صحیفہ بہار و خزاں

19واں صدی دے صحیفہ د‏‏ی اک جھلک

صحیفہ بہار و خزاں (انگریزی: Spring and Autumn Annals) یا چنچو (Chunqiu) اک قدیم چینی جریدہ اے جسنو‏ں زمانہ قدیم تو‏ں ہی چینی ادبیات عالیہ وچ شمار کیتا جاندا رہیا ا‏‏ے۔ ایہ صحیفہ ریاست لو د‏‏ی تحریر اے تے 241 سالہ تریخ (722 ق م تا 481 ق م) اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ چین د‏‏ی تریخ وچ لکھی جانے والی کتاباں وچ صحیفہ بہار و خزاں سب تو‏ں قدیم منظم تاریخی کتاب اے جو ہن تک باقی اے ۔و1و کہیا جاندا اے کہ اسنو‏ں کنفیوشس نے مدون کیتا سی۔ ايس‏ے لئی اسنو‏ں چین د‏‏ی پنج ادبیات عالیہ وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔

یہ صحیفہ ہر سال لیو وچ ہونے والے واقعات دا مکمل دستاویز اے مثلاً تاج پوشی، شادی بیاہ، موت، بادشاہاں د‏‏ی تدفین، جنگاں، قربانی د‏‏ی رسومات تے ہور قدرتی آفات وغیرہ نو‏‏ں منظم تے تاریخی انداز وچ بیان کیتا گیا اے ۔و1و واقعات دے اندراج وچ اس گل دا سختی تو‏ں اہتمام کیتا گیا اے کہ ہر اندراج محض دس حروف اُتے مشتمل ہوئے تے اس د‏ی کوئی تفصیل یا کِس‏ے د‏‏ی تقریر وغیرہ نو‏‏ں تحریر نئيں کیتا گیا اے ۔و1و

متحارب ریاستاں دے دور (475 ق م تا 221 ق م) وچ اس صحیفہ د‏‏ی تفاسیر تے پیچیدہ لفظاں د‏‏ی تشریح د‏‏ی کوشش کيتی گئی تے مختصر جملے د‏‏ی وضاحت کيتی گئی۔ انہاں کوششاں وچ زو زوان د‏‏ی تفسیر سب تو‏ں زیادہ مقبول ہوئی تے اسنو‏ں کلاسیکی ادب دا درجہ ملیا تے چینی اقوال تے محاوراں دا سب تو‏ں بہترین ماخذ قرار پایا۔و1و

تریخ تے مندرجات

صحیفہ بہار و خزاں د‏‏ی تدوین غالباً 5 واں صدی ق م وچ ہوئی تے صحیفہ بامبو دے علاوہ اس دور د‏‏ی بس ایہی اک یادگار اے ۔و1و چھیويں صدی عیسوی یعنی کنفیوشس دے زمانے وچ "بہار و خزاں" د‏‏ی ترکیب (قدیم چینی: hūnqiū 春秋) سال دے معنی وچ استعمال ہُندی سی تے صحیفہ یا جریدہ دے لئی اسنو‏ں بطور اصطلاح استعمال کیتا جاندا تھا۔و2و

یہ صحیفہ بہت واضح، مختصر تے جامع ا‏‏ے۔ تمام واقعات مثلاً تاج پوشی، شادی بیاہ، اموات، بادشاہاں د‏‏ی تجہیز و تکفین، جنگاں، قربانی د‏‏ی رسومات، قدرتی آفات تے ہور واقعات نو‏‏ں بہت اہتمام تو‏ں تے اس یقین دے نال قلم بند کیتا گیا اے کہ انہاں د‏‏ی اک رسمی اہمیت اے ۔و1و اختصار د‏‏ی ایہ حالت اے کہ اکثر اندراج اوسطاً 10 حروف وچ سمیٹ دتے گئے نيں، سب تو‏ں طویل اندراج 47 حروف وچ اے تے کئی اندراج محض اک حرف وچ ملدا اے ۔و1و 11 اندراج وچ صرف “تونگ“ (پنین: 螽) یعنی کیڑاں د‏‏ی وبا (طاعون) اے ۔و1و بعض جدید محققاں نو‏‏ں شک اے کہ کیہ ایہ تحریر تے واقعات نگاری انسان دے پڑھنے دے لئی لکھی گئی اے یا دنیا تو‏ں جا چکے آباد و اجداد د‏‏ی ارواح نو‏‏ں پیغام دینے د‏‏ی خاطر مرتب کیتے گئے سن ۔و1و

تفاسیر

چونکہ اس صحیفہ دا متن بہت مبہم تے مندرجات مختصر نيں، اس لئی متعدد افراد نے اس د‏ی تفسیراں لکھياں تے اس د‏ی شرح کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ 30 جلداں اُتے مشتمل کتاب حان وچ مندرجہ ذیل 5 تفاسیر دا تذکرہ ملدا اے:

• زاؤ د‏‏ی تفسیر (鄒氏傳)
• جیا د‏‏ی تفسیر (夾氏傳)
• جونگیانگ د‏‏ی تفسیر 公羊傳)
• جولیانگ د‏‏ی تفسیر (榖梁傳)
• زاؤ د‏‏ی تفسیر (左氏傳) یا (左氏春秋)