سلیمان بن بلال

سلیمان بن بلال
جم
وفات

ناں ونسب

سلیمان ناں تے ابو محمد اورابوایوب کنیت تے والد دا ناں بلال سی،حضرت ابوبکر صدیق ؓ دے پو‏تے قاسم بن محمد دے غلام سن جو نسبا تیم قریش نال تعلق رکھدے سن ،اس طرف منسوب ہوک‏ے سلیمان وی تیمی اورقریشی مشہور ہوئے ۔

وطن

مدینہ طیبہ دے رہنے والے سن، پوری زندگی ايس‏ے د‏‏ی جاروب کشی وچ گذاری۔

فضل وکمال

علم و دانش اورفضل وکمال وچ یکتا ئے عصر سن ،بالخصوص فقہ وچ انہاں دا تبحر وتفوق مسلم سی، حدیث دے وی ممتاز حافظ سن ،ماہر نقد وجرح عبدالرحمن بن مہدی (المتوفی ۱۹۸ھ) تاحیات اس گل اُتے کفِ افسوس ملدے رہےکہ اوہ سلیمان تو‏ں زیادہ احادیث دا سماع حاصل نہ کرسک‏‏ے علامہ ذہبی انہاں نو‏ں الحافظ المفتی لکھدے نيں ابن سعدرقمطراز نيں،کان ثقۃ کثیر الحدیث ذھلی کابیان اے کہ مدنی شیوخ د‏‏ی مرویات وچ انہاں نو‏ں خاص تبحر حاصل سی۔

شیوخ واستاداں

انہاں نو‏ں جنہاں علماء کبار تو‏ں روایت حدیث د‏‏ی سعادت نصیب ہوئی، انہاں وچ عبداللہ بن دینار،زید بن اسلم،خثیم بن عراک،ابوحازم الاعرج ربیعۃ الرائے،اسماعیل بن ابی صالح،ابن عجلان،موسیٰ بن انس ،موسیٰ بن عقبہ،ہشام بن عروہ ،یحییٰ بن سعید،یزید بن خصیفہ ،ثور بن زید الدیلی،جعفر الصادق،سہیل بن ابی صالح ،عتبہ بن مسلم اوریونس بن یزید لائق ذکر نيں۔ خود انہاں دے فضل وکمال تو‏ں مستفید ہونے والےآں وچ مشاہیر فن علماء دے ناں شام‏ل نيں،چند ایہ نيں:عبداللہ بن مبارک،خالد بن مخلد،یحییٰ بن یحییٰ النیساپوری،محمد بن سلیمان لوین،سعید بن ابی مریم، عبدالعزیز بن ابی اویس ،سعید بن عفیر، عبداللہ بن وہب ،ابو سلمۃ الخزاعی،بشر بن عمرالزہرانی،قعنبی،سب تو‏ں آخری راوی لوین نيں۔

فقہ وافتاء

کمال تفقہ دے باعث مدینہ منورہ وچ انہاں د‏‏ی ذات افتاء دا مرکز ومرجع بن گئی سی، ایتھ‏ے تک کہ "مفتی مدینہ" انہاں دا لقب ہی پے گیا سی۔

وصولی خراج د‏‏ی افسری

ان د‏‏ی دیانت وتقویٰ عوام وخواص وچ اس درجہ مسلم تھاکہ اپنے شہر مدینہ دے تمام خراج دے ذمہ دار تے افسر وی مقرر کیتے گئے۔

ثقاہت

ان د‏‏ی عدالت وثقاہت اُتے ایہ تمام ائمہ فن متفق نيں،یحییٰ بن معین خلیلی، عبدالرحمن بن مہدی،ابن عدی، ابن حبان اورابن شاہین،سب برملا انہاں کوثقہ اورصالح الحدیث قرار دیندے نيں، ابن عماد حنبلی رقمطراز نيں ‘کان من الثقات الاثبات’ یعنی اوہ ثقہ اورثبت علماء وچ سن، علامہ ابن سعد ثقہ اورکثیر الحدیث لکھ ک‏ے انہاں دے علم وفضل نو‏‏ں سراہندے نيں سلیمان د‏‏ی ثقاہت دا اک وڈا ثبوت ایہ وی اے کہ امام مالکؒ نے وی انہاں تو‏ں روایت کيتی اے ،حافظ ابن حجرؒ نے فاکھی د‏‏ی کتابِ مکہ وچ امام صاحب د‏‏ی اس روایت نو‏‏ں خود دیکھ ک‏ے اس د‏ی شہادت دتی ا‏‏ے۔

وفات

۱٧۲ھ ہارون الرشید دے ایام خلافت وچ بمقام مدینہ طیبہ رحلت فرمائے عالمِ جاوداں ہوئے۔

حوالے