صفی الدین ہندی

صفی الدین ہندی
لقب	امام المتکلمین
ذاتی
پیدائش	1246–47 دہلی
وفات	1315–16 دمشق
مذہب	اسلام
فرقہ	سنی
فقہی مسلک	شافعی
معتقدات	اشعری
بنیادی دلچسپی	فقہ (اسلامی فقہ)، اصول الفقہ(اصول فقہ)، اصول الدین، عقیدہ، کلام (اسلامی الہیات)، منطق
مرتبہ
مؤثر شافعی ابو الحسن اشعری
متاثر تاج الدین سبکی صفادی شہاب الدین عمری ابن الزملکانی

صفی الدین الہندی الارموی (عربی: صفي الدين الهندي الأرموي) اک ممتاز ہندوستانی شافعی اشعری اسکالر تے عقلیت پسند ماہر الہیات سن ۔ ۱۳۰۶ء وچ دمشق وچ دوسری سماعت دے دوران ہندی نو‏‏ں ابن تیمیہ تو‏ں بحث دے لئی لیایا گیا سی۔ وچ دیکھدا ہاں کہ تسيں اک چڑیا د‏‏ی طرح ہو، جدو‏ں ميں اسنو‏ں پھڑنا چاہندا ہون، اوہ اک جگہ تو‏ں دوسری جگہ بھج جاندی ا‏‏ے۔ ان د‏‏ی تعریف تاج الدین سبکی، صفادی، شہاب الدین العمری، شمس الدین ابن الغازی تے عبد الحی الحسنی نے د‏‏ی ا‏‏ے۔

سیرت

صفی الدین الہندی دہلی وچ پیدا ہوئے تے دمشق وچ سکونت اختیار کرنے تو‏ں پہلے اسلامی تعلیم اوتھے مکمل کيتی۔ اس نے مصر دا دورہ کيتا تے ترکی چلا گیا، جتھے اوہ گیارہ سال رہیا۔ گیارہ سال دے لئی؛ کونیا وچ پنج، سیواس وچ پنج، تے قیصری وچ اک۔ اوہ ۱۳ويں صدی دے دوسرے نصف وچ دمشق پہنچیا تے مرنے تک اوتھے رہیا۔

صفی الدین الہندی نے سراج الدین ارماوی دے تحت تعلیم حاصل کيتی تے کہیا جاندا اے کہ اس نے اپنی تعلیم دا آغاز فخر الدین الرازی تو‏ں کیتا، جنہاں تو‏ں انہاں د‏‏ی ملاقات اپنے نانا دے ذریعے ہوئی سی۔ اوہ متکلم (علم دین) صدرالدین ابن الوکیل (متوفی ۱۳۱۷) تے کمال الدین ابن الزملکانی (متوفی ۱۳۲۷) دے استاد سن ۔

ان دے شاگرد، ابن الوکیل تے ابن الزملکانی تے وہ، ابن تیمیہ دے ۱۳۰۶ دے مشہور دمشقی ٹرائلز وچ براہ راست ملوث رہے سن، جنہاں دا مقصد ابن تیمیہ د‏‏ی اشعری مخالف انتھک بحث نو‏‏ں روکنے دے لئی کيتا گیا سی۔

کتاباں

ان د‏‏ی مشہور تحریراں وچو‏ں:

• الفائق فی اصول الفقہ ( عربی: الفائق في أصول الفقه )
• نھایۃ الوصول فی درایت الصول ( عربی: نهاية الوصول في دراية الأصول )
• الرسالہ التسینیہ فی الاصول الدنیا ( عربی: الرسالة التسعينية في الأصول الدينية )

الہندی دا تسنیہ اشعری کلام دا اک سیدھا سادا کتابچہ اے جس وچ خدا دے روايتی مذہبی موضوعات، پیشین گوئی، علمیات، تے متعلقہ امور دا علاج کيتا گیا ا‏‏ے۔

کتاب دے شروع وچ الہندی بیان کردا اے کہ لکھنے دا موقع حنبلیاں د‏‏ی طرف تو‏ں اکسایا جانے والا خلل سی۔ یہ مقالہ دین د‏‏ی بنیاد (اصول الدین) دے بارے وچ نوے مسائل اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ ميں نے اسنو‏ں اوداں لکھیا جدو‏ں ميں نے دیکھیا کہ شام دے طالب علم راسخ العقیدہ (اہل السنۃ والجماعۃ) تے بعض حنبلیاں دے درمیان ہونے والے مشہور فتنہ (فتنہ) دے بعد اس نظم نو‏‏ں سیکھنے دے لئی خود نو‏‏ں وقف ک‏ر رہ‏ے نيں۔ یہ ابن تیمیہ د‏‏ی براہ راست تردید نئيں اے، لیکن غالباً ایہ اس چیلنج دے جواب وچ لکھیا گیا اے جو انہاں نے پیش کيتا سی۔

ہور ویکھو

• تقی الدین السبکی
• علاء الدین البخاری
• اشعری تے ماتریدیاں د‏‏ی لسٹ
• مسلم الہیات د‏‏ی لسٹ

حوالے

سانچہ:اشعری