سکھ اتہاس

لڑی دا حصہ
سکھ مت
سکھ گرو گرو نانک گرو انگد دیو گرو امر داس گرو رام داس گرو ارجن دیو گرو ہرگوبند گرو ہر راۓ گرو ہر کرشن گرو تیغ بہادر گرو گوبند سنگھ گرو گرنتھ صاحب گورو پنتھ
سکھ بھگت بھگت فرید بھگت کبیر بھگت نامدیو بھگت رویداس بھگت ترلوچن بھگت دھنا بھگت بینی بھگت بھیکھن بھگت جیدیو بھگت سورداس بھگت پرمانند بھگت پیپا بھگت رامانند بھگت سدھنا بھگت سین بھٹ کلھ بھٹ کلاش بھٹ تل بھٹ جالپ بھٹ جل بھٹ کیرت بھٹ سل بھٹ بھل بھٹ نل بھٹ بھیکھا بھٹ جلان بھٹ داس بھٹ گیند بھٹ سیوک بھٹ متھرا بھٹ بل بھٹ ہربنس بھائی مردانہ بھائی ستا ڈوم بھائی بلونڈ رائے بھائی سندر
فلسفہ گرو مانیو گرنتھ نام جپو کرت کرو ونڈ چھکو چڑدیکلا مانس جات سنت سپاہی
دستور نام کرن نت نیم امرت سنچار پنج ککار پنج وکار پنج گن امرت ویلا سمرن کتھا کیرتن انند کارج ارداس دسوندھ لنگر انتم سنسکار
گرنتھ پنج گرنتھی گرو گرنتھ صاحب واراں بھائی گرداس کلام گویا سکھ رہت مریادا (مریادا) دسم گرنتھ
تخت اکال تخت پٹنا صاحب کیسگڑہ صاحب حضور صاحب دمدما صاحب
عوامی موضوع اک اوانکار سکھ پنج پیارے خالصہ چار صاحبزادے گرودوارہ ہرمندر صاحب گرمکھی پنجابی پنجاب سکھ اتہاس خالصتان
بوآ سکھ مت

سکھی دا اتہاس گرو نانک، پہلے گرو ولوں پندرویں صدی وچ دکھنی ایشیا دے پنجاب کھیتر وکھے آغاز ہویا۔ اسدیاں مذہبی اتے قومی رسماں-ریتاں نوں گرو گوبند سنگھ نے ۳۰ مارچ ۱۶۹۹ والے دن آسان کیتا۔ وکھ ذاتیاں اتے پچھوکڑ والے عام عام انساناں نوں کھنڈے دی پہل دا امرت چھکا کے خالصہ سجایا۔ پنج پیاریاں نے پھر گرو گوبند سنگھ نوں امرت چھکا خالصے وچ شامل کر لیا۔ اس تریخی حادثہ نے سکھی دے تقریباً ۳۰۰ سالاں تواریخ نوں ترتیب کیتا۔

سکھی دا اتہاس، پنجاب دے اتہاس اتے اتر-دکھنی ایشیا (موجودہ پاکستان اتے بھارت) دے ۱۶ویں صدی دے سماجک-سیاسی ماحول نال بہت ملدا-جلدا اے۔ دکھنی ایشیا اتے مغلیا سلطنت ویلے (۱۵۵۶–۱۷۰۷)، لوکاں دے حقاں دی حفاظت واسطے سکھاں دا ٹاکرا اس ویلے دی حکومت نال سی۔ اپنے دھرم نوں نہ چھڈن اتے اسلام قبولن دی مناہی ہتّ سکھ گروآں نوں مسلم مغلاں نے شہید کر دتا۔ اس لڑی دوران، مغل میری کھلاف سکھاں دا پھوجیکرن ہویا۔ سکھ مثلاں ماتحت سکھ کونفیڈریشن پرگٹیا اتے مہاراجہ رنجیت سنگھ دے حکومت ماتحت سکھ سلطنت جو اکّ طاقتور دیس ہون دے باو جود عیسائیاں، مسلماناں اتے ہندواں لئی مذہبی طور اُتے سہنشیل اتے نرپکھّ سی۔ عام طور اُتے سکھ سلطنت دا قیام سکھی دے سیاسی تل دا سکھر منیا جاندا اے، اس ویلے ہی پنجابی راج وچ کشمیر، لداخ اتے پیشاور شامل ہوئے۔ ہری سنگھ نلوا، خالصہ فوج دا مکھ جرنیل سی جسنے خالصہ دل دی اگوائی کردیاں خیبر پختنخوا توں پار درا-اے-خیبر فتح کر سکھ سلطنت دی سرحد پساری۔ نرپکھّ ریاست دے پربندھ دوران فوجی، معاشی اتے سرکاری سدھار ہوئے سن۔

۱۹۴۷ وچ پنجاب دی ونڈ ول ودھ رہے مہینیاں دوران، پنجاب وچ سکھاں اتے مسلماناں وچکار ٹینشن والا ماحول سی، جسنے لہندا پنجاب دے پنجابی سکھاں اتے ہندواں اتے اسے تلّ چڑھدا پنجاب دے پنجابی مسلماناں دا پرواس سنگھرشمئی بنایا۔

حوالے