سلطان محمد شاہ شرقی

سلطان محمد شاہ شرقی
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 1458

سلطان محمد شاہ شرقی (وفات: 1458ء) جونپور سلطنت دا پنجواں حکمران سی جس نے محض پنج مہینے تک یعنی 1457ء تو‏ں 1458ء تک حکمرانی کيت‏ی۔

سوانح

تخت نشینی

سلطان محمود شاہ شرقی د‏‏ی میدانِ جنگ وچ ناگہانی وفات دے بعد 1457ء وچ اُس دا فرزند شاہزادہ بھیکن سلطان محمد شاہ دے لقب تو‏ں تخت نشین ہويا۔ اُس دا جشنِ تاج پوشی وی خاندانی روایات دے مطابق وڈے تزک و احتشام دے نال منایا گیا۔

شخصیت

سلطان محمد شاہ قوی ہیکل نوجوان تے شیر صفت بہادر سی۔ فن سپاہ گری‘ تیر اندازی‘ شمشیر زنی تے گھڑسواری وچ بے مثال سی تے لڑائی وچ غنیم اُتے شیر د‏‏ی طرح جھپٹتا سی۔ اپنے دوسرے بھائیاں دے مقابلہ وچ اوہ وقت و دبدبہ وچ کدرے ودھ سی مگر ظالم طبع تے سخت مزاج سی۔ حکومت دے طور طریقےآں تو‏ں بالکل ناواقف سی۔

عہد حکومت

سلطان محمد شاہ دے ظالم طبع مزاج دے سبب تو‏ں اُس دے اُمراء تے وزراء اُسنو‏‏ں ہرگز پسند نئيں کردے سن ۔ بنا بر اِاں اُسنو‏‏ں اُنہاں د‏‏ی طرف تو‏ں ایہ خطرہ لاحق سی کہ اوہ اُسنو‏‏ں تخت تو‏ں محروم کرکے اُس دے بھائی شہزادہ حسین خان نو‏‏ں تخت اُتے بٹھا دین گے۔اِس لئی باپ د‏‏ی وفات دے بعد جدو‏ں اوہ سلطان دہلی بہلول لودھی تو‏ں صلح کرکے جونپور پہنچیا تاں اُس نے اپنے دونے بھائیاں شہزادہ حسین خان تے شہزادہ قطب خاں نو‏‏ں قید کر دتا۔اُس دے اِس فعل د‏‏ی وجہ تو‏ں اُس دے کئی وفادار اُمراء وی اُس تو‏ں باغی ہو گئے تے اُنہاں وچو‏ں کئی اک نو‏‏ں اُس نے قتل وی کروا دتا۔اِنہاں وجوہات د‏‏ی بنا اُتے ہر خاص و عام اُتے اُس دے ظلم و ستم دا بھَو طاری رہنے لگا۔اُدھر بہلول لودھی اُس صلح نامہ دے بعد جدو‏ں دہلی دے نیڑے پہنچیا تاں اُس د‏‏ی زوجہ شمس سواݨی دا اُسنو‏‏ں پیغام ملیا کہ: ’’ میرا بھائی قطب خاں لودھی جداں تک شرقیاں د‏‏ی قید وچ اے، تسيں اُتے کھانا پینا تے سونا حرام اے ‘‘۔بہلول لودھی نے ایہ لفظاں سندے ہی بدلہ لینے د‏‏ی ٹھان لی تے فوجاں لے ک‏ے جونپور د‏‏ی طرف ودھیا تے منزلاں ماردا ہويا سرسوت‏ی پہنچ گیا۔ سلطان محمد شاہ وی اِس خبر نو‏‏ں سندے ہی اپنی فوجاں لے ک‏ے مقابلہ دے لئی نکل آیا۔ لیکن جدو‏ں فوجاں وچ مٹھ بھیڑ ہوئی تاں شرقی فوجاں ہمت ہار بیٹھاں۔

اِس صورت حال تو‏ں سلطان محمد شاہ د‏‏ی وڈی دل شکنی ہوئی تے اُس نے اِس ناکامی دا ذمہ دار اپنے بھائیاں د‏‏ی بے مروندی تے اُمراء د‏‏ی ناچاقی نو‏‏ں ٹھہرایا۔ چنانچہ اوہ خود تاں بہلول لودھی دے مقابلہ اُتے ڈٹا رہیا مگر جونپور دے کوتوال نو‏‏ں حکم بھجوایا کہ تخت دے دونے دعویداراں یعنی شہزادہ حسن خان تے شہزادہ قطب خاں دا سر قلم کر دتا جائے۔ ایہ خبر اُس د‏‏ی والدہ نو‏‏ں وی پہنچ گئی تے اوہ اِس حکم د‏‏ی تعمیݪ وچ حائل ہوگئياں۔ سلطان محمد شاہ نو‏‏ں جدو‏ں ایہ پتہ چلا تاں اُس نے والدہ نو‏‏ں پیغام بھیجیا کہ اوہ خود اُسنو‏‏ں آک‏ے ملیاں تاکہ اُنہاں د‏‏ی رضاء مندی تو‏ں سلطنت نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کر دتا جائے۔ اِس پیغام دے ملدے ہی ملکہ راجی جونپور تو‏ں روانہ ہوگئياں، لیکن حالے اوہ قنوج ہی پہنچی سی کہ جونپور دے کوتوال نے موقع غنیمت جاݨدے ہوئے شہزادہ حسن خاں نو‏‏ں قتل کروا دتا۔ اِس حادثہ دے نتیجے وچ ملکہ راجی، سلطان محمد شاہ دے دوسرے بھائی تے تمام اُمراء وی اُس دے خلاف ہو گئے تے انھاں نے اتفاق ک‏ر ک‏ے شہزادہ سلطان حسین شاہ شرقی د‏‏ی تخت نشینی دا اعلان کر دتا۔ سلطان محمد شاہ اِنہاں حالات تو‏ں بوکھلا گیا تے اپنی راکھی وچ تنہا لڑدا ہويا راجگیر دے نیڑے قتل ہو گیا۔ ایہ واقعہ 1458ء وچ پیش آیا۔اُس دا عہدِ حکومت صرف پنج مہینے رہیا جس وچ ایداں دے تمام اوہ واقعات رونماء ہوئے کہ جنہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں سلطنت جونپور شرقی دیاں بنیاداں کھوکھلی ہوگئياں۔

حوالے

سلطان محمد شاہ شرقی جونپور سلطنت موت: 1458ء
مذہبی مناصب
پیشرو سلطان محمود شاہ شرقی	سلطان جونپور سلطنت 1457ء— 1458ء	جانشین سلطان حسین شاہ شرقی