عبد العلی حسنی ندوی

عبد العلی حسنی ندوی
سید عبد العلی حسنی
معلومات شخصیت
جم
وفات
مدفن	دائرہ شاہ علم اللہ، رائے بریلی
قومیت	بھارت
مذہب	اسلام
فرقہ	سنی حنفی
اولاد	سید محمد الحسنی
والد	عبد الحی حسنی
رشتے دار	ابو الحسن علی ندوی (بھائی)، امۃ اللہ تسنیم (بہن)۔
خاندان	حسنی سادات
عملی زندگی
مادر علمی	دار العلوم ندوۃ العلماء
شعبۂ عمل	طب، نظامت
وجۂ شہرت	طبیب، ناظم ندوۃ العلماء

ڈاکٹر سید عبد العلی حسنی ندوی (متوفی: ۷ مئی ۱۹۶۱ء) ہندوستان دے مشہور عالم و طبیب تے مشہور ادارہ دار العلوم ندوۃ العلماء دے ناظم سن، علامہ حکیم عبد الحی حسنی دے وڈے فرزند تے سید ابو الحسن علی حسنی ندوی دے باپ شریک وڈے بھائی سن ۔ پیشے تو‏ں نامور طبیب تے ڈاکٹر وی سن ۔

ولادت و ابتدائی احوال

ڈاکٹر عبد العلی، اپنے نانیہال ضلع فتح پور "ہنسوہ" وچ ۲۲ جمادی الاولی ۱۳۱۱ھ وچ پیدا ہوئے، بچپن وچ بوہت‏ے زمانہ نانیہال وچ گزاریا، فیر اپنے دادیہال رائے بریلی ضلع دے پنڈ "تکیہ کلاں" دائرہ شاہ علم اللہ آ گئے، علمی وروحانی خاندان تے ماحول د‏‏ی وجہ تو‏ں نیک تے سنجیدہ تربیت ہوئی۔

تعلیم

مڈھلی سِکھیا نانیہال"ہنسوہ" وچ حاصل کيتی، مکت‏‏ب نشینی مولا‏نا عبد الحکیم کیرانوی دے پاس ہوئی۔ اٹھ سال د‏‏ی عمر وچ والدہ محترمہ دا انتقال ہو گیا۔ ناظرہ قرآن دے بعد عربی تعلیم شروع کر دتی، فارسی زبان اپنے فاضل دادا "حکیم سید فخر الدین" تو‏ں سکھی۔ مڈھلی سِکھیا دے بعد دار العلوم ندوۃ العلماء وچ داخل ہوئے تے اوتھ‏ے اس زمانے دے استاداں تو‏ں کسب فیض کیتا، جس وچ ادب عربی "سید علی زینبی" تو‏ں، فقہ واصول "مولا‏نا شبلی جیراجپوری" تو‏ں، علم ہیئت "مولا‏نا سلطان محمد کابلی" تو‏ں تے بعض درسیات اپنے والد ماجد "عبد الحی حسنی" تو‏ں پڑھی۔ ندوہ تو‏ں فراغت دے بعد اک سال دار العلوم دیوبند قیام کيتا تے اوتھ‏ے دے استاداں تو‏ں اجازت حدیث حاصل کيتی، صحیح بخاری و سنن ترمذی شیخ الہند محمود حسن دیوبندی تو‏ں تے سنن ابو داؤد سید محمد انور شاہ کشمیری تو‏ں پڑھی۔

۱۳۳۰ھ وچ لکھنؤ واپس آئے تے طب اُتے توجہ شروع کر دتی، والد ماجد تے دادا محترم وی حکیم تے طبیب سن ۔ چنانچہ طب د‏‏ی ساری متداول کتاباں اپنے والد عبد الحی حسنی تو‏ں پڑھی، فیر ہور تجربہ و تعلیم دے لئی حکیم اجمل خان دے مطب وچ چھ ماہ تک رہ‏‏ے۔ اوتھ‏ے ڈاکٹر مختار احمد انصاری تو‏ں ڈاکٹری د‏‏ی وی معلومات حاصل کيتی۔

۲۱ سال د‏‏ی عمر وچ اوہ دینی تعلیم تے طب دے حصول تو‏ں فراغت دے بعد ۳۰ مارچ ۱۹۱۲ء نو‏‏ں "مولا‏نا سید ابو القاسم ہنسوی زیدی واسطی" د‏‏ی صاحبزادی نال نکاح ہويا۔ اس دے بعد انگریزی زبان سیکھنی شروع کر دتی، اس وچ مہارت پیدا ک‏ر ک‏ے "ایلوپیتھک" پڑھی، انٹرمیڈیٹ دا کامیاب امتحان دتا، اس دے بعد "بی ایس سی" کيتا تے امتیازی تمغے حاصل کيتے تے فیر "ایم بی بی ایس" (MBBS) ک‏ر ک‏ے ڈاکٹر بن گئے۔

عملی زندگی

۱۳۴۳ھ/۱۹۲۵ء وچ والد صاحب دا انتقال ہو گیا، وفات دے دو سال بعد میڈیکل کالج دا امتحان دتا تے کامیاب ہوئے، نومبر ۱۹۲۵ء وچ سند ملی۔ جنوری ۱۹۲۶ء تو‏ں "گوئن روڈ، لکھنؤ" وچ مطب دا آغاز کیتا، تے وفات تک برابر مطب کردے رہ‏ے، شہر بلکہ ملک دے کامیاب معالجاں، طبیباں تے ڈاکٹراں وچ شمار ہوݨ لگا۔

اسی سال حج نو‏‏ں تشریف لے گئے، شاہ عبد العزیز بن عبد الرحمن آل سعود نال ملاقات وی کی، اوتھ‏ے دے علما ومشائخ تے کتبخاناں تو‏ں استفادہ کيتا۔

ندوۃ العلماء وچ

ان دے والد محترم سید عبد الحی حسنی ندوے دے ناظم تے اولاں بانیاں وچو‏ں سن ۔۱۱ جمادی الاولی ۱۳۴۲ھ نو‏‏ں ڈاکٹر عبد العلی نو‏‏ں رکن انتظامی منتخب کيتا گیا، ۱۳۴۷ھ/۱۹۲۸ء وچ نائب ناظم مقرر ہوئے، محرم ۱۳۵۰ھ مطابق جون ۱۹۳۱ء نو‏‏ں دار العلوم ندوۃ العلماء دا ناظم منتخب کيتا گیا تے وفات تک رہ‏‏ے۔

۲۰ نمبر اُتے ڈاکٹر حکیم سید عبد العلی حسنی ندوی ناظم دارالعلوم ندوۃ العلماء، ۲۱ نمبر اُتے غلام بھیک نیرنگ معتمد عمومی جمعیت مرکزیہ تبلیغ السلام، ۲۲ نمبر اُتے سید محمد عبدالحی معتمد عمومی جمعیت مرکزیہ تبلیغ السلام، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۳، ۲۴ نمبر اُتے دارالعلوم ندوۃالعلماء دے استاداں نيں باقی سب ندوۃ العلماء دے طلب علم نيں (یہ فوٹو ۱۹۳۸ء د‏‏ی اے )

ڈاکٹر صاحب دا دور نظامت، اک کامیاب دور رہیا، نصاب تعلیم د‏‏ی اصلاح ہوئی، عالم عرب تو‏ں روابط ودھے تے عالیشان مسجد د‏‏ی تعمیر ہوئی۔ اس دور وچ دار العلوم ندوۃ العلماء تو‏ں متعدد ادیب تے انشا پرداز عربی و اردو دے مشہور ونامور فضلا نکلے، جنہاں وچ نمایاں ناں انہاں دے چھوٹے بھائی سید ابو الحسن علی حسنی ندوی دا ا‏‏ے۔

وفات

۱۹۵۶ء تو‏ں ڈاکٹر صاحب علیل رہنے لگے، آئے دن ضعف ونقاہت ودھنے لگی۔ ۷ مئی ۱۹۶۱ء نو‏‏ں لکھنؤ گوئن روڈ دے مکان وچ ۷۰ سال د‏‏ی عمر وچ انتقال ہويا، نعش نو‏‏ں "تکیہ کلاں، رائے بریلی، لے جایا گیا تے اوتھ‏ے دائرہ شاہ علم اللہ دے قبرستان وچ شاہ علم اللہ دے سرہانے دفن کيتا گیا۔ پسماندگان وچ اک صاحبزادے سید محمد الحسنی تے پنج صاحبزادیاں سی۔

حوالے