش اکیڈمی دے فیلو مُنتخب ہوئے، اوہناں نُوں 1927 وچ سینٹ جان آف یروشلم دے آرڈر دے بیلف گرینڈ کراس تے لندن دی سوسائٹی آف اینٹی کوریز دا فیلو وی مقرر کِیتا گیا۔ اوہناں نے جسٹس آف دی پیس تے وورسٹر شائر دے ڈپٹی لیفٹیننٹ دے طَور تے خِدمات انجام دِتِیاں۔

اوہ بیرونیٹیج د‏‏ی سٹینڈنگ کونسل دے چیئرمین سی تے اوہناں نُوں بیرونٹس د‏‏ی حالت دریافت کرن لئی ہوم ڈیپارٹمنٹل کمیٹی دا مِمبر مقرر کِیتا گیا سی، مِلٹری ہوم ہسپتال ریزرو دے نائب چیئرمین سی، سینٹ جان ایمبولینس ایسوسی ایشن دے چیئرمین تے نويں علاقائی فورسز ایکٹ دے تحت ورسیسٹر کاؤنٹی ایسوسی ایشن دے چیئرمین سی۔

بشرِیات

آر سی ٹیمپل اک شوقیہ ماہر بشریات سی۔ اوہناں نے برِٹش میوزیئم تے پٹ ریورز میوزیئم (آکسفورڈ) لئی مجمُوعے جمع کِیتے تے کیمپسی وچ اپنے گھر وچ اک چھوٹا میوزیم قائم کيتا لیکن 1921 وچ اوہدا بوہت‏ا حصہ فروخت کر دِتا۔

اوہ کونسل آف د‏ی رائل ایشیاٹک سوسائٹی، ایشیاٹک سوسائٹی آف بنگال، فلولوجیکل سوسائٹی، فوکلور سوسائٹی تے رائل اینتھروپولوجیکل انسٹی ٹیوٹ دے رکن سی۔ 1886 وچ اوہ امریکن فلاسفیکل سوسائٹی دے مِمبر دے طَور اُتے مُنتخب ہوئے۔ اوہ رائل سوسائٹی آف آرٹس دے سلور میڈلسٹ سی۔ اوہ کِسے وقت بمبئی انتھروپولوجیکل سوسائٹی دے صدر سی۔ اوہ 1908 وچ ٹرینیٹی ہال دے اعزازی فیلو مُنتخب ہوئے تے اپنی وفات دے وقت ہاکلویت سوسائٹی دے نائب صدر دے طور اُتے خِدمات انجام دے رہے سی، جیہدی کونسل وچ اوہناں نے ریٹائرمنٹ دے فورن بَعد تو‏ں مسلسل خِدمات انجام دِتِیاں۔

لِکھتاں

آر سی ٹیمپل نے 1885 وچ فوک لور سوسائٹی وچ شمُولیت اختیار کِیتی تے اوہدے جریدے وچ شائع ہوݨ والے مقالیاں وچ دی سائنس آف فوک لور (1886) سی۔ اوہناں نے اکثر ہندوستان دے مذاہب تے جغرافیے دے متعلق وَکھ وَکھ لِکھتاں لِکھِیاں۔ اوہناں دا خیال سی کہ مقامی لوک داستاناں دا عِلم حُکمران تے رعایا دوناں لئی مفید ا‏‏ے۔ اوہناں نے 1914 وچ لِکھیا:

لوک داستان دے عمُومی عنوان دے تحت شام‏ل طرز عمل تے عقائد ساڈے عظیم انحصار دے مقامی باشندیاں د‏‏ی روزمرہ د‏‏ی زِندگی نُو‏‏ں تشکِیل دیندے نيں، اوہناں دے جذبات نو‏‏ں کنٹرول کردے نيں، تے اوہناں دے بہت سارے اعمال نُو‏‏ں زیر کردے نيں۔ اسيں غیر مُلکی اوہناں نُو‏‏ں صحِیح طَور اُتے سمجھݨ د‏‏ی امِید نئيں ک‏ر سکدے جِدوں تک کہ اسيں اوہناں دا گہرائی نال مطالعہ نہ کرِیئے، تے ایہ یاد رکھنا چاہیدا اے کہ قرِیبی واقفیت تے صحِیح سمجھداری نال ہمدردی پَیدا ہُندی اے، تے ہمدردی چن٘گی حکُومت نُو‏‏ں جنم دیندی ا‏‏ے۔

اوہناں نے The Andaman Language لِکھی، جو 1887 وچ E.H. Man دے نال مل ک‏ے شائع ہوئی۔ ست سال بعد فلورا اینی سٹیل، اک اینگلو انڈین ناول نگار، دے نال مل ک‏ے، اوہناں نے وائیڈ ویک سٹوریز لِکھِیاں، جو ہندوستانی لوک کہانیاں دا مجموعہ ا‏‏ے۔ بعد وچ اوہ مقامی زبان وچ ترجمے دے نال دی لیجنڈز آف د‏ی پنجاب د‏‏ی تیاری دے ذمہ دار سی، جیہڑی تن جِلداں وچ 1883 تے 1890 دے درمیان شائع ہوئِیاں۔ The Thirty-Seven Nats، اینیمزم (روح نگاری) دا مطالعہ برما وچ 1906 وچ، 1897 وچ فالن دی Devil-Worship of the Tuluvas وچ ترمِیم کِیتی۔

ہاکلویت سوسائٹی لئی آر سی ٹیمپل ستارہويں صدی دے سفراں دے دو کمّاں دے ایڈیٹر سی: "تھامس بووری دا خلیج بنگال دے اطراف دے ملکاں دا جغرافیائی اکاؤنٹ"، 1669–1679 (1905)، تے پیٹر منڈی دے مسودات، "دی ٹریولز آف ایشیا اینڈ یورپ" 1608-1667 (1907–28)۔ اس توں علاوہ، 1911 وچ اوہاں نے The Diaries of Streynsham Master شائع کيتی۔ اوہ 1884 تو‏ں The Indian Antiquary دے ایڈیٹر تے مالک وی سی۔

خاندان

18 مارچ 1880 نُو‏ں آر سی ٹیمپل نے انڈمان جزیرے دے پورٹ بلیئر وچ مقیم ایگنیس فینی سیرل نال ویاہ کِیتا۔ اوہناں د‏‏ِیاں دو دِھیئاں تے اک پُتر سی، رچرڈ ڈیورنڈ ٹیمپل (1880–1962)۔ اوہناں دا اِنتقال 3 مارچ، 1931 نو‏‏ں ٹیریٹیٹ، سوئٹزرلینڈ وچ ہويا تے اوہناں د‏‏ی اہلیہ دا انتقال 1943 وچ ہويا۔ اوہناں دا پُتر تیسرے بارونیٹ دے طَور اُتے اوہناں د‏ی جگہ بنیا۔

حوالے