ضلع نواں شہر

ضلع نواں شہر
نقشہ
انتظامی تقسیم
ملک	بھارت سانچہ:ٹیگزمرہ:جغرافیائی حوالہ ویکی ڈیٹا سے ماخوذ
دارالحکومت	نواں شہر
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات
رقبہ	1266 مربع کلومیٹر
آبادی
کل آبادی	612310 (۲۰۱۱)
• مرد	313291 (۲۰۱۱)
• عورتیں	299019 (۲۰۱۱)
• گھرانوں کی تعداد	129500 (۲۰۱۱)
مزید معلومات
اوقات	متناسق عالمی وقت+05:30
باضابطہ ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ
جیو رمز	8407479
سانچہ:OSM Location map/تلقائي

ضلعے دی تشریح

نوانشہر ضلع 7 نومبر 1995 نوں پنجاب دے ہشیارپور اتے جالندھر ضلعیاں چوں سی| گرو نانک دیو جی دے پرکاش پرب دے شبھ دہاڑے تے پنجاب راج دے سولھویں ضلعے وجوں ہوند وچ آیا سی|

27/09/2008 نوں مان یوگ وزیر اعلیٰ، پنجاب پرکاش سنگھ بادل نے قومی پدھر دے تقریب تے سردار بھگت سنگھ دے جدی پنڈ کھٹکڑ کلاں وکھے اک راج پدھری ریلی نوں مخالف کردے ہوئے مہان شہید دی جم صدی میلہ تے اس ضلعے دا ناں نوانشہر توں “شہید بھگت سنگھ نگر” بدلن دا اعلان کیتا| اس متعلق 29/09/2008 نوں نوٹیفکیشن (نمبر 19/7/07-ایلار -4 / 7929) جاری کیتا گیا سی|

کیہا جاندا اے کہ ضلع مکھ دفتر نوانشہر نوں الاؤدین خلجی (1295–1316) دے اپنے افغان ملٹری چیف نوشیر خان ولوں بنائے گئے ہن| پہلاں اس نوں “نوسر” کیہا جاندا سی پر ویلے دے بیتن نال ایہہ شہر “نواں شہر” دے نام نال جانیا جان لگا | نوشیر خان نے پنج قلعیوں دی اساری کیتی جو ‘حویلی’ دے ناں نال جانیا جان لگے، جنہاں دی اجے وی موجودگی اے|

اس ضلعے دے لوک معاشی طور تے مضبوط ہن۔ ضلعے توں بہت سارے پروار کینیڈا، یو۔کے۔ اتے امریکہ ورگے دیساں وچ وس گئے ہن اتے ودیساں وچو کمائی کرکے اوہ اپنے رشتے داراں نوں بھیجدے ہن، جو کہ ضلعے دے معاشی ترقی اتے خوش حالی وچ یوگدان پاؤندا اے|

سارے قصبے اتے پنڈ چنگی سڑکاں نال جڑے ہوئے ہن۔ نوانشہر وچ جالندھر، راہوں اتے جیجوں نال جوڑن والا ریلوے ٹریک وی اے۔ اس ضلعے نوں ایہہ مان حاصل اے کہ شہید بھگت سنگھ دا جدی پنڈ کھٹکڑ کلاں اس وچ پیندا اے|

رقبہ

شہید بھگت سنگھ نگر ضلع 31.8 ° N اتے 76.7 ° F وچ ستلج دریا دے سجے کنڈھے تے پنجاب دے اک حصے وچ واقع اے| راج دا راجگڑھ چنڈی گڑھ دی دوری (بھارت دا سبھ توں سندر اتے یوجنابدھّ شہر وجوں جانے جاندے ہن) – 92 کلومیٹر اے| شہید بھگت سنگھ نگر ضلع چار ضلعیاں نال گھریا ہویا اے| ضلع دی مغربی سرحد جالندھر، پوربی سرحد روپنگر (روپڑ) ضلعے نال لگدی اے، ضلعے دی اتری سرحد ضلع ہشیارپور تے دکھنی سرحد لدھیانہ (بھارت دے مانچیسٹر دے ناں نال جانیا جاندا اے) اتے ضلع کپورتھلہ نال ملدی اے |

کھیتر اتے آبادی

شہید بھگت سنگھ نگر ضلع پنجاب دے چھوٹے ضلعیاں وچوں اک اے اتے اسدا کھیتر 1267 کہ۔می۔ طبقہ اے| 2011 دی مردمشماری دے مطابق 6,12,310 دی جنآبادی |ضلع شہید بھگت سنگھ نگر دی دھرتی ستلج دریا دی موجودگی دے کارن زرخیز اے اتے کنڈھی کھیتر وچ ڈگن والے بلاچور سب-ڈویزن دے کجھ حصے نوں چھڈّ کے ٹیوبویل اتے نہراں راہیں سنچائی کیتی جاندی اے|

ماسٹر مدن

سنگیت دا اک مہان گرُو، جس نے سمچے سنگیت دے دنیا نوں ہلا کے رکھ دتا اتے جتھے باصلاحیت آواز اتے گن اس دے دشمن ثابت ہوئے، ماسٹر مدن دا جم ضلع نوانشہر دے پنڈ خان-خانا وچ ہویا۔

ماسٹر مدن دا جم دسمبر 1927 نوں امر سنگھ اتے پورن دیوی دے گھر ہویا۔ وڈے بھرا موہن دا پیار، اتے اپنے پیؤ دے سنگیت نوں پسند کرن نال اوہ اس کھیتر وچ پرپکّ ہو گیا۔ ماسٹر مدن موہن نوں اکو ہی مشہوری ملی جو سنگیت دی دنیا وچ لکشمی کانت پیارے لال نوں ملی۔

جدو اوہ چھوٹا ہندا سی تاں اسنے راجیا دے دربار وچ گاؤنا شروع کر دتا۔ اٹھ سال دی عمر وچ اوہناں نوں “سنگیت سمراٹ” کیہا جاندا سی۔ اوہناں دے سنہری راگاں، بھیروی،واگیشوری اتے جونپری تے قدرت وی جھوکن لگ پیندی سی۔ اسنے غزلاں وی گائییاں۔ اوہناں دی آواز وچ اٹھ گیت ریکارڈ ہوئے، جنہاں وچوں دو غزلاں سن۔ نوانشہر دا ایہہ قیمتی ہیرا انی دنی شملے وچ رہِ رہا سی۔ جدوں اوہ شاجش دا شکار ہو گیا۔ ایہہ کیہا جاندا اے کہ کلکتہ وچ اپنے آکھیر شو توں بعد، سنگیت وچ اوہناں دے ورودھیا وچوں کسے اک نے اوہناں دے دودھ وچ پارا دتا سی۔

اس کیس وچ اچّ پدھری جانچ دی ضرورت اے۔ 5 جون 1942 نوں سنگیت اتے آواز دا سمیل، سنگیت دے اکاس دے سورج نے، سرسوتی دے پیارے نے اس دنیا نوں الوداع کہہ دتا۔

آزادی دے جدوجہد وچ ضلعے شہید بھگت سنگھ نگر دا یوگدان

آزادی لئی بھارتی جدوجہد دی اپنی خاصیت سی اس وچ پرتشدد اتے اہنسک روپ وی شامل سن۔ قومی تحریک وچ دوجے ہور اندولناں نے وی یوگدان پایا۔ مکھ تحریک وکھ-وکھ پڑاواں وچوں لنگھیا، دوآبا نے قومی تحریک لئی بہت یوگدان پایا۔ ضلع شہید بھگت سنگھ نگر نے وکھ-وکھ اندولناں وچ وی یوگدان پایا سی۔ نیشنل تحریک دے بہت سارے مشہور لیڈر شہید بھگت سنگھ نگر دے سن۔

اس کھیتر نے چار طریقیاں نال قومی تحریک وچ یوگدان پایا

ضلع نوانشہر نال متعلق لیڈراں نے آزادی تحریک دی اگوائی کیتی۔
قومی تحریک دے سدے تے، اس کھیتر دے لوکاں نے اس وچ مکمل یوگدان پایا۔
اس نے صوبہ پدھر تے چل رہے کئی اندولناں وچ یوگدان پایا۔
اس کھیتر نے کئی تحریک شروع کیتے اتے ایہناں دی اگوائی۔
ہیٹھ لکھے مکھ حصیاں وچ نوانشہر نے بہت کجھ دتا اے
کسان لہر پگڑی سنبھال جٹا، 1907
غدر پارٹی لہر، 1914–15
ببر اکالی لہر 1921–22
کانگرس پارٹی دا قومی تحریک۔
کمیونسٹ تحریک اتے کسان لہر۔
آزاد ہند فوج۔
اکالی لہر۔
آریہ سماج لہر۔
ہور بھلائی تحریک۔

اجیت سنگھ کسان لہر جہڑی 1907 وچ چلائی گئی سی دے لیڈراں وچوں اک سن۔ قومی تحریک جسدی اگوائی لالا لاجپت رائے کر رہے سن۔ اس تحریک وچ س۔ اجیت سنگھ دے دو بھراواں س۔ کشن سنگھ اتے س۔ سورن سنگھ نے یوگدان پایا۔ اس توں بائر س۔ بھگت سنگھ دے بلیدان نے کھٹکڑ کلاں نوں عالمی مشہور بنا دتا۔

غدر پارٹی دی لہر وچ دوآبے دے لوکاں نے یوگدان پایا۔ ایہناں وچوں رتن سنگھ رائپر ڈبہ، امر سنگھ، سندھوا، گردتّ سنگھ دلیر منڈھالی، اتم سنگھ ہیڑیاں، بے انت سنگھ کرنانا، اجیت سنگھ گڑھپدھانا پرمکھ سن۔

ایہناں وچوں بہت سارے لوکاں دے ناں جنھا نے دیس دی آزادی لئی کربانیا کیتیاں، دے نانم نہ بھلن یوگ ہن۔

ببر کرم سنگھ دولتپر ببر اکالی اخبار دے اڈیٹر سن اتے اس نوں ماسٹر دلیپ سنگھ گوسل ولوں چھاپیا گیا سی۔ ایہہ تحریک مہاتما گاندھی دے اہنسک تحریک دے الٹ تشدد تے بیسڈ سی۔ اس تحریک نال متعلق س۔ بھگت سنگھ دی قربانی نے پورے دیس نوں ہلا کے رکھ دتا۔

اس کھیتر نے بلیداناں دیا بہت ساریا اداہرنا پیش کیتیا پورے دیس نوں بہت زیادہ انسپائریشن دتی۔

قومی تحریک مکھ روپ وچ کانگرس پارٹی ولوں نینترت کیتا گیا سی۔ گاندھی جی نے اتعاون تحریک، بھارت چھڈو تحریک، کرو جاں مرو تحریک چلایا۔ شہید بھگت سنگھ نگر دے لوکاں نے ایہناں اندولناں وچ ودھ چڑھ کے یوگدان پایا، جیلھاں وچ گئے، جرمانے بھرے اتے انگریزاں دے ہتھوں تسیہے جھلے۔ ماسٹر قابل سنگھ گوبندپری دا قومی تحریک وچ یوگدان نہ بھلنیوگ سی۔ اوہ کئی وار جیل گئے، 61 دناں تک ورت رکھیا اتے اوہناں نے ہر طرحاں نال لوکاں نوں سیدھ دتی۔

اک ہور آزادی لہر ‘کسان لہر’ سی، جس دی اگوائی کمیونسٹاں نے کیتی سی۔ اس تحریک دے مکھ مرکز لائلپر، ہشیارپور، جالندھر، لدھیانہ، فروزپور، لاہور اتے امرتسر سن۔ ہربنس سنگھ کرنانا، پریتم سنگھ خان-خانا، بوجھا سنگھ چکّ مائی داس، اجیت سنگھ گڑھ پدھانا، ہری سنگھ سونڈھ، ہرنام سنگھ بھائیا، بلدیو سنگھ بیدی بنگا، نصیب سنگھ محمود پور، نواں تحریک، لسٹ بہت لمی اے|

اس ویلے لوک ہر تحریک وچ یوگدان لیندے سی، بھاویں اوہ کانگرس، اکالیاں جاں آریہ سماجی ہون، پر اوہناں دا مقصد سانجھا سی۔ اس دا کارن ایہہ سی کہ اوہناں دا مقصد عام سی اتے ایہہ بھارت نوں بریٹیش حکمرانی توں مکت کرنا سی۔ ساڈا دیس آزاد ہند پھوز ولوں کیتے گئے بلیداناں نوں کدے نہیں بھلّ سکدا۔ اسدے کمانڈر سبھاش چندر بوس سن جنہاں نے ایہہ نعرہ دتا تسی میننوں خون د، مے تہانوں آزادی دیوانگا۔ اوہناں نے برما بارڈر تے کئی لڑائیا لڑیاں۔ نوانشہر دیابا دے بہت سارے بہادر سپاہی ایہناں لڑائیاں وچ وی لڑے سن، اوہناں دی لسٹ کافی لمی اے۔

جے اسیں بھارت دی آزادی لئی چلا ئے گئے اندولناں وچ نوانشہر دے لوکاں دا اُتلے یوگدان دیکھدے ہاں، تاں اسیں کہہ سکدے ہاں انادی دے جدوجہد وچ نوانشہر نے پنجاب دے باقی ضلعیاں نالوں ودھ یوگدان پایا اے۔

نوانشہر وچ کوکیاں بارے مختصر ویروا

دیش دے آزادی دے جدوجہد وچ کوکیاں دا اپنا یوگدان سی۔ جنوری 1872 وچ کوکیاں دی بے رحمی نال قتل دے بعد بریٹیش افسراں نے کوکیاں دیاں سرگرمیاں نوں روکن لئی لمے ویلے دی سکیم بنائی۔ مکھ اتے پر اثر کوکیاں دی لسٹ تیار کیتی گئی اتے اس دیاں کاپیاں لاہور دے مرکزی ڈاک گھر دی اک شاخاں، پنجاب پولیس دے سارے ڈپٹی کمیشنراں، کلکتہ پولیس دے کمیشنراں، برما دے انسپیکٹر نوں اوہناں دے خلاف ضروری کاروائی کرن لئی بھیجیا گیا سی۔ اس لسٹ وچ نوانشہر دے مشہور کوکیاں دے ناں سن، اوہناں دے ناں ہیٹھاں دتے گئے ہن: –

کرم آبادی نام پتا دا ناں پنڈ پوسٹ
1 بھگوان سنگھ سکھ رام بنگا صوبہ
2 کاہن سنگھ متسادی درگاپر مہنت
3 کھزان سنگھ بانی لدھانا صبح
4 لابھ سنگھ ٹہلا درگاپر صبح

اس لسٹ توں علاوہ اک ہور لسٹ جس وچ ککز سرگرم سن، اوہناں پنڈاں دے ناں وی رکھے گئے سن۔ ایہناں پنڈاں دے ناں اس طرحاں سن:

نوانشہر
بنگا
راہوں
منڈھالی
جنڈیالی
سرہال قاضیاں
ہکیمپر
خان-خانا
کھانپر
مکندپر
رٹینڈا
رسولپر
ساہلوں
کاہما
کریہا
موساپر
جیدونوال
لدھانا
جھکا
بھوت
دسانجھ
بیکا
پنوں مزارا
درگاپر
مہندیپر
سیانا
رڑکی
بجید
بچھوڑی

کوکا بغاوت

پنجاب وچ پہلا سیاسی بغاوت کوکیاں ولوں شروع کیتی گئی سی۔ باہروں ایہہ لگدا اے کہ ایہہ اک مذہبی تحریک سی پر اصل وچ ایہہ اک مذہبی اتے سیاسی وی سی۔ ایہہ لہر شروع وچ گرو رام سنگھ جی ولوں شروع کیتی گئی سی۔ اس تحریک نے پنجاب دے لوکاں نوں لمبی نیند تو جگا کے سیاسی فکر پروان کیتی۔ اس لہر نوں کوکا لہر دے ناں نام جانیا جاندا اے۔

بابا رام سنگھ دا جم 1824 وچ بھینی (ضلع لدھیانہ) وچ ہویا سی۔ اپنی جوانی وچ ایہہ مہاراجہ رنجیت سنگھ دی فوج وچ بھرتی ہو گیا۔ پر اپنے سبھاء کارن اوہناں نے نوکری چھڈّ دتی اتے پنڈ واپس ولے گئے، جتھے اوہ دھیان مگن ہو گئے۔

بابا رام سنگھ 1857 دی بغاوت توں متاثر ہوئے۔ اس نے محسوس کیتا کہ لوکاں نوں بریٹیش دیاں زلمیاں توں جانو کرواؤنا چاہیدا اے۔ اس لئی اپنے روحانی اپدیساں دے نال اوہناں نے محسوس کیتا کہ لوکاں نوں انگریزاں دے اتیاچاراں بارے آگاہ کیتا جاوے تاں جو اوہ ایہہ جان سکن کہ انھا نوں انگریزاں توں ازد ہونا چاہیدا اے۔ مہاتما گاندھی وانگ اسنے غیرملکی چیزاں اتے ریلوے اتے ٹیلیگرام سیواواں دا وی بائیکاٹ کیتا۔

اک دن کجھ کوکے امرتسر وچوں لنگھ رہے سن۔ اوہناں نے دیکھیا کے بچڑخانیاں وچ گٔوآں نوں ماریا جا رہا سی۔ کیونکِ اوہ گٔو دی پوجا کردے سن۔ اوہ ایہہ برداشت نہی کر سکے اتے اس لئی اوہناں نے بچڑخانا چلاؤن والے سارے لوکاں نوں مار دتا۔ اوہناں نے ایہہ سبھ کجھ رات نوں کیتا اتے اگلی سویر اوہ بھینی ول نوں چل پئے۔ پولیس نے کجھ ہندواں نوں گرفتار کر لیا سی۔ گرو رام سنگھ نے ساری کہانی سنی۔ اسنے اوہناں نوں واپس جان اتے آتم سمرپن کرن لئی کیہا اتے پولیس نوں بے قصور لوکاں نوں چھڈن لئی کیہا۔ نتیجے وجوں اوہ واپس آئے اتے سمرپن کر دتا اتے آخرکار اوہناں نوں موت دی سزا دتی گئی۔ اس حادثہ نال لوک روہ وچ آ گئے۔ اس ویلے اوہناں دا مقصد سکھ راج قائم کرنا اتے گٔوآں دی رکھیا کرنا سی۔ اوہناں نے اس نوں اپنا سبھ توں وڈا مذہبی فرض سمجھیا اتے اس دی تکمیل لئی کوششاں کیتیاں۔

13 جنوری، 1972 نوں بھینی وکھے ماگھی میلہ منایا جانا سی اتے لوک دوروں نیڑ آ رہے سن۔ لوک دور اتے نیڑے آ رہے سن۔ اک کوکا ملیرکوٹلا وچو لنگھ رہا سی۔ اس دا اک مسلمان نال جھگڑا ہو گیا نتیجے وجو اس نوں گرفتار کر لیا گیا اتے اس نوں تھانے لجایا گیا۔ اس نوں بری طرحاں کٹیا گیا اتے اک بلد وی اس دے ساہمنے ماریا گیا سی۔ اوہ بہت اداس ہو کے “بھینی” پہنچ گیا۔ اسنے ساری کہانی دوسرے کوکیا نوں دسی۔ نتیجے وجو اوہ سارے روہ وچ آ گئے اتے اوہناں نے بدلہ لین دا فیصلہ کیتا۔ اس طرحاں اس حادثہ کرکے کوکیا ولوں خفیہ روپ وچ بنائی جا رہی ودروہ دی سکیم ویلے توں پہلا شروع کرنی پئی۔

کوکیاں دا آگوُ، بابا رام سنگھ اس فیصلے تے فکرمند سی۔ نہ اوہ اوہناں نوں روک سکدا سی اتے نہ ہی اوہناں نوں پہلاں بغاوت شروع کرن دے سکدا سی۔ کسے ہور آپشن نوں نہیں ویکھدے ہوئے اسنے پولیس نوں بغاوت بارے سوچت کیتا۔ اس قدم دے پچھے اس دی سوچ ایہہ سی کہ پولیس اوہناں نوں روک دیویگی اتے کجھ چیزا قابو وچ ہونگیاں اتے اوہ کسے ہور ویلے بغاوت شروع کر سکدے ہن۔ پر پولیس نے اوہناں نوں نہی روکیا۔ کیونکہ اوہ چاہندے سن کہ اوہ کجھ گمبھیر قدم اٹھاؤن تاں کہ اوہناں نوں گرفتار کیتا جا سکے اتے موت دی سزا دتی جا سکے۔

150 کوکیاں نے بغاوت دے مقصد نال پٹیالہ ول اپنی سفر شروع کیتی۔ اک رات لئی اوہ پنڈ “رابون” وچ رہے۔ 14 جنوری 1872 نوں اوہناں نے “مالدے” دے قلعے اتے حملہ کیتا۔ ایہہ قلعہ کجھ سکھ سرداراں دا سی۔ اس حملے دا کارن ایہہ سی کہ اوہناں نے کوکیاں دی مدد کرن توں انکار کر دتا۔

اگلی سویر اوہ 7 وجے ملیرکوٹلا پہنچ گئے۔ بریٹیش سرکار نے اس بارے ملیرکوٹلا دی سرکار نوں پہلاں ہی اس بارے سوچت کر دتا۔ اس لئی فوجی پوری طرحاں تیار سی پر بہادر کوکیا نے اینی بہادری نال حملہ کیتا کہ اوہ سمجھ ہی نہ سکے کہ اوہ کی کرن؟ فوج اتے حملہ کرن توں بعد کوکے محل وچ داخل ہو گئے اتے اوہناں نے محل دا خزانہ اپنے قبضے وچ لین دی کوشش کیتی۔ پر قسمت نے اوہناں دا ساتھ نہی دتا اتے اوہناں نے غلط دروازہ توڑن وچ بہتا سماں برباد کر دتا اتے اسے دوران فوج نے پوری طاقت نال اوہناں تے حملہ کر دتا۔ آکھیر اوہناں نوں واپس آؤنا پیا۔ اس لڑائی وچ 8 سپاہی مارے گئے، 15 زخمی ہوئے۔ اوہناں نوں کجھ ہتھیار اتے گولی سکہ اتے کجھ گھوڑے ملے۔ ملیرکوٹلا دی فوج اوہناں دا پچھا کر رہی سی۔

لڑائی جاری رکھی گئی۔ جدوں تک دووے پارٹیاں پٹیالے سٹیٹ دے روڑے پنڈ نہی پہنچیاں ادوں تک گولیا چلدیا رہیاں اتے بہت سارے کوکے زخمی ہو گئے۔ کوکے بہت سارے زخمی ساتھیا نوں چکّ کے لجا رہے سن۔

انت وچ اوہ انے تھکے ہوئے سن کہ اوہ ہور نہیں لڑ سکدے سن۔ 68 لوک پھڑے گئے سن اس حادثہ نوں بغاوت کیہا جاندا اے۔

اگلے دن ایہناں بندیاں نوں ملیرکوٹلا لیاندا گیا۔ جتھے اوہناں نوں اک توپ نام بنیا گیا اتے اک-اک کرکے اڈا دتا گیا۔ ہر کوئی ست سری اکال کہہ کے اپنی جان قربان کر رہا سی۔ 49 لوکاں نوں گولی مار دتی گئی۔ اوہناں وچوں اک 13 سال دا منڈا سی۔ ڈپٹی کمیشنر نے اسنوں معافی منگن لئی کیہا تاں کہ اسنوں رہا کیتا جا سکے۔ جویں ہی اوہ لڑکے نوں معافی منگن لئی کہن واسطے ہیٹھا جھکیا تاں اوہ لڑکا غصے وچ آ گیا اتے اسنے اپنے ہتھ نال اسدی داڑی پھڑ لئی اتے اسنوں تد تک نہی چھڈیا جدو تک اسدے دووے ہتھ کٹّ نہی دتے گئے۔ بابا رام سنگھ نوں اپنے چار چیلیا نال رنگون بھیج دتا گیا۔

جدوں باقی دے دیس نوں اس بارے پتہ لگا تاں اوہ حیران سن کیونکہ بابا رام سنگھ نے اس بغاوت وچ شامل ہون لئی کیوں نہیں دسیا۔ سینکڑے لوکاں نے اپنے گھراں نوں چھڈّ دتا اتے “بھینی” ول کوچ کرنا شروع کر دتا۔ اوہناں دی گنتی 172 سی۔ 120 نوں پولیس نے اپنے گھراں نوں واپس بھیجیا۔ 50 اوہ سن جنہاں نے اپنا گھر اتے زمین ویچی سی اوہناں نوں جیل بھیجیا گیا سی۔ اس طرحاں اس بغاوت نوں کچلیا گیا اتے بابا رام سنگھ دے سارے یتن ناکام ہوئے۔ اس توں بعد دیس دے سارے کوکے نگرانی وچ رکھے گئے۔ اوہناں تے بہت ساریاں پابندیاں سن جنہاں نوں 1920 وچ چکیا گیا سی۔

اس طرحاں ایہہ کوکیا ولوں بریٹیش راج توں پنجاب نوں آزاد کرن اتے اتھے سکھ راج قائم کرن لئی کیتے گئے پہلے یتناں دا اتہاس سی۔

آزادی زخمی لوکاں دے آزادی گھلاٹیئے نوانشہر

کرم آبادی نام پتا دا ناں پنڈ / پنڈ دا نواسی قید دی معیاد لہر دی حصیداری دا نام
سال مہینہ
1 جگت رام اننت رام نوانشہر 1 0 بھارت چھڈو تحریک، 1942
2 کالی پناہ دھیرت رام راہوں 1 0 –
3 کرم سنگھ بھولا رام گوبندپر 1 1 کسان مورچہ (1922)
4 کرم چند – سونڈھ مکسودپر 1 0 1940
5 کلبیر سنگھ کشن سنگھ کھٹکڑ کلاں 2 0 ستیاگرہ(1 9 30)
6 کلتار سنگھ کشن سنگھ کھٹکڑ کلاں 6 0 ستیاگرہ(1 9 30)
7 خوشی رام لال چند اوڑ 1 0 1940
8 موہن لال جیون سنگھ نوانشہر 1 6 1942
9 مہاراجہ کشن – نوانشہر 2 0 1942
10 نند لال دھیر منشی رام بنگا 2 0 1940 اتے 1942
11 بلدیو سنگھ بیدی ہربنس سنگھ بنگا 0 9 1940
12 رتن سنگھ الاہی – منڈھالی 1 0 جیتو مورچہ، 1942
13 سائیں داس جگت رام نوانشہر 1 0 1942
14 مالک پورن نند – کلتھم 6 0 وائین پیٹنگ، 1942
15 گربخش سنگھ – نوانشہر 0 9 1942
16 اجاگر سنگھ بسنت سنگھ نوانشہر 0 9 بھائی پھیرمان مورچہ
17 دھنا سنگھ آنند سنگھ گوبندپر 1 0 1942
18 کرم سنگھ عرف ایشر سنگھ بھولا سنگھ مستری گوبندپر 4 6 گرودوارہ سدھار،گرُ کا باغ،بھائی پھیرومان مورچہ اتے 1942
19 کویراج پنڈت وید کلاسیکل پنڈت دینا ناتھ پنڈت دینا ناتھ گناچور 1 0 1922 وچ پنڈاں وچ خلاف کارکردگی وائین پیٹنگ،1935 وچ گیتا آشرم دا نیہہ پتھر
20 گلزار سنگھ شیر سنگھ سونڈھ مکسودپر 1 0 آزادی تحریک وچ اکالی اتے کانگرس وچ تکرار
21 خوشی رام شکلا لال چند اوڑ 1 9 بھارت چھڈو
22 کرم چند پراشر – راہوں 0 0 صحافی
23 گنڈا رام – بنگا 1 8 1930, گرفتاری 1940
24 کرم چند کھرم ملّ سونڈھ مکسودپر 1 2 کانگرس تحریک،
1922 وچ گرفتاری

ضلع نواں شہر
Nawanshahr District
دیس :	بھارت
صوبا :	پنجاب
ضلعی راجگڑھ :	نواں شہر
تحصیلاں :	3
رقبا :	1266 مربع کلو میٹر
لوک گݨتی :	612310
بولی :	پنجابی

چڑھدے پنجاب دے ضلعے

 · امبرسر · برنالا · بٹھنڈا · فریدکوٹ · فتح گڑھ · فیروزپور · فاضلکا · گرداسپور · ہشیار پور · جلندھر · کپورتھلا · لدھیاݨا · ملیر کوٹلا · مانسا · موگا · مکتسر · نواں شہر · پٹھانکوٹ · پٹیالا · روپ نگر · موہالی · سنگرور · ترن تارن ·