صادق زیباکلام
صادق زیباکلام | |
---|---|
جم | 12 جون 1948 (76 سال) |
وفات |
|
شہریت | ایران |
عملی زندگی | |
مادر علمی | بریڈفورڈ یونیورسٹی |
پیشہ | سیاست دان ، لکھاری ، مضمون نگار |
پیشہ ورانہ زبان | فارسی |
شعبۂ عمل | کیمیائی ہندسیات |
ملازمت | اسلامی آزاد یونیورسٹی ، تہران یونیورسٹی |
مؤثر | غزالی |
ترمیم |
صادق زیباکلام مفرد(پیدائش 12 جون 1958) سیاسیات دے پروفیسر ، مصنف تے ایرانی ماہر نيں جنہاں دا رجحان اصلاح پسندی [۱] تے نو [۲] ۔ انہاں نے بریڈ فورڈ یونیورسٹی توں پولیٹیکل سائنس وچ پی ایچ ڈی دی ڈگری حاصل کيتی[۳] ۔ اوہ آزاد یونیورسٹی دی سائنس اینڈ ریسرچ برانچ وچ پروفیسر سن [۴][۵] تے اس وقت اوہ تہران یونیورسٹیماں سیاسیات قانون دی فیکلٹی دے پروفیسر نيں ۔ [۶] .[۷][۸]
ذاتی زندگی
[سودھو]صادق زیباکلام 1327 وچ ریان اسٹریٹ دے جنوب وچ ، تہران دے ابمانگول بازار محلے وچ ، نمازی مصنفاں دے ناں توں جانے والی گلی وچ پیدا ہويا سی۔ انہاں دے والد اک تاجر سن تے تہران وچ قزوین اسٹریٹ اُتے اک دکان دے مالک سن ، لیکن اوہ سیاست وچ وی شامل سن ۔ وہ محمد موسادیگ دے حامی سن ، لیکن مظفر بقائی دی قیادت وچ ورکرز پارٹی وچ تنظیمی طور اُتے سرگرم سن ۔ [۹]
اس دی سب توں چھوٹی بیٹی مریم زیباکلام اے تے اس دی وڈی بیٹی سارہ زیباکلام اے ، جسنوں زیباکلام بالکل برعکس جاندا اے۔ سارہ نے احمد تواکولی دے بیٹے نال شادی کيتی اے۔ زیباکلام دا کہنا اے کہ اس شادی وچ نہ انہاں دا تے نہ ہی تواکولی دا کوئی کردار سی تے ہمشہری اخبار وچ ملاقات دے بعد دونے نے شادی کرلئی- [۱۰]
ڈاکٹر فاطمہ زیباکلام انہاں دی بہن نيں جنہاں دا مارچ 2016 وچ انتقال ہويا۔ سعید زیباکلام وی اس دے بھائی نيں جو نظریاتی طور اُتے اک دوسرے دے مخالف نيں۔ [۱۱]
تعلیم
[سودھو]صادق زیباکلام سینا اسٹریٹ اُتے غزالی پرائمری سکول وچ ابتدائی پنج سال تے غفاری اسٹریٹ اُتے ڈاکٹر قاسم زادہ پرائمری سکول وچ آخری سال پڑھدا اے ۔خاندان دے نال نیاوران دے اک وڈے گھر وچ منتقل ہونے دے نال ، زیباکلام نے مونیریا اسٹریٹ اُتے رہنما ہائی اسکول وچ داخلہ لیا۔1345 وچ ہائی سکول توں فارغ التحصیل ہونے دے بعد ، اوہ تہران یونیورسٹی دے داخلہ امتحان وچ داخل ہويا ، لیکن اس دے والد نے ایران وچ اس دی تعلیم دی مخالفت کيتی تے اسنوں تہران یونیورسٹی وچ سیاسی تنازعات توں دور رکھنے دے لئی آسٹریا بھیج دتا۔ آسٹریا وچ اوہ مارکسی نظریات توں متاثر ہويا تے آسٹریا وچ اپنی تعلیم مکمل دی تے اپنے والد دے مشورے اُتے جون 1967 وچ انگلینڈ چلا گیا۔
دو سالہ کالج کورس دے بعد ، اوہ کیمیکل انجینئرنگ دی تعلیم دے لئی برطانیہ دے شمال وچ ہڈرز فیلڈ پولی ٹیکنک گیا۔ بیچلر دی ڈگری مکمل کرنے دے بعد ، اس نے ماسٹر ڈگری تے فیر بریڈ فورڈ یونیورسٹی وچ کیمیکل انجینئرنگ وچ ڈاکٹریٹ دی ڈگری حاصل کيتی۔ 1976 وچ اس دی رہائی دے بعد ، ملک دے سیکورٹی اپریٹس نے اسنوں برطانیہ واپس آنے تے ڈاکٹریٹ دی تعلیم جاری رکھنے توں روک دتا ، تے اسنوں ایران وچ رہنے اُتے مجبور کيتا گیا تے اسنوں تہران یونیورسٹی دی ٹیکنیکل فیکلٹی وچ لیکچرار دے طور اُتے ملازمت دتی گئی۔ 1984 وچ انقلاب دے بعد ، اوہ اپنی تعلیم جاری رکھنے دے لئی انگلینڈ واپس آگیا ، لیکن کیمیکل انجینئرنگ وچ اپنی تعلیم جاری رکھنے دے بجائے ، اس نے انسانیت دی طرف رجوع کيتا۔ انہاں نے یونیورسٹی آف بریڈ فورڈ سکول آف پیس توں ماسٹر ڈگری تے ڈاکٹریٹ دی ڈگری حاصل کيتی۔ انہاں دے ڈاکٹریٹ مقالے دا موضوع اسلامی انقلاب ایران تے مغربی سیاست دا فلسفہ سی۔ زیباکلام 1990 وچ ایران واپس آئے تے دو سال بعد تہران یونیورسٹی دے شعبہ قانون تے سیاسیات دے شعبہ سیاسیات وچ داخل ہوئے ۔ [۱۲]
جیل۔
[سودھو]انقلاب توں پہلے
[سودھو]زیباکلام نوں ساواک نے 1974 دے موسم گرما وچ اس وقت گرفتار کيتا جدوں اوہ ایران آیا تے اسنوں حکومت دے خلاف تخریب کاری تے مجاہدین خلق دے پروپیگنڈے دے الزام وچ تن سال قید دی سزا سنائی گئی۔ برٹش نیشنل آرکائیوز دی جانب توں 2006 وچ جاری کردہ دستاویزات توں پتہ چلدا اے کہ ماہرین تعلیم ، محکمہ خارجہ تے برطانیہ دے وزیر اعظم دا دفتر ، ہیرالڈ ولسن ، اس وقت دے بریڈ فورڈ یونیورسٹی دے صدر نے اپنی فصاحت و بلاغت نوں واضح کرنے دے لئی سخت محنت دی سی۔ . اوہ بالآخر ستمبر 1976 وچ 2 سال تے اک ماہ دے بعد جیل توں رہیا ہويا۔ [۱۳]
انقلاب دے بعد جیل دی سزا سنائی گئی۔
[سودھو]صادق زیباکلام نوں 18 ماہ قید دی سزا سنائی گئی۔ انہاں نے اعلان کيتا کہ اسلامی جمہوریہ دی ایٹمی پالیسی تے تن ہزار ارب تومان دے غبن کیس وچ مدعا علیہان دے عدالتی سلوک دے بارے وچ انہاں دے بیانات دے سلسلے وچ اسلامی انقلابی ٹربیونل نے قید دی سزاواں جاری کیتیاں ناں۔ انہاں دے بقول ، انہاں نوں ایہ سوال پُچھنے اُتے اک سال قید دی سزا سنائی گئی کہ ملک دے لئی جوہری پالیسی دا کیہ نتیجہ نکلیا اے ، تے ایہ کہنے دے لئی کہ تن ہزار ارب توماناں دی غبن دی عدالت حقیقت دریافت کرنے تے انتظام کرنے دے بجائے رائے عامہ نوں مطمئن کرنا چاہندی اے۔ اسنوں چھ ماہ قید دی سزا سنائی گئی۔ انہاں نے کہیا کہ کیہان دے ایڈیٹر نوں دو کھلے خطوط بھیجنے توں انہاں دے خلاف مقدمہ چلا تے انقلابی پراسیکیوٹر نے انہاں دے خلاف "اسلامی جمہوریہ دے خلاف پروپیگنڈا سرگرمیاں ، رائے عامہ نوں پریشان کرنے دے ارادے توں جھوٹھ پھیلانے تے ججاں دی توہین کرنے دے الزام وچ مقدمہ دائر کيتا۔ عدالتی عہدیدار۔ " تے انقلابی عدالت نوں بھیج دتا گیا۔ [۱۴]
نومبر 1993 وچ ، صدغ زیباکلام نوں ڈیڑھ سال قید دی سزا سنائی گئی تے 50 لکھ تومان جرمانہ کيتا گیا۔ [۱۵]
کردستان دے مذاکرات وچ ۔
[سودھو]اپریل 1979 وچ ، ابراہیم یزدی نے زیباکلام نوں نائب وزیر اعظم دے دفتر برائے انقلابی امور وچ تعاون دی دعوت دتی اس طرح اوہ انقلابی امور دے نائب وزیر اعظم مصطفیٰ چمران توں آشنا ہوئے تے عبوری حکومت کیتی جانب توں انہاں دے نال کرداں دے مسئلے نوں حل کرنے دے لئی کم کيتا۔ بھانويں اوہ کہندے نيں کہ اوہ کردستان وچ اپوزیشن گروپاں توں نمٹنے دے لئی اسلحہ تے مسلح حل دے بارے وچ چمران دے کچھ خیالات توں کدی متفق نئيں ہوئے ، لیکن اوہ اپنے خیالات نوں اصولی سمجھدے نيں۔ کرداں دے نال مذاکرات وچ ناکامی دی وجہ توں زبکلام ، اس وچ کہیا گیا اے کہ اک ملاقات دے دوران اغوا کيتا جاندا اے تے چند گھنٹےآں دے بعد آزاد کر دتا جاندا اے ، "اس نے خلخلی تے حسنی تے عزت اللہ صحابی تے ہاشم صباغیان سمیت کئی ہور نوں آزاد کر دتا۔ مشتبہ ، تے واضح طور اُتے تے واضح طور اُتے ڈیموکریٹس دے حق وچ کہندا اے کہ زیباکلام کم کردا اے "اور اوہ تصویر جو زیباکلام جاسوس ڈیموکریٹس اے ، تے کردستان ڈیموکریٹک پارٹی دے نال مذاکرات رک گئے۔ [۱۶]
امریکی تے اسرائیلی پرچم
[سودھو]صادق زیباکلام 2016 وچ اسلامی آزاد یونیورسٹی مشہد برانچ وچ اک کانفرنس تے مباحثے دے لئی داخل ہونے دے لئی جدوں اوہ یونیورسٹی وچ داخل ہوئے تاں یونیورسٹی دی راہداری دے داخلی فرش اُتے اسرائیلی تے امریکی پرچم کندہ سن ۔ زیباکلام دونے جھنڈاں دے کولوں گزریا تے اسنوں عبور نئيں کيتا۔ انہاں نے اس مسئلے اُتے کہیا: کسی وی ملک دا جھنڈا اس ملک دی قوم دی شناخت تے علامت ہُندا اے۔ کسی ملک دے جھنڈے نوں روندنا تے جلانا غلط اے۔ 2015 وچ ILNA نیوز ایجنسی نوں انٹرویو دیندے ہوئے انہاں نے کہیا: "اسرائیل نوں تباہ کرنے دی ذمہ داری سانوں کس نے دی؟" [۱۷]
شاندار نظارے۔
[سودھو]دانشور
[سودھو]وہ مذہب تے عزم دے طریقہ اُتے مبنی دانشور دی تعریف نوں قبول نئيں کردا ، حالانکہ اوہ انہاں لاحقاں نوں نئيں مندا جو دانشور دی تعریف وچ استعمال کیتے جا سکدے نيں۔ "کوئی وی دانشور جو اپنے معاشرے وچ بنیادی تبدیلی لیانا چاہندا اے اوہ ناکام ہو گیا۔ » [۱۸][۱۹]
معاصر تریخ
[سودھو]زیباکلام دا خیال اے کہ اک دن سانوں 28 اگست دی بغاوت توں نمٹنا پئے گا جداں کہ ایہ سی تے جداں کہ اسيں سوچنا پسند نئيں کرن گے۔ زیباکلام نے محمد موسادیگ نوں گذشتہ 200 سالاں وچ ایران دا سب توں معزز ، قومی تے مذہبی سیاستدان قرار دتا ، جس دے نال پیش کنندہ دا ردعمل وی سی ، جس نے انہاں نوں مخاطب کردے ہوئے کہیا: "آپ نے قومی آئل موومنٹ دی شکست نوں ذمہ دار ٹھہرایا ،" تردید "ایران دی سیاسی تریخ وچ موسادیگ خاص آدمی" تے جواب وچ ، سلیمی نامین اُتے سازش دا الزام لگاندے ہوئے تے انکل نپولین دی طرف تاریخی مسائل دی طرف دیکھدے ہوئے کہیا: "آپ نے زمان و مکاں نوں وقت دتا کہ خان غدار ، متعارف کرواواں" لوک رضا شاہ دی لاش تہران آنے اُتے ناراض سن ، انہاں نے کہیا: جدوں رضا خان دی میت ایران لیائی گئی تاں ہزاراں لوکاں نے انہاں دی میت دا استقبال کيتا۔ اسلام دے عقیدت مند جو تقریب وچ خلل ڈالنا چاہندے سن انہاں نوں لوکاں نے ماریا پیٹا کیونجے لوکاں نے محسوس کيتا کہ رضا خان بہت برا شخص نئيں اے۔ " [۲۰]
</br> اصفہان یونیورسٹی آف ٹیکنالوجی وچ رہدار دے نال اک مباحثے وچ ، زیباکلام نے ایران وچ امریکا مخالف تے امریکا مخالف جذبات دی جڑاں دا جائزہ لیا تے رضا شاہ دا دفاع کردے ہوئے کہیا ، "ہم رضا شاہم دے جوندے دے مقروض نيں۔ میرا مننا اے کہ تریخ بہترین فیصلہ کن اے جدوں تک کہ اسنوں مسخ نہ کيتا جائے۔ میری رائے وچ ، رضا شاہ نے ایران دے لئی بہت خدمات انجام دتیاں۔ " [۲۱]
ایرانی داخلی سیاست
[سودھو]انہاں نے اسلامی جمہوریہ دے ایٹمی پروگرام دے بارے وچ 17 دسمبر 2014 کو تہران یونیورسٹی وچ اک کانفرنس وچ کہیا: "ایٹمی مسئلے" نے ملک کو اٹھ سالہ ایران عراق جنگ توں زیادہ سخت متاثر کيتا اے۔ [۲۲]
</br> کچھ ذرائع ابلاغ دا خیال اے کہ اوہ 1992 دے صدارتی انتخابات دے دوران اکبر ہاشمی رفسنجانی دے حامی سن ۔ [۲۳] اک ایداں دے وقت وچ جدوں صدارتی امیدواراں دی اہلیت متعین نئيں کيتی گئی سی ، زیباکلام نے اصرار کيتا کہ اصلاح پسنداں نوں ہاشمی دے پِچھے ہونا چاہیے ، کوکابیان تے روحانی نئيں۔ کیونجے کوکبیان تے روحانی اک یا دو ملین توں زیادہ ووٹ حاصل نئيں کر سکدے۔ [۲۴] گارڈین کونسل دی طرف توں ہاشمی نوں الیکشن توں ہٹائے جانے دے بعد تے محمد خاتمی موجود نئيں سن ، تے بالآخر عارف نے روحانی دے حق وچ استعفیٰ دے دتا ، زیباکلام اس نتیجے اُتے پہنچیا کہ حسن روحانی نوں الیکشن وچ سپورٹ کيتا جا سکدا اے۔ انتخابات دے بعد دے اک انٹرویو وچ ، انہاں نے روحانی نوں نہ تاں خاتمی جداں مصلح قرار دتا تے نہ ہی روايتی بنیاد پرست۔ [۲۵]
زیباکلام نے نومبر 2013 وچ اک تبصرہ وچ کہیا: "اگر اسيں 2 جون 1997 دے بعد دے مہینےآں وچ واپس جاواں تاں اسيں دیکھو گے کہ ملک دا موجودہ ماحول اس جگہ توں کتنا ملدا جلدا اے۔ 2 جون 1976 دے صدارتی انتخابات وچ ، سجے بازو حیران سی ، جداں کہ 2013 دے صدارتی انتخابات وچ ۔ کیونجے جس طرح انہاں نوں سید محمد خاتمی دی فتح دی امید نئيں سی ايسے طرح حسن روحانی وی جِت گئے۔ دونے صورتاں وچ ، حق پرست تھوڑی دیر دے لئی صدمے وچ سن تے چند ماہ دے بعد ، اک نويں موقف دے نال ، منتخب حکومت دے خلاف طاقت دا استعمال شروع کر دتا۔ [۲۶]
</br> 14 دسمبر 2014 نوں ، اس نے کرمان دی شاہد بہونار یونیورسٹی دے طلباء دے درمیان بیان کيتا : "ميں قید دے مسئلے اُتے موطاہاری توں اتفاق کردا ہون۔" [۲۷][۲۸]
قومی مفادات دے خلاف بنیاد پرستاں تے شدت پسنداں دی مخالفت دے بارے وچ انہاں نے کہیا: "انتہا پسنداں دے پاس ایرانی عوام دی مرضی نوں قبول کرنے دے سوا کوئی چارہ نئيں اے۔" [۳۰]«در تهران از میان مجموع داوطلبانی که تأیید صلاحیت شدند حتی میتوان گفت که اصلاحطلبان بیش از سی نامزد هم در تهران دارند، بنابراین لیست اصلاحطلبان در تهران بهاستثنای دکتر علی مطهری لیست کاملاً اصلاحطلب خواهد بود. چهرههایی ہور مانند خانم جلودار زاده، محجوب و کواکبیان در ائتلاف اصلاحطلبان قرار دارند؛ بنابراین مسئله گنجاندن ناں اصولگرایان میانهرو در شرایطی است که اصلاحطلبان هیچ نامزدی در آن حوزه انتخابیه ندارند. در یک چنین حوزههایی اصلاحطلبان باید گزینهای داشته باشند، مثلاً در حوزه انتخابیه رشت درصورتیکه هیچ نامزد اصلاحطلبی وجود نداشته باشد، اصلاحطلبان باید چهکار کنند؟»
ایران دی خارجہ پالیسی
[سودھو]نوجوان اخبار دے منیجنگ ڈائریکٹر صادق زیباکلام تے عبداللہ گنجی نے امام صادق یونیورسٹی وچ "مغرب دے نال اسلامی انقلاب دا تعامل" اُتے مباحثے وچ حصہ لیا۔ زیباکلام نے ایہ دسدے ہوئے کہ صیہونی حکومت کیتی ایران دے نال دشمنی دی وجہ ایہ اے کہ اسيں انہاں نوں ختم کرنا چاہندے نيں ، کہیا: "ميں اسرائیل دی ریاست نوں تسلیم کردا ہاں کیونجے اقوام متحدہ نے اسنوں تسلیم کيتا اے۔" [۳۱]
</br> زیبا کلام دا خیال اے کہ ایران دے ایٹمی مسائل نوں مغرب دے ایران دے نظریاتی نقطہ نظر دی خدمت نئيں کرنی چاہیے ، تے اوہ جنیوا نیوکلیئر ڈیل دی عمومیت دے سخت حامی رہے نيں ، اس حد تک کہ انہاں نے کہیا: "ميں کتے دی طرح کھڑا ہاں تے دفاع کردا ہاں جنیوا معاہدہ انہاں نے ایران وچ یورینیم دی افزودگی اُتے سخت تنقید دی تے اس حوالے توں کہیا: "جو وی افزودگی نوں رکدا اے ، وچ دو رکعت شکر ادا کردا ہاں تے اس دے ہتھ پیر چمدا ہون۔ کیونجے اس نیوکلئس دا ایران تے ایرانیاں نوں کوئی فائدہ نئيں ہويا۔ . زیباکلام نے سجاد یونیورسٹی آف ٹیکنالوجی وچ سابقہ حکومت کیتی خارجہ پالیسیاں دے بارے وچ اک مباحثے وچ کہیا: "احمدی نژاد دے دور وچ ، کسی وی طاقت نوں موت دتی گئی جو اس دے سر نوں تنگ کر رہی سی۔" احمدی نژاد حکومت کیتی ہور خارجہ پالیسیاں دے بارے وچ انہاں نے کہیا: "یہ تب اک تباہی سی۔ وینزویلا وچ کيتی گئی تمام سرمایہ کاری دا کیہ ہويا تے ہن ایہ کتھے اے ؟" آپ نے کہیا کہ اسيں امریکا دی پرائیویسی وچ گئے سن ، لیکن آپ خلیج فارس وچ اپنے پڑوسیاں دے نال وی ٹھیک طرح توں گل گل نئيں کر سکے۔ چین تے روس جتھے انہاں نے سانوں اٹھ سال تک دُدھ پلایا۔ [۳۲] زیباکلام نے 13 ابان ریڈنگ کانفرنس وچ کہیا: "امریکی سفارت خانے اُتے قبضہ انقلاب تے قوم دے مفادات دے لئی سب توں وڈا دھچکيا سی۔" [۳۳] پچھلی حکومت وچ اکثر کہیا جاندا سی کہ نیوکلئس سائنس تے علم نوں فروغ دیندا اے ، لیکن اخراجات تے نیوکلئس اُتے ارباں ڈالر خرچ کرنے دا کوئی مطلب نئيں۔ انہاں نے ہور کہیا: "ایران صحت دے میدان وچ 126 ويں نمبر اُتے اے تے جے پنجاہ ملکاں یورپی تے ترقی یافتہ نيں تاں انہاں دے باقی ملکاں دا جوہری صنعت توں کوئی تعلق نئيں اے۔"
زیباکلام نے کہیا ، "ساڈے سینٹری فیوجز دنیا دے جدید سینٹری فیوجز دی اک بارہويں توں بائیس سیکنڈ نيں ، جو اک امریکی یا کینیڈا دا سینٹرفیوج کردا اے۔" [۳۴]
ایرانی قوم پرستی
[سودھو]صادق زیبا کلام نے 2014 وچ یوم القدس مارچ وچ نہ غزہ نہ لبنان دے نعرے دے بارے وچ افکار نیوز نوں انٹرویو دیندے ہوئے کہیا: وچ بحیثیت مسلمان ایرانی نئيں جاندا کہ مینوں نہ تاں غزہ تے نہ ہی لبنان دے نعرے اُتے معافی مانگنی چاہیے۔ میرے خیال وچ ہن وی میرے لئی سب توں پہلے ایران آندا اے ، دوسرا ایران آندا اے تے ایہ اہم اے ، تے تیسرا ایران آندا اے تے آخر وچ ایران آندا اے۔ [۳۵]
ایرانی نسل پرستی اُتے تبصرے
[سودھو]29 اپریل ، 2012 نوں ، قم یونیورسٹی وچ ، اس نے ایران وچ 30 لکھ افغاناں توں ایرانیاں دے ظلم دے لئی معافی منگی۔[۳۶] انہاں نے خلیج فارس دے عرباں دے لئی ایرانیاں دی بے عزتی اُتے وی معذرت کيتی۔ میٹنگ وچ زیباکلام دی تقریر بسیج کشیدگی توں ملدی اے۔ [۳۷][۳۸]
زیباکلام نے برازیل وچ 2014 دے فیفا ورلڈ کپ وچ ماہانہ "فٹ بال دی دنیا" وچ ایران دی قومی ٹیم دے میچاں دے موقع اُتے لکھیا: بوہت سارے ملکاں دے لئی ، ورلڈ کپ جیتنا ورلڈ کپ تے فٹ بال دے میدان وچ صرف اک فتح اے۔ جے اوہ جِت جاندے نيں ، لیکن ایران وچ ، ایہ فتح ایران دے لئی فٹ بال وچ جِت توں زیادہ سیاسی تے نظریاتی فتح ہوئے گی۔ تے فوری طور اُتے ساڈے بوہت سارے عہدیدار تے سرکاری ادارے اسنوں سیاسی تے پروپیگنڈا مقاصد دے لئی استعمال کردے نيں۔ فٹ بال دے میدان اُتے فتح ساڈے عہدیداراں دی سیاسی تے نظریاتی فتح وچ بدل جائے گی۔ انہاں دے مطابق ایہ فتح ایران دے سیاسی تے بین الاقوامی نقطہ نظر تے موقف دی درستگی نوں ظاہر کرے گی۔ اک ہور فرق اسيں ایرانیاں دا نسل پرستانہ رویہ تے شاونزم اے۔ دوسرے معاشراں وچ ، فٹ بال وچ فتح دا مطلب فٹ بال وچ فتح اے تے اس دا ایہ مطلب نئيں کہ انہاں دی نسل ، نسل ، قومیت ، سبھیاچار تے رہتل ، انہاں دا جھنڈا تے انہاں دے لوک دوسرےآں توں برتر نيں۔ لیکن ایران وچ ایسا نئيں اے۔[۳۹] دے جواب وچ "کیہ اسيں ایرانی نسل پرست نيں یا نئيں؟" انہاں نے کہیا کہ میرا جواب ہاں وچ اے۔ ميں نے کچھ خصوصیات دیکھی نيں تے اس نتیجے اُتے پہنچیا ہاں کہ اسيں نسل پرست نيں۔ سب توں پہلے ، اسيں اپنے آپ نوں دوسرےآں توں برتر دیکھدے نيں ، جداں کہ اس ڈھانچے توں ظاہر ہُندا اے جو ساڈے رسمی نظام نوں ملدا اے تے باضابطہ چہرہ جو لوکاں وچ غالب اے۔ ہور ، دوسری نسلاں تے قومیتاں نال نفرت ، جنہاں وچ سب توں نمایاں عرب تے افغاناں توں ساڈی نفرت اے۔ "اک ہور خصوصیت اوہ اہم مقام اے جو اسيں ایران نوں تریخ وچ دیندے نيں تے دوسرے ملکاں دے بارے وچ شکوک و شبہات رکھدے نيں۔" » [۴۰]
اصلاحات اُتے دباؤ
[سودھو]اصلاحات اُتے دباؤ دے بارے وچ ، انہاں نے کہیا: "بنیاد پرستاں تے انتہا پسنداں دے لئی مسئلہ ایہ اے کہ اوہ واقعی نئيں جاندے کہ محمد خاتمی دی اس مقبولیت دا کیہ کرنا اے۔" حالانکہ خاتمی دے پاس نہ کوئی پارٹی اے ، نہ کوئی تنظیم ، نہ کوئی تنظیم ، نہ ہی عہدیدار ، اسنوں کسی وی عوامی اجتماعات وچ شرکت کيتی اجازت نئيں اے۔ جے کل صدارتی انتخاب اے تاں سید نوں 30 ملین توں زیادہ ووٹ ضرور ملیاں گے۔ خاتمی اک پیشہ ور اسپیکر نئيں اے ، اوہ لفظی طور اُتے میڈیا اسپیکر نئيں اے ، اوہ بہت تیز تے بنیاد پرست پوزیشن نئيں لیندا ، اوہ اُچی آواز وچ نعرے نئيں لگاندا ، اوہ ضروری تے جان بجھ کر ایہ نئيں کہندا کہ نوجوان ، عورتاں ، تعلیم یافتہ تے ایہ سرخیاں کچھ نئيں نيں ایہ اک ہور کم تے عمل کردی اے۔ اُتے ، اس حقیقت دے باوجود کہ انتہا پسنداں تے بنیاد پرستاں نے اس دے لئی سب کچھ بند کر دتا اے تے برساں توں اس دی اصلاح دی اے ، اس دی مقبولیت اِنّی زیادہ اے کہ انتہا پسند خود نوں وزیر انصاف نوں اک کھلا خط لکھنے اُتے مجبور کر رہے نيں تے فیر وی مطالبہ کردے نيں کہ خاتمی میڈیا وچ پیش ہون۔ باڑ لگانے دے لئی تے بھی۔ کاش انہاں تمام کوششاں تے جدوجہد دے بجائے بنیاد پرست اک بار فیر اپنے آپ توں پوچھاں کہ خاتمی اِنّے مقبول کیوں نيں؟ جے اوہ اپنے آپ توں ایہ سوال پُچھدے تاں انہاں نوں احساس ہُندا کہ خاتمی دے کرشمے دا حصہ قدرتی اے۔ خدا نے اسنوں دتا اے۔ لیکن دوسرا حصہ خاتمی دے سماجی رویاں دی طرف جاندا اے تے زیادہ واضح طور اُتے ایہ کہ خاتمی کيتا نئيں کردا یا نئيں کہندا۔ 1997 دے بعد توں ، جدوں ایرانی عوام خاتمی توں واقف ہوئے ، انہاں نے کدی نئيں دیکھیا یا سنیا اے کہ خاتمی کسی ، قوم ، ملک ، گروہ یا برادری دے لئی موت دی خواہش رکھدے نيں۔ انہاں نے کدی خاتمی نوں لوکاں نوں لعنت کردے نئيں دیکھیا۔ انہاں نے کدی خاتمی نوں اپنے حریف دشمن دی توہین یا تذلیل کردے نئيں دیکھیا۔ اپنے بدترین تے بدترین سیاسی مخالفین تے دشمناں دے سامنے وی خاتمی نے ہمیشہ اپنی عفت ، شائستگی ، وقار تے انسانی وقار نوں برقرار رکھیا اے۔ [۴۱]
تیزاب چھڑکنا۔
[سودھو]صادق زیباکلام ، سمنان یونیورسٹی وچ اک تقریر وچ ، اصفہان وچ سوانیاں اُتے تیزاب حملےآں دے نال مل کے ، بنیاد پرستاں تے مذہبی انتہا پسنداں دی اس کوشش نے اس واقعے نوں اس توں پہلے دے سیریل قتل توں منسوب کيتا۔ [۴۲]
امریکا مخالف۔
[سودھو]ایرانی رکن پارلیمنٹ حامد رسائی دے نال اک مباحثے دے دوران ، انہاں نے کہیا: "اگر اسيں نظام تے اسلامی جمہوریہ دے رہنما توں امریکا مخالفیت نوں دور کردے نيں تاں انہاں دا کیہ کہنا اے ؟" ایہ لفظاں ہال وچ موجود بسیج طلباء دے رد عمل توں ملے۔ [۴۳]
انہاں نے رضا شاہ دے بارے وچ کہیا : رضا شاہ دی خدمات تے اقدامات نے ایران نوں جدید بنایا۔رضا خان نے جدید ایران دی بنیاد رکھی۔ [۴۴] اک ہور مباحثے وچ ، زباکلام نے کہیا کہ رضا خان نے ایران نوں 1299 تے 1304 دے درمیان متحد کرنے دے لئی بہت مثبت اقدامات کیتے۔ انہاں نے کہیا کہ آئین دے بعد ملک بھر وچ مرکزی طاقت غائب ہوگئی تے بلوچستان ، خراسان ، گیلان ، کردستان ، خوزستان وچ مختلف باغی ابھرے تے ایہ رضا خان سن جنہاں نے انہاں نوں دبایا تے مرکزی طاقت نوں ملک وچ بحال کيتا۔ رضا خان دی حکومت دے دوران ، ایرانی صنعت نے بہت ترقی دی ، تے ریلوے ، ٹیکسٹائل ، سڑک دی تعمیر ، تے بینکنگ تے سائنس دا داخلہ اس دور دی کامیابیاں وچ شامل سی۔ رضا خان نوں برطانوی کٹھ پتلی دے طور اُتے متعارف کرانے والی دستاویزات نوں مسترد کردے ہوئے ، زیباکلام نے کہیا: جے اوہ برطانوی سی تاں برطانوی حکومت نے اسنوں کیوں کڈیا؟ انہاں نے ہور کہیا: "بھانويں ابتدائی طور اُتے برطانوی قومی مفاد وچ رضا خان دے اقتدار وچ آنے اُتے راضی سن ، لیکن چونکہ اوہ اپنے دور حکومت دے دوسرے دس سالاں وچ جرمناں دی طرف متوجہ ہوئے ، برطانوی حکومت نے انہاں دا تختہ الٹ دتا۔" اپنی تقریر دے اک ہور حصے وچ زیبا کلام نے کہیا: "بوہت سارے اشرافیہ ، بشمول موڈارس تے ڈاکٹر موسادے ، نے رضا خان دی حمایت دی ، کیونجے اوہ اک غنڈہ تے طاقتور شخص سی تے اوہ سیکورٹی قائم کر سکدا سی۔" رضا خان اک ظالم سی ، لیکن اوہ اک محب وطن سی تے ایران دی ترقی دے لئی سخت محنت دی تے ایران دی ترقی دے لئی تمام ضروری ڈھانچہ فراہم کیہ۔ [۴۵][۴۶]
جعلی الزام۔
[سودھو]"اگر اسٹیو جابس ایران وچ ہُندا تاں آپ دے الزامات اسنوں قتل کر دیندے ، کینسر نئيں ،" انہاں نے ایرانی حکومت دے اندر انتہا پسنداں دے من گھڑت الزامات دے بارے وچ کہیا ، جداں کیہان اخبار۔ [۴۷]
علاقائی ترقیات۔
[سودھو]زیباکلام نے مشرق وسطیٰ وچ متعدد انقلابات نوں ایرانی انقلاب توں منسوب کیا: "بحرین ، شام ، مصر ، تیونس تے ہور ملکاں دے عوام جمہوریت چاہندے نيں ، تے اوہ سول ، سیاسی ، انتخابی ، پریس ، اظہار رائے دی آزادی تے سیاسی آزادی چاہندے نيں۔ قیدی تے جو کچھ بھی۔ "جو شہریت تے سول سوسائٹی دے حقوق دے تحت آندا اے۔ لیکن ایران وچ انہاں واقعات نوں اس نظر توں نئيں دیکھیا جاندا تے اوہ کہندے نيں کہ ایہ تحریکاں اسلامی جمہوریہ توں اخذ دی گئیاں نيں ، علاقے دے لوک اسلامی نظریات دی پیروی وچ اٹھیا کھڑے ہوئے نيں تے مغرب ، امریکا تے اسرائیل دے خلاف نيں ، لیکن ایہ کہ انہاں پیش رفتاں دی ایسی داستان بہت دلچسپ ہو سکدی اے تے ایہ واضح نئيں اے کہ عہدیدار کتھے دیکھ رہے نيں۔ ہن تک امریکا ، برطانیہ تے اسرائیل دے جھنڈاں نوں اگ نئيں لگائی گئی تے نہ ہی انہاں ملکاں دے صدر دے خلاف کوئی نعرے لگائے گئے نيں ، تے زیادہ تر نعرے ظلم ، جبر تے آمریت دے خلاف نيں جنہاں نے کچھ اُتے حکمرانی کيتی اے۔ ایہ ملکاں 40 سال توں ودھ عرصے توں عوام خود آمر نيں۔ [۴۸]
غبن تے بینکنگ۔
[سودھو]ایران وچ بینکنگ دے بارے وچ ، انہاں نے کہیا: "ایرانی بینک خزانے دی رقم دے لئی چوری دی جگہاں نيں۔" انہاں نے غبن دے بارے وچ ایہ وی کہیا: "اگر بابک زنجانی دی طرح کسی وی عدالت وچ فرسٹ ڈگری مدعا علیہ اے تاں اس عدالت وچ سیکنڈ ڈگری دے مدعا اوہ لوک نيں جنہاں نے بابک زنجانی نوں استعمال کيتا تے جدوں انہاں نے اسنوں ذاتی طور اُتے استعمال کيتا تاں انہاں نے اس دے نال ایسا سلوک کيتا اک رومال۔ "انہاں نے کاغذ نوں کچل دتا تے کوڑے دان وچ سُٹ دتا۔ [۴۹]
سنیما
[سودھو]عصر ایران نوں دتے گئے اک انٹرویو وچ ، صادق زیباکلام نے اپنی فلم نایاب علیحدگی برائے سمین دے لئی آسکر جیتنے اُتے خوشی دا اظہار کردے ہوئے کہیا: " اصغر فرہادی دا آسکر ریاستی سنیما دے لئی اک زبردست دھچکيا سی۔" [۵۰] انہاں نے اک مباحثے وچ ایہ وی کہیا: کیہ تسيں جاندے نيں کہ وچ اصغر فرہادی دے سنیما دا دفاع کیوں کردا ہاں؟ اس دی وجہ ایہ اے کہ اصغر فرہادی دا سنیما ، جو کہ غیر سرکاری تے غیر سرکاری ایرانی سنیما دا نچوڑ تے کارنامہ اے ، نے بہت ساریاں کامیابیاں حاصل کيتی نيں۔ اوہ کسی نظریے دا پروموٹر نئيں اے تے کسی سوچ دا دفاع نئيں کردا ، بلکہ انساناں دے جذبات تے جذبات نوں ظاہر کردا اے۔ ایرانی ریاست تے ریاستی سنیما دی قابل فخر فلماں نيں The Dismissals تے The Gold Collars ، جو کہ نظریاتی فلماں نيں۔ زیباکلام نے عباس کیروستامی دی وفات دے بعد لکھیا: انہاں نوں صحیح طور اُتے ایران وچ آزاد غیر سرکاری سنیما دے علمبردار سمجھیا جانا چاہیے۔ کیروستامی دے سنیما دی اک ہور جہت آرٹ دی خاطر فن توں وابستگی سی۔ [۵۱][۵۲]
ریڈیو تے ٹی وی اُتے واپس
[سودھو]17 اگست 2013 نوں زیباکلام نے اپنے فیس بک پیج اُتے اعلان کيتا کہ اس اُتے اسلامی جمہوریہ ریڈیو تے ٹیلی ویژن وچ داخلے اُتے پابندی اے۔ انہاں نے ٹی وی پروگرام زاویہ اُتے ڈاکٹر شہریار زرشیناس دے نال اک مباحثے وچ حصہ لیا جو کہ 24 اکتوبر 2013 نوں چہار سدا سما چینل اُتے نشر کيتا گیا۔ اس بحث دا موضوع روایت تے جدیدیت سی۔ [۵۳] 20 اپریل 2014 نوں انہاں نے حامد رسائی دے نال ریڈیو ڈیبیٹ پروگرام وچ بحث وی کيتی۔ مباحثے دا موضوع حمید عبالیعلی دے اقوام متحدہ وچ ایران دے نمائندے دی حیثیت توں امریکا وچ داخلے اُتے پابندی سی۔ انہاں نے 6 اپریل 2015 نوں جرنلسٹس کلب دے امیفھی تھیٹر وچ حامد رسائی توں بحث کيتی۔ بحث دا موضوع لوزان جوہری معاہدہ سی۔ [۵۴]
لازمی برطرفی تے ریٹائرمنٹ۔
[سودھو]مارچ 2017 وچ صادق زیباکلام نوں انہاں دی معلومات تے ہم آہنگی دے بغیر آزاد یونیورسٹی توں کڈ دتا گیا۔[۵۵] زیبا کلام نے اسنوں فرہاد رہبر دے اقتدار وچ آنے توں منسوب کيتا۔ [۵۶] واضح رہے کہ ہاشمی رفسنجانی اس توں پہلے آزاد یونیورسٹی دے صدر سن ۔
آزاد یونیورسٹی دے صدر فرہاد رہبر نے کہیا کہ اساں کسی نوں نئيں کڈیا۔ بلکہ ، اساں اعلان کيتا کہ آپ دی سرگرمی غیر قانونی اے کیونجے آپ نوں دو جگہاں توں تنخواہ ملدی اے۔ آپ تہران یونیورسٹی چھڈ کے ایتھے ملازمت کر سکدے نيں ، یا آپ تہران یونیورسٹی وچ رہ سکدے نيں تے آزاد یونیورسٹی وچ لیکچرار دی حیثیت توں کم کر سکدے نيں۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں پروفیسرز دے نال ساڈا معاہدہ بدل گیا اے تاکہ اوہ ٹیوٹر دے طور اُتے کم کر سکن۔ [۵۷] ۔[۵۸]
ان دی برطرفی اُتے رد عمل ظاہر کردے ہوئے ، پارلیمنٹ دے عمید دھڑے دے سربراہ ، محمد رضا عارف نے کہیا: "بدقسمتی توں ، کچھ پروفیسرز جو اک نمایاں سائنسی پوزیشن رکھدے نيں انہاں دے نال لاعلمی دا سلوک کيتا گیا ، جو پروفیسرز دی سب توں زیادہ توہین ہوئے گی تے یونیورسٹی نوں جمود. " » [۵۹]
کچھ عرصہ بعد ، زیباکلام نے اعلان کيتا کہ اوہ تہران یونیورسٹی توں وی ریٹائر ہو چکيا اے۔ انہاں نے اس جبری ریٹائرمنٹ نوں انہاں پیشےآں توں جوڑا جو انہاں نے شریعہ ایکسٹینشن پروگرام وچ اسلامی سماجی علوم دے اپنے تنقید وچ کیتے نيں۔ [۶۰]
انکار۔
[سودھو]اس خبر دی تہران یونیورسٹی نے تردید دی اے۔ 20 جولائی ، 2016 نوں منوٹو نیوز روم اُتے اک مباحثے دے دوران ، زیباکلام نے دسیا کہ اوہ ہن وی تہران یونیورسٹی وچ کم کر رہے نيں۔
تالیفات
[سودھو]کھبے|thumb|260x260px|گفتگوی صادق زیباکلام در برنامهٔ خشت خام[۶۱][۶۲][۶۳]
- اسيں کِداں بن گئے : ایران وچ پسماندگی دی بنیادی وجوہات دی تلاش ، صادق زیبا کلام ، تہران: روزانہ
- مغرب مغرب کِداں بن گیا؟ (پہلا ایڈیشن: 2016)
- ہاشمی بغیر اصلاح کے: ہاشمی رفسنجانی ، صادق زیبا کلام ، فریشتے سادات اعتکاف ، تہران دے نال پنج سال دی گفتگو: روزانہ
- آسان بولی وچ سماجیات ، صدقہ زیبا کلام ، تہران: روزانہ۔
- تعارف اسلامی انقلاب ، صدقہ زیبا کلام ، تہران: روزانہ۔
- پولیٹیکل سائنس دی خصوصی سبھیاچار (بشمول "ism" وچ ختم ہونے والی تمام اصطلاحات) ، حسن علی زادہ ، صادق زیبا کلام (تعارف) ، تہران: روزانہ
- روایت تے جدیدیت: قاجار ایران ، صادق زیبا کلام ، تہران وچ اصلاحات تے سیاسی جدید کاری دی ناکامی دی بنیادی وجوہات تلاش کرنا: روزانہ
- جمہوریت توں مذہبی جمہوریت دی طرف: شریعت سیاسی فکر تے اس دے وقت دی طرف اک رویہ ، صدیقہ زیبا کلام ، تہران: روزانہ
- ایران وچ سیاسی تے سماجی پیش رفت 1320–1322 ، صادق زیبا کلام ، تہران: یونیورسٹی آف ہیومینیٹیز دیاں کتاباں دے مطالعہ تے تالیف کيتی تنظیم (پوزیشن)
- متاثرین ، نويں اصلاحی تحریک دے اتار چڑھاو دے واقعات ، صادق زیبا کلام ، امیر ہوشنگ شہلا ، تہران: قطرہ
- آذری غریب ، صادق زیبا کلام ، ناصر عباد پور (ایڈیشن) ، تہران: بڈگول
- ایران تے اسلام وچ سیاسی ادارے تے افکار ، حامد عنایت ، صدق زیبا کلام (ایڈیٹر) ، تہران: روزانہ
- ہنٹنگٹن تے خاتمی توں لے کے بن لادن تک: تہذیباں دے درمیان تصادم یا مکالمہ؟ ، صادق زیبا کلام ، تہران: روزانہ
- سائنس تے سیاست دے بنیادی اصول ، مرتضیٰ صادقی ، جواد شفیع پور ، حسین عنایت مہدی ، صادق زیبا کلام (زیر نگرانی) ، تہران: رہپویان شریف
- افلاطون ، تھامس ہوبز ، جان لاک ، جان سٹورٹ مل تے کارل مارکس: حکومت اُتے پنج مباحثے ، صادق زیباکلام ، تہران: روزانہ
- ایران اک نایاب دور وچ ، مائیکل ایکسپورٹ ، صادق زیباکلام (مترجم) ، سدیمر نیاکوئی (مترجم) ، تہران: روزانہ
- کہنا یا نہ کہنا۔
- سازش دا وہم۔
- ہاشمی رفسنجانی تے دوسری جون۔
- سول سوسائٹی دے نال یادگار تصاویر
- انقلاب نوٹس۔
- اسرائیل دی پیدائش [۶۴]
- شاہ رضا۔
- بادشاہ نے قتل نئيں کيتا [۶۵]
منحصر سوالات
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ "{{{title}}}". زندگینامه دکتر صادق زیباکلام. http://www.zibakalam.com/About.php.
- ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20150104113401/http://s-zibakalam.teacher.srbiau.ac.ir/fa/index.html. Retrieved on۱۰ ژانویه ۲۰۱۵. - ↑ "{{{title}}}". صادق زیباکلام on Instagram: “. اخراج از دانشگاه آزاد سلام دوستان بسیاری از من میپرسند آیا خبر اخراجم از #دانشگاه_آزاد حقیقت دارد؟ درپاسخ بایستی بگویم که خبر درست است…”. https://www.instagram.com/p/Bftlx1_h3oD/?taken-by=zibakalamsadegh.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "{{{title}}}". دقیقه ۳:۱۰، مصاحبه زیباکلام در اتاق خبر.. https://www.youtube.com/watch?v=QgFrCOqcOZA.
- ↑ "{{{title}}}". صادق زیباکلام on Instagram: “. اخراج از دانشگاه آزاد سلام دوستان بسیاری از من میپرسند آیا خبر اخراجم از #دانشگاه_آزاد حقیقت دارد؟ درپاسخ بایستی بگویم که خبر درست است…”. https://www.instagram.com/p/Bftlx1_h3oD/?taken-by=zibakalamsadegh.
- ↑ "{{{title}}}". زندگینامه دکتر صادق زیباکلام. http://www.zibakalam.com/About.php.
- ↑ احمد توکلی و زیبا کلام فامیل شدند
- ↑ "{{{title}}}". ماجراهای دو زیباکلام ؛ "صادق" از "سعید" میگوید. پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir). http://www.entekhab.ir/fa/news/162764/ماجراهای-دو-زيباكلام-صادق-از-سعيد-ميگويد.
- ↑ "{{{title}}}". وب سایت صادق زیباکلام. http://www.zibakalam.com/About.php.
- ↑ /«اسرار فعالیتهای ضد ایرانی در خارج از کشور»، دفترچهای از ساواک، ص ۳۴
- ↑ زیباکلام به زندان محکوم شد'سانچہ:مردہ ربط بیبیسی فارسی 29 خرداد 1393
- ↑ "{{{title}}}". خبرآنلاین. http://www.khabaronline.ir/detail/385793/society/judiciary.
- ↑ "{{{title}}}". دکتر چمران، مهندس بازرگان را مثل بت میپرستید. وبگاه رسمی زیبا کلام. http://www.zibakalam.com/news/889.
- ↑ دلایل زیباکلام برای رد نشدن از روی پرچم آمریکا
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےzibakalam.com
لئی۔ - ↑ "{{{title}}}". روشنفکر را نمیتوان به متعهد و غیرمتعهد تقسیمبندی کرد. http://zibakalam.com/news/214.
- ↑ مناظره داغ تلویزیونی بر سر رضاخان تابناک
- ↑ مدیون چکمههای رضا شاهیم تابناک
- ↑ مخالفت صریح با برنامه اتمی ایران در همایش هستهای دانشگاه تهران رادیو فردا
- ↑ آیا احمدینژاد در تلاش برای نزدیکی به رفسنجانی است؟سانچہ:مردہ ربط بیبیسی فارسی
- ↑ زیباکلام : جے گزینه خاتمی و هاشمی برای اصولگرایان بد است، رحیم مشایی برای آنها بدتر است خبرآنلاین
- ↑ بعد وچ حمایت هاشمی و خاتمی، نظرم بر روحانی مثبت شد/ روحانی یک میانهروی نزدیک به اصلاحطلبان است خبرگزاری فردا
- ↑ تریخ در حال تکرار است؟! خبرگزاری فرارو
- ↑ "رسایی:روحانی هم به اندازه زیباکلام ازبرجام حمایت نکرد/زیباکلام :آمریکاستیزی هدف انقلاب نبود+صوت" زمرہ:MTH
- ↑ زیباکلام :در موضوع حصر با مطهری موافقم Archived ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴, at the وے بیک مشین بهار نیوز
- ↑ "{{{title}}}". مثالی که زیباکلام برای مجلس دهم از حوزه انتخابیه شهر رشت زد چه بود؟.
- ↑ گفتگو زیباکلام با ایرنا
- ↑ گزارش فارس از مناظره «تعامل انقلاب اسلامی با غرب» خبرگزاری فارس
- ↑ -در-دوران-احمدینژاد-به-هر-قدرتی-که-سرش-به-تنش-میارزید-مرگ-گفتید در مناظره با کوهکن در دانشگاه سجاد مشهد
- ↑ مناظره اصغرزاده و زیباکلام
- ↑ -برجام-مثل-کیلومترها-یخ-زیر-کوه-است برجام مثل کیلومترها یخ زیر کوه است
- ↑ [ http://www.afkarnews.ir/بخش-سیاسی-3/352084-زیباکلام -شعارنه-غزه-نه-لبنان-شعار-درستی-بود] افکار نیوز
- ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". http://zibakalam.com/news/787. - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےReferenceA
لئی۔ - ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". http://zibakalam.com/news/787. - ↑ "{{{title}}}". ایسنا. http://isna.ir/fa/news/93032613993/دوست-ندارم-تیم-ایران-پیروز-شود-چون.
- ↑ http://www.sharghdaily.ir/News/98514/ايرانيان-نژادپرست-هستند-يا-نه؟سانچہ:پیوند مرده
- ↑ ریشه اصلی خاتمی ممنوع از نگاه زیباکلامسانچہ:مردہ ربط
- ↑ ایران وایر سخنان صریح زیباکلام در دانشگاه سمنان
- ↑ "رسایی:روحانی هم به اندازه زیباکلام ازبرجام حمایت نکرد/زیباکلام :آمریکاستیزی هدف انقلاب نبود+صوت" زمرہ:MTH
- ↑ نشست چگونگی کودتای رضا خان
- ↑ مناظره جنجالی زیبا کلام و سلیمی نمین
- ↑ -مدیون-چکمههای-رضا-شاهیم جریان اصولگرایی همان مارکسیسم است
- ↑ -به-کیهان-اگر-استیوجابز-هم-در-ایران-بود-اتهامات-او-را-میکشت-نه-سرطان پاسخ زیباکلام به کیهان
- ↑ -جنبش-مردم-منطقه-نه-اسلامی-است-و-نه-از-انقلاب-ایران-تاثیر-پذیرفتهاند-بهدنبال-دموکراسی-هستند بیداری اسلامی یا آمریکایی؟
- ↑ یقه سفیدهای دولدی فساد کردند
- ↑ -اسکار-اصغر-فرهادی-مشت-محکمی-بر-سر-سینمای-دولتی-بود زیباکلام و اسکار فرهادی
- ↑ زیباکلام ،اخراجیها و قلادههایطلا را شست
- ↑ کیارستمی از دو بابت در سینمای ایران جایگاه ممتازی داشت
- ↑ مناظره دکتر زیباکلام و دکتر زرشناس aparat.com
- ↑ زیبا کلام-با-رسایی-توافق-لوزان-1394
- ↑ "رئیس دانشگاه آزاد لغو قرارداد استادان 'نیمهوقت' را تأیید کرد" (بزبان انگریزی) زمرہ:MTH
- ↑ "{{{title}}}". صادق زیباکلام on Instagram: “. اخراج از دانشگاه آزاد سلام دوستان بسیاری از من میپرسند آیا خبر اخراجم از #دانشگاه_آزاد حقیقت دارد؟ درپاسخ بایستی بگویم که خبر درست است…”. https://www.instagram.com/p/Bftlx1_h3oD/?taken-by=zibakalamsadegh.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےمهر
لئی۔ - ↑ "«زیباکلام » را اخراج نکردیم/ فعالیتش در دانشگاه آزاد غیرقانونی بود"۔ خبرگزاری مهر زمرہ:MTH
- ↑ "انتقاد عارف از مدیریت دانشگاه آزاد: دنبال حاکم کردن یک سلیقه خاص در دانشگاه نباشید" (بزبان فارسی) زمرہ:MTH
- ↑ "زیباکلام : بازنشستگیام احتمالاً بهخاطر صحبتهایم دربارهٔ علوم انسانی اسلامی بوده" (بزبان فارسی) زمرہ:MTH
- ↑ .html "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20170718100456/http://www.tarikhonline.com/posts/main/subpage-single/id-180/خشت-خام-نوبت-4--گفتگو-حسین-دهباشی-با-دکتر-صادق-زیباکلام .html. Retrieved on۹ نوامبر ۲۰۱۹. - ↑ http://www.aparat.com/v/PFknv
- ↑ http://www.sharghdaily.ir/News/107675/زیباکلام -بدون--روتوشسانچہ:پیوند مرده
- ↑ "{{{title}}}". کتاب تولد اسرائیل اثر صادق زیباکلام • صدانت. https://3danet.ir/تولد-اسرائیل/.
- ↑ "{{{title}}}". وزارت ارشاد با انتشار کتاب شاه کشتار نکرد مخالفت کرد. https://journalismisnotacrime.com/fa/features/4456/.
بیرونی ربط۔
[سودھو]سانچہ:ویکی ماخذسانچہ:ویکی اقتباسسانچہ:کومنز
- آفیشل ویب سائٹ۔ Archived 2020-12-04 at the وے بیک مشین
- صادق زیباکلام انسٹاگرام پیج۔
- صادق زیباکلام ٹیلی گرام چینل۔
- زیبا کلام دی سوانح عمری انہاں دی ذاتی ویب سائٹ اُتے ۔ Archived 2012-08-31 at the وے بیک مشین
- فیس بک صادق زیبکلام۔
- ارمان اخبار نوں انٹرویو وچ صادق زیباکلام دا انتخابی تجزیہ: جو لوک چاہندے نيں کہ ہاشمی نہ آئیاں ۔
- ٧۶-شوکه-شدهاند شدت پسند 2 خرداد 76 دی طرح حیران نيں۔
- پارلیمنٹ حکومت دے خلاف کیوں کھڑی اے ؟! فرارو
- ساواک دے نقطہ نظر توں طالب علمی دے دناں وچ زیبا کلام دی صورتحال۔ ڈاکٹر منصور <a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" rel="mw:ExtLink" title="منصور بیات زاده" class="mw-redirect cx-link" data-linkid="405">بیات زاده</a> ، دی طرف توں اک کتابچہ دے سلسلے وچ ساواک نامی "اینٹی ایرانی سرگرمیاں دے راز بیرون ملک" دے تعاون توں کتاب دے مواد دے مطابق تیار کيتا گیا سی جس وچ عباس میلانی (ویب سائٹ اصل کتابچہ مشتمل) کئی زباناں وچ اے جو یورپ وچ ایرانی سفارت خاناں وچ نشر کيتا گیا۔ ریک پی پی 28 ، 29 ، 34 کتابچہ۔
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- انگریزی زبان کے حوالوں پر مشتمل صفحات
- فارسی زبان کے حوالوں پر مشتمل صفحات
- 1948 دے جم
- 12 جون دے جم
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ شعبۂ عمل
- ویکی ڈیٹا توں ماخوذ مؤثر شخصیتاں
- ایرانی مرد مصنف
- ایرانی نقاد
- ویڈیو کلپس اُتے مشتمل مضامین
- سیاسی مبصرین
- فارسی شخصیتاں
- ایرانی شیعہ
- مملکت متحدہ وچ ایرانی تارکین وطن
- ایرانی سیاسی سائنسدان
- سیاسی علماء
- تہران دیاں شخصیتاں
- زندہ شخصیتاں
- تہران یونیورسٹی دا تدریسی عملہ
- غیر نظر ثانی شدہ تراجم اُتے مشتمل صفحات