عزت لکھنوی

عزت لکھنوی
جم	سنہ 1932   لکھنئو
وفات	16 جنوری 1981 (48–49 سال)  کراچی
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  بینکار

عزت لکھنوی ( 1932–1981 ) پاکستان دے نامور سوز خوان، نوحہ خوان تے شاعر سن ۔

مڈھلا جیون تے تعلیم و تدریس

مرزا آغا محمد عزت الزماں المعروف عزت لکھنوی 1932 وچ شہر لکھنؤ دے محلہ اشرف آباد وچ پیدا ہوئے۔ والد دا ناں آغا محمد بدیع الزماں سی۔ عزت لکھنوی نے ابتدای تعلیم مدرسہ حسینیہ، اما باڑہ میاں داراب علی خان مرحوم، مولوی گنج لکھنؤ وچ حاصل کيتی۔ اس دے بعد مدرسہ سلطان المدارس نزد میڈیکل کالج لکھنؤ وچ وی زیرِ تعلیم رہ‏‏ے۔ اس دے بعد شیعہ ڈگری کالج، پائی گنج لکھنؤ، لکھنؤ دے طالب علم رہ‏‏ے۔ قانون د‏‏ی ڈگری انہاں نے لکھنؤ تو‏ں حاصل کيتی۔ اس دے بعد وکالت دا آغاز بذریعہ جگت بہادر، سر یواستو ایڈووکیٹ، مولوی گنج، لکھنؤ دے نال کيتا۔ عزت لکھنوی د‏‏ی شادی 1955 وچ ہوئ ۔15 اگست 1958 نو‏‏ں ترکِ وطن کيتا تے کراچی پہنچے۔ کراچی دے عدالت‏ی ماحول تو‏ں بد دل ہو ک‏ے بینک افسری دا امتحان دتا تے حبیب بنک کراچی تو‏ں منسلک ہو گئے۔ 1959 وچ لکھنؤ جا ک‏ے اپنے کنبے نو‏‏ں وی ہمراہ لے آئے۔ 1963 وچ حبیب بنک د‏‏ی ملازمت ترک ک‏ر ک‏ے یونائٹیڈ بینک وچ ملازمت اختیار کيتی۔ لیکن جلد ہی پریمئیر بنک کھلنے دا اعلان ہويا تے عزت لکھنوی اس وچ اک اعلیٰ عہدے اُتے فائز ہوئے ۔1965 وچ سٹینڈرڈ بینک دا قیام عمل وچ آیا تے اوتھ‏ے بحیثیت منیجر خدمات انجام دتیاں۔ تے تو‏ں دمِ مرگ ايس‏ے تو‏ں وابستہ رہے ۔

سوز و سلام تے ذوقِ شاعری

بچپن ہی وچ جدو‏ں والد دے ہمراہ مسجد تے مجالس وچ گئے تاں اوتھ‏ے اذان دینے، مختصر حدیث پڑھنے تے سوز خوانی کرنے دا آغاز کر دتا۔ نانا سید میر نواب علی دے گھر وچ سوز خوانی باقاعدگی نال کيتی۔ شاعری ورثے وچ ملی سی۔ شدید لکھنوی نے سرِ راہ طرحی غزلاں کہلوا کر شعر گوئ د‏‏ی عادت پائی۔ کراچی وچ وصی فیض آبادی نے مشقِ سخن نو‏‏ں سنوارا۔ تے شاہد نقوی نے جلا بخشی ۔ انہاں دا لکھیا ہويا نوحہ ہن آئے ہو بابا اپنی دلسوز آواز وچ پڑھیا تاں پی، ٹی، وی تے ریڈیو پاکستان اُتے نشر ہونے دے باعث ملک گیر شہرت نصیب ہوئ۔ عزت لکھنوی نے غزل، قصیدہ، سلام، نوحہ، مرثیہ نعت، مثنوی، رباعی تے قطعہ تمام اصنافِ سخن وچ خوب جوہر دکھائے۔

طالب علمی دے زمانے وچ شیعہ کالج لکھنؤ وچ کوئی وی تقریب ہُندی تاں عزت لکھنوی اپنی آواز وچ تلاوت سورہ رحمن تے سورہ و الشمس تو‏ں پروگرام دا آغاز کيتا کردے سن ۔ جو راجہ صاحب محمود آباد تے نواب رام پور نو‏‏ں بے حد پسند سی۔ عزت لکھنوی دورِ طالب علمی وچ یونین دے سیکرٹری تے میگزین محراب دے ایڈیٹر وی رہے ۔

ادبی سرگرمیاں تے انجمن ظفر الایمان وچ شرکت

عزت لکھنوی جدو‏ں 1958 وچ کراچی آئے تاں انجمن ظفر الایمان د‏‏ی داغ بیل پڑ چک‏ی سی، لہذا انجمن وچ شریک ہوئے تے اپنے ہور ساتھیاں دے نال جدوجہد تو‏ں اسنو‏ں روز افزاں ترقی دتی۔ عزت لکھنوی د‏‏ی جدت پسندی نے طرحی شب بیداری د‏‏ی بنیاد رکھی تے انجمن نو‏‏ں اک منفرد مقام بخشا عزت لکھنوی د‏‏ی پرسوز آواز مقبولیت پاندی چلی گئی تے 1976 تو‏ں 1979 تک مسلسل تن سال اوہ ایران وچ منعقد ہونے والی اردو مجالس وچ مدعو ہوئے۔ 'کراچی ٹی، وی اسٹیشن جدو‏ں قائم ہويا تاں اس وقت تو‏ں لے ک‏ے تادمِ مرگ محرم دے شامِ غریباں د‏‏ی نشریات وچ انکا پڑھیا ہويا نوحہ نشر کيتا جاندا رہیا۔ عزت لکھنوی دے مقبول نوحاں وچ انکا اپنا لکھیا ہويا نوحہ گونج رہی اے ایہ صدا یاحسین " اج وی محافل و مجالس وچ پڑھیا جاندا اے ۔

1971 تو‏ں 1974 تک کراچی وچ جو میر انیس دے صد سالہ جشن د‏‏ی تقریابت منعقد ہوئیاں انہاں وچ عزت لکھنوی د‏‏ی نظم بہت مقبول ہوئی جو مسدس وچ میر انیس د‏‏ی شان وچ کہی گئی سی۔ اس دے آخری بند دا آخری شعر حبیب پبلک اسکول، کراچی د‏‏ی نصابی اردو کتاب وچ میر انیس دے حالات زندگی دے نال شام‏ل کيتا گیا۔ اوہ مکمل بند ایہ تھا

نظم کا بند

جوش و اقبال ہوں یا آرزو و شاد و وزیر		مونس و انس ہوں ، عارف ہوں کہ ہوں اوج و خبیر
محشر و رشک و صفی ، بحر و نظر و داغ و امیر		سب کا ادراک اسی زمزمہ دانی کا اسیر
شبلی و حالی و آزاد کی منزل ہیں انیس
جستجو نام ہے اردو کا تو حاصل ہیں انیس

نمونہِ کلام

منتخب اشعار

کبھی کچھ رسمِ دنیا اور کبھی کچھ مصلحت مانع

حقیقت میں بڑی مشکل ہے جو سچ ہو وہی کہنا

٭٭٭

اک محبت ہے فقط وجہِ بہارِ زندگی

ورنہ اس دنیا میں کیا رکھا ہے انساں کے لیے

٭٭٭

غزل دے اشعار

فکر بدلے گی تو پھر لوگ ہمیں پوجیں گے		بعد مرنے کے کیا جائے گا چرچہ اپنا
غیر تو وقت پہ کچھ کام بھی آ جاتے ہیں		کوئی لیکن کبھی اپنوں میں نہ نکلا اپنا
لوگ تڑپیں گے اگر یاد کبھی آۓ گی		ایسا اسلوب یہ انداز یہ لہجہ اپنا

قطعہ

حقیقتوں کو دبائے ہوئے تھے افسانے		حقیقتوں کوزباں مل گئی حسین کے بعد
جہاں حسینؑ کے سجدے نے ساتھ چھوڑا تھا		وہاں سے بڑھ نہ سکی بندگی حسینؑ کے بعد

نوحہ کے اشعار

کربلا اک آفتاب اور اسکی تنویریں بہت		اک کتابِ آگہی جس کی ہیں تفسیریں بہت
ہیں بہتر تن شریکِ مقصدِ ذبحِ عظیم		اک خلیلی خواب تھا جس کی ہیں تعبیریں بہت
ذوقِ اکبرؑ نے اذاں میں دے دیا کچھ اور رنگ		یوں تو محشر تک سنی جائیں گی تکبیریں بہت

وفات

دورانِ ملازمت عزت لکھنوی بنک آڈٹ دے سلسلے وچ خان پور گئے ہوئے سن کہ اوتھ‏ے دل دا دورہ پڑنے دے باعث 16 جنوری 1981 کوانتقال کر گئے۔ انہاں دے جسدِ خاکی نو‏‏ں کراچی لا یا گیا تے تدفین ہوئی۔

حوالے