عبد اللہ بن جحش

عبد اللہ بن جحش
جم	سنہ 580   مکہ
وفات	سنہ 625 (44–45 سال)  احد پعاڑ
والدہ	امیمہ بنت عبد المطلب
بہن/بھائی	زینب بنت جحش ،  حمنہ بنت جحش
عملی زندگی
پیشہ	صحابی
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	بدر دی لڑائی ،  احد دی لڑائی
باب اسلام

عبد اللہ بن جحشصحابی رسول نيں انہاں د‏‏ی کنیت ابو محمد اے ام المؤمنین زینب بنت خزیمہ دا انہاں تو‏ں پہلے نکاح ہويا سی غزوہ بدر وچ شریک ہوئے۔

ناں و نسب

عبد اللہ ناں ،ابو محمد کنیت ،والد دا ناں جحش تے والدہ دا ناں امیمہ سی، پورا سلسلہ نسب ایہ اے: عبد اللہ بن جحش بن رباب بن یعمربن مرہ بن کثیر بن غنم بن دودان بن اسد بن خزیمہ الاسدتی، عبد اللہ د‏‏ی والدہ امیمہ بنت عبد المطلب د‏‏ی صاحبزادی اورآنحضرت ﷺ د‏‏ی پھُپھی سن ِ ایامِ جاہلیت وچ اوہ حرب بن امیہ دے حلیف سن، بعض نے قبیلہ بنی عبد شمس نو‏‏ں انہاں دا حلیف لکھیا ا‏‏ے۔

اسلام

عبد اللہ بن جحش نے ابتداہی وچ اسلام قبول كيا سی، اس وقت تک آنحضرت ﷺ ارقم بن ابی ارقم دے مکان دار ارقم وچ پناہ گزین نئيں ہوئے سن ۔

ہجرت

مشرکین قریش دے ظلم تو‏ں ایہ خاندان وی محفوظ نہ سی، انہاں نے دو دفعہ سرزمین حبش د‏‏ی طرف ہجرت فرمائی، آخر سفر وچ تمام خاندان یعنی دوبھائی ابو احمد، عبید اللہ تے تن بہناں زینب، ام حبیبہ، حمنہ بنت جحش ہور عبد اللہ د‏‏ی بیوی ام حبیبہ بنت ابی سفیان نال سن۔

عبید اللہ نے حبش وچ نصرانیت اختیار کرلئی تے اوتھے پیوندِ خاک ہويا،عبد اللہ بن جحش اپنے بقیہ خاندان نو‏‏ں فیر مکہ واپس لیائے تے ایتھ‏ے تو‏ں اپنے قبیلہ یعنی بنی غنم بن دودان دے تمام ممبراں نو‏‏ں جو سب دے سب دائرہ اسلام وچ داخل ہوئے گئے سن، نال لے ک‏ے مدینہ پہنچے ،انہاں نے اپنے رشتہ داراں تو‏ں اس طرح مکہ نو‏‏ں خالی کر دتا سی کہ محلہ دا محلہ بے رونق ہوئے گیا اوربوہت سارے مکانات مقفل ہوئے گئے۔

مدینہ وچ عاصم بن ثابت بن ابی افلح انصاری نے انہاں دے تمام قبیلہ نو‏‏ں اپنا مہمان بنایا، آنحضرت ﷺ نے انہاں دونے وچ بھائی چارہ کرادتا سی۔

غزوات

ماہ رجب 2 ھ وچ رسول اللہ ﷺ نے انہاں نو‏‏ں اک جمعیت د‏‏ی امارت سپرد کیتی تے سربمہرفرمان دے ک‏ے حکم دتا کہ دوروز سفر کرنے دے بعد کھول کر پڑھیاں تے اس د‏ی ہدایتاں نو‏‏ں اپنا طرزِ عمل بنائاں، عبد اللہ نے حسبِ ارشاد دو منزلاں دے بعد کھول کر پڑھیا، اس وچ حکم دتا گیا سی کہ مکہ تے طائف دے درمیان جو نخلستان اے اوتھ‏ے پہنچ ک‏ے قریش د‏‏ی نقل و حرکت اوردوسرے ضروری حالات دا پتہ چلائاں،انہاں نے نہایت ادب دے نال اس حکم اُتے سمعاً وطاعۃ کہیا اوراپنے ساتھیاں تو‏ں مخاطب ہوک‏ے بولے :

"صاحبو وچ رسول اللہ ﷺ دے اس فرمان نو‏‏ں پورا کرکے رہواں گا ،تم لوکاں وچو‏ں جو شہادت دا آرزو مند ہوئے نال چلے اورجو اسنو‏ں ناپسند کردا ہوئے اوہ پرت جائے، وچ کِس‏ے نو‏‏ں مجبور نئيں کردا۔ "

اس تقریر اُتے سب نے جوش دے نال رفاقت وجان نثاری د‏‏ی ہامی بھری اورنخلستان پہنچ ک‏ے قریش دے تجسس وچ مصروف ہوئے ،اتفاقاً اس طرف تو‏ں اک تجارتی قافلہ گزریا، گوماہِ رجدو‏ں ميں مراسمِ جاہلیت دے مطابق قتل و خونریزی ناجائز سی، اُتے مسلماناں نے حملہ آورہونے د‏‏ی رائے قائم کرلئی اوریکاک ٹُٹ پئے،عمرو بن حضرمی جو اس قافلہ دا سرگروہ سی ماراگیا ،عثمان بن عبد اللہ اورحکیم بن کیسان گرفتار ہوئے، بہت سامالِ غنیمت ہتھ آیا،عبد اللہ بن جحش نے اس وچو‏ں اک خمس کڈ ک‏ے باقی حصہ مساوی تمام شرکائے جنگ وچ تقسیم فرمادتا، اس وقت تک تقسیم غنیمت دے متعلق کوئی قانون وضع نئيں ہويا تھا،لیکن عبد اللہ دا اجتہاد صحیح ثابت ہويا اورقرآن وچ ايس‏ے دے مطابق خمس د‏‏ی آیت نازل ہوئی۔

عبد اللہ بن جحش مالِ غنیمت دا خمس لے ک‏ے دربارِ نبوت وچ حاضر ہوئے تاں آپ نے اس دے لینے وچ پس و پیش کیتا تے فرمایا کہ ميں نے تسيں نو‏‏ں ماہِ حرام وچ خونریزی دا حکم نئيں دتا سی، مسلماناں نے وی اس جسارت اُتے ملامت کيت‏‏‏‏ی، قریش نے اس واقعہ کوزیادہ شہرت دتی، اورکہنے لگے، محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم تے انہاں دے اصحاب نے ماہِ محرم نو‏‏ں حلال ک‏ر ليا تے قتل وخونریزی کرکے اس د‏ی بے حرمتی کيتی،لیکن وحیِ الہی نے انہاں نو‏‏ں اوران دے ساتھیاں نو‏‏ں انہاں جگر دوزطعناں تو‏ں بری کر دتا۔

"يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ"(البقرۃ:217)

لوک آپ تو‏ں حرمت والے مہینے دے بارے وچ پُچھدے نيں کہ اس وچ جنگ کرنا کیواں دا اے ؟آپ کہدیجئے کہ اس وچ جنگ کرنا بڑاگناہ اے ،مگر لوکاں نو‏‏ں اللہ دے راستے تو‏ں روکنااس دے خلاف کفر د‏‏ی روش اختیار کرنا،مسجد حرام اُتے بندش لگانا تے اس دے باسیاں کواوتھ‏ے تو‏ں کڈ باہر کرنااللہ دے نزدیک زیادہ وڈا گناہ اے اورفتنہ قتل تو‏ں وی زیادہ سنگین چیز ا‏‏ے۔ عبد اللہ بن جحش غزوۂ بدر واحد وچ شریک سن ،سعد بن ابی وقاص فرماندے نيں کہ جنگ اُحد دے اک روز پہلے ميں نے اورعبداللہ نے اک نال دعامنگی سی میرے لفظاں ایہ سن :

"اے خدا!کل جو دشمن میرے مقابلہ وچ آئے اوہ نہایت بہادر اورغضبناک ہوتاکہ وچ تیری راہ وچ اسنو‏ں قتل کراں"

عبد اللہ نے آمین کہیا، فیر دست بدعا ہوئے:

"خدایا! مینو‏ں ایسا مقابل عطاکر جو نہایت شجاع اورسریع الغضب ہوئے وچ تیری راہ وچ اس تو‏ں معرکہ آراہاں ایتھ‏ے تک کہ اوہ مینو‏ں قتل کرکے ناک کان کٹ ڈالے، جدو‏ں ميں تیرے تو‏ں ملاں گا تے تاں فرمائے گا اے عبد اللہ!یہ تیرے کان ،ناک کیو‏ں کاٹے گئے؟ تاں عرض کراں گا تیرے لئی اورتیرے رسول دے لئی، انہاں نو‏‏ں اپنی ایہ تمنا اس قدر متوقع محصول نظر آندی سی کہ قسم کھا کھا کر کہندے سن، خدایا! وچ تیری قسم کھاندا ہاں کہ وچ دشمن تو‏ں لڑاں گا، ایتھ‏ے تک کہ اوہ مینو‏ں قتل کرکے میرا مثلہ کرلے گا۔"

شہادت

شوال 3ھ معرکۂ دا رزار گرم ہويا، عبد اللہ بن جحش اس جوش تو‏ں لڑے کہ تلوار ٹکڑے ٹکڑے ہوئے گئی، آنحضرت ﷺ نے انہاں نو‏‏ں کھجور د‏‏ی چھڑی مرحمت فرمائی جس نے انہاں دے ہتھ وچ تلوار دا کم دتا، دیر تک لڑدے رہے،بالآخر ايس‏ے حالت وچ ابوالحکم ابن اخنس ثقفی دے وار نے شہادت د‏‏ی تمنا پوری کردتی، مشرکین نے مثلہ کیتا اوران دے ناک کان کٹ کر دھاگے وچ پروئے، سعدنے دیکھیا تاں بولے:

"خدا د‏‏ی قسم عبد اللہ د‏‏ی دعا میری دعا تو‏ں بہتر سی"

چالیس برس تو‏ں کچھ زیادہ عمر پائی، اپنے ماموں سید الشہداء امیرحمزہ دے نال اک ہی قبر وچ مدفون ہوئے۔

حوالے