Jump to content

سکوٹو خلافت

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
Al Khilafa al Bilad Assudan
Daular Khalifar Sakkawato
Al Khilafa Al Bilad As-Sudan
1804–1903
پرچم Sokoto Caliphate
جھنڈا
شعار: "بلاد السودان چ خلافتی ریاست"
ترانہ: شاہی ڈھول بجانا
حیثیتافریقی اسلامی خلافت
راجگڑھگودو
(1804)
سکوٹو
(1804-1850), (1851-1902)
برنن کونی
(1850)
بورمی
(1903)
عمومی زباناںعربی (سرکاری), ہاؤسا, فولا بولی
مذہب
اسلام
حکومتاولیگارچی لوکراج
(1804–1832)
مذہبی بادشاہی
(1832–1903)
سلطان 
• 1804-1832
عثمان دان فودیو (پہلا)
• 1896–1903
محمد اتاہر (آخری)
وزیراعظم 
• ???–1832
علی جیدو (پہلا)
• 1890-1903
محمد البخاری (آخری)
مقننہشوری
سینٹ (عثمانی سلطنت)
تاریخ 
• قیام
4 فروری 1804
1804
• پہلا جانشینی بحران
1832
• گواکوکے دی لڑائی
1837
• اتلے نائیجیریا دے پروٹیکٹوریٹ دا اعلان
1 جنوری 1897
29 جولائی 1903
کرنسیدرہم
ماقبل
کانو سلطنت
کتسینا سلطنت
گوبر سلطنت
زاریا سلطنت
کانمبو بادشاہت
دماگرام سلطنت
اویو بادشاہت
جوکون بادشاہتاں
کیبی بادشاہت
آروگنگو سلطنت
سونگھائی بادشاہت
اغادیس سلطنت
تاؤریگ اولیگارچی
ٹمبکٹو پاشات
ماکینا سلطنت
الکنتی ٹبر
موجودہ حصہ

سکوٹو خلافت ، نائیجیریا چ اک اسلامی ریاست سی ، جس دا سربراہ سکوٹو ریاست دا سلطان ساعدو ابوبکر سی ۔ ایدی بنیاد 18ویں صدی عیسوی دے شروع چ فولانی جہاد دے دوران رکھی گئی سی ۔ ایہہ زیریں صحرائے اعظم چ یورپی قبضے توں پہلے طاقتور سلطنتاں چوں اک سی ۔ ایہہ خلافت نوآبادیاتی دور چ وی قائم رہی اگرچہ اسدے اختیاراں گھٹ گئے سن ۔

پس منظر

[سودھو]

فولانی روایتی طور تے خانہ بدوش تے چرواہے سن تے بھیڈاں بکریاں چاردے سن ۔ پورے لہندے افریقہ شہراں وچکار گھاہ دے میداناں چ رہندے سن ۔ ودھدی ہوئی تجارت پاروں بوہت سارے فولانی شہراں چ وی آباد ہوگئے تے اک علیحدہ اقلیت بنا لئی ۔

فولانی ذیادہ تر مسلمان سن تے علاقے چ بوتیاں ریاستاں دے حکمران وی مسلمان سن ۔ پر حکمراناں دا اسلام بوہت کمزور سی تے ڈرائے دھمکائے جان تے اوہ چھیتی ای اوہ اپنے پرانے روحاں تے بھوت پریت تے مشتمل دین ول پھر جاندے ۔ 17ویں تے 18ویں صدی عیسوی دے دوران فولانیاں نے اینہاں حکمراناں دے خلاف کئی بغاوت کیتیاں ۔ فولانیاں نے لہندے ساحل تے کئی نکیاں تے اکثر کجھ چر تک قائم رہن آلیاں اماراتاں قائم کیتاں ۔

علاقے دیاں سبتوں طاقتور ریاستاں ، ہاؤسا لینڈ دیاں شہری ریاستاں سن ۔ اینہاں دی آبادی دی اکثریت فولانیاں تے مشتمل سی جنہاں نوں عام طور تے دوجے درجے دے شہری سمجھئیا جاندا سی ۔ صدیاں دے اکٹھے رہن سہن نال اگرچہ فولانی تے ہاؤسا بوہت متحد ہو گۓ سن ۔ سرحدی ہاؤسا ریاستاں چوں اک گوبر سی ۔ ایس غریب ریاست دے حکمران سونگھائی سلطنت دے حکمران ٹبر چوں سن جہڑے اپنی فولانی تے ہاؤسا رعایا نال ظلم تے جبر کرن چ مشہور سن ۔

فولانی جہاد

[سودھو]

گوبر چ رہن آلا اک مشہور مذہبی مفکر عثمان دان فودیو سی ۔ گوبر دے حکمران باوا دی اجازت نال اسنے دیگال چ اک مذہبی بھائی چارے دی بنیاد رکھی ۔ بدلے چ نے ریاست نال وفاداری تے باوا دے بھتیجے یونفا نوں تعلیم دتی ۔ جدوں یونفا حکمران بنئیا ۔ اس نے دان فودیو دے بنائے بھائی چارے دی خودمحتاری ختم کرن تے دان فودیو نو ں قتل کرن دا فیضلہ کیتا ۔

دیگال دا دفاع کیتا گئیا پر اوہ یونفا دی فوج اگے ٹھہر نئیں سکدے سن اس لئی دان فودیو تے اسدے پیروکار گودو چلے گئے ۔ جلاوطنی دے دوران دان فودیو نے پورے علاقے چ مخالفاں دے خلاف جہاد دا اعلان کیتا ۔ جس نال فولانی جنگ شروع ہو گئی ۔ نتیجے دے طور چ فولانیاں دی وڈی گنتی تے کافی تعداد چ ہاؤسا لوکاں نے دان فودیو دے نال مل گئے ۔ اسنے اک عام بغاوت نوں ہوا دتی تے علاقے دیاں اکثر حکومتاں ڈگ پئیاں ۔ دان فودیو نوں نویں بنن آلی خلافت دا حکمران بنا دتا گئیا ۔

خلافت دا وادھا

[سودھو]

ہاؤسا لینڈ اپنے مرکز توں فولانی تیزی نال پورے علاقے پھیل گئے ۔ لہندے دے کھلے میداناں تے قبضہ کر لئیا گئیا تے دکھن چ فولانیان نے یوروبالینڈ دے اتلے علاقےآں تے مل مار لئیا ۔ اینہاں نوں چڑھدے چ 1810ء چ کانیم بورنو بادشاہت نے ڈکئیا ۔