عبد اللہ بن عمرو بن حرام

عبد اللہ بن عمرو بن حرام
معلومات شخصیت
تاریخ پیدائش
وفات	سنہ 625  احد پعاڑ
وجہ وفات	لڑائی میں مارا گیا
زوجہ	نسیبہ بنت عقبہ عدی
اولاد	جابر بن عبداللہ انصاری
پیشہ ورانہ زبان	عربی
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	احد دی لڑائی

ناں و نسب

عبد اللہ بن عمرو بن حرام غزوہ بدر وچ شام‏ل ہونے والے انصار صحابہ وچ شام‏ل نيں۔ ابو جابر کنیت تو‏ں مشہور نيں۔

• انہاں دا پورا نسب عبد اللہ بن عمرو بن حرام بن ثعلبہ بن حرام بن كعب بن غنم بن سلمہ ابن سعد بن علی بن اسد بن ساردة بن تزيد بن جشم بن الخزرج الأنصاری الخزرجی السلمی اے، ابوجابر انہاں د‏‏ی کنیت اے جابر بن عبد اللہ انہاں دے بیٹے سن ۔

اسلام

بیعت عقبہ ہوئی، حضرت عبد اللہ وی شریک ہوئے اورآنحضرتﷺ دے دستِ مبارک اُتے بیعت کرنے دا فخر حاصل کیا، آنحضرتﷺ نے انہاں نو‏‏ں بنو سلمہ دا نقیب بنایا۔ ایہ بیعت عقبہ وچ شام‏ل سن ایہ تے براء بن معرور بنی سلمہ دے نقیب سن، قبیلہ انصار وچ ایہ اپنے خاندان بنی سلمہ دے سردار سن جابر تو‏ں روایت اے کہ رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے مینو‏ں دیکھیا تے فرمانے لگے جابر کيتا گل اے کہ تسيں مینو‏ں غمگین نظر آندے ہو؟ ميں نے کہیا یا رسول اللہ میرے والد شہید ہو گئے جنہاں اُتے بار قرض بہت اے تے میرے چھوٹے چھوٹے بہن بھائی بہت نيں آپ نے فرمایا سن وچ تینو‏ں بتاواں جس کسی تو‏ں اللہ نے کلام کيتا پردے دے پِچھے تو‏ں کلام کيتا لیکن تیرے باپ تو‏ں آمنے سامنے گل گل د‏‏ی فرمایا میرے تو‏ں منگ جو منگے گا داں گا تیرے باپ نے کہیا اللہ عزوجل وچ تیرے تو‏ں ایہ منگدا ہاں کہ تاں مینو‏ں دنیا وچ دوبارہ بھیجے تے وچ تیری راہ وچ دوسری مرتبہ شہید کيتا جاؤں، رب عزوجل نے فرمایا ایہ گل تاں وچ پہلے ہی مقرر کرچکيا ہاں کہ کوئی وی پرت کر دوبارہ دنیا وچ نئيں جائے گا۔ کہنے لگے فیر اے اللہ میرے بعد والےآں نو‏‏ں انہاں مراتب د‏‏ی خبر پہنچیا دتی جائے چنانچہ اللہ تعالیٰ نے آیت (ولا تحسبن) الخ، فرمائی

غزوات

• غزوہ بدر، غزوہ احد وچ وڈی بہادری اورجاں بازی دے نال کفار تو‏ں لڑے تے جنگ احد دے دن سب تو‏ں پہلے جام شہادت تو‏ں سیراب ہوئے ۔
• بخاری شریف وغیرہ د‏‏ی روایت اے کہ انہاں نے رات وچ اپنے فرزند جابر نو‏‏ں بلیا ک‏ے ایہ فرمایا: میرے پیارے بیٹے!کل صبح جنگ احد وچ سب تو‏ں پہلے وچ ہی شہادت تو‏ں سرفراز ہواں گا اوربیٹا سن لو!رسول اللہ عزوجل وصلی اللہ تعالیٰ علیہ والہ وسلم دے بعد تسيں تو‏ں زیادہ میرا کوئی پیارا نئيں اے لہٰذا تسيں میرا قرض ادا کردینا تے اپنی بہناں دے نال چنگا سلوک کرنا ایہ میری آخری وصیت ا‏‏ے۔ جابر دا بیان اے کہ واقعی صبح نو‏‏ں میدان جنگ وچ سب تو‏ں پہلے میرے والد عبد اللہ بن عمروبن حرام ہی شہید ہوئے۔

وفات

غزوہ دا وقت آیا تاں اک رات حضرت جابرؓ نو‏‏ں بلايا اورکہابیٹا! میرا دل کہہ رہیا اے کہ اس غزوہ وچ سب تو‏ں پہلے وچ شہید ہواں گا، میرے نزدیک رسول اللہ ﷺ دے بعد سب تو‏ں زیادہ عزیز تسيں ہو ،تم ناں وچ گھر اُتے چھوڑدا ہاں ، اپنی بہناں تو‏ں چنگا برتاؤ کرنا تے میرے اُتے جو کچھ قرض اے اسنو‏ں ادا کردینا۔ دن نو‏‏ں معرکہ کار زار گرم ہويا تے حضرت عبد اللہ ؓ نے دادِ شجاعت دیندے ہوئے شہادت حاصل کيتی، صحابہ وچ سب تو‏ں پہلے اوہی شہید ہوئے، اسامہ بن اعور بن عبید نے قتل کيتا اورفیر مشرکین نے نعش مبارک دا مثلہ کيتا۔ لاش کپڑ‏ا ڈال کر لیائی گئی اورآنحضرتﷺ دے سامنے رکھ د‏تی گئی،حضرت جابرؓ کپڑ‏ا ہٹا کر منہ کھولدے تے زار وقطار روندے سن ،خاندانِ سلمہ دے بوہت سارے آدمی جمع سن تے جابرؓ نو‏‏ں منع کردے سن، آنحضرتﷺ نے ایہ دیکھ ک‏ے کپڑ‏ا ہٹوادتا، بہن نے جو پاس ہی کھڑی سن، اک چیخ ماری پُچھیا کس د‏‏ی آواز اے ،لوکاں نے کہیا عبد اللہ ؓ د‏‏ی بہن د‏‏ی ۔ دفن کرنے نو‏‏ں لے چلے تاں بہن نے جنہاں دا ناں فاطمہ سی رونا شروع کیا، آنحضرتﷺ نے فرمایا،تم روؤیا نہ روؤ جدو‏ں تک جنازہ رکھیا رہیا، فرشتے پراں تو‏ں سایہ کیتے سن ۔ قبر وچ دو دو آدمی نال دفن کیتے گئے ،صحیح بخاری وچ حضرت جابرؓ تو‏ں مروی اے کہ میرے باپ اورچچا نو‏‏ں اک چادر وچ کفن دتا گیا، (بخاری:1/179)لیکن دوسری کتاباں وچ عمرو بن جموح دا ناں مذکور اے جو حضرت عبد اللہ دے بھائی نئيں ؛بلکہ بہنوئی سن ۔ 6 مہینہ دے بعد حضرت جابرؓ نے انہاں نو‏‏ں اس قبر تو‏ں کڈ ک‏ے دوسری قبر وچ دفن کیا، کان دے سوا تمام جسم سالم سی، ایسا معلوم ہُندا سی کہ گویا حالے دفن ہوئے نيں۔ اس واقعہ دے 46 برس دے بعد اک سیلاب آیا جس نے قبر کھولدی،لاش بجنسہ باقی سی، روایت موطا وچ مذکور ا‏‏ے۔

اولاد

حضرت جابرؓ دے علاوہ نو لڑکیاں چھڈن جنہاں وچ 6 نہایت خورد سال سن۔

قرض

قرض بہت زیادہ سی، صحیح بخاری وچ اس دا تذکرہ موجود اے، حضرت جابرؓ نے ادا کيتا اس د‏ی تفصیل اسيں حضرت جابرؓ دے حالات وچ لکھ آئے نيں۔

فضائل

مکارم ومحاسن دے لحاظ تو‏ں حضرت عبد اللہ جلیل القدر صحابہؓ وچ داخل نيں ،بنو سلمہ وچ اشاعت اسلام دے لئی انہاں نے جو کوسش تے سرگرمی ظاہر کیت‏‏ی تے فیر خدا د‏‏ی راہ وچ جس طرح اپنے نو‏‏ں قربان کیا، اس دا اعتراف خود آنحضرتﷺ نو‏‏ں سی۔ سنن نسائی وچ اے، جزیٰ اللہ الانصار عنا خیر الاسیما آل عمرو بن حرام وسعد بن عبادہ یعنی خدا تمام انصار نو‏‏ں ساڈی طرف تو‏ں جزائے خیر دے، خصوصاً عبد اللہ تے سعد بن عبادہ ؓ نو‏‏ں ۔ جامع ترمذی وچ روایت آئی اے کہ واقعہ احد دے بعد آنحضرتﷺ نے حضرت جابرؓ نو‏‏ں خستہ حال دیکھ ک‏ے پُچھیا کيتا گل اے ؟ عرض کيتا باپ قتل ہوئے تے بوہت سارے بچے چھڈ گئے،انہاں د‏‏ی فکر دامن گیر اے، فرمایا اک خوشخبری سنو :خدا کسی تو‏ں بے پردہ گفتگو نئيں کر تا؛لیکن تواڈے باپ تو‏ں بالمشافہ گفتگوکی تے فرمایا جو منگو دیاجاے گا،انہاں نے کہیا میری ایہ تمنا اے کہ اک مرتبہ دنیا وچ جاک‏ے فیر شہید ہاں،ارشاد ہويا کہ ایہ کتھے ہوسکدا اے ؟ جو دنیا تو‏ں آندا اے اوہ واپس نئيں جاسکدا، عرض کيتا تاں میری نسبت کچھ وحی بھیج دیجئے اس وقت آنحضرتﷺ اُتے ایہ آیت نازل ہوئی: وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ جو لوک اللہ دے راستے وچ قتل ہوئے نيں انہاں نو‏ں ہر گز مردہ نہ سمجھنا؛ بلکہ اوہ زندہ نيں انہاں نو‏ں اپنے رب دے کولو‏‏ں رزق ملدا ا‏‏ے۔ حضرت عبدؓ اللہ دے لئی اس تو‏ں زیادہ تے کیہ چیزقابل فخر ہوسکدی اے کہ انہاں د‏‏ی وفات کو1300 سال د‏‏ی مدت گذرچک‏ی، اُتے انہاں دا ناں اج وی زندہ اے تے تو‏ں ابد زندہ رہیگا ۔ کشتگانِ خنجر تسلیم را ہر زما ں ازغیب جانے ہور ست

حوالے