سیلوکوس اول نکیٹور

سیلوکوس اول نکیٹور
جم	سنہ 358 ق م
وفات	سنہ 281 ق م
طرز وفات	مردم کشی
شہریت	مقدونیا (قدیم مملکت) سلوقی سلطنت
خاندان	سلوقی سلطنت
مناصب
سلوقی حکمران
دفتر وچ ۰۳۱۲ ق.م  – ۰۲۸۱ ق.م
ہور معلومات
پیشہ	مقتدر اعلیٰ
پیشہ ورانہ زبان	کوینہ یونانی

سیلوکوس اول نکیٹور ( др.-греч. Σέλευκος Α' Νικάτωρ ، لفظی طور تے "سیلوکوس فاتح"؛ وسط 350 قبل ق م — 281 ق م ) - سکندر اعظم دا اک فوجی رہنما ، اک ڈیادوچی ، سلوکی ریاست دا بانی ، جو تقریبا 250 سال تک موجود سی۔

سیلوکس 350 قبل مسیح دے وسط چ اک مقدونیہ دے اشرافیہ خاندان چ پیدا ہویا ق م اس نے شروع تو‏ں ہی سکندر اعظم د‏‏ی مشرقی مہم وچ حصہ لیا ، جتھ‏ے اوہ اک نجی ہیٹائیروس تو‏ں لے ک‏ے اک پیدل فوج دے کمانڈر تک فوجی راستے تو‏ں گزریا۔ سکندر اعظم دی موت دے بعد 323 ق م سلوکس سلطنت دے نویں ریجنٹ، پرڈیکاس دے تحت ہیٹائیروئی دا چیلیارک بن گیا، جہدی موت دے بعد 321/320 ق م بابل دا کنٹرول حاصل کر لیا۔ اس نے کئی سالاں تک اس عہدے اُتے فائز رہیا ، جس دے بعد اسنو ں مصر فرار ہونے اُتے مجبور کیتا گیا ، کیونجے اوہ اینٹیگونس دے حکم اُتے پھانسی دا انتظار کررہیا سی ، جو ڈیاڈوچی د ی دوسری جنگ دے دوران ، سکندر اعظم دے زیادہ تر ایشیائی قبضےآں نو ں فتح کرنے دے قابل سی۔

مصر چ، سیلوکس نے ڈائیڈوچی دی تیجی جنگ دے دوران بطلیموس دے فوجیاں تے بحریہ دی کامیابی نال کمانڈ کیتی۔ 312 لگ بھگ غزہ چ اینٹیگونس دی فوج تے فتح دے بعد بطلیموس نے سلوکس نو‏‏ں اک ہزار سپاہی تے دو سو گھوڑسوار مقرر کیتے جنہاں دے نال اوہ بابل د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ اس وقت بابل تے مقدونیہ د‏‏ی سلطنت دے مشرقی حصےآں دے باشندے سلیوکوس نو‏‏ں ظالم ظالم اینٹیگونس تو‏ں آزاد کرنے والا سمجھدے سن ۔ بابل دی لڑائی چ سلیوکس نے کئی جتاں حاصل کیتیاں ۔ 307 آسے پاسے اس دے تے اینٹیگونس دے درمیان اک نازک امن دا نتیجہ اخذ کیتا گیا ، جس دے مطابق مقدونیہ د‏‏ی سلطنت دے مشرقی حصے سلیوکس دے زیر قبضہ آگئے۔ اگلے کجھ سالاں چ، سلیوکس نے ہندوستانی حکمران چندر گپت موریا دے نال جنگ لڑی، جس دی تفصیلات نامعلوم ہن۔ اس دے مکمل ہونے دے بعد ، سیلوکس مغرب د‏‏ی طرف چلا گیا ، جتھ‏ے 301 وچ لیسیماکس دے نال اتحاد وچ اپسس چ اینٹیگونس نو شکست دتی۔ اینٹیگونس دی موت دے بعد اس دی سلطنت دا زیادہ تر حصہ سلیوکس دے تسلط دا حصہ بن گیا ۔

281 وچ سیلوکس نے لیسیماکس دے دربار وچ اندرونی ہنگامے تو‏ں فائدہ اٹھاندے ہوئے اس دے تسلط اُتے حملہ کر دتا۔ کوروپیڈین دی لڑائی چ، لیسیماچس مر گیا، تے سلیوکس نوں اپنے وطن مقدونیہ دا دوبارہ دورہ کرن دا موقع دتا گیا، جہدا دورہ اس نے 334 قبل مسیح توں نئیں کیتا سی ق م مقدونیہ جاندے ہوئے، سلیوکس نو شاہی ٹولی دے اک ارکان ، بطلیموس کیرونوس نے غداری نال قتل کر دتا۔

سلیوکس تاریخ چ اک اجہے ریاست دے خالق دے طور تے درج ہویا جہڑی قدیم معیار دے مطابق بہوں وڈی سی۔ اپنے دور حکومت دے آغاز وچ ، سلیوکس نو‏‏ں وسیع علاقےآں وچ امن نو‏‏ں یقینی بنانے دے بہت مشکل کم دا سامنا کرنا پيا جتھ‏ے یونانی تے مقدونیہ مقامی آبادی دے مقابلے وچ مطلق اقلیت وچ سن ۔ بغاوتاں دی عدم موجودگی تے یونانی مقدونیہ دے حکمران اشرافیہ دے نال متعدد لوکاں دی پرامن بقائے باہمی نے انتظامی فیصلیاں تے بین الثقافتی تعاملات دے اک پیچیدہ دے نال نال اک چنگی طرحاں سوچی سمجھی مذہبی تے مالیاتی پالیسی نوں وی مفروضہ کیتا۔ اگرچہ تریخ داناں نو‏‏ں سلوکس د‏‏ی گھریلو پالیسی د‏‏ی تمام تفصیلات دا علم نئيں اے لیکن ایہ موثر سی، کیونجے اس د‏ی حکومت دا دور سلوقی سلطنت د‏‏ی پوری تریخ وچ پرامن ترین دوراں وچو‏ں اک سی ۔

قدیم مصنفین نے سیلوکوس دی اک مثالی تصویر بنائی۔ جدید مورخین ، اگرچہ اپنے جائزےآں وچ اتنے غیر مبہم نئيں نيں ، لیکن سلیوکس د‏‏ی غیر معمولی ذہانت ، توانائی تے ذاتی خصوصیات نو‏‏ں نوٹ کردے نيں ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں ڈیاڈوچی د‏‏ی جنگاں تو‏ں فاتحانہ طور اُتے نکلنے د‏‏ی اجازت ملی ، جو سکندر اعظم د‏‏ی موت دے بعد کئی دہائیاں تک جاری رہیاں۔

سوانح عمری

حسب نسب۔ شروع دے سال

سیلوکس اوریسٹس توں مقدونیہ دے اشرافیہ دے اک ٹبر چ جمیا تے بادشاہ فلپ II اینٹیوکس تے لاؤڈیس دے فوجی کمانڈر سن۔ بازنطینی دے سٹیفنس دے مطابق، سلیوکس دا جنم بھومی بوٹیا دے تھلویں مقدونیہ دے ایورروپ شہر سی۔ بازنطینی مورخ جان ملالاس نے لکھیا اے کہ سلیوکس مقدونیہ دے دارالحکومت پیلا چ پیدا ہویا سی ۔ جدید تریخ دان یورپ دے بارے چ اسٹیفن آف بازنطینی دے ورژن نو ترجیح دیندے ہن۔

سیلوکس 350 n . ای۔ اس دی پیدائش دا صحیح سال معلوم نئیں اے۔ جسٹن لکھدا اے کہ 281 اوائل وچ کیروپیڈین دی لڑائی دے ویلے تک ، جہڑا کہ اوہدی موت توں ست مہینے پہلاں ہویا سی، سیلوکس 77 سال دا سی ۔ اس معاملے وچ، سلیوکس دی پیدائش دا سال 358 ق م سمجھیا جانا چاہیدا اے ق م اپین دے مطابق، سلیوکس اپنی موت دے ویلے 73 سال دا سی ، تے اس لی اوہ 354 ق م ۔ ایسے ویلے، پورفیری دے مطابق، سیلوکس 75 سال دی عمر چ مر گیا، جس توں پتہ چلدا اے کہ اوہدی پیدائش دی تاریخ 356 قبل مسیح سی ق م روسی مورخ ایس وی سمرنوف دے مطابق، تناں ورژن برابر ہن۔ اس دے مطابق، 350 وسط وچ پیدا ہوئے سلیوکس دی عمر سکندر اعظم دے برابر سی ۔

بعد چ جدوں سلیوکس نے اک طاقتور ریاست بنائی تے اک حکمران خاندان دا بانی بنیا، تے اوہدی پیدائش دیاں تفصیلاں افسانیاں نال بھر گئیاں۔ جسٹن نے لکھیا کہ لاؤڈیس نے اپالو دے ذریعہ سیلوکوس نو جنم دتا۔ قدیم تریخ دان دے مطابق لاؤڈیس نے خواب وچ دیکھیا کہ خدا نے اس دے نال تعلقات دا تعلق اے جس دے بعد اس نے اسنو‏ں اک انگوٹھی دتی جس اُتے اک لنگر د‏‏ی تصویر سی۔ جدوں لاؤڈیس جاگی، تے اوہنوں اپنے منجے تے بالکل اوہی انگوٹھی ملی۔ پیدائش دے وقت ، سلیوکس دے پاس اک لنگر د ی شکل وچ پیدائشی نشان پایا گیا سی۔ سلیوکس دے بچیاں تے پوتے پوتیاں دے دھبے اکو جئے سن ۔

قدیم یونانی تے قدیم مقدونیہ د‏‏ی روایت نو‏‏ں دیکھدے ہوئے کہ وڈے بیٹے دا ناں اس دے دادا دے ناں تو‏ں رکھیا جاندا اے، اس گل دا امکان اے کہ سلوکوس دا دادا وی سلوکوس ہی ہوئے۔ اس معاملے وچ ، بطلیموس، سیلوکس دا پتر ، جہڑا سکندر اعظم دی مشرقی مہم دے آغاز وچ مر گیا، سیلوکس دا چاچا سی، جو اینٹیوکس دا پتر سی ۔ جان ملالاس نے ذکر کیتا کہ سیلوکس دی اک بھین سی، ڈڈیمییا ۔ اس دے بیٹے - اسی مورخ دے مطابق، نکانور تے نکومیڈس - سلیوکس، بادشاہ ہونے دے ناطے، اس دے اک ساتراپی اُتے حکومت کرنے دے لئی مقرر کیتا گیا ۔ جدید تریخ داناں دا خیال اے کہ ڈیڈیمیا اک افسانوی کردار اے ۔

قیاس کیتا جاندا اے کہ سلیوکس 10-12 سال دی عمر تک یورپ چ پلیا وڈا ہویا تے فیر اوہنوں پیلا گھل دتا گیا۔ اتھے اس نے اپنے اشرافیہ دی حیثیت دے مطابق تعلیم تے ہنر حاصل کیتے ۔ اس نے 338 قبل مسیح وچ چیرونیا د‏‏ی لڑائی وچ حصہ لیا ہوئے سکدا ا‏‏ے д

سکندر اعظم دی مہماں وچ شرکت

سلیوکس نے سکندر اعظم دی مشرقی مہم چ حصہ لیا۔ بادشاہ دے جیون دے انت وچّ، اوہ اسدے ٹولے دا حصہ بن گیا ۔



نی کارلسبرگ گلپٹوٹیک ، کوپن ہیگن، ڈنمارک چ الیگزینڈر دا قدیم مجسمہ

منیا جاندا اے کہ سلیوکس نے سکندر اعظم دی مشرقی مہم چ 334ء چ اس دے شروع توں ق م البتہ ذرائع وچ سکندر د‏‏ی فوج وچ سلیوکس دے اعمال دا پہلا ذکر 326 ق م مہم دے پہلے سالاں چ، اوہ مقدونیہ دی فوج دے اک نکے تاکتیکی یونٹ دی اگوائی کر سکدا سی تے / یا ہیٹائیروئی دے اشرافیہ کیولری یونٹاں دا حصہ بن سکدا سی، جہدے چ اشرافیہ دے نمائندے شامل سن۔ اریئن نے ہائیڈاسپس دے پار ہون دی وضاحت کردے ہوئے، سیلوکوس نوں اک ہیٹائیروئی تے شاہی ہائپاسپسٹاں دے دستے دا رہنما آکھیا جہڑے جنگ دے دوران سکندر دے نال سن ۔ کیریئر دی ایہ ترقی اس گل دی نشاندہی کر سکدی اے کہ سیلوکس نے گرانیکس ، ایسوس تے گوگامیلا چ پچھلیاں لڑائیاں دے نال نال باختر تے سوگڈیانا چ مہماں دے دوران اپنے آپ نو ممتاز کیتا

ہائیڈاسپس تے پورس دے نال فیصلہ کن لڑائی دے دوران، سیلوکس نے اینٹی جینز تے ٹورو دے نال مل کے مقدونیہ دی پیدل فوج دی کمانڈ کیتی ۔ جنگ چ، اس نوں جنگی ہاتھیاں دا سامنا کرنا پیا۔ ایرین نے اس قتلام نو‏‏ں تفصیل تو‏ں بیان کيتا جدو‏ں مقدونیہ ڈرائیوراں نو‏‏ں مارنے وچ کامیاب ہوئے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بعد وچ ہاتھیاں د‏‏ی الجھن تے پاگل پن پیدا ہويا ، جس نے ہندوستانی فوج دے اک حصے نو‏‏ں پامال کردتا۔ قدیم تریخ دان دے مطابق مقدونیہ دے لوکاں نے صرف 80 آدمی کھو دتے سن ۔ اگرچہ مقدونیہ دے نقصانات د‏‏ی ایہ تعداد قابل اعتماد نئيں لگدی اے ، لیکن سیلوکس اک فوجی رہنما د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنی صلاحیتاں دا مظاہرہ کرنے دے قابل سی تے ذاتی بہادری دا مظاہرہ کيتا ، جس نے اس دے ذاتی اختیار نو‏‏ں ودھایا ۔

اس دے بعد ، سلیوکس ، سکندر د‏‏ی مرکزی فوج دے نال مل ک‏ے ہائیڈاسپس دے نال جنوب د‏‏ی طرف چلیا۔ ہو سکدا اے کہ اس نے مالیاں دے شہر اتے حملہ کرن اتے گڈروسیا صحرا نوں پار کرن وچّ حصہ لیا ہووے ۔ 324 قبل تک اوہ سکندر دے ٹولے چ پہلاں ای اک اُچے عہدے تے قابض سی۔ سوسا چ اک اجتماعی شادی دے دوران، سلیوکس نے باختری اشرافیہ اپاما دی دھی نوں اپنی بیوی دے طور تے قبول کیتا ۔ ارین تے ایپین نے اک افسانہ سنایا کہ کس طرح، بابل دے نیڑے جھیلاں تے سفر کردے ہوئے، ہوا نے سکندر دے سر توں تاج پاڑ دتا۔ سیلوکس تاج دے مگروں تیریا تے جدوں اوہ جہاز تے واپس آیا تے اوہنوں اپنے سر تے رکھ لیا۔ قدیم مورخ دے مطابق، اس واقعے نے مقدونیہ دے بادشاہ دی آسنن موت، تے سلیوکس دی عظیم بادشاہی دی پیش گوئی کیتی۔ اپنے آخری سالاں وچ مقدونیہ دے بادشاہ دے نال سلیوکس دی قربت میڈیا دی ضیافت وچ اس دی موجودگی توں ظاہر ہوئی، جس دے بعد سکندر شدید بیمار ہو گیا۔ جدوں سکندر مر رہیا سی، سلیوکس نے بادشاہ دے دوجے قریبی ساتھیاں دے نال مل کے سیراپیس دے مندر ول رخ کیتا تے مدد دی التجا کیتی۔ اوتھے اوہنے ضروری انکوباسی رسم توں وی لنگھیا ۔

سکندر اعظم دی موت دے بعد. ڈیاڈوچی دی پہلی تے دوجی جنگ وچ شرکت

سیلوکس دا سر۔ لوور ۔ پیرس

سکندر دی موت دے فوراً بعد 323 چ تخت دے وارث دے بارے چ سوال پیدا ہویا۔ نویں بادشاہ دے انتخاب دا عمل تن قدیم مورخین نے بیان کیتا اے: ڈیوڈورس سیکولس ، جسٹن تے کوئنٹس کرٹیس روفس ۔ اوہناں دیاں رچناواں وچّ کجھ فرق ہن۔ جسٹن دے مطابق، کونسل دے دوران، سب توں زیادہ بااثر فوجی رہنما پرڈیکا نے الیگزینڈر دی بیوی روکسانا دی پیدائش دا انتظار کرن دی تجویز دتی، جہڑی حمل دے آخری مہینیاں چ سی۔ میلیگر نے اس تجویز دے خلاف سختی نال بولیا۔ اس دا خیال سی کہ بچے د‏‏ی پیدائش دا انتظار نئيں کرنا چاہیدا ، جس دے دوران اک لڑکی پیدا ہوسکدی ا‏‏ے۔ آخرکار، الیگزینڈر دا پہلے ای بارسینا توں اک پتر اے، ہرکیولس ۔ تے مقدونیہ دے لوکاں دے لئی انہاں بادشاہاں دے تابع ہونا مناسب نئيں اے جنہاں د‏‏ی رگاں وچ فارسی خون وگدا ا‏‏ے۔ میلیگر نے سکندر دے کمزور ذہن والے بھائی اریڈیئس نو بادشاہ دے طور تے تسلیم کرن دی وکالت کیتی ۔

اس دے بعد دے محاذ آرائی دے دوران ، میلیگر ہار گیا ، تے اوہ خود ، اپنے حامیاں دے نال ، پھانسی دے دتی گئی۔ فتح دے بعد، پرڈیکا نے فیر فوجی رہنماواں دی اک کونسل بلائی، جس وچ سکندر دے رازداراں وچ مقدونیہ دی سلطنت وچ طاقت دی دوبارہ تقسیم ہوئی ۔ باقاعدہ بادشاہ روکسانا تے اس دے کمزور ذہن والے بھائی اریڈیئس دے ذریعہ سکندر دے نوجوان بیٹے سن ۔ مقدونیہ د‏‏ی سلطنت د‏‏ی بابل د‏‏ی تقسیم دے نتیجے وچ ، پرڈیکس نو‏‏ں شاہی فوجاں اُتے اعلیٰ کمان تے سلطنت وچ تمام عہدیداراں نو‏‏ں حکم دینے دا حق ملیا۔ سیلوکوس ہیٹائیروئی دا چیلیارک بن گیا ، شاہی ہائپاسپسٹاں دی کمانڈ اینٹی پیٹر دے پتر کیسنڈر نوں سونپ دتی۔ اگرچہ سلیوکس دا نواں عہدہ باضابطہ طور تے سلطنت چ سب توں اُچیاں چوں اک سی، اس نے ریاست دے خاتمے دے حالات چ حقیقی طاقت فراہم نئیں کیتی ۔

321/320 وچ ڈیاڈوچی د‏‏ی پہلی جنگ دے دوران وچ پرڈیکا د‏‏ی شکست دے بعد ، پرڈیکا نو‏‏ں اس دے ہی جرنیلاں نے قتل کردتا۔ براہ راست قاتلاں چوں ، کارنیل نیپوس نے اینٹی جینز تے سیلوکس دا ناں دتا۔ ٹریپاراڈیسس چ بعد دی ونڈ دے دوران، سلیوکس نے حکومت کرن لئی والیوانو دی ساتراپی حاصل کیتی۔ سلیوکس دی طاقت صرف بابل تے اس دے آلے دوالے دی زمیناں تک پھیلی ہوئی سی، کیونجے ایمفیماکس میسوپوٹیمیا دا ساتراپ بن گیا، اوہ خطہ جس وچ شہر واقع سی ۔

ڈیاڈوچی دی دوجی جنگ دے دوران، ایشیا یومینس تے اینٹیگونس دی فوجاں دے وچکار جنگ دا میدان بن گیا۔ یومینس نے سلیوکس دے کول سفیر گھلے تے اوہنوں اپنے نال رلن لئی آکھیا۔ تاہم، ڈیوڈورس سیکولس دے مطابق، سیلوکس نے انکار کر دتا ۔ پہلے اس نے یومینس نو دجلہ پار کرن توں روکیا، لیکن فیر اس شرط تے جنگ بندی تے اتفاق کیتا کہ اوہ اپنا علاقہ چھڈ دیوے۔ ایسے ویلے، سیلوکس نے اینٹیگونس نوں قاصد بھیجے۔ اک ورژن دے مطابق ، سلیوکس ، جو براہ راست پرڈیکس دے قتل وچ ملوث سی ، پرڈیکن یومینس تو‏ں بدلہ لینے دا خوفزدہ سی۔ اک ہور دے مطابق، اس نے دوناں کمانڈراں دے امکانات دا صحیح اندازہ لایا تے اس دھر وچ شامل ہون توں انکار کر دتا جو اس دی رائے وچ شکست کھا جائے گا ۔

317 وچ میسوپوٹیمیا تے اینٹیگونس دا قبضہ سی ۔ اک ورژن دے مطابق، بلیٹر نو ایمفیماکس دی تھاں تے تعینات کیتا گیا سی، جہڑا یومینس نال رل گیا سی ۔ اک ہور دے مطابق، بلیٹر اینٹیگونس دی آخری فتح دے بعد ساتراپ بن گیا ۔ سلیوکس نے نہ صرف بابل دے ساتراپ دے طور تے اپنی حیثیت برقرار رکھی، بلکہ سوسیانا دا کنٹرول وی حاصل کیتا۔ اس نوں خطے دے دارالحکومت سوسا تے قبضہ کرن دا کم دتا گیا سی، جس چ 15 ہزار ٹیلنٹ دا خزانہ سی۔ تاہم، سیلوکوس نے اس نوں تفویض کردہ کم نو پورا نئیں کیتا، کیونجے شہر دے ، زینوفیلس، نے اینٹیگونس دی مکمل فتح تک محاصرے دا مقابلہ کیتا ۔

316 دے اخیر یا 315 قبل مسیح دے شروع چ، ای۔ یومینس تے فتح دے بعد اینٹیگونس بابل پہنچیا ۔ قدیم ذرائع دے مطابق، اوہ سیلوکس [45] [46] نے "شاندار" طور تے استقبال کیتا سی۔ اُتے جدو‏ں ایشیا دے نويں حکمران نے اس تو‏ں اپنی آمدنی دا حساب کتاب منگیا تاں سلوکوس نو‏‏ں پنجاہ گھوڑ سواراں دے نال بطلیموس د‏‏ی طرف فرار ہونے اُتے مجبور ہونا پيا۔ قدیم افسانے دے مطابق، سلیوکس نے بیان کیتا کہ "اوہ رپورٹ نئیں کرے گا، کیونکہ اس نوں اس عہدے تے اینٹیگونس نے نئیں، بلکہ مقدونیہ نے اس دی زندگی دے دوران سکندر دی خدمات دے لیی مقرر کیتا سی" [47]۔ اس معاملے وچ ، ایہ اینٹیگونس دے خلاف اک کھلا حملہ سی ، جس نے سکندر د‏‏ی زیادہ تر مہمات فریجیا دے ساتراپ د‏‏ی پوزیشن وچ گزاریاں ، تے مرکزی فوج وچ نئيں [34] ۔ سیلوکس دی اُڈان نے بلیٹر نوں اوہدی پوزیشن توں محروم کر دتا۔ اینٹیگونس نے اسنو‏ں اقتدار تو‏ں محروم کردتا کیونجے اس نے سلیوکس نو‏‏ں بغیر کسی رکاوٹ دے اپنے علاقے نو‏‏ں عبور کرنے د‏‏ی اجازت دتی سی۔ ڈائیوڈورس سیکولس دے مطابق اینٹیگونس شروع وچ اس گل اُتے خوش سی کہ اسنو‏ں بغیر کسی جدوجہد دے بابل مل گیا لیکن فیر اس د‏ی خوشی نو‏‏ں کلڈیاں نے خراب کردتا۔ انہاں نے پیش گوئی کيت‏ی سی کہ جے اینٹیگونس نے سلیوکس نو‏‏ں فرار ہونے دتا تاں اوہ اپنے فوجیاں دے ہتھو‏ں مر جائے گا۔ اس دے بعد، اینٹیگونس نے سلیوکس دے بعد اک تعاقب بھیجیا، جہڑا بے نتیجہ ثابت ہویا۔[48][46][34][49][50]

ڈیاڈوچی دی تیجی جنگ۔ بطلیموس دی خدمت وچ

بطلیموس دا مجسمہ۔ لوور ، پیرس

مصر پہنچ ک‏ے ، جتھ‏ے بطلیموس نے حکومت کيت‏ی سی ، سلیوکس نے اینٹیگونس اُتے تخت غصب کرنے تے سکندر دے ساتھیاں نو‏‏ں دبانے د‏‏ی کوشش کرنے دا الزام عائد کيتا ۔ اینٹیگونس دا تیز عروج کسے وی ڈیاڈوچی دے مطابق نئیں سی۔ سیلوکس دا اخراج بطلیموس دے اتحاد، مقدونیہ دے حکمراناں کیسانڈر ، تھریس لیسیماچس تے کیری اساندر دے وچکار اک نویں جنگ دی وجوہات چوں اک بن گیا ۔ بطلیموس دی خدمت چ، سلیوکس نے بیڑے دی کمانڈ کیتی۔ 315/314-312 دوران اس نے شام دے ساحل تے حملیاں چ حصہ لیا، آئونیا چ اریتھرائی دا محاصرہ کیتا ، اینٹیگونس دے محاصرے چ ٹائر دی مدد کیتی ، ایجیئن سمندر چ لڑائی لڑی تے ایتھوں تیکر کہ قبرص تے قبضہ کر لیا ۔

صور تے قبضہ کرن دے بعد، اینٹیگونس مرکزی فوج دے نال ایشیا مائنر چلا گیا۔ شام چ اس نے ڈیمیٹریئس دے پتر پولیورسیٹس دی کمان چ اک فوج چھڈ دتی۔ اس پس منظر دے خلاف ، بطلیموس نے ، سیلوکس دے مشورے اُتے ، فوجی مہمات دے لئی سال دے نامناسب وقت دے باوجود ، اک مہم شروع کرنے دا فیصلہ کيتا ۔ غزہ وچ مہم تے اس دے بعد د‏‏ی جنگ دے دوران ، سلیوکس بطلیموس دا قریبی مشیر سی ۔ ڈیمیٹریئس دی شکست دے ڈائیڈوچی دیاں جنگاں دے اگے دے سلسلے لئی اہم اسٹریٹجک نتائج سن ۔ سب توں پہلاں، اس نے سکندر دی مقدونیہ دی سلطنت وچ اک طاقت دی بحالی دے اینٹیگونس دے منصوبیاں نو ختم کر دتا۔ اس فتح دے بعد بطلیموس نے شام تے فونیشیا اُتے ہور قبضہ کرنے دا منصوبہ بنایا۔ دوجا، اس نے اینٹیگونس دے دشمناں لئی اس دے ایشیائی جائداداں وچ ڈونگھی گھس جان دا راہ کھولھ دتا۔ سیلوکس نے اس لمحے دا فائدہ اٹھاندے ہوئے بابل وچ دوبارہ اقتدار حاصل کرنے دا فیصلہ کیتا۔ بطلیموس نے اس کمانڈر نو‏‏ں اک ہزار سپاہی تے 200 گھوڑسوار مختص کیتے ، جنہاں دے نال سلوکوس نے بابل د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ ڈیمیٹریئس، بطلیموس دی ہور پیش قدمی دے خلاف دفاع دی تیاری چ مصروف سی، اس مہم نو نئیں روک سکیا ۔

بابل دی جنگ

مغربی ایشیا دے عجائب گھر ، برلن چ بابلی اشتر گیٹ دا اک حصہ

آر۔ بلو دے مطابق، سلیوکس نے جنوری 311 ق م رستے چ، اس نے اپنی فوج نو دوبارہ بھریا، تے مقامی باشندیاں نے اس نوں اپنی آفاقی حمایت دتی۔ اینٹیگونس دے فوجیاں نے وی سلیوکس دے پاسے جانا شروع کر دتا ۔ اس طرح، ڈیوڈورس سیکولس نے پولیارکس دا ذکر کیتا، جس نے "کجھ ضلعے تے حکومت کیتی" تے اک ہزار فوجیاں دے نال سلیوکس دے پاسے چلا گیا ۔ آر بلوز دا خیال سی کہ فینیشیا تو‏ں بابل تک سلیوکس دا بلا روک ٹوک مارچ ممکن ہويا کیونجے غزہ وچ اپنی شکست دے بعد ڈیمیٹریئس نو‏‏ں جلدی تو‏ں کلیسیا وچ فوج جمع کرنے اُتے مجبور کيتا گیا سی تے اس دے مطابق سلوکوس دے راستے اُتے فوج دا کوئی وڈا دستہ نئيں سی۔ مزید ایہ کہ، اینٹیگونس دی خدمت چ بابل دے اک ساتراپ غزہ چ موت نے خطے چ حکمرانی دے نظام نو بے ترتیب کر دتا ۔

جدوں سلیوکس بابل دے نیڑے پہنچیا، اینٹیگونس دے حامی، ڈفیلس دی کمان ہیٹھ، بابل دے قلعےآں چوں اک چ پناہ لے گئے۔ تریخ داناں نے شہر دے محاصرے دے آغاز نو‏‏ں 311 ق م دے موسم بہار دے دوران قرار دتا ا‏‏ے۔e.[1][1][1][1] بابل دے محاصرے تے اس دے بعد دے طوفان دی تفصیلات دے بارے چ تقریباً کجھ وی نئیں جانیا جاندا۔ 311 ق م دے گرمیاں چ قلعے دے زوال دے بعد، یعنی [1] [1] سلیوکس نے انہاں قیدیاں نو آزاد کر دتا جہڑے 315 ق م چ فرار ہون دے بعد گرفتار کیتے گئے سن۔ای۔ بابل توں مصر تک[1][1]. بابل دے کامیاب محاصرے دے بعد ، سلیکس مرکزی فوج دے نال مشرق د‏‏ی طرف چلا گیا ، جتھ‏ے بالائی ساتراپیاں دے حکمت عملی ، نیکانور نے اپنے حملے نو‏‏ں دفع کرنے دے لئی اک فوج اکٹھی کرنا شروع کيتی۔ سیلوکس دے سب توں وفادار دوستاں چوں اک، پیٹروکلس، بابل دا حکمت عملی بنان آلا بن گیا۔

سلیوکس نے 3000 فوجیاں تے 400 گھوڑسواراں دی فوج دے نال دجلہ نوں پار کیتا۔ نکانور دیاں فوجاں نمایاں طور تے وڈیاں سن - 7 ہزار گھڑ سوار تے اک ہزار پیدل فوجی ۔ سلیوکس نے اپنے فوجیاں نو‏‏ں دریا دے کنارے دلدلاں وچ اس امید تو‏ں چھپا دتا کہ اوہ جرنل اینٹیگونس نو‏‏ں حیرت انگیز طور اُتے پکڑ سکدا ا‏‏ے۔ جدوں نکانور دجلہ پہنچیا، تے اس دا خیال سی کہ دشمن مغرب دی طرف پِچھے ہٹ گیا اے ۔ اس غلط فہمی دی بنیاد تے، اس نے اک عارضی کیمپ قائم کیتا تے اس نو مناسب تحفظ فراہم کرن دا خیال نئیں رکھیا ۔ رات نوں، سلیوکس نے اپنی ساری افواج دے نال نیکانور دے سوئے جنگجوواں تے حملہ کیتا، جس دی وجہ توں دشمن دے کیمپ وچ گھبراہٹ پیدا ہو گئی ۔ جنگ دے دوران، نکانور دی افواج دے کمانڈراں چوں اک، فارس دے ساتراپ ایواگورس ، دی موت ہو گئی۔ نکانور دی پوری فوج بکھر گئی، جس دے بعد اس دے سپاہیاں نے سلیوکس دے پاسے وڈے پیمانے تے جانا شروع کر دتا ۔ ڈیوڈورس سیکولس دے مطابق ، نکانور خود فرار ہو گیا ، لیکن اپیئن نے لکھیا کہ اوہ جنگ دے دوران سیلوکس دے ہتھو‏ں مر گیا۔ ہو سکدا اے کہ نکانور سلیوکس دے نال دوجی لڑائی دے دوران مر گیا ہووے، جہڑا ذرائع وچ درج نئیں اے ۔

بابل دی جنگ دے اختتام تے مقدونیہ دی سلطنت چ علاقائی قبضے دا لگ بھگ نقشہ

اگست 310 قبل مسیح ق م تے 308 ق م اینٹیگونس نے اپنی فوج دے نال میسوپوٹیمیا تے حملہ کیتا ۔ مورخین اس فوجی مہم دے آغاز د‏‏ی متعدد وجوہات پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ اینٹیگونس دے لی، صورتحال نے اس دے جائیداد دے مشرقی نصف دے نقصان دا خطرہ پیدا کیتا ۔ اینٹیگونس تے سلیوکس د‏‏ی فوجاں دے درمیان محاذ آرائی د‏‏ی تفصیلات معلوم نئيں نيں تے انہاں د‏‏ی تعمیر نو فرضی نوعیت د‏‏ی ا‏‏ے۔ اینٹیگونس شاید پہلے کامیاب رہیا۔ کسی وی صورت وچ اوہ بابل تک پہنچنے دے قابل سی تے اس اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی اک ناکا‏م کوشش کيتی۔ شہری لڑائیاں دے دوران، اس دے فوجی نابو دے مندر تے قبضہ کرن چ ناکام رہے۔ شہر تے مکمل طور تے قابو پان چ ناکام رہن دے بعد، اینٹیگونس نے آرکیلاس نو "عکاد دا ستراپ" مقرر کیتا تے کوٹا دا رخ کیتا۔ اس کارروائی دا مقصد مکمل طور تے واضح نئیں اے۔ شاید اینٹیگونس شہر دی دولت تے قبضہ کرنا چاہندا سی تے مقامی پادریاں نو وی اپنے پاسے جان تے مجبور کرنا چاہندا سی ۔

اینٹیگونس تے سیلوکوس دے وچکار فیصلہ کن لڑائی دے بارے چ معلومات پولیئنس دے ستراتیگیماخ چ موجود ہن۔ اس تفصیل دے مطابق ایہ دو دن تک چلدا رہیا ۔ لڑائی دا نتیجہ پہلے دن طے نئيں کیتا گیا سی تے ایہ اگلے دن جاری رہنا سی ۔ سیلوکس نے اپنے فوجیاں نو جنگی نظم و ضبط نو برقرار رکھدے ہوئے مکمل طور تے مسلح ہو کے بستر تے جان دا حکم دتا۔ اینٹیگونس دے فوجیاں نے ، اس دے برعکس ، کیمپ لگایا تے انہاں دے ہتھیار اتار دتے ۔ سویرے سویرے سلیوکس نے حملے دا اشارہ دتا، جہڑا اینٹیگونس لئی حیرانی دی گل سی۔ اس دے جنگجو حیرانی نال لے گئے تے اوہناں نوں شکست دتی گئی ۔ چاہے پولیئنس دا بیان درست اے یا نئيں ، ایہ یقینی اے کہ سلیوکس نے فیصلہ کن فتح حاصل کيتی ، لیکن اینٹیگونس نو‏‏ں پکڑنے وچ ناکا‏م رہیا ۔

308/307 وچ اینٹیگونس تے سیلوکس دے درمیان اک نازک امن دا نتیجہ اخذ کیتا گیا ۔ فوجی رہنماواں چوں ہر اک اوہ جائیداد دے نال رہیا جہڑا اس دے دستخط دے ویلے سی ۔ قیاس کیتا جاندا اے کہ اینٹیگونس تے سیلوکس دے قبضے دے وچکار سرحد میسوپوٹیمیا توں لنگھدی سی۔ اس خطے دا جنوبی حصہ سیلوکس دا سی ، تے شمالی حصہ ، جو شام تے ایشیا مائنر تو ں ملحق سی ، اینٹیگونس دا سی ۔ بابل دی جنگ وچ بلاشبہ فاتح سیلوکس سی ، جو اک بے زمین فوجی رہنما تو‏ں ، چند سالاں وچ اینٹیگونس دے ملکیت د‏‏ی قیمت اُتے اک بہت وڈی ریاست دا رہنما بن گیا۔ اینٹیگونس دی شکست دی وجوہات، اپنے حریف دی غیر معمولی ذاتی خصوصیات دے علاوہ، آبادی دی نفرت تے کئی محاذاں تے جنگ کرن دی لوڑ سی ۔

سیلوکس دی مشرقی مہم

چندر گپت موریہ دا جدید مجسمہ۔ لکشمی نارائن مندر ، نئی دہلی

اینٹیگونس دے نال جنگ دے خاتمے تے اک غیر یقینی امن دے قیام دے بعد، سلیوکس نے مشرقی اپر ستراپیس وچ اپنی طاقت نو مضبوط کرنا شروع کیتا۔ بطلیموس تے کاسانڈر دے نال جنگ وچ مصروف اینٹیگونس دے بار بار حملے دا امکان کم تو‏ں کم سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سلیوکس نے اپنی تمام افواج نو‏‏ں مشرق د‏‏ی طرف ہدایت کرنے د‏‏ی اجازت دتی۔ پہلی مہم باختر دے خلاف سی ، جو مقدونیہ سلطنت دے مشرق وچ اک امیر علاقہ سی جتھ‏ے بغاوت دا آغاز ہوسکدا اے ۔

باختر تے ممکنہ طور تے سغدیانا دی فتح مکمل کرن دے بعد، سلیوکس تے اوہدی فوج ہندوستانی شہر ٹیکسلا ول ٹر پئی۔ اس ویلے، ہندوستان چ اک وڈی ریاستی تشکیل، موریہ سلطنت ، پیدا ہوئی، جس تے باصلاحیت فوجی رہنما تے سیاست دان چندرگپت موریہ حکومت کردے سن، جہنوں یونانی ذرائع چ سینڈروکوٹ یا اینڈروکوٹ دے ناں توں جانڑیا جاندا اے۔ ایس وی سمرنوف نے چار ممکنہ وجوہات د‏‏ی نشاندہی د‏‏ی جنہاں نے سلیوکس نو‏‏ں ہندوستان وچ اپنی مہم شروع کرنے د‏‏ی ترغیب دتی۔ ہندستان تے حملہ باختری تے سغدی اشرافیہ دے نال اک معاہدے دا حصہ ہو سکدا اے ۔ باختر تے سغدیانا سلطنت موریہ دے نال ملحق سن تے فتح دے خطرے نو‏‏ں محسوس کردے سن ۔ اوہ سلیوکس دے اعلیٰ اختیار نو‏‏ں اس شرط اُتے تسلیم کرسکدے سن کہ اوہ انہاں خطےآں د‏‏ی فتح تو‏ں بچنے وچ مدد کرے۔ سلیوکس نو‏‏ں سکندر د‏‏ی وراثت دے لئی ہور لڑنے تو‏ں پہلے موریہ سلطنت دے نال اک واضح سرحد قائم کرنے د‏‏ی وی ضرورت سی۔ اس تناظر وچ ، ہندوستان وچ اک کامیاب مہم د‏‏ی پراپیگنڈا د‏‏ی قدر ہوئے گی ، کیونجے اس طرح سلیوکس افسانوی مقدونیہ دے بادشاہ دا حقیقی وارث بننے دے قابل ہوئے گا ، اس دے کارنامےآں وچو‏ں اک نو‏‏ں دہراندے ہوئے۔ مزید برآں ، سکندر د‏‏ی ہندوستانی مہم دے وقت تو‏ں ہی جنگ دا میدان سلوکس دے لئی واقف سی ۔

سکندر د‏‏ی ہندوستانی مہم دے برعکس ، سلیوکس د‏‏ی فوجی مہم فتح د‏‏ی نئيں بلکہ دفاعی نوعیت د‏‏ی سی۔ ڈائیڈوکس نے کوئی اہم علاقائی حصول نئیں کیتا۔ مہم دی تفصیلات بچن آلے قدیم ذرائع توں نامعلوم ہن۔ 303 آسے پاسے دوناں حکمراناں وچ اک امن معاہدہ طے کیتا گیا ، جس دے مطابق وڈے علاقے چندر گپت نو‏‏ں دے دتے گئے سن ۔ اک ورژن دے مطابق، سیلوکوس دے علاقائی رعایتاں چ پاروپامیساڈا ، آریانا، تے اراچوسیا شامل سن; اک ہور دے مطابق، صرف گیڈروسیا تے اراچوسیا دے مشرقی علاقےآں. جوہر وچ ، ہندوستانی بادشاہ نو‏‏ں اوہ علاقے ملے جو بنیادی طور اُتے ہندوستانی آباد سن ۔ سٹرابو نے دعوی کیتا کہ امن معاہدہ بین خاندانی شادیاں دے ذریعے محفوظ کیتا گیا سی ، تے ایہ کہ سلیوکس نو ں 500 جنگی ہاتھیاں دا اک کور وی ملیا سی ۔

ڈیاڈوچی دی چوتھی جنگ۔ اپسس دی لڑائی

اپسس دی لڑائی (c. 301 قبل مسیح) دے بعد ڈائیڈوچی دے تسلط     

جدو‏ں سلیوکس ہندوستان وچ لڑ رہیا سی ، مصر دے حکمراناں بطلیموس ، مقدونیہ کاسندر تے تھریس دے حکمراناں وچ اک طرف لیسیماچس تے دوسرے طرف اینٹیگونس دے وچکار ڈیادوچی د‏‏ی اک ہور جنگ شروع ہوئی۔ سردیاں 303/302 ق م سیلوکس نے ممکنہ طور تے باختر چ ویلہ گزاریا، جس دے بعد اوہ مغرب ول چلا گیا۔ سلیوکس دی فوج ، جس چ پہلے ای وڈی تعداد چ جنگی ہاتھی شامل سن ، آہستہ آہستہ اگے ودھدے رہے ۔ 302 وچ اس نے ایکباتانا چ رک جان دا فیصلہ کیتا۔ اس وقت لیسیماچس تے اس د‏ی افواج ایشیا مائنر وچ لڑ رہے سن ، مسلسل اک فیصلہ کن جنگ تو‏ں گریز کردے ہوئے ، سلیوکس دا انتظار کررہے سن ۔ 301 دے شروع چ اینٹیگونس، سیلوکس دی اہم افواج دے نیڑے آن دے بارے چ جانن دے بعد، اپنے پتر ڈیمیٹریئس نو یونان توں بلاون تے مجبور ہو گیا ۔

301 دے موسم بہار یا گرمیاں وچ فیصلہ کن جنگ اپسس دے نیڑے ہوئی ، جس دا مقام نامعلوم اے ۔ پلوٹارک دے مطابق، اینٹیگونس دے کول 70 ہزار فوجی، 10 ہزار گھوڑسوار تے 75 ہاتھی سن، جد کہ اتحادی فوج دے کول 64 ہزار فوجی، 15 ہزار گھوڑسوار، 120 جنگی رتھ تے 400 ہاتھی سن، جنہاں چوں سلیوکس دے کول 20 ہزار فوجی سن، سب توں زیادہ گھوڑسوار . دوناں فوجاں دے مرکز وچ انہاں نے اک فالانکس رکھیا ، جس دے پہلو اُتے گھڑسواراں نے ڈھک لیا سی۔ اینٹیگونس دے اشرافیہ گھڑسوار یونٹاں دی اگوائی ڈیمیٹریئس کر رئی سی، جہدی مخالفت سیلوکس دے پتر اینٹیوچس نے کیتی۔ اتحادیاں نے تقریباً سو ہاتھیاں نو سامنے رکھیا، جس نال انہاں چوں بوہتے ہاتھیاں نو ریزرو چ چھڈ دتا گیا ۔

اپسس دی لڑائی دے بعد

اینٹیگونس دی موت نے اوہدی اک ویلے دی طاقتور سلطنت دا خاتمہ کیتا ۔ اس دا مال فاتحین وچ غیر مساوی طور اُتے تقسیم ہويا سی۔ اوہناں چوں بوہتا حصہ سلیوکس تے لیسیماچس چلا گیا، پہلے نے شام تے شمالی میسوپوٹیمیا حاصل کیتا، بعد چ ایشیا مائنر دا اک اہم حصہ۔ جلدی ای، ایپین دے مطابق، سلیوکس نے اپنی طاقت نوں کیپڈوکیہ تے آرمینیا تک وی ودھایا ، جہناں نے، اگرچہ انہاں نے مقامی خانداناں نو برقرار رکھیا، شاہی گورنراں نو حاصل کیتا ۔ بطلیموس ، جس نے جنگ وچ حصہ نئيں لیا ، اینٹیگونس د‏‏ی سلطنت د‏‏ی تقسیم وچ معمولی قرار دتا گیا ، جس نے نويں تقسیماں تے جھڑپاں دے لئی زمین پیدا کيتی ۔ اپسس دی لڑائی دے بعد، سلیوکس نوں "ہاتھی مارچ" (لفظی ترجمہ "ہاتھیاں دا رہنما" ) دے طور تے عرفی ناں ملیا، تے اس دے جانشیناں دے تحت ہاتھی اک ریاستی علامت بن گیا ۔

فاتحین دی اتفاق رائے زیادہ دیر تک نئیں چل سکی۔ اینٹیگونس د‏‏ی ریاست د‏‏ی علاقائی تقسیم نے ختم نئيں کيت‏‏ا ، بلکہ نويں جنگاں دے لئی پیشگی شرائط پیدا کيتیاں۔ اس طرح، بطلیموس نے ڈیاڈوچی تے اس حقیقت دا الزام لایا کہ اینٹیگونس دی ریاست دی تقسیم دا معاہدہ اس دی شرکت دے بغیر ختم کیتا گیا سی ۔ مصر دے حکمران نے کویل شام تے فونیشیا دے شہراں دے کجھ حصے تے قبضہ کر لیا ۔ سیلوکس نے بطلیموس دے نال صوبےآں دی تقسیم دے بارے چ گل بات کرن چ کامیابی حاصل کیتی ۔ اگرچہ مورخین نو‏‏ں ایہ نئيں معلوم اے کہ سیلوکس تے بطلیموس دے تسلط دے وچکار سرحد کتھے سی ، لیکن ایہ فرض کيتا جاندا اے کہ سیلوکس نے اندرونی حصے اُتے قبضہ کيتا سی ، تے بطلیموس نے کوئل شام دے ساحلی حصےآں اُتے قبضہ کيتا سی ۔

ڈیمیٹریئس پولورسیٹس دا مجسمہ



تیجی یونانی اصل دی پہلی صدی دی رومن کاپی . نیشنل آرکیالوجیکل میوزیم آف نیپلز

285 وچ ڈیمیٹریئس نوں ایشیا مائنر چ لیسیماچس دے خلاف اک ناکام مہم دے دوران کیلیشیا چ سلیوکس دیاں زمیناں ول پچھے ہٹن تے مجبور کیتا گیا۔ اوتھے اوہنے سلیوکس دے کول رحم دی منگ کرن لئی سفیر گھلے۔ پہلے سلیوکس نے ڈیمیٹریئس دی پوری مدد دا حکم دتا پر فیر اوہ فوج لے کے اوہدے خلاف مارچ کر گیا۔ پلوٹارک پیٹروکلس دے دلائل دا حوالہ دیندا اے جس نے سلیوکس نو‏‏ں ڈیمیٹریئس دے خلاف فوجی مہم شروع کرنے اُتے قائل کیتا۔ پیٹروکلس نے زور دتا کہ اگرچہ ڈیمیٹریئس اک انتہائی مشکل حالت وچ سی تے حقیقی خطرہ نئيں سی ، لیکن اوہ سلیوکس دے باصلاحیت ترین دشمناں وچو‏ں اک سی۔ اس دے مطابق، پیٹروکلس دی رائے وچ، اس نو تباہ کرن دا موقع ضائع کرنا، اک ناقابل معافی بے وقوفی ہووے گی ۔

اجیہی ناامید صورتحال چ وی، ڈیمیٹریئس نے مزاحمت کرن دی کوشش کیتی۔ اس دی فوج دے اس نوں چھڈن دے بعد، ڈیمیٹریئس نے سمندر تک پہنچن تے فرار ہون دی امید کیتی، تے اس منصوبے دے وی ناممکن ثابت ہون دے بعد، اس نے خودکشی دے بارے وچ سوچیا۔ آخر کار، ڈیمیٹریئس نو سلیوکس دے سامنے ہتھیار سٹن تے مجبور کیتا گیا، جس نے اس نوں قید چ شاہی حالات فراہم کیتے۔ ڈیمیٹریئس دے پتر اینٹیگونس گوناٹاس دے نال نال کئی یونانی شہراں دے نمائندیاں نے سلیوکس نوں ڈیمیٹریئس نوں رہا کرن لئی آکھیا تے اک وڈی تاوان دی پیشکش کیتی۔ اس دے برعکس، لیسیماچس نے سیلوکوس نو 2 ہزار ٹیلنٹ دی پیشکش کیتی جے اوہ اپنے پرانے دشمن نو پھانسی دین دا فیصلہ کردا اے۔ آخر کار، سلیوکس نے تمام پیشکشاں نو مسترد کر دتا تے "اپنی قید دے تیسرے سال وچ، ڈیمیٹریئس، بیکاری، پیٹو تے شراب نوشی توں، فروری یا مارچ 282 وچ بیمار ہو گیا تے چوپن سال دی عمر وچ فوت ہو گیا۔" مرحوم بادشاہ د‏‏ی لاش نو‏‏ں یونان بھیج دتا گیا ، جتھ‏ے اس دا شاندار جنازہ دتا گیا ۔

لیسیماچس دے نال جنگ۔ موت

لیسیماچس دا مجسمہ۔ اک یونانی اصل توں آکٹیوین اگسٹس دے ویلے دی رومن کاپی۔ نیشنل آرکیالوجیکل میوزیم آف نیپلز

283/282 وچ لیسیماچس دے دربار وچ اک سازش دے نتیجے وچ ، اس دے وڈے بیٹے تے وارث اگاتھوکلس نو ‏‏ں پھانسی دے دتی گئی۔ اس دے بعد، اس دے حامی، جنہاں چ اگاتھوکلس دی بیوہ لیسندرا اپنے بھرا بطلیموس کیرونوس تے بچیاں دے نال، اس دے نال نال اگاتھوکلس دے بھرا الیگزینڈر وی سی، سلیوکس دے دربار چ فرار ہو گئے۔ پوسانیاس دے مطابق، "بابل آن دے بعد، انہاں نے سلیوکس نو لیسیماچس دے نال جنگ شروع کرن دی التجا کرنی شروع کر دتی" ۔ ایسے ویلے، لیسیماچس دے خزانے دے محافظ، فلیٹیرس نے پرگام تے قبضہ کر لیا، جس دے بعد اس نے اعلان کیتا کہ اوہ شہر تے اس دی دولت نوں ذاتی طور تے سلیوکس دے حوالے کر دیوے گا ۔ بادشاہ نے اپنے گوانڈھی تے سکندر دے زندہ ڈایاڈوچی فوجی رہنماواں وچو‏ں آخری د‏‏ی حالت وچ ہنگامہ آرائی تو‏ں فائدہ اٹھانے دا فیصلہ کيتا تے لیسیماکس دے خلاف جنگ شروع کرنے اُتے اتفاق کيتا ۔

اس جنگ دے زیادہ تر تفصیلات نامعلوم ني‏‏‏‏ں۔ پولیئنس نے اس چال نو بیان کیتا اے جس دے ذریعے سلیوکس ساردیس دے حکمت عملی دے لحاظ تو‏ں اہ‏م قلعے اُتے قبضہ کرنے وچ کامیاب رہیا۔ شہر دے نیڑے پہنچ کے، اوہ چنگی طرحاں قلعہ بند قلعے تے قبضہ کرن چ ناکام رہیا، تے اس لی عوامی طور تے خزانے دے کمانڈنٹ تے کیپر، لیسیماچس تھیوڈوٹس نو مارن آلے نوں سو ٹیلنٹ دا بہوں وڈا انعام دین دا وعدہ کیتا۔ اس طرح اوہ لڈیا دے دارالحکومت دے کمانڈر تے اس دے سپاہیاں دے درمیان باہمی عدم اعتماد بونے دے قابل سی۔ اس لیی تھیوڈوٹس نے اپنے خلاف غداری نو روکن دا فیصلہ کیتا، رات نوں خود دروازے کھولے تے، سلیوکس نو اندر آن دین دے بعد، اس نوں لیسیماچس دا خزانہ دے دتا ۔ آئی جی ڈرائسن دے مطابق، تھیوڈوٹس نے نہ صرف اپنی جان بچان دا فیصلہ کیتا، بلکہ خود وی سو ٹیلنٹ حاصل کرن دا فیصلہ کیتا ۔ فروری 281 دے آخر وچ سلیوکس تے لیسیماچس د‏‏ی فوجاں دے درمیان ساردیس اُتے قبضے دے تھوڑی دیر بعد کوروپیڈین دی لڑائی ہوئی، جس دے دوران لیسیماکس دی موت ہو گئی ۔

اپنی جت مگروں سلیوکس نے ایشیا مائنر دے بوہتے حصے نوں اپنے ماتحت کر لیا تے یورپ ول ٹر پیا۔ تھریس تے مقدونیہ د‏‏ی مہم سیلوکس دے لئی اک علامتی اشارہ سی ، حالانکہ ، قدیم مصنفین دے مطابق ، بادشاہ بنیادی طور اُتے اپنی آبائی سرزمیناں دا دورہ کرنا چاہندا سی۔ لیسیماچیا توں کجھ دور نئیں، اوہنوں اپنے اک درباری ، بطلیموس کیرونوس نے غداری نال قتل کر دتا، جہڑا بعد چ مقدونیہ دا بادشاہ بن گیا۔ اپیئن دے مطابق فیلیٹیرس نے سابقہ بادشاہ دی جسم خریدی، مناسب رسماں انجام دتیاں تے سلیوکس دی راکھ اپنے بیٹے تے وارث اینٹیوچس نوں بھیج دتی۔ اینٹیوچس نے اپنے والد نو‏‏ں سیلوشیا پیریا وچ دفن کیتا تے اس دفن د‏‏ی جگہ اُتے اک مندر ، نیکیٹوریم تعمیر کيتا ۔

ٹبر

جیکس لوئس ڈیوڈ ۔ "انٹیوکس تے سٹراٹونیس" (1774)۔ سکول آف فائن آرٹس ، پیرس

سکے

سکندر نوں ہاتھی دی کھال وچ وکھان آلی سیلوکوس دا سونے دا ڈیرک

سیلوکس دا ٹیٹرا ڈرام

ریاستی علامتاں دے نال سیلوکوس دا ٹیٹراڈراکم - اک ہاتھی، بوسیفالس دا سر تے اک لنگر

سیلوکس دی ریاست چ کئی مالیاتی نظام اک دوجے دے نال موجود سن۔ یونان تے مقدونیہ دے نال تجارت ریاست دی معیشت لئی کلیدی اہمیت دی حامل سی، جس دی وجہ توں اٹک مالیاتی نظام توں پیسے دا استعمال ضروری سی۔ اس دے نال ہی، باختر تے میسوپوٹیمیا وچ انہاں نے اپنے وزن دی خصوصیات دے نال مقامی استعمال دے لی سکے ٹکسال کرنا جاری رکھیا، جو انہاں دے گردش دے علاقے دے لئی رواج سی ۔

الہی سکندر دے ذریعہ سلیوکس د‏‏ی سرپرستی دے بارے وچ سرکاری پروپیگنڈا سکےآں د‏‏ی عکاسی وچ جھلکدا سی۔ اِکباتانا، سوسا تے بابل چ ٹکسال کیتے گئے سونے ( ڈاریکس تے ڈبل ڈیریکس) تے کانسی دے سکیاں تے ، اوورس تے ہاتھی دی کھال چ سکندر دی تصویر اے۔ الٹے پاسے اوہناں نے جت دی دیوی، نائکی نوں رکھیا۔ ریورس تے ہور علامتاں چ جنگی ٹرافی ، سینگ آلے گھوڑے دا سر یا لنگر شامل ہو سکدا اے۔ ساہت وچّ ایہناں سکیاں دیاں کئی تشریحاں ہن ۔ شاید ہاتھی دی کھال وچ سکندر ہندوستان وچ سلیوکس د‏‏ی مہم د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ ایہ ممکن اے کہ اس قسم دے سکے اپسس دی لڑائی دے بعد ڈھالے گئے ہون ۔ ایہ سکے دی اقسام سیلوکس دے سرکاری پروپیگنڈے دے آلات چوں اک سن، جس نے اپنے آپ نو افسانوی دیوتا بنائے گئے بادشاہ دے وارث دے طور تے پیش کرن دی کوشش کیتی ۔

سیلوکس سکےآں د‏‏ی دوسری قسم ، جو سکندر تو‏ں وابستہ ہوسکدی اے ، سوسا ٹکسال دے متعدد شمارےآں تو‏ں نمائندگی کيتی جاندی ا‏‏ے۔ اوورس تے اک بندے نو دکھایا گیا اے جہدے موڈھیاں تے پینتھر دی جلد لپیٹی ہوئی اے، جس نے بیل دے کناں تے سینگاں آلا ہیلمٹ پایا ہویا اے۔ الٹے پاسے، فتح دی دیوی نائکی نے اک فوجی ٹرافی تے چادر رکھی اے۔ تصویر دے دونواں طرفاں تے افسانہ اے "ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΣΕΛΕΥΚΟΥ" ("بادشاہ سلیوکس")۔ خصوصی ادب وچ اس بارے وچ مختلف رائے موجود اے کہ کس نو - سیلوکس یا سکندر - سکے تے دکھایا گیا اے۔ اس معاملے وچ، سکے تے موجود کردار وچ دیوتا ڈائیونیسس دی صفات موجود نیں تے اک ورژن دے مطابق، سکندر تے سیلوکس دی خصوصیات دے نال دیوتا دی اک مثالی عام تصویر دی نمائندگی کردا اے۔

آرٹ وچ

اینٹیوچس، سیلوکس تے سٹراٹونیکا، 1720۔ ایڈرین وان ڈیر ویرف



Музей изобразительных искусств , بورڈو, فرانس

سیلوکس دیاں کئی مجسمہ سازی دیاں تصویراں اج تیکر موجود نیں۔ ایہناں چوں سب توں مشہور، ہرکولینیم چ کھدائی دے دوران دریافت کیتا گیا، نیپلز دے نیشنل آرکیالوجیکل میوزیم چ نمائش لئی رکھیا گیا اے۔ سلیوکس دا اک ہور سر لوور چ اے۔ اس دے علاوہ، اک ورژن دے مطابق، پرگامون میوزیم وچ سر، جہنوں اٹالس اول نال منسوب کیتا جاندا اے، حقیقت وچ سیلوکس دی تصویر اے ۔

درجہ بندیاں

قدیم مصنفین نے سیلوکوس دی اک مثالی تصویر بنائی ۔ ارین نے لکھیا کہ "سکندر دے بعد اقتدار سنبھالن آلیاں چوں، سلیوکس سب توں وڈا بندہ سی، کہ اوہدے کول سوچن دا سب توں شاہی طریقہ سی تے سکندر دے بعد سب توں وڈے ملک تے حکومت کیتی" ۔ پوسانیاس نے سیلوکس نو‏‏ں ڈائیادوچی دور دے حکمراناں وچو‏ں سب تو‏ں زیادہ ایماندار تے عادل بادشاہ سمجھیا ۔ اپیان نے اسنو‏ں اک شاندار جنگجو ، سفارتکار تے فوجی آگو قرار دتا ، جس نے سکندر دے تمام جانشیناں وچو‏ں سب تو‏ں وڈی بادشاہت تشکیل دتی ، جتھ‏ے اس نے قانون دے مطابق حکمرانی کيت‏ی تے بوہت سارے شہراں د‏‏ی بنیاد رکھی۔ پلوٹارک نے سیلوکوس دا ذکر اک پیار کرن آلے پیو دے طور تے کیتا اے جس نے اپنی جوان بیوی نو اپنے پتر اینٹیوکس دے لئی "قربانی" کر دتی ۔

جدید تریخ دان اپنے جائزیاں چ اینے واضح نئیں ہن۔ تریخ نگاری وچ مختلف رائے نيں کہ آیا سلیوکس د‏‏ی کامیابیاں بخت تے موقع د‏‏ی نتیجہ سن یا اس د‏ی جان بوجھ کر کردہ اعمال ، توانائی تے ذہانت دا نتیجہ سن ۔ سو، بی۔ جی۔ نیبور نے سیلوکوس نو "اک حقیقی 'قسمت دا لاڈلا' قرار دتا جہنے اپنے آپ نو نہ تے اک ہیرو دے طور تے وکھایا تے نہ ای اک سیاست دان دے طور تے۔" میں۔ برکھارڈٹ ، اس دے برعکس ، سکندر دے تمام جانشیناں وچو ں سب تو ں زیادہ قابل سمجھیا ۔ جی بینگٹسن نے نوٹ کیتا کہ، دوجے ڈائیڈوچی دے برعکس، اس نے اک حکمران دے طور تے اپنے فرائض نو ذمہ داری نال نبھایا۔ تریخ دان نے سیلوکوس دی ظلم دی کمی تے دوجیاں دے نال اس دے دوستانہ رویے نو وی نوٹ کیتا، جس دا الٹا پہلو اس دے رٹینیو دے ارکان دے بارے چ اس دا ناکافی تنقیدی تصور سی، جس نے اس دی جان دا نقصان کیتا جیویں۔ شوفمین نے سیلوکوس دے مثبت تے منفی دونے خصوصیات نو نوٹ کیتا۔ مورخ نے اپنی سفارتی کامیابیاں نو نوٹ کیتا، اس دے نال نال حیرت انگیز دھچکا مارن دی صلاحیت وی۔ اس دے نال ہی، شوفمین نے سیلوکوس نو اک چالاکی تے حد توں ودھ مہتواکانکشی حکمران سمجھیا، جہدی خصوصیات غیر مستقل مزاجی، معمولی پن تے طاقت دی خواہش سی ۔

ڈی گرینجر نے سیلوکوس دی وراثت دا اندازہ لاندیاں ہوئیاں نوٹ کیتا کہ اوہ اک اجیہی ریاست بنان دے قابل سی جہڑی کئی صدیاں تک چلدی رہی۔ ابتدائی طور اُتے ، اس دے سائز تے ساخت د‏‏ی وجہ تو‏ں ، ایہ نازک سی تے مختلف روایات تے حکمرانی د‏‏ی خصوصیات دے نال بوہت سارے لوکاں اُتے مشتمل سی۔ اس سلسلے وچ ، سلوکی سلطنت د‏‏ی پوری تریخ وچ گوانڈھیاں ، باغی قبائل تے تخت دے دعویداراں دے درمیان وی جنگاں دا اک سلسلہ شامل ا‏‏ے۔ تاہم، سیلوکس بنیادی طور تے اپنی شہری ترقی دی پالیسی دی وجہ توں تریخ چ درج ہویا، کیونجے اس نے جنہاں شہراں دی بنیاد رکھی اوہ اج وی موجود نیں ۔

ذرائع تے تاریخ نگاری

مقدونیہ د‏‏ی سلطنت تے ڈائیڈوچی د‏‏ی تریخ وچ سلیوکس د‏‏ی شخصیت د‏‏ی اہمیت دے باوجود ، اس د‏ی زندگی دے بارے وچ ذرائع د‏‏ی تعداد نسبتاً کم اے ۔ قدیم تریخ داناں چوں کسے نے وی سلیوکس دی وکھری سوانح عمری نئیں بنائی ۔ سکندر اعظم دے سوانح نگاراں نے اس دا ذکر گزرنے دے دوران کیتا ا ے۔ سیلوکس دی سوانح عمری دا بنیادی ذریعہ ڈیوڈورس سیکولس دا ببلیوتھیکا ہسٹوریکاٹا اے۔ اس کم چ، سیلوکس دے بیان دے تناظر چ، کئی خصوصیات ہن۔ ڈیوڈورس نے کارڈیا دے ہیرونیمس دے کم دی بنیاد تے ڈائیڈوچی دیاں جنگاں دی تریخ لکھی۔ اس تریخ دان نے بابل د‏‏ی جنگ تے ہندوستان وچ مہم دے دوران سلوکوس دے دشمن اینٹیگونس د‏‏ی خدمت کيت‏ی تے "خاموش" رہیا۔ ہور جانکاری پلوٹارک ولوں ڈیمیٹریئس پولورسیٹس اتے یومینس دیاں سوانح عمریاں وچ، مارکس جونینس جسٹینس ولوں پومپیئس ٹروگس دے کم دی مثال وچ، اتے سٹرابو، پولیئنس، ایپین، پلینی دی ایلڈر ، ویلریئس میکسیمس ، لوشیئن اتے پوسانیاس دے کماں وچ موجود اے ۔ ذرائع دا اک وکھرا گروپ کینیفورم بابلی تختی تے ایپیگرافک کتبےآں دے ذریعہ پیش کیتا جاندا اے۔

نوٹ

ادب

ذرائع

•  
• Арриан. Индия / Перевод С. П. Кондратьева // Вестник древней истории. — М. : Государственное социально-экономическое издательство, 1940. — № 2. — С. 230—263. — ISSN 0321-0391.
•  
• Arrianus. Fragments of Greek Historians (156) Arrianus "Events after the death of Alexander" (англ.). https://www.attalus.org/ (20 сентября 2020). Дата обращения: 17 декабря 2024.
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  
•  

تحقیق

• Абакумов А. А. Слоновый корпус Селевка в битве при Ипсе (301 г. н. э.) // Известия Алтайского государственного университета. — 2010. — Вып. 68, № 4. — С. 9—12. — ISSN 1561-9451.
•  
•  
• Берзон Е. М. Царь Антиох I, храм Бит-Реш и эллинистический Урук: комментарий к YOS 20. 87 // История [Электронный ресурс]. — 2023. — Т. 14, вып. 124, № 2. — doi:10.18254/S207987840024623-4.
•  
• Голенко В. К. Монетно-весовой дуализм Селевка I // Вестник древней истории. — М.: Наука, 1991. — Вып. 196, № 1. — С. 100—117.
• Гусаков В. В. Сакские племена на северо-восточной периферии среднеазиатского эллинизма // Культуры степной Евразии и их взаимодействие с древними цивилизации. Материалы международной научной конференции, посвященной 110-летию со дня рождения выдающегося российского археолога М. П. Грязнова. — СПб.: Периферия, 2012. — Т. 2. — С. 475—477.
•  
• Иванов С. С. Кампания селевкидского полководца Демодама против саков Семиречья и Тянь-Шаня // Вестник Кыргызского государственного университета им. И. Арабаева. спец. выпуск. Ч. 2. — 2013. — С. 71—74.
•  
• Ладынин И. А., Габелко О. Л., Кузьмин Ю. Н. Новая концепция династической истории эллинизма? Размышления по поводу монографии Д. Огдена (Ogden D. Polygamy, Prostitutes and Death. The Hellenistic Dynasties. London; Swansea: Duckworth — The Classical Press of Wales, 1999. XXXIV, 317 p.) // Античный мир и археология. — Саратов, 2009. — Вып. 13. — С. 120—148.
• Медовичев А. Е. 2014. 02. 009. Смирнов С. В. Государство Селевка i (политика, экономика, общество). - М. : ун-т Дмитрия Пожарского: рус. Фонд содействия образованию и науке, 2013. - 330 с. - библиогр. : С. 301-314 // Социальные и гуманитарные науки. Отечественная и зарубежная литература. Сер. 5, История: Информационно-аналитический журнал. — М.: ИНИОН РАН, 2014. — № 2. — С. 53—59. — ISSN 2219-875X.
• Нефёдов К. Ю. Селевк Никатор и Александр Македонский: эволюция пропаганды // Древности. Харьковский историко-археологический ежегодник. — Харьков: ООО «НТМТ», 2011. — Вып. 10. — С. 14—25. — ISSN 2309-6608.
• Нефёдов К. Ю. Селевк Никатор и Аполлон // Доісламський Близький Схід : історія, релігія, культура. Збірник наукових статей / Під. редакцією М. О. Тарасенка. — Киев: Інститут сходознавства ім. А. Ю. Кримського НАН України, 2014. — С. 177—196. — ISBN 978–966–02–7243–9.
• Нефёдов К. Ю. Культ Селевка I Никатора в свете новых эпиграфических данных // Laurea 1: Античный мир и Средние века: Чтения памяти профессора Владимира Ивановича Кадеева: Материалы. — Х., 2015. — С. 93—96.
• Остроумова Н. В. К вопросу о драматургии гамбургской оперы: "Антиох и Стратоника" Х. Граупнера и Б. Файнда // Учёные записки российской академии музыки им. Гнесиных. — 2020. — Вып. 34, № 3. — С. 48—62. — ISSN 2227-9997.
• Сивкина Н. Ю., Гусева А. С. Монеты Александра Македонского и Селевка Никатора: мифологические образы как символ культурного взаимодействия // Культурное взаимодействие народов и государств: историко-психологические аспекты. Материалы LIII Международной научной конференции. Международная ассоциация исторической психологии им. проф. В.И. Старцева. — 2023. — С. 30—35.
• Сивкина Н. Ю., Гусева А. С. Легенда о Стратонике: политический и религиозный аспект // Исторический журнал: научные исследования. — 2024. — № 5. — С. 163—173. — doi:10.7256/2454-0609.2024.5.71271.
• Смирнов С. В. Первый опыт соправительства в государстве Селевкидов // Вестник древней истории. — М.: Наука, 2009. — Вып. 271, № 4. — С. 159—168.
• Смирнов С. В. Демодам и Патрокл — «друзья» Селевка I // Antiqvitas Ivventae / Под ред. Е. В. Смыкова, А. В. Мосолкина. — Саратов: ИЦ «Наука», 2010. — С. 38—45. — ISBN 978-5-9999-0189-7.
•  
•  
• Anson Edward M. The Chronology of the Third Diadoch War (англ.) // Phoenix. — Classical Assosiation of Canada, 2006. — Vol. 60, no. 3/4. — P. 226—235. — JSTOR 20304611.
•  
• Berve H. Nikanor 13 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft : [нем.] / Georg Wissowa. — Stuttgart : J. B. Metzler’sche Verlagsbuchhandlung, 1936. — Bd. XVII, 1. — Kol. 269—270.
•  
• Britton T. Nicator: Seleucus I and his Empire (англ.) // Tijdschrift voor Mediterrane Archeologie. — 2021. — Vol. 65. — P. 47—48. — ISSN 0922-3312.
•  
•  
•  
•  
•  
• Lendering Jona[англ.]. Diadochi 6: The Babylonian War (англ.). Livius.org[нидерл.] (2020). Дата обращения: 5 сентября 2023.
• Meeus A. Diodorus and the Chronology of the Third Diadoch War (англ.) // Phoenix. — Classical Assosiation of Canada, 2012. — Vol. 66, no. 1/2. — P. 74—96. — doi:10.7834/phoenix.66.1-2.0074.
•  
•  
•  
•  
• Seleucus / Strootman R. // Encyclopædia Iranica [Электронный ресурс] : [англ.] / ed. by E. Yarshater. — 2015. — (Обновлено: June 28, 2015).
• Tarn W. W. Queen Ptolemais and Apama (англ.) // The Classical Quarterly. — Cambridge University Press, 1929. — Vol. 23, no. 3/4. — P. 138—141. — JSTOR 637324.
• Tomlinson R. A. Seleucid Ruler-Portraits - Robert Fleischer: Studien zur Seleukidischen Kunst: Band I Herrscherbildnisse. (Deutsches Archäologisches Institut.) Pp. xiii + 159; 58 plates. Mainz am Rhein: von Zabern, 1991. DM 150. (англ.) // The Classical Review. — Cambridge University Press, 1993. — Vol. 43, iss. 2. — P. 386—387. — doi:10.1017/S0009840X00287891.
• Volkmann H.[нем.]. Ptolemaios 7 // Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft : [нем.] / Georg Wissowa. — Stuttgart : J. B. Metzler’sche Verlagsbuchhandlung, 1959. — Bd. XXIII, Zweite Hälfte (XXIII, 2). — Kol. 1594.
• Walbank F. W.[англ.]. Seleukos Nikator und sein Reich, Seleukos Leben und die Entwicklung seiner Machtposition (Book Review) (англ.) // The Journal of Hellenic Studies. — 1989. — Vol. 109. — P. 254—255. — ISSN 0075-4269. — doi:10.2307/632111.
•