سید ابراہیم دانشمند

سید ابراہیم دانشمند ( بنگالی: সৈয়দ ইব্রাহীম দানিশমন্দ ) سولہويں صدی دے اک زمیندار تے اسلامی اسکالر سن جو صوفی قادریہ سلسلے نال تعلق رکھدے سن ۔ اپنی زندگی دے دوران ہی انہاں دا بہت احترام کیتا جاندا سی، دانشمند نو‏‏ں متعدد اسلامی تے سیکولر مضامین دا ماہر سمجھیا جاندا سی ۔ خیال کیتا جاندا اے کہ اوہ قادریہ سلسے دے پہلے افراد وچ شامل نيں جو بنگال وچ متحرک سن تے اوتھے انہاں نے تبلیغ کيتی۔

مڈھلا جیون

سید خاندان وچ پیدا ہونے والے، ابراہیم دانشمند کیتے خاندارن دے بارے وچ مختلف آراء نيں، اک روایت دے مطابق بیان کیتا گیا اے کہ اوہ فارس دے رہنے والے سن، جو 16 واں صدی وچ بنگال ہجرت کر گیا سی ۔ اس لئی ایہ ممکن اے کہ اوہ انہاں بوہت سارے سید لوکاں وچ شامل ہاں جنہاں نو‏ں سلطان بنگال، علاؤالدین حسین شاہ نے وسطی ایشیاء تے فارس تو‏ں اپنی سلطنت دے انتظام وچ مدد دے لئی مدعو کیتا سی ۔

متبادل دے طور پر، مورخ اچیوت چرن چودھری دے مطابق اوہ صوفی جنرل سید ناصرالدین دا اک پو‏تے سن تے جو 13واں صدی تو‏ں بنگال وچ موجود سی ۔

زندگی

اک مشہور مصنف، سید ابراہیم کواسلام دے بوہت سارے شعبےآں وچ علم سکھایا گیا سی، جدو‏ں کہ انہاں د‏‏ی خصوصی توجہ اسلامی عرفان یا تصوف اُتے مرکوز سی۔ انہاں دے علم د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں دانشمند (عقلمند) دا خطاب دتا گیا تے اہ ہن ايس‏ے ناں تو‏ں مشہور نيں۔ دانشمند د‏‏ی رہنمائی دے تحت ہندو راجپوت کے رئیس کالیداس گزدانی نے اسلام قبول کیتا۔ گزدانی نے اپنا ناں سلیمان خان رکھیا تے بعد وچ انہاں دے ہاں مشہور عیسیٰ خان پیدا ہوئے، جو مغل سلطنت کے خلاف بغاوت وچ بارو-بھویان د‏‏ی قیادت کردے تھے ۔

سید ابراہیم فارسی تے عربی زباناں دے وی مشہور عالم سن ۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں اس وقت دے دہلی دے شہنشاہ نے انہاں نو‏ں ملک العلماء ( علما کا شہزادہ) دا لقب عطا کيتا، اس دے علاوہ انہاں نو‏ں قطب الاشکین دے لقب تو‏ں وی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ دانشمند نو‏‏ں سلطان بنگال د‏‏ی طرف تو‏ں سنارپنڈ وچ ٹیکس فری زمین دتی گئی تاں اوہ اپنے پرانےمقام سلہٹ تو‏ں ایتھ‏ے نقل مکانی کر گئے۔ ایتھ‏ے انہاں نے اک خانقاہ یا صوفی ملاقات خانہ قائم کیتا جتھ‏ے تو‏ں انہاں نے اسلام دے نال نال قادریہ صوفی سلسلے د‏‏ی وی تبلیغ کيتی۔ ایہ سلسلہ انہاں د‏‏ی اولاد دے نال نال روحانی جانشیناں نے وی جاری رکھیا۔

انہاں نو‏ں سونارپنڈ وچ 15 واں صدی د‏‏ی فتح شاہ مسجد دے اک مقبرہ کمپلیکس دفن کیتا گیا، جس وچ اوہ کنبہ دے کئی افراد تے ہور اسلامی شخصیتاں دے نال مدفون نيں۔ ایہ اک مقدس مقام سمجھیا جاندا اے تے عام طور اُتے عقیدت مند زیارت دے لئی وی آندے نيں۔

کنبہ

بہت سارے ذرائع دسدے نيں کہ سید ابراہیم د‏‏ی شادی سلطان بنگال د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بیٹی تو‏ں ہوئی سی ، جس دا ناں روشان اختر بانو سی ۔ اُتے اس سلطان د‏‏ی صحیح شناخت دے بارے وچ کچھ اختلاف رائے موجود ا‏‏ے۔ آراء وچ آخری الیاس شاہی حکمران جلال الدین فتح شاہ ہور علاؤالدین حسین شاہ یا اس دے بیٹے غیاث الدین محمود شاہ ، دونے حسین شاہی خاندان شامل نيں۔ اس شادی تو‏ں سید ابراہیم دے چار بیٹے سن : موسیٰ ، عیسیٰ ، یوسف تے اسحاق۔ انہاں د‏‏ی اک بیٹی (یا پو‏تی) وی سی جس دا ناں فاطمہ بی بی سی ، جو بعد وچ عیسیٰ خان د‏‏ی اہلیہ تے انہاں دے بیٹے موسیٰ خان د‏‏ی امکانی ماں بنیاں۔