سعد بن ابی وقاص
سعد بن ابی وقاص | |
---|---|
(عربی وچ: سعد بن أبي وقاص) | |
معلومات شخصیت | |
جم | سنہ 595 |
وفات | سنہ 674 (78–79 سال) |
شہریت | خلافت راشدہ |
اولاد | عمر بن سعد ، محمد بن سعد بن ابی وقاص ، عامر بن سعد بن ابی وقاص ، مصعب بن سعد بن ابی وقاص ، عائشہ بنت سعد |
بہن/بھائی | عتبہ بن ابی وقاص ، عامر بن ابی وقاص ، عمیر بن ابی وقاص
|
عملی زندگی | |
پیشہ | وپاری ، عسکری قائد |
پیشہ ورانہ زبان | عربی |
عسکری خدمات | |
وفاداری | خلافت راشدہ |
شاخ | خلافت راشدہ دی فوج |
عہدہ | کمانڈر |
لڑائیاں تے جنگاں | بدر دی لڑائی ، احد دی لڑائی ، غزوہ خندق |
ترمیم |
سعد بن ابی وقاصفاتح ایران دا تعلق قریش دے قبیلہ بنو زہرہ توں سی جو محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا ننھیالی خاندان اے اس لئی آپ رشتے وچ حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمدے ماماں زاد بھائی سن ۔ حمزہ بن عبدالمطلب دی والدہ آپ دی سگی پھُپھی سن۔ ہجرت مدینہ توں تیس برس پہلے پیدا ہوئے۔ نزول وحی دے ستويں روز ابوبکرصدیق دے ترغیب دلانے اُتے مشرف با اسلام ہوئے۔ تے عمر بھر حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمصلی اللہ علیہ وسلم دے محافظ خصوصی دے فرائض انجام دیے۔
ناں
[سودھو]ابی وقاص دا ناں مالک سی اس لئی انہاں نوں سعد بن مالک وی کہیا جاندا اے۔ سعد زہری قریشی نيں
شخصیت
[سودھو]سعد بن ابی وقاص بہت مضبوط جسم دے انسان سن ۔ قد چھوٹا ہونے دے باوجود رعب دار شخصیت دے مالک سن ۔ آپ دا وڈا سر آپ دے مدبر ہونے دی غمازی کردا سی تے مضبوط انگلیاں قوت بازو دی شاہد سن۔ تیر اندازی وچ اپنا جواب نئيں رکھدے سن ۔ اسلام دی خاطر سب توں پہلے کسی کافر دا خون بہانے دا شرف آپ نوں حاصل ہويا۔ جدوں دور ابتلا وچ کفار نے نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم اُتے حملہ کرنا چاہیا تاں اک مردہ اونٹھ دی ہڈی توں دشمناں اُتے حملہ کرکے انہاں وچوں اک نوں لہولہبن کے دتا تے باقی سب بھج جانے اُتے مجبور ہو گئے۔
غزوات وچ شرکت
[سودھو]سعد بن ابی وقاص تے انہاں دا خاندان ذوق جہاد وچ بہت ممتاز سن ۔ غزوہ بدر وچ آپ دے کم عمر بھائی عمیر نے اصرار کرکے شرکت کيتی اجازت لی تے معروف پہلوان عمرو بن عبدود دے نال مقابلہ کرکے جام شہادت نوش کیتا۔ سعد نے قریش دے ناقابل شکست سردار سعد بن العاص نوں جہنم رسید کیتا تے تن کافراں نوں بنھ کر حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمدی خدمت وچ پیش کیتا۔
غزوہ احد وچ آپ نے تیر اندازی توں حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمصلی اللہ علیہ وسلم دی اس وقت تک حفاظت کيتی جدوں مسلمان تیر اندازےآں دے پشت توں ہٹ جانے دے سبب خالد بن ولید دے دستے نے عقب توں حملہ کرکے بہت نازک صورت حال پیدا کر دتی سی۔ اس موقع اُتے حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمفرما رہے سن ۔ ’’اے سعد تجھ پرمیرے ماں باپ قربان تیر چلاندے جاؤ۔‘‘ غالباً اس انداز توں حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمنے کسی تے صحابی نوں کدی مخاطب نئيں کیتا۔ "عامر بن سعد اپنے باپ توں روایت کردے نيں کہ نبی (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے انہاں دے لئی احد دے دن اپنے ماں باپ نوں جمع فرمایا سعد فرماندے نيں کہ مشرکاں وچوں اک آدمی سی جس نے مسلماناں نوں جلا ڈالا سی تاں نبی (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے سعد توں فرمایا اے سعد (ارْمِ فِدَاکَ أَبِي وَأُمِّي) تیر سُٹ میرے ماں باپ تجھ اُتے قربان سعد فرماندے نيں کہ ميں نے بغیر پرکھے تیر کھچ کر اس دے پہلو اُتے مارا جس توں اوہ گر پيا تے اس دی شرمگاہ کھل گئی تاں رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) ہنس پئے ایتھے تک کہ ميں نے آپ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دی داڑھاں مبارک دیکھو"۔[۱]
سعد بن ابی وقاص نے غزوہ خندق وچ وی داد شجاعت دی۔ صلح حدیبیہ دے موقع اُتے بیعت رضوان وچ شریک ہوئے۔ فتح مکہ دے موقع اُتے حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمصلی اللہ علیہ وسلم نے تن صحابہ نوں علمبردار مقرر کیہ انہاں وچوں اک سعد بن ابی وقاص وی سن ۔ غزوہ حنین وچ شرکت دا شرف وی آپ نوں حاصل سی ۔ فتح خیبر وچ وی آپ رسول اللہ دے اسيں رکاب سن تے غزوہ حنین وچ وی آپ دا خاص اعزاز ایہ سی کہ خطرناک ترین حالات وچ آپ نوں رسول اللہ دی حفاظت کيتی ذمہ داری سونپی جاندی
حجۃ الوداع دے موقع اُتے اِنّے بیمار ہو گئے کہ صحت یابی دی امید نہ رہی۔ حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمنے دعا فرمائی چہرے تے شکم اُتے دست مبارک پھیریا تے آپ صحت یاب ہو گئے۔ اس موقع اُتے آپ دے دعائیہ کلمات آپ دے فاتح قادسیہ ہونے دی پیش گوئی دا رنگ لئی ہوئے نيں۔ آپ نے فریایا۔ سعد شاید خدا تساں نوں بستر توں اٹھائے تے تساں توں کچھ لوکاں کوفائدہ تے کچھ نوں نقصان پہنچے۔ آپ نے اس موقع اُتے اپنا سارا مال صدقہ کر دينا چاہیا لیکن حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمنے صرف اک تہائی صدقہ کرنے دی اجازت دی۔
خلافت راشدہ وچ خدمات
[سودھو]آپ حضرت ابوبکر صدیق دے ہتھ اُتے بیعت کرنے وچ پہل کرنے والےآں وچوں سن ۔ تے انتظامی صلاحیت دی وجہ توں آپ نوں بنو ہوازن دا عامل مقرر کیتا گیا۔ اس منصب اُتے آپ کئی سال فائز رہے۔
ایران دی فتح
[سودھو]آپ دی زندگی دا بہت عظیم کارنامہ ایہ اے کہ آپ نے اس نازک وقت وچ اسلامی لشکر دی قیادت دی جدوں ایران دے محاذ دی صورت بہت تشویشناک سی۔ جسر دی جنگ وچ ابوعبیدہ ثقفی شہید ہو گئے سن ۔ ایران وچ نوجوان بادشاہ یزد گرد نے اقتدار سنبھال کر ایران دی فوجی حمیت نوں اپیل دی سی تے اک لشکر جرار تیار کرکے اسلامی سلطنت اُتے حملہ آور ہونے دے احکامات جاری کیتے سن ۔ انہاں حالات وچ بعض صحابہ دی رائے ایہ سی کہ امیرالمومنین عمر بن خطاب نوں خود محاذ اُتے جانا چاہیے۔ چنانچہ اوہ مدینہ توں اس نیت توں روانہ ہو وی گئے لیکن بعد وچ علی المرتضی تے عبدالرحمن بن عوف نے سعد بن ابی وقاص نوں سپہ سالار مقرر کرنے دی تجویز پیش کيتی۔ اس طرح ایہ جہاندیدہ تے بہادر جرنیل محاذ جنگ اُتے پہنچیا
قادسیہ دی جنگ طویل ترین ،سب توں زیادہ فیصلہ کن تے اہم جنگ سی۔ تن روز دی اس جنگ وچ شجاعت دے نويں ریکارڈ قائم ہوئے۔ جنگی چالاں وچ دشمن نوں مات دتی گئی تے کسریٰ دی عظیم فوج دی شکست توں اس دی سلطنت دیاں بنیاداں ہل گئياں
جنگ دے بعد سعد بن ابی وقاص نے اَگڑ پِچھڑ ایران دے تمام فوجی مراکز نوں سرنگاں کیتا تے ایرانی درالحکومت مدائن دی طرف پیش قدمی کيتی۔ دریائے دجلہ دی طغیانی تے تند و تیز موجاں وی لشکر اسلام دا راستہ نہ روک سکن تے سعد بن ابی وقاص نے خدا دا ناں لے کے اپنے گھوڑے نوں دریا وچ ڈال دتا۔ مسلمان ہنستے کھیلتے دریا عبور کرنے لگے تاں ایرانی "دیو آ گئے دیو آ گئے" پکارتے ہوئے راہ فرار اختیار کر گئے۔ مدائن دے بعد جلولا تے دوسرے شہر فتح ہوئے تے نوادرات تے مال غنیمت مدینہ روانہ کر دتے گئے۔
سعد بن ابی وقاص مفتوحہ ایران دے پہلے امیر سن ۔ آپ نے کچھ دیر تک مدائن نوں اپنا مرکز حکومت بنایا فیر 17 ھ وچ کوفہ دا شہر بسایا۔ آپ دے دور امارت وچ بے شمار مدرتوں، مکتب، مسیتاں پل تے نہراں بنائی گئياں۔ عمرفاروق نے بعض شکایات موصول ہونے اُتے 21 ھ نوں سعد بن ابی وقاص نوں انہاں دی ذمہ داریاں توں سبکدوش کر دتا۔
عمرفاروق نے جنہاں چھ افراد نوں خلیفہ منتخب کرنے دا اختیار دتا سی ۔ سعد بن ابی وقاص انہاں وچوں اک سن ۔ عثمان ذو النورین نے آپ نوں دوبارہ کوفہ دا والی مقرر کیتا۔ عبداللہ بن مسعود توں اختلاف ہو جانے اُتے تن سال بعد آپ نوں فیر اس منصب توں علاحدہ کر دتا گیا۔
غیر جانبداری
[سودھو]سعد بن ابی وقاص انہاں لوکاں وچوں سن جنہاں نے حضرت عثمان دے خلاف اٹھنے والی ہر شورش اُتے قابو پانے دی کوشش کيتی لیکن جدوں شہادت عثمان دا سانحہ رونما ہو کے رہیا تاں آپ نے علی المرتضی دے ہتھ اُتے بیعت کرلئی اُتے جنگ جمل تے جنگ صفین وچ شرکت توں معذرت کر لئی۔ تے علی نے جواباً کہیا
’’مینوں ایسی تلوار دسو جو کافر تے مسلمان وچ امتیاز کر سکے۔‘‘
اس دے بعد اپنی وفات 55 ھ تک خانہ نشین رہے۔ تے باوجود اس دے کہ آپ اپنے مرتبہ دے لحاظ توں بہت ممتاز سن، اپنے بیٹے تے دوسرے لوکاں دے اکسانے اُتے وی خلافت دے دعویدار نہ بنے۔ آپ نے زہد و تقوی تے گمنامی دی زندگی نوں پسند کیتا تے اپنے آپ نوں دور فتن دے فتنےآں وچ ملوث نہ کیتا۔
حدیث وچ ذکر
[سودھو]ان 10 صحابہ کرام دا ذکر عبدالرحمن بن عوف رضي اللہ تعالٰی عنہ دی روایت کردہ حدیث وچ اے کہ:
عبدالرحمن بن عوف بیان کردے ہيں کہ نبی صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا :
ابوبکر جندی نيں، عمر جندی نيں، عثمان جندی ہيں، علی جندی نيں، طلحہ جندی نيں، زبیر جندی نيں، عبدالرحمن جندی نيں، سعد جندی ہيں، سعید جندی نيں، ابوعبیدہ جندی نيں۔[۲]
حوالے
[سودھو]
|
|
- مضامین جنہاں وچ عربی بولی دا متن شامل اے
- 595 دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 674 دیاں موتاں
- صفحات مع خاصیت P40
- صفحات مع خاصیت P945
- شعبہ عسکری ویکی ڈیٹا سے ماخوذ
- صفحات تستخدم قالب:صندوق معلومات شخص مع وسائط غير معروفة
- 664 دیاں موتاں
- اصحاب احد
- اصحاب بدر
- اصحاب بیعت الرضوان
- اصحاب خندق
- بنو زہرہ
- تانگ خاندان
- تیرانداز
- جنت البقیع وچ مدفون شخصیتاں
- چین وچ اسلام
- شاہنامہ فردوسی دے کردار
- صحابہ
- ستويں صدی دے مسلمان
- عرب جرنیل
- اصحاب صفہ