طراز (بنتر)

عربی شلالیکھ، طراز دے نال اکّ بانہبند پہنن والا اکّ پربھوستا

تراز ( عربی: طراز ), ( Persian تاراز/تیراز ) قرون وسطی دی اسلامی کڈھائی اے، عام طور اُتے اعزاز دے وستراں ( کھلاٹ ) اُتے بانہہ بنھن دے روپ وچ۔ اوہناں نوں اچّ-درجے دے اہلکاراں نوں اعزازی کیتا گیا سی جیہناں نے خلیفہ متعلق وفاداری دکھائی، اتے مشہور لوکاں نوں تحفے وجوں دتے گئے سن۔ اوہ عام طور اُتے حکمران دے ناواں نال اکرے جاندے سن، اتے قیمتی دھات دے دھاگے نال کڈھائی کیتی جاندی سی اتے گنجھل دار؉ نمونیاں نال سجائی جاندی سی۔ تراج طاقت دا پرتیک سن؛ اوہناں دے پیداوار اتے نریات نوں سختی نال نینترت کیتا گیا سی، اتے سرکار ولوں نامزد کیتے گئے اہلکار ولوں نگرانی کیتی جاندی سی۔

اوہ ممکنہ طور اُتے ٹیبلیئن ولوں متاثر ہوئے سن، اکّ سجائے ہوئے پیچ نوں لیٹ دے رومن اتے بزنتینی پہراوے وچ رینک جاں حالت دے بیج دے روپ وچ منٹل دے سریر وچ جوڑیا گیا سی۔

ویتپتی

12ویں صدی دے اخیر وچ -۱۳ ویں صدی عیسوی دے ارنبھ وچ تراز بانہبنداں والا کعبہ پہراوا پہنیا ہویا سنگھاسن انسان۔

تراج شبد "کڈھائی" لئی فارسی شبد اے۔ تراز شبد دی ورتوں اپنے آپ نوں ٹیکسٹائیل دے حوالے کرن لئی کیتی جا سکدی اے، پر ایہہ زیادہ تر عربی شلالیکھ والے مدھیگی ٹیکسٹائیل، جاں اوہناں اُتے کیلیگرافک شلالیکھ دے بینڈ لئی، جاں ٹیکسٹائیل تیار کرن والیاں فیکٹریاں لئی ورتیا جاندا اے ( در وجوں جانیا جاندا اے۔ ال-تراز )

تیراج نوں فارسی وچ ترازیڈین وی کیہا جاندا اے۔

سبھیاچار اتے اثر

جدوں کہ تراز شبد ۱۵۰۰ عیسوی توں پہلاں دے کسے وی لگزری ٹیکسٹائیل اُتے لاگوُ ہندا اے، ایہہ مکھ طور اُتے عربی شلالیکھ دے نال اسلامی دنیا دے لگزری ٹیکسٹائیل نوں منیا جاندا اے۔ امیاد خلیفہ توں پہلاں، ایہہ ٹیکسٹائیل اصل وچ یونانی لکھتاں نوں سہن کردے سن، پر خلیفہ ' عبد ال-ملک ابن ماروان دے اترادھکار نال ٹیکسٹائیل' تے عربی لپی لاگوُ ہوئی۔ تراز بینڈ والا سبھ توں پرانا ڈاٹاٹیبل ٹیکسٹائیل امیاد خلیفہ، حکمران ماروان I جاں ماروان II نوں درسایا جا سکدا اے، حالانکہ عام رضا مندی اے کہ تراز بعد والے خلیفہ لئی تیار کیتا گیا سی۔ کجھ طریقیاں نال، تراز دا وچار ساسانیاں دی طاقت دی وراثتی نظر بولی توں ترقی یافتہ ہویا۔ اوہناں دے اسلام وچ پرورتن توں پہلاں، ساسانیئن راجشاہی، جس وچ اجوکے عراق اتے ایران شامل ہن، نے اکّ بادشاہ دی جائزتا نوں قائم کرن لئی اکّ چتر-مشتمل پرتیک نظام دی ورتوں کیتی، سکے، سرکاری ٹیکسٹائیل اتے ہور چیزاں نوں اسدی برابری جاں متعلق چن واد نال چنھت کیتا۔ آرمبینڈس اکو اک وستو نہیں سی جس نوں خلیفیاں نے اپنے نام نال چنھت کرن لئی چنیا سی۔ پگڑی اتے سلیوز، اعزاز دے وستر، گدیاں، پردے، اوٹھ دے ڈھکن اتے اتھوں تک کہ درباری سنگیتکار دے سنگ وی خلیفہ دے تراز نال شنگاردے سن۔ پگڑی، جاں تاج، شبد 'تاج' دا مترادف وی اے۔ اکّ وار جدوں اسلام نوں پیش کیتا گیا اتے قبول کر لیا گیا، تاں مسلمان حکمراناں نے اوہناں دے نام اتے ٹیکسٹ نال چتراں نوں بدل دتا جو ربّ دی تعریف کردے سن۔ اس ویلے دوران، مسجداں اُتے پائے گئے لپی دے بینڈاں نوں وی تراز کیہا جاندا سی، جس نال ایہہ شبد بہت سارے مادھئماں اُتے لاگوُ ہندا اے۔

روجر II, فاطمی آرٹ ٹیکسٹائیل دے پردے دی کاپی

جویں-جویں سپین وچ امیاد خلیفت دا ترقی ہویا، تراز دا اثر گوانڈھی یورپیئن دیساں وچ اتے اوہناں دی کلا اتے پرتیکواد وچ پھیل گیا۔ روجر II دا مینٹل اکّ پرمکھ اداہرن وجوں کم کردا اے کیونکہ اس وچ ریگالیا دے تل دے کنارے دے نال اکّ کڈھائی والا شلالیکھ اے۔ کپھک لپی تراز روایت دا حوالہ دیندے ہوئے پھلدار ووکیبولری دی ورتوں کردی اے، اتے حکمران نوں اشیرواد دیندی اے۔ کیونکہ عربی نارمن راجے دی مڈھلی بولی نہیں سی، نہ ہی سسلی، اتے منٹیل دی سجاوٹ وچ خلیفہ لئی راکھویں روائتی نمونے ورتے گئے سن، اس لئی ریگالیا جتی گئی طاقت دا اکّ واضع اثر سی جو امیاد خلیفہ سی۔ یورپیئن ماحول وچ لاگوُ کیتے جان دے باو جود، پلیرمو، سسلی وچ واقع اکّ ورکشاپ وچ مسلم کاریگراں ولوں کپڑے دا لیکھ بنایا گیا منیا جاندا اے۔ اسلامی ٹیکسٹائیل سہج نوں جیؤٹو دے ٹکڑے، "میڈونا اینڈ چائیلڈ" وچ وی لبھیا جا سکدا اے، کیونکہ میڈونا دے سر دے آلے دوآلے دا نمونہ کپھک لپی دی نقل کردا اے اتے آخرکار طاقت دے پرتیک وجوں تراج دے اثر نوں کھچدا اے۔

اسلامی ڈریسّ کوڈ دا اتہاس

ایہہ تیراز ۷ویں صدی دے امیاد خلیفہ ماروان پہلے نوں دتا گیا اے، سبھ توں پرانے ترازاں وچوں اکّ اے۔ ایہہ بہت چھوٹی کپھک لپی دی ورتوں کردا اے اتے شروعاتی تراز دی خاصیت والا بہت بااثر پیٹرن اے۔

اسلامی دنیا وچ پہراوے دے کوڈ دی خیال نویں سامراج دے وستار دے شروع وچ ترقی یافتہ ہوئی۔ جویں کہ سامراج دا وستار ہویا، تہذیبی ونڈاں دا قیام کیتا گئی، ہر اکّ دا اپنا ڈریسّ کوڈ سی۔ عرباں نے، اپنے سامراج وچ اکّ گھٹّ-گنتی، اکّ نیم قائم کرکے اپنے آپ نوں وکھرا کیتا جو پچھان نوں قائم رکھن لئی وتغیر ( ghiyar ) دی شروعات کریگا۔ اس قسم دا نیم سبھ توں پہلاں خلیفہ عمر ( سانچہ:Reign ) عمر دے اکھوتی سمجھوتے وچ، سرکھیت غیر-مسلماناں ( dhimmi ) اُتے حقاں اتے پابندیاں دی اکّ لسٹ جو اوہناں دے لوکاں، پریواراں اتے جائیداداں دی سرکھیا حاصل کریگی۔ جویں کہ ویسٹمینٹری نظام ترقی یافتہ ہوئی، اسے طرحاں نیم دی ورتوں لئی۔ لوڑاں نوں عرب فوجی لئی وی لاگوُ کیتا گیا سی؛ اداہرن لئی، پوربی صوبےآں وچ قائم عرب یودھیاں نوں فارسی کفتان اتے لیگنگز پہنن دی مناہی سی۔

۸ویں صدی دے مدھ وچ امیاد خلیفہ دے انت تک، پہراوا کوڈ قانون گھٹ سخت ہو گیا سی۔ خراسان ورگے دور-دراڈے صوبےآں وچ رہن والے عرب مقامی سبھیاچار نال میل کھاندے سن، جس وچ اوہناں دے پہراوے دا طریقہ وی شامل سی۔ سخت ویسٹمینٹری نظام توں دور جان دا رجھان اچّ-درجے دے اہلکاراں وچ وی ہویا، اتھوں تک کہ شروعاتی ویلے وچ۔ ایہہ درج کیتا گیا اے کہ امیاد راجٹبر دے عرب حکمران پہلاں ہی فارسی-سٹائل دے کوٹ پہندے سن، پینٹلوناں اتے کلانسووا پگاں دے نال۔ اچّ-درجے دے امیاد اہلکاراں نے وی بزنتین اتے ساسانیئن عدالتاں دی نقل کردے ہوئے، ریشم، ساٹن اتے بروکیڈ دے عالیشان کپڑے پہنن دا رواج اپنایا۔ بزنتینی اتے فارسی حکمراناں دی روایت دا پالن کردے ہوئے، امیاد نے تراز پیدا کرن لئی راج دے کارخانے وی قائم کیتے۔ تراز دے کپڑے سکیاں (سکہ) اتے خلیفہ دے نام دی ٹکسال دے سمان اکّ شلالیکھ (جویں کہ ستادھاری خلیفہ دا نام) دے ذریعے، پہنن والا کس متعلق وفادار سی۔

مصر، پھاتمڈ پیریئڈ - گلوچ بینڈ دے نال تراج - ۱۹۴۱٫۹۵ - کلا دا کلیولینڈ میوزیم

تراز بینڈ اکّ رسمی تقریب وچ وفادار موضوعاں نوں پیش کیتے گئے سن، جسنوں کھلا (" اعزاز دا چوگا ") تقریب وجوں جانیا جاندا اے، جسدا پتہ پیغمبر محمد دے ویلے تک لگایا جا سکدا اے۔ اچّ-گنوتا والے سونے دے تراز بینڈ، ریشم دے بستراں اُتے کڈھائی کیتے گئے، یوگ وزیراں اتے ہور اچّ-درجے دے اہلکاراں نوں دتے گئے سن؛ تراز دی گنوتا وصول کنندہ دے اثر (اتے دولت) نوں درساؤندی اے۔

بعد وچ ۷۵۰ عیسوی وچ عباسیاں ولوں امئیاد دا تھاں حاصل کیتا گیا سی، پر تراز نے اجے وی طاقت اتے پرچار دی اپنی پچھلی پرتیک کردار نبھائی سی۔ تراز دا عباسی خلیفہ دے سیاسی حوالہ وچ اینا مضبوط اثر سی کہ اسنوں کئی وار ہڑپن دے زریعہ وجوں ورتیا جاندا سی۔ ایہہ خلیفہ دے اندر اکّ بہت بااثر طاقت ال-موافک دی تعیناتی نال دیکھیا جا سکدا اے، ۸۷۵ عیسوی وچ اس دے بھرا، خلیفہ ال-متامد ولوں مشرق دے وائسرائے وجوں۔ جانشین احمد ابن تلن، مصر دے ترکی گورنر لئی خطرے وجوں ثابت ہوئی، کیونکہ ال-موافک نے اپنے، ال-موافک دے کنٹرول نوں استھر کرن دیاں کوششاں نوں بجھا دتا سی۔ ابن تلن دے بدلے وچ، اسنے تراز دے شلالیکھاں اُتے ال-مواپھک دا ذکر بند کر دتا، جس نے سیاسی حوالہ وچ تراز دی اہمیت اتے جنتا دیاں نظراں وچ کسے دے درباری رتبے اُتے اس دے اثر اُتے زور دتا۔

اسلام دے پھیلن دے نال کھلیپھاتاں ودھیاں، تراز دا کردار وچ اکّ پیراڈائیم تبدیلی نوں چالو کیتا۔ عباسی خلیفت دی پکڑ کمزور ہو گئی سی کیونکہ اوہ اپنیاں ترکی غلام فوجاں توں کنٹرول گوا بیٹھیاں سن اتے مصر دے پھاتمیاں اتے سپین دیاں امییاں نے اپنا راج قائم کرنا شروع کر دتا سی۔ پھاتمڈ عدالت وچ، گلوچ سجاوٹ دی ورتوں کیتی جان لگی اتے رومن اثر دے کارن ٹیکسٹ دے نال چتراں نوں جوڑن دی اکّ نویں خیال پیش کیتی گئی۔ اپنی ستھاپنا ولوں، پھاتمیاں نے اپنے نال تیراز دی اکّ نویں ورتوں لیاندی: غیر-عدالتی حوالہ وچ اعزاز دے بستر حاصل کرنا۔ جویں-جویں اعزاز دے پوشاک دین دا رواج پھیلیا، عوامی سٹوڈیؤز ( 'اماں ) نے عوامی ورتوں لئی اپنا تراز تیار کرکے تراز دین دے رواج دی نقل کرنی شروع کر دتی۔ پھاتمڈ مصر وچ، جہڑے لوک 'اماں تراز' نوں برداشت کر سکدے سن، اوہ پروار اتے دوستاں اُتے اپنا " کھلا " تقریب کرنگے، جویں کہ قاہرہ جینیزا دے دستاویزاں اتے قاہرہ وچ ملے اوشیشاں وچ درج اے۔ ایہہ "عوامی تراز" نوں خاندانی خزانہ منیا جاندا سی اتے وراثت دے طور اُتے پاس کیتا جاندا سی۔ تراج وی تحفے وجوں دتے گئے۔ انڈیلسیا وچ اکّ پربھوستا نوں اتری افریقہ وچ اکّ ہور پربھوستا نوں تراز پیش کرن لئی ریکارڈ کیتا گیا سی۔

تیراز دی ورتوں آخری سنسکار دیاں رسماں وچ وی کیتی جاندی سی۔ پھاتمی مصری آخری سنسکار روایت وچ، اکّ تراز بینڈ مرتک دے سر دے دوآلے لپیٹیا گیا سی اتے اوہناں دیاں اکھاں اس نال ڈھکیاں ہوئیاں سن۔ پرانے کھلے دی رسم توں تیراز وچ آشیرواد دے نال-نال ایہہ حقیقت کہ اتھے قرآن دیاں آئتاں دا شلالیکھ سی، تراز نوں خاص طور اُتے آخری سنسکار دیاں رسماں لئی ڈھکواں بنا دیویگا۔

۱۳ویں صدی تک، تراج دا پیداوار حادثہ شروع ہو گیا۔ اسلامی طاقت دے کمزور ہون نال، اہل کاراں نے کھلھے بازار وچ اپنا تراز ویچنا شروع کر دتا۔ کجھ تراز نویش دے اکّ روپ وجوں کم کردے سن جتھے اوہناں دا وپار اتے ویچیا جاندا سی۔ گراوٹ دے باو جود، ۱۴ویں صدی تک تراز دا پیداوار جاری رہا۔

ڈزائین اتے پیداوار

10ویں صدی دا یمن توں تراز کپڑے دا ٹکڑا آئیکٹ موٹف وچ چمک دار؉ رنگ دکھا رہا اے۔

اس ۱۰ویں صدی دے مصری تیراز وچ پھلوریئیٹڈ کپھک لپی لکھی ہوئی اے۔

تراز فیکٹریاں دیاں دو قسماں سن: سرکاری خلیفہ ( خاصہ، جسدا مطلب اے "نجی" جاں "نویکلا") اتے عوامی ( 'اماں، مطلب "عوامی")۔ خلیفہ اتے عوامی کارخانیاں وچ تیار کیتے گئے تراز وچ ڈزائین وچ کوئی انتر نہیں اے، کیونکہ دوواں نوں ستادھاری خلیفہ دے اکو نام نال ڈزائین کیتا گیا سی، اتے دوواں دی گنوتا اکو جہی سی۔ اماں فیکٹریاں نے وپاری ورتوں لئی تراز دا پیداوار کیتا۔ ودھیرے سرکاری خاصہ فیکٹریاں پرشاسنک محکمےآں وانگ سن، کاریگراں نوں نینترت کرن اتے بھرتی کرن والے جو مرکز توں دور واقع پیداوار فیکٹریاں وچ کم کردے سن، عام طور اُتے کسے خاص کپڑے دے پیداوار لئی جانیاں جاندیاں تھاواں اُتے۔

تیراز کپڑے اوہناں دے پیداوار دے ویلے، کتھے پیدا کیتے جاندے ہن اتے کس لئی تیار کیتے جاندے ہن، دے بنیاد اُتے، اوہناں دی سامان اتے ڈزائین وچ وکھو-وکھرے ہندے ہن۔ پھیبرک جویں کہ لنن، انّ، سوتی جاں ملہم (ریشم دے تانے اتے سوتی بنے دا مپناہ) تراج دے پیداوار لئی ورتے جاندے سن۔ یمینی تیراز وچ ہرے، پیلے اتے بھورے دے خاص دھاری دار؉ لوزینج ڈزائین ہن؛ ایہہ ریسسٹ-ڈائینگ اتے آئیکٹ تکنیک ولوں تیار کیتا جاندا اے۔ مصر وچ، تراز نوں بناں رنگے چھڈّ دتا گیا سی پر لال جاں کالے دھاگے نال کڈھائی کیتی گئی سی۔ زیادہ تر شروعاتی تراز نوں میڈلیئن جاں جانوراں دے رنگین نمونے نال سجایا گیا سی، پر کوئی شلالیکھ نہیں سی۔ پیریئڈاں وچ تراز دی کھوج ساسانیئن، کوپٹک اتے بزنتین سٹائل توں اکّ ہولی ہولی تبدیلی نوں درساؤندی اے۔ ۱۱ویں اتے ۱۲ویں صدی دے مصر وچ پھاتمی دور دے دوران، تیراز ڈزائین دا رجھان ایہناں سٹائلاں دی مڑ سرجیتی نوں درساؤندا اے۔

شلالیکھ عام طور اُتے بعد دے دور توں تراز وچ پائے گئے سن۔ شلالیکھ سونے دے دھاگے دے بنے جاں پینٹ کیتے جا سکدے ہن۔ شلالیکھ عربی وچ لکھے ہوئے سن۔ کپھک لپی (اتے اسدی تغیر، پھلوریئیٹڈ کپھک) پرانے تراز وچ پائی گئی سی۔ بعد دے دور وچ، ناسکھ جاں تھلتھ لپی عام ہو گئی۔ شلالیکھاں نوں فنی لیئمک پیٹرن بناؤن لئی کیلیگراپھی وچ ڈزائین کیتا گیا سی۔ شلالیکھ وچ ستادھاری خلیفہ دا نام، تاریخ اتے اساری دا تھاں، قرآن توں لئے گئے واکانش جاں ﷲ نوں کئی سدے شامل ہو سکدے ہن۔ مصر دے ماملوک سلطاناں دے کھاسکیا (شاہی باڈیگارڈ) سونے جاں چاندی دے دھاتو دے دھاگے نال بنے ہوئے اکّ بہت ہی سجاوٹی تراج پہندے سن۔ پھاتمی مصر وچ، سنہری شلالیکھ نال بنے ہوئے ریشم دے تراج نوں وزیر اتے ہور اچّ-درجے دے اہلکاراں لئی راکھواں رکھیا گیا سی، جدوں کہ عام لوک لنن پہندے سن۔

ایہہ وی ویکھو

• عمر دا سمجھوتہ
• چیلینگک
• اعزاز دا چوگا

حوالے

حوالے

سروت

 

• Beckwith, Christopher I. (2009). [[[:سانچہ:Gbook]] Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present]. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-2994-1. 
• Fossier, Robert (1986). [[[:سانچہ:Gbook]] The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages] 1. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-26644-4. 
• Meri, Josef W. (2005). [[[:سانچہ:Gbook]] Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia]. Routledge. ISBN 978-1-135-45596-5. 

باہری لنک

• سانچہ:Commons category inline