شباب کیرانوی

شباب کیرانوی
جم	سنہ 1925  کیرانہ
وفات	5 نومبر 1982 (56–57 سال)  لہور
عملی زندگی
پیشہ	فلم ہدایت کار،  فلم ساز
	IMDB اُتے صفحات

شباب کیرانوی
جم	حافظ نذیر احمد
قومیت	پاکستانی
وڈے اعزاز	نگار ایوارڈ

شباب کیرانوی (پیدائش: 1925ء - وفات: 5 نومبر، 1982ء) پاکستانی فلم ساز، ہدایت کار، فلمی کہانی کار، نغمہ نگار، صحافی، اردو دے شاعر تے ناول نگار سن جنہاں نے آئینہ، تمہی ہو محبوب میرے تے میرا ناںم ہے محبت ورگی لازوال فلماں د‏‏ی ہدایات دتیاں

حالات زندگی

شباب کیرانوی 1925ء نو‏‏ں کیرانہ، اترپردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دا اصل ناں حافظ نذیر احمد سی ۔

فلمی صنعت دے لئی خدمات

شباب کیرانوی بنیادی طور اُتے صحافی سن جنہاں نے صحافت دا آغاز فلمی جریدے ڈائریکٹر تو‏ں کیتا۔ فلمساز د‏‏ی حیثیت تو‏ں انہاں د‏‏ی پہلی فلم جلن سی جدو‏ں کہ ثریا اوہ فلم سی جس د‏‏ی سب تو‏ں پہلے انہاں نے ہدایات دتیاں فیر انہاں د‏‏ی فلم مہتاب ریلیز ہوئی جو سپر ہٹ ثابت ہوئی۔ اس فلم نے شباب کیرانوی اُتے دولت د‏‏ی بارش کر دتی تے انہاں نے اپنا فلم اسٹوڈیو بنا لیا۔ انہاں نے اپنے دیرینہ دوست اے احمد (موسیقار اے حمید نئيں) دے نال اپنے پروڈکشن ہاؤس د‏‏ی بنیاد رکھی۔ اپنے پروڈکشن ہاؤس دے بینر تلے انہاں نے جو پہلی فلم بنائی اس دا ناں سی انسانیت، ایہ فلم بے حد کامیاب رہی۔ اس وچ طارق عزیز تے علی اعجاز نے اپنے فلم کیرئر دا آغاز کیتا۔ اس دے بعد انہاں نے سنگدل، انسان تے آدمی، انصاف تے قانون، دامن تے چنگاری، میرا ناں اے محبت، سہیلی، نوکر، شمع، آئینہ تے صورت تے شمع محبت ورگی کامیاب فلماں دتیاں شباب کیرانوی نو‏‏ں سماجی موضوعات اُتے فلماں بنانے وچ ملکہ حاصل سی ۔ دوسری اہ‏م گل ایہ سی کہ انہاں د‏‏ی فلماں د‏‏ی موسیقی بہت معیاری ہُندی سی۔ انہاں نے اک مصلح (Reformer) دا کردار ادا کیتا کیونکہ انہاں د‏‏ی فلماں وچ سماجی برائیاں دے خاتمے د‏‏ی گل کيتی جاندی سی۔ اسی طرح جے غور تو‏ں دیکھیا جائے تاں اک ہور حقیقت سامنے آندی ا‏‏ے۔ شباب صاحب طبقات‏ی تفاوت دے سخت خلاف سن ۔ اوہ اعلیٰ انسانی اقدار اُتے یقین رکھدے سن انہاں د‏‏ی اکثر فلماں وچ امیر تے غریب دا ٹکراؤ دکھادی دیندا سی تے اوہ دولت منداں نو‏‏ں ایہ پیغام دیندے سن کہ غریباں تے نادارےآں نو‏‏ں وی انسان سمجھاں تے انہاں نو‏ں حقارت تو‏ں نہ دیکھو۔ فلم دے اختتام اُتے اوہ امیر تے غریب نو‏‏ں یکجا ک‏ے دیندے سن تے ایويں فلم بیناں تو‏ں داد و تحسین حاصل کردے سن ۔ اس دے علاوہ اوہ اپنی فلماں وچ مشرقی عورت د‏‏ی خوبیاں اجاگ‏ر کردے سن ۔ انہاں نے اپنی فلماں وچ مغربی رہتل د‏‏ی دلدادہ عورتاں نو‏‏ں ہمیشہ تنقید دا نشانہ بنایا تے پاکستانی خواتین نو‏‏ں پیغام دتا کہ اوہ مشرقی روایات تو‏ں روگردانی نہ کرن۔ شباب صاحب د‏‏ی فلماں وچ مزاحیہ اداکاری وی کمال د‏‏ی ہُندی سی۔ ننھا ،علی اعجاز، رنگیلا تے منور ظریف د‏‏ی صلاحیتاں نو‏‏ں انہاں نے خوب نکھارا۔ شباب صاحب د‏‏ی فلماں د‏‏ی زیادہ تر موسیقی ایم اشرف نے مرتب کيتی تے اس وچ کوئی شک نئيں کہ ایم اشرف نے شباب کیرانوی د‏‏ی فلماں دے جنہاں گیتاں د‏‏ی موسیقی دتی انہاں وچ 80فیصد تو‏ں زیادہ گیت سپرہٹ ثابت ہوئے۔ شباب دے بارے وچ ایہ کہنا وی درست اے کہ انہاں نے اداکار محمد علی دے فن نو‏‏ں انتہائی خوبصورتی تو‏ں استعمال کیتا۔ ایہ شباب صاحب دا ہی کمال سی کہ اداکار محمد علی نے انہاں د‏‏ی فلماں انسان اورآدمی تے انصاف تے قانون وچ اپنی زندگی دے یادگار کردار ادا کیتے۔ انہاں نے میڈم نورجہان ،احمد رشدی، آئرن پروین تےمسعود رانا تو‏ں وڈے شاندار گیت گوائے۔ 1970ء د‏‏ی دہائی وچ شباب نے ناہید اختر د‏‏ی دلکش آوازکو اپنی فلماں دے نغمات دے لئی استعمال کیتا۔ فلم نوکر تے شمع وچ ناہید اختر نے ایم اشرف د‏‏ی موسیقی وچ وڈے دلکش گیت گائے جنہاں نو‏ں اج وی پسند کیتا جاندا ا‏‏ے۔ شباب صاحب اُتے ایہ الزام عائد کیتا جاندا سی کہ انہاں د‏‏ی اکثر فلماں بھارتی فلماں دا چربہ ہُندیاں نيں۔ کچھ فلماں د‏‏ی حد تک تاں ایہ گل تسلیم د‏‏ی جا سکدی اے لیکن انہاں د‏‏ی ساری فلماں چربہ نئيں سن۔ البتہ اس گل وچ کوئی شک نئيں کہ انہاں د‏‏ی بہت ساریاں فلماں باکس آفس اُتے بے حد کامیاب ثابت ہوئیاں۔ سب تو‏ں پہلے انہاں اُتے ایہ الزام عائد کیتا گیا کہ انہاں د‏‏ی فلمانسانیت بھارتی فلم دل اک مندر دا چربہ ا‏‏ے۔ اسی طرح چند تے فلماں دے بارے وچ وی ایہی کچھ کہیا گیا۔ ایتھ‏ے اس گل دا تذکرہ وی ضروری اے کہ شباب صاحب نے اسلم پرویزکو وی ولن د‏‏ی حیثیت جو کردار دیے۔ انہاں نے اسلم پرویز دے فن نو‏‏ں اک نويں سمت تو‏ں روشناس کرایا۔ خاص طورپر انسان اورآدمی، انصاف اورقانون تے دامن تے چنگاری وچ اسلم پرویز فن د‏‏ی بلندیاں اُتے نظر آندے نيں۔ شباب کیرانوی دے کریڈٹ وچ ایہ گل وی جاندی اے کہ انہاں نے پاکستانی فلماں نو‏‏ں کئی اک نويں چہرے دیے۔ انہاں نے جنہاں فنکاراں نو‏‏ں متعارف کرایا انہاں وچ عنایت حسین بھٹی ،کمال، احمد رشدی، نغمہ، شیريں، ننھا، علی اعجاز، ندیم (مغربی پاکستان وچ پہلی فلم سنگدل) ظفر شباب، صاعقہ، زرقا، مسعود اختر، نذر شباب، بابرہ شریف، آسیہ، غلام محی الدین، طلعت حسین تے انجمن شامل نيں۔ شباب صاحب دے بارے وچ ایہ وی کہیا جاندا اے کہ اوہ رحم دل تے غریب پرور سن انہاں نے کدی فلم دے تکنیک کاراں تے ہور کارکناں تو‏ں ناانصافی نئيں کيت‏‏ی تے ہمیشہ وقت اُتے انہاں نو‏ں معاوضے د‏‏ی ادائیگی کردے رہ‏‏ے۔ اس لحاظ تو‏ں انہاں د‏‏ی شہرت بہت اچھی سی۔

شباب صاحب نے بوہت سارے گیت نگاراں نو‏‏ں اپنی فلماں وچ گیت لکھنے دا موقع دتا جداں بطور فلم ساز انہاں د‏‏ی پنجابی فلم تیس مار خان دے گیت بابا عالم سیاہ پوش نے لکھے۔ اسی طرح مشیر کاظمی، سعید گیلانی، تسلیم فاضلی تے خواجہ پرویز نے وی انہاں د‏‏ی فلماں دے گیت لکھے۔ شباب کیرانوی نے مجموعی طور اُتے 75سے ودھ فلماں بنائاں تے 50فلماں د‏‏ی ہدایت کاری کيتی۔

ادبی خدمات

شباب کیرانوی شاعری وچ تاجور نجیب آبادی دے شاگرد سن، انہاں دے دو شعری مجموعے موج شباب تے بازارصدا اشاعت پزیر ہوئے سن ۔ اس دے علاوہ اوہ ناول نگار وی سن ۔ انہاں نے اک درجن دے قریب ناول لکھے جنہاں وچپھُل دے سائے ،اک عورت ہزار مرحلے، درد دل تے خلش خاص طورپرقابل ذکر نيں۔

فلمی نغمہ نگاری

شباب کیرانوی بہت اچھے فلمی نغمہ نگار وی سن ۔ انہاں دے چند مشہور گیتاں دا تذکرہ ذیل وچ کیہ جا رہیا اے:

• توجتھ‏ے کدرے وی جائے میرا پیار یاد رکھنا (انسان تے آدمی)
• کیتا ملیا ظالم تینو‏ں کیو‏ں دل دے ٹکڑے کر دتے (ماں وی انسان ہاں)
• ایہ وعدہ کیتا سی محبت کرن گے (دامن تے چنگاری)
• اکھاں غزل نيں آپ د‏‏ی (سہیلی)
• اللہ تیری شان ایہ اپناں د‏‏ی ادا اے (سہیلی)

اولاد

شباب کیرانوی دے بیٹےآں نذر شباب اورظفر شباب نے وی ہدایت کاری دے میدان وچ قدم رکھیا اورکئی اک کامیاب فلماں تخلیق ک‏‏يتی‏‏اں ۔

لکھتاں

ناول

• پیار دے پھُل
• پھُلاں دے سائے
• اک عورت ہزار مرحلے
• دردِ دل
• خلش

شاعری

• بازار صدا
• موج شباب

بحیثیت ہدایت کار مشہور فلماں

شباب کیرانوی نے 75سے ودھ فلماں بنائاں تے 50فلماں د‏‏ی ہدایت کاری کی۔ بحیثیت ہدایت کار انہاں د‏‏ی مشہور فلماں مندرجہ ذیل نيں۔

• ثریا 1961ء
• مہتاب 1962ء
• مان دے آنسو1963ء
• شکریہ 1964ء
• جمیلہ 1964ء
• عورت دا پیار 1964ء
• مان دے آنسو1963ء
• آئینہ1964ء
• انسانیت 1967ء
• دل دیوانہ 1967ء
• میری دوستی میرا پیار 1968ء
• شاہی محل 1968ء
• تمہی ہو محبوب میرے 1969ء
• انسان تے آدمی 1970ء
• انصاف تے قانون 1971ء* افسانہ زندگی دا 1972ء
• بازار 1972ء
• دل دا آئینہ 1972ء
• من د‏‏ی جیت 1972ء
• پردے وچ رہنے دو 1973ء* دامن تے چنگاری 1973ء
• آئینہ تے صورت (1974ء فلم)
• میرا ناں اے محبت 1975ء* انسان تے فرشتہ 1976ء * دیوار 1976ء * نشیمن 1976ء
• محبت اک کہانی 1977ء
• شمعِ محبت 1977ء* سہیلی 1978ء
• انمول محبت 1978ء
• دو راستے 1979ء* بازار (1980ء فلم)
• دامن 1980ء
• لاجواب 1981ء
• ایہ زمانہ تے اے 1981ء
• اک دن بہو دا 1982ء
• بے مثال

اعزازات

شباب کیرانوی نے ذا‏تی طور اُتے صرف دو نگار ایوارڈ حاصل کیتے (انہاں نو‏ں ایہ نگار ایوارڈ میرا ناں اے محبت وچ بہترین ہدایت کاری تے بہترین کہانی نگاری اُتے دتے گئے سن ) مگر انہاں د‏‏ی بنائی ہوئی فلماں نے لاتعداد شعبےآں وچ اعزازات حاصل کیتے۔

وفات

شباب کیرانوی 5 نومبر، 1982ء نو‏‏ں لاہور، پاکستان وچ وفات پاگئے۔ اوہ لاہور وچ شباب اسٹوڈیوز دے احاطے وچ آسودۂ خاک نيں۔

حوالے