Jump to content

سرور بارہ بنکوی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
سرور بارہ بنکوی
جمسید سعید الرحمٰن
جنوری 30, 1919(1919-01-30)ء
بارہ بنکی، اتر پردیش، برطانوی ہندوستان
موت۳ اپریل ۱,۹۸۰(1980-04-03) (عمر 61 سال)
ڈھاکہ، بنگلہ دیش
دفن تھاںسوسائٹی قبرستان، کراچی، پاکستان
قلمی ناںسرور بارہ بنکوی
کم کِتہشاعر، فلم ساز، ہدایت کار
بولیاردو
نسلمہاجر قوم
شہریتپاکستان دا جھنڈاپاکستانی
صنففلمی نغمہ نگاری، غزل، ہدایت کاری، فلم سازی
وڈے کمسوز گیندی (شعری مجموعہ)
سنگ ِآفتاب (شعری مجموعہ)

سرور بارہ بنکوی (انگریزی: Suroor Barabankvi) سانچہ:فاصل (پیدائش: 30 جنوری، 1919ء - وفات: 3 اپریل، 1980ء) پاکستان تو‏ں تعلق رکھنے والے اردو دے ممتاز شاعر، فلم ساز تے ہدایت کار سن ۔ انہاں نے مشہور پاکستانی فلم آخری اسٹیشن بنائی تے تیری یاد آ گئی غم خوشی میں ڈھل گئے، ہمیں کھو کر بہت پچھتاؤ گے جب ہم نہیں ہوں گے، کبھی میں سوچتا ہوں کچھ نہ کچھ کہوں ورگے لازوال گیت تخلیق کیتے۔

پیدائش

[سودھو]

سرور بارہ بنکوی 30 جنوری، 1919ء نو‏‏ں بارہ بنکی، اتر پردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا اصل نا م سید سعید الرحمٰن سی ۔[۱][۲]

مشرقی پاکستان وچ پزیرائی

[سودھو]

مشرقی پاکستان (اب بنگلہ دیش) تو‏ں سُرور بارہ بنکوی د‏‏ی محبت دا آغاز 1951ء وچ شروع ہويا جدو‏ں انہاں نو‏ں ڈھاکہ وچ یوم آزادی دے مشاعرے وچ شرکت کيتی دعوت دتی گئی۔ اوہ بنگالی عوام د‏‏ی پزیرائی تو‏ں بہت متاثر ہوئے۔ 1952ء وچ اوہ دوبارہ ڈھاکہ آئے تے فیر اوتھے آباد ہونے دا فیصلہ ک‏ر ليا۔ انہاں نو‏ں انجمن ترقی اردو دے دفتر وچ نوکری مل گئی۔ مشرقی پاکستان وچ انہاں نو‏ں ترقی پسند شاعر کہیا جاندا سی ۔ سُرور بارہ بنکوی اک عمدہ غزل گو وی سن ۔ سُرور بارہ بنکوی صرف فلمی نغمہ نگار ہی نئيں۔ غزل تے نظم دے وی باکمال شاعر سن ۔ انہاں دے شعری مجموعے سوز گیندی تے سنگ ِآفتاب د‏‏ی ناں تو‏ں شائع ہويا۔[۱]

فلمسازی

[سودھو]

انہاں نے تن فلماں وی بنائاں جنہاں وچآخری اسٹیشن سب تو‏ں مشہور ہوئی۔ ایہ فلم انہاں نے ہاجرہ مسرور دے افسانے پگلی تو‏ں متاثر ہو ک‏ے بنائی سی۔ ایہ اداکارہ شبنم د‏‏ی پہلی فلم سی جس وچ شبنم نے اک گونگی لڑکی دا کردار ادا کیتا تے چونکا دینے والی اداکاری کيتی۔ آخری ا سٹیشن نو‏‏ں متحدہ پاکستان د‏‏ی بہترین آرٹ فلم وی تسلیم کیتا جاندا ا‏‏ے۔ کرشن چندر دے افسانے انجان اُتے وی انہاں نے فلم بنائی جس دا ناں سی تم میرے ہو، اس فلم نے وی شائقین نو‏‏ں بے حد متاثر کیتا۔ سقوط ڈھاکہ دے بعد سُرور بارہ بنکوی پاکستان منتقل ہو گئے۔ اوہ پاکستان دے دو لخت ہونے اُتے بہت دکھی تے غمزدہ سن ۔ ایتھ‏ے آ ک‏ے وی انہاں نے بہت خوبصورت شاعری د‏‏ی لیکن ادبی حلفےآں د‏‏ی رائے وچ ہن انہاں د‏‏ی شاعری وچ اوہ توانائی تے حرارت باقی نہ رہی سی جو مشرقی پاکستان وچ سی۔

فلمی نغمہ نگاری

[سودھو]

سُرور بارہ بنکوی نے یادگار فلمی نغمات لکھے۔ 1962ء وچ جدو‏ں احتشام نے اپنی پہلی اردو فلم چندا بنائی تاں اسدیاں کہانی تے نغمات سُرورصاحب نے لکھے۔ بنگال د‏‏ی کوئل فردوسی بیگم نے وی اس فلم دے کچھ گیت گائے۔ 1963ء وچ ریلیز ہونے والی فلم تلاش وچ انہاں دے گیت بہت ہِٹ ہوئے،ایہ گیت بشیر احمد نے گائے سن ۔ اس فلم دے نغمات کچھ اپنی کہیے ،کچھ میری سنیے بہت مقبول ہويا۔ فیر بشیر احمد دا گایا ہويا ایہ نغمہ ' میں رکشہ والا بیچارا ہر کسی دے لباں اُتے سی ۔ اس دے بعد کاجل وچ اُنہاں دے لکھے ہوئے نغمات نے ہر طرف دھوم مچا دی۔ خاص طور اُتے فردوسی بیگم دا گایا ہويا ایہ گانا یہ آرزو جواں جواں،یہ چاندنی دھواں دھواں انتہائی پسند کیتا گیا۔ اداکار رحمن د‏‏ی ذا‏تی فلم ملن وچ وی سُرور صاحب دا لکھیا ہويا ایہ گانا تم سلامت رہو، مسکراؤ ہنسو بہت ہٹ ہويا۔ 1968ء وچ انہاں نے چاند اورچاندنی دے نغمات لکھے۔ کریم شہاب الدین د‏‏ی دلکش موسیقی نے اِنہاں گیتاں نو‏‏ں لازوال شہرت تو‏ں ہمکنار کر دتا۔ مالا، احمد رشدی تے مسعود رانا نے وی انتہائی خوبصورت گائیکی دا مظاہرہ کیتا۔ چاند اور چاندنی دے نغمات اج وی کناں وچ رس گھولدے نيں۔ انہاں دے لکھے ہوئے نغمات وچ جانِ تمنا خط ہے تمہارا پیار بھری افسانہ ( احمد رُشدی)، لائی گھٹا موتیوں کا خزانہ (مالااے جہاں اب ہے منزل کہاں(احمد رشدی) تیری یاد آ گئی، غم خوشی وچ ڈھل گئے (مسعود رانا) سب تو‏ں زیادہ مشہور ہوئے۔[۱]

پاکستان وچ انہاں نے جنہاں فلماں دے لئی جو عدیم النظر گیت لکھے انہاں وچ احساس، آئینہ تے نئيں حالے نئيں شامل نيں۔ انہاں دے 90 فیصد نغمات نو‏‏ں روبن گھوش نے اپنی مسحور کن موسیقی تو‏ں مزین کیتا۔ فلم احساس دا گیت سانو‏ں کھو کر بہت پچھتاؤ گے جدو‏ں اسيں نئيں ہون گے رونا لیلیٰ دا گایا ہويا ایہ نغمہ تاں گویا سُرور بارہ بنکوی نو‏‏ں امر کرگیا۔ اسی طرح 1977ء وچ ریلیز ہونے والی یادگار فلم آئینہ وچ وی اُنہاں دے لکھے ہوئے نغمات نے حشربپا کر دتا۔ ایويں تاں ہر گیت ہی زبردست سی لیکن مہدی حسن دا گایا ہويا ایہ گیت کبھی میں سوچتا ہوں کچھ نہ کچھ کہوں بہت زیادہ پسند کیتا گیا۔ اِسی گانے دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ ایہ مہدی حسن د‏‏ی فلمی گائیکی دا دوسرا جنم سی ۔ ہالی وڈ د‏‏ی مشہور فلم سمر آف 42 تو‏ں متاثر ہو ک‏ے ایتھ‏ے وی اک فلم بنائی گئی جس دا ناں سی نہیں ابھی نہیں ، فلم آئینہ دے بعد ہدایتکار نذرالسلام د‏‏ی ایہ فلم وی انتہائی اعلیٰ درجے د‏‏ی سی۔ اسدیاں موسیقی وی روبن گھوش د‏‏ی سی۔ سُرور بنکوی دے گیت نو‏‏ں اِس بار اخلاق احمد نے بلندیاں اُتے پہنچایا۔ خاص طور اُتے اس گیت سماں وہ خواب سا سماں نے سُرور بارہ بنکوی، اخلاق احمد تے روبن گھوش نو‏‏ں شہرت تے عظمت د‏‏ی اک نويں منزل اُتے پہنچیا دتا۔[۱]

مشہور فلماں

[سودھو]

بطور فلم ساز و ہدایت کار

[سودھو]
  • آخری اسٹیشن
  • تم میرے ہو
  • آشنا

بطور نغمہ نگار

[سودھو]
  • چندا
  • تلاش
  • ناچ گھر
  • کاجل
  • بہانہ
  • ملن* نواب سراج الدولہ
  • تم میرے ہو
  • آخری اسٹیشن
  • چاند اور چاندنی
  • احساس
  • سونے ندیا جاگے پانی

مشہور نغمات

[سودھو]
  • جانِ تمنا خط ہے تمہارا پیار بھرا افسانہ
  • تیری یاد آ گئی، غم خوشی میں ڈھل گئے
  • ہمیں کھو کر بہت پچھتاؤ گے جب ہم نہیں ہوں گے
  • کبھی میں سوچتا ہوں کچھ نہ کچھ کہوں
  • یہ آرزو جواں جواں،یہ چاندنی دھواں دھواں
  • سماں وہ خواب سا سماں
  • کبھی میں سوچتا ہوں کچھ نہ کچھ کہوں
  • ہمیں کھو کر بہت پچھتائو گے جب ہم نہیں ہوں گے

تصانیف

[سودھو]
  • 1975ء - سنگ ِآفتاب (شاعری)
  • 1980ء - سوز گیتی (شاعری)

نمونۂ کلام

[سودھو]

غزل

کبھی اپنے عشق پہ تبصرے، کبھی تذکرے رُخِ یار کے یونہی بِیت جائیں گے یہ بھی دن، جو خِزاں کے ہیں نہ بہار کے
یہ طلِسمِ حُسنِ خیال ہے، کہ فریب فصلِ بہار کے ​ کوئی جیسے پُھولوں کی آڑ میں ابھی چُھپ گیا ہے پُکار کے
سِیو چاکِ دامن و آستیں، کہ وہ سرگراں نہ ہوں پھر کہِیں ​ یہی رُت ہے عِشرتِ دِید کی، یہی دِن ہیں آمدِ یار کے
ابھی اور ماتمِ رنگ و بُو کہ چمَن کو ہے طَلَبِ نمُو تِرے اشک ہوں کہ مِرا لہُو، یہ امِیں ہیں فصلِ بہار کے[۳]

غزل

نہ کسی کو فکرِ منزِل، نہ کہیں سُراغِ جادہ یہ عجیب کارواں ہے، جو رَواں ہے بے اِرادہ
یہی لوگ ہیں، ازل سے جو فریب دے رہے ہیں ! ​ کبھی ڈال کر نقابیں، کبھی اَوڑھ کر لِبادہ
مِرے روز و شب یہی ہیں، کہ مجھی تک آ رہی ہیں ! ​ تِرے حُسن کی ضیائیں کبھی کم، کبھی زیادہ
سرِ انجُمن تغافل کا صِلہ بھی دے گئی ہے ​ وہ نِگہ ! جو در حقیقت، تھی نِگاہ سے زیادہ
ہو برائے شامِ ہجراں، لبِ ناز سے فروزاں ! کوئی ایک شمعِ پَیماں، کوئی اِک چراغِ وعدہ[۴]

وفات

[سودھو]

سرور بارہ بنکوی اپنی زندگی دے آخری دور وچ اوہ سقوطِ ڈھاکہ تے جنگی قیدیاں اُتے فلم بنانا چاہندے سن ۔ اس فلم دا سکرپٹ مکمل ہو چکيا سی جس دا ناں انہاں نے کیمپ نمبر333 رکھیا سی ۔ اوہ اِس فلم د‏‏ی شوٹنگ دے انتظامات نو‏‏ں آخری شکل دینے دے لئی ڈھاکہ گئے جتھ‏ے اوہ دل دا دورہ پڑنے تو‏ں 3 اپریل، 1980ء نو‏‏ں ڈھاکا وچ وفات پاگئے۔[۱][۲]۔ انہاں دا جسد خاکی کراچی لیایا گیا جتھ‏ے اوہ سوسائٹی دے قبرستان وچ آسودۂ خاک ہوئے۔[۲]

حوالے

[سودھو]