ضیاء فتح آبادی
ضیاء فتح آبادی | |
---|---|
جم | 9 فروری 1913 |
وفات | 19 اگست 1986 (73 سال) |
شہریت | بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) |
فنی زندگی | |
مادر علمی | فارمین کرسچن کالج |
پیشہ | شاعر ، لکھاری |
ترمیم |
ضیاء فتح آبادی (پیدائش: 9 فروری 1913ء وفات: 19 اگست 1986ء) اردو شاعر سن ۔
تعارف
[سودھو]ضیاء فتح آبادی دا اصل ناں مہر لال سونی سی ۔ اوہ کپورتھلہ پنجاب وچ اپنے ماماں شنکر داس پوری دے گھر پیدا ہوئے۔ اوہ اک اردو نظم نگار و غزل گو شاعر سن ۔ انہاں دے والد منشی رام سونی فتح آباد ضلع ترن تارن پنجاب دے رہنے والے سن تے پیشے دے اعتبار توں اک مدنی انجینیئر سن ۔ ضیاء نے اپنی ابتدائی تعلیم جےپور راجستھان دے مہاراجا ہائیاسکول وچ حاصل کيتی تے اس دے بعد 1931 توں لےکے 1935 تک لاہور دے فورمین کرسچن کالج وچ پڑھدے ہوئے بی اے (آنرز) (فارسی) تے ایم اے (انگریزی) دی اسناد حاصل کيتیاں اسی دوران وچ انہاں دتی ملاقات کرشن چندر، ساغر نظامی، جوش ملیح آبادی، میراجی تے ساحر ہوشیارپوری توں ہوئی۔ انہاں احباب وچ آپس وچ اک ایسا رشتہ قایم ہويا جو تمام عمر بخوبی نبھایا گیا۔ انہی دناں انہاں دے کالج وچ میرا ناں دی اک بنگالی لڑکی وی پڑھدی سی کہندے نيں کہ اس دے حسن دا بہت چرچا سی ۔ اسی دے ناں اُتے ضیاء دے دوست محمد ثناءاللہ ڈار "ساحری" نے اپنا تخلص میراجی رکھیا سی ۔ اسی میرا نے ضیاء اُتے وی اپنا اثر چھڈیا۔
ضیاء دی اردو شاعری دا سفر انہاں دتی والدہ دی نگرانی وچ مولوی اصغر علی حیاء جے پوری دی مدد توں 1925 وچ شروع ہو گیا سی تے انہاں دا ناں 1929 وچ ہی ابھرنے لگیا سی ۔ انہاں نوں ضیاء تخلص غلام قادر امرتسری نے عطا کیتا سی ۔ 1930 وچ ضیاء سیماب اکبرآبادی دے شاگرد ہو گئے سن
ضیاء دا اولین مجموعہ کلام" طلوع " دے ناں توں ساغر نظامی نے 1933 وچ میرٹھ شہر توں شائع کیتا سی ۔ اس دے بعد انہاں دے ہور مجموعے شائع ہو چکے نيں۔ ضیاء نے افسانے وی لکھے تے تنقیدی مضامین بھی۔ ضیاء دے نشری کارنامےآں وچ سیماب اکبرآبادی اُتے لکھے گئے " ذکرِ سیماب " تے " سیماب بناں ضیاء" اہم نيں 1951 وچ ضیاء نے سیماب ناں توں اک ماہانہ رسالہ وی شروع کیتا سی جو انہاں دتی ملازمت کيتی بندشاں نے سال بھر ہی چلنے دتا تے فیر بند کر دينا پيا سی ۔ ضیاء نے ریزرو بینک آف انڈیا وچ 1936 توں کم کرنا شروع کیتا سی جتھے توں 1971 وچ ریٹائر ہونے دے بعد دہلی وچ رہنے لگے سن ۔
ضیاء فتح آبادی دا انتقال 19 اگست 1986 نوں اک طویل علالت سہنے دے بعد دہلی دے سر گنگا رام ہسپتال وچ ہويا۔ آپ نے 73برس دی عمر پائی۔ انہاں دے پرانے دوست ساحر ہوشیارپوری نے مندرجہ ذیل قطعہ اس موقع اُتے کہیا سی ۔
جو کر سکو نہ بیاں تم بہ صورتِ الفاظ | فسانۂ غمِ ہستی بہ چشمِ نم کہہ لو | |
زبان و فکر و تخیّل جو ساتھ دے نہ سکے | تو "دل" کو ساتھ ملا کر "غمِ ضیاء سہہ لو" |
کلام دی خصوصیات
[سودھو]ضیاء دی شاعری دے بارے وچ شارب ردولوی نے کہیا اے - ضیاء نے بولی دی سادگی نوں اپنی شاعری دا زیور بنایا، اپنے جذبات و تصّور تے تجربات نوں پراسر انداز وچ لفظاں دا جامع بخشا تے زرینہ سانی دا کہنا اے - ضیاء دی شاعری وچ اوہ تمام رحجانات تے میلانات جو ملک وچ جاری تے ساری رہے پائے جاندے نيں انہاں دتی نظماں وچ جدید لہراں کروٹ بدلدی نيں مگر روایت دے احترام دے نال انہاں دے کلام وچ بغاوت دی چنگاریاں نيں مگر تخریبی روش توں ہٹ کر تے جدّت تے تازگی لئی ہوئے خواجہ احمد فاروقی لکھدے نيں - ضیاء نے اپنی شاعری دے ذریعے اچھی قدراں دی اشاعت دی اے، اس وچ اظہار قوت وی اے تے لطافت وی، انہاں دے ایتھے بیان شوق دی بیباکی دے نال انسانیت دی حنابندی دا نرم نرم احساس وی اے، انہاں دے ایتھے جذگل کيتی گھنگرج نئيں اے نفاست تے نزاکت اے اسی لئی انہاں دے لب و لہجے وچ دل آسائی تے مٹھاس اے تے انہاں دتی شاعری وچ پرکاری تے سرشاری اے تے جوش ملیح آبادی نے ضیاء دی شاعری دے بارے وچ ایويں لکھیا - انہاں دتی شاعری وچ سنجیدگی اے، انہاں دے طرز بیاں وچ رس تے گھلاوٹ پائی جاندی اے ایہ عام شاعر دی مانند، ردیف تے قافیے دے حدود وچ رہ کے روايتی شاعری توں دامن بچاندے تے عروس ے شعر نوں اپنے تخیُول دے زیوراں توں سجاندے نيں اپنی کتاب " ضیاء فتح آبادی - شخص تے شاعر" وچ مالک رام نے لکھیا اے کہ میراجی نوں ضیاء دی آزاد نظماں تے غزلاں بہت پسند سن تے ضیاء دی پابند نظماں کوپڑھ کر ماہرالقادری دے ذہن وچ چکبست دی یاد تازہ ہو گئی سی ساغر نظامی نے ضیاء نوں اک عندلیب خوش نوا جانا جس دا دل اچھوتے نغمےآں دی اک لازوال دنیا اے تے جس دی خاموشی اک عظیم گویائی دا مقدمہ معلوم ہُندی اے ابر احسنی دے مطابق - ضیاء معمولی شاعر نئيں نيں اوہ ہر گل بلندی توں کہندے نيں انہاں دتی بولی شستہ و پاکیزہ تے خیالات لطیف نيں دل وچ جذبہ ہمدردی انساں بپایاں اے تے ایسا ہی شاعر ملک و قوم دے لئی باعثِ فخر ہويا کردا اے۔
ضیاء دے کلام وچ لفظاں دی ترتیب، ترکیباں دی چستی، بیان کيتی روانی وغیرہ پرلطف اے غالباً انہاں دتی شاعری دی ابتدا نظم نگاری توں ہوئی سی انہاں دا رجحان نیچرل شاعری دی طرف رہیا انہاں دتی نظماں توں اک رچا ہويا ذوق آشکار اے تے انہاں نے اپنے گیتاں دی طرح نظماں وچ وی نرم نرم ہندوستانی لفظیات توں کم لیا آپ دا ایہ مننا سی کہ عظمت دے لئی مصنف نوں زیادہ اہمیت نئيں دینی چاہیے دیکھنا ایہ چاہیے کہ شاعر کیتا کہنا چاھدا اے تے کِداں کہنا چاھدا اے جے اوہ اس وچ قامیاب ہو جاے تاں اوہ ودھیا شاعر اے ضیاء نظریاتی شاعری دے قایل نئيں سن تے جمالیاتی کیف نوں ضروری سمجھدے سن آپ دا کہنا سی کہ آپ وی آوراں دی طرح حسین چہراں توں مسرور ہُندے رہے کہ آپ دا رومانی تخیّل دا پیکر آپ دے نال کالج وچ پڑھنے والی میرا سی ضیاء نے غزل، نظم ،قطعہ تے رباعی دے علاوہ گیت تے سوننٹ وی لکھے جو مقبول عام ہوئے
نمونہ کلام
[سودھو]ازل میں جب ہوئی تقسیم عالم فانی | بطور خاص ملا سوز جاوداں مجھکو | |
وہ ہنر آدمی کی فطرت ہے | جو ہنر عیب سے بری ہی نہیں | |
طے کر چکا ہوں منزلیں آغاز شوق کی | اب انتظار ہے نہ شب انتظار ہے | |
مدّت ہوئی چاہا تھا تجھے مجھ سے ابھی تک | لیتا ہے زمانہ اسی تقصیر کے بدلے | |
راز بقا سمجھ نہ سکا جب بقید زیست | فردا کی اک امید پے انساں فنا ہوا | |
اسنے بھلا دیا تجھے، تھی یہ بھی مصلحت | لیکن تو اس کو بھول گیا یہ برا ہوا | |
تو نے کہا تھا زندگی صرف فریب ہوش ہے | مجھکو جہان زیست پر آگیا اعتبار دیکھ | |
طاقت انتظار تھی کہ نہ تھی | جرّت انتظار کی ہوتی | |
پھیر لی تو نے نگاہ التفات | میری ساری مشکلیں آساں ہوئیں | |
ہم زمیں والوں کی جو پہلے پہل | آسماں پرنظرگئی ہوگی | |
جسم پا کے اٹھتے ہیں | کاینات میں نغمے | |
کاش دل کو مرے ملی ہوتی | تجھ کو پانے کی یہ لگن تنہا | |
کسے احساس تھا اسیری کا | بند کھڈکی اگر نہیں کھلتی |
لکھتاں (شاعری)
[سودھو]- طلوع
- نور مشرق
- نئی صبح
- ضیاء کے سو شیر
- گرد راہ
- حسن غزل
- دھوپ اور چاندنی
- رنگ و نور
- سوچ کا سفر
- نرم گرم ہوائیں
- میری تصویر
باہرلے جوڑ
[سودھو]- بوڑا درخت از زرینہ سانی http://openlibrary.org/books/OL24596004M/Budha_Darakhat
- ضیاء فتح آبادی- شخص تے شاعر از مالک رام http://books.google.com/books?id=UR_EGwAACAAJ
- Kalaam e Zia Fatehabadi http://www.bazm.urduanjuman.com/index.php?topic=6679.0
- 'کلیاتِ ضیاء فتح آبادی http://ziafatehabadi.weebly.com/uploads/2/0/7/0/20704710/kuliyaat_e_zia_fatehabadi_vol.1.pdf (Archived at https://www.webcitation.org/6sSe9FLwV)
[[گٹھ:پنجاب، بھارت دے شاعر[[
- 1913 دے جم
- 9 فروری دے جم
- مضامین جنہاں وچ اردو بولی دا متن شامل اے
- 1986 دیاں موتاں
- 19 اگست دیاں موتاں
- اردو افسانہ نگار
- اردو شاعر
- ویہويں صدی دے بھارتی شاعر
- ویہويں صدی دے بھارتی مرد مصنفاں
- ویہويں صدی دے شاعر
- ویہويں صدی دے مرد مصنفاں
- بھارت دے اردو مصنفاں
- بھارتی اردو شاعر
- بھارتی شاعر
- بھارتی مرد شاعر
- بھارتی مصنفاں
- بھارتی مصنف
- پنجابی شخصیتاں
- پنجاب، بھارت دے شاعر
- فضلا فارمین کرسچین کالج
- ہندو شاعر
- ہندو مصنفاں