عمرۃ القضاء
عُمْرَۃُ الْقَضاء یا عمرۃ القضیۃ یا عُمْرَۃُ الْقَصاص اس عمرے نوں کہیا جاندا اے جسنوں حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ تے مسلماناں نے سنہ 7 ہجری قمری نوں ذی الحجہ دے مہینے وچ انجام دئے۔ اس عمرے دا نام "عمرۃ القضا" رکھنے دی علت ایہ اے کہ مسلمان اس توں پچھلے سال ذی القعدہ وچ عمرہ کرنا چاہندے سن ؛ لیکن مکہ دے مشرکین مانع بنے تے حدیبیہ وچ انجام پانے والے صلح دی وجہ توں مسلماناں نوں اگلے سال حج عمرہ انجام دینے دی اجازت مل گئی اس بنا اُتے اس عمرے نوں اس نام توں یاد کیتا جاندا اے۔
رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے اس عمرے وچ طواف تے سعیِ نوں شتر اُتے سوالی دی حالت وچ انجام دتا تے اپنے عصا دے ذریعے حجر الأسود نوں لمس فرمایا۔ بعض مفسرین دے مطابق سورہ بقرہ دی آیت نمبر 194 عمرۃ القضاء دے بارے وچ نازل ہوئی اے۔ اسی طرح سورہ فتح دی آیت نمبر 27 دا نزول تے پیغمبر اکرمؐ دا میمونہ دے نال ازدواج وی اسی سفر وچ انجام پایا اے۔
وجہ تسمیہ
[سودھو]سنہ 7 ہجری قمری[۱] نوں پیغمبر اسلامؐ مسلماناں دے نال حج تے عُمرے دی نیت توں مکہ تشریف لے گئے۔[۲] ایہ حج تے عُمرے چونکہ پچھلے سال دے حج تے عمرے دی قضا محسوب ہُندی سی اس لئے اسنوں "عمرۃ القضاء" کہیا جاندا اے۔[۳]
پچھلے سال یعنی سنہ 6 ہجری قمری نوں مسلمان عُمرہ دی نیت توں مکہ چلے گئے سن ؛[۴] لیکن مشرکین مکہ نے مسلماناں نوں مکہ وچ داخل ہونے نئيں دتا۔ آخر کار مسلماناں تے مشرکین مکہ دے درمیان صلح ہوئی جو صلح حدیبیہ دے نام توں مشہور اے۔ اس صلحنامے دے تحت ایہ طے پایا کہ مسلمان اس سال واپس مدینے چلے جان گے تے اگلے سال یعنی سنہ 7 ہجری نوں حج تے عمرہ انجام دینے دے لئی مکہ آ سکدے نيں۔[۵]
عُمرۃ القضاء دے ہور اسامی وی مشہور نيں جس وچ "عُمرَۃ القضیۃ"، "غَزوَۃ القضاء"، "عُمرَۃ الصّلح" تے "عُمرَۃ القِصاص" قابل ذکر نيں۔[۶] "عمرۃ القصاص" کنے دی وجہ ایہ بتاندے نيں کہ جدوں مشرکین نے پیغمبر اکرمؐ نوں موسم حج وچ حج تے عمرہ توں منع کیتا تو آپ نے دوسرے سال موسم حج وچ اسنوں انجم دے کر انہاں توں قصاص لیا۔[۷]
بعض مفسرین معتقد نيں کہ آیت الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ؛(ترجمہ: شہر حرام دا جواب شہر حرام اے تے حرمات دا وی قصاص اے) [۸] اسی واقعے دے بارے وچ نازل ہوئی اے۔[۹]
مدے دی طرف حرکت
[سودھو]رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے حکم اُتے صلح حدیبیہ دے واقعے وچ حاضر تمام افراد نے ذوالقعدہ سنہ 7 ہجری قمری نوں مکہ دی طرف حرکت کيتے۔ انہاں دے علاوہ دوسرے افراد وی انہاں دے نال ملحق ہوئے ایويں مسلماناں دی تعداد 2000 تک پہنچ گئی۔[۱۰] مسلمان نے قربانی کرنے دے لئے اپنے نال 60 اونٹھ وی لیائے سن ۔[۱۱] پیغمبر اکرمؐ نے ابوذر غفاری نوں مدینہ وچ اپنا جانشین مقرر فرمایا۔[۱۲]
صلح حدیبیہ دے مطابق مسلمان صرف مسافراں دے اسلحے دے نال [نوٹ ۱] مکہ وچ داخل ہو سکدے سن ۔[۱۳] لیکن اس دے باوجود پیغمبر اکرم نے 200 افراد نوں گھوڑےآں تے جنگی سازو سامان دے نال مکہ توں باہر رہنے دا حکم دتا تاکہ جے مشرکین جنگ کرے تو مسلمان اپنا دفاع کر سکن۔[۱۴]
مکہ وچ داخلہ
[سودھو]مسلماناں دے مکہ وچ داخل ہُندے ہی مدے دے بعض بزرگان شہر توں باہر چلے گئے۔[۱۵] جدوں کہ ببعض پیغمبر اکرمؐ تے مسلماناں نوں دیکھنے دے لئی مدے وچ ہی باقی رہے۔ رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے اپنے دائیں ہتھ نوں احرام توں باہر کڈیا تو دوسرے مسلماناں نے وی آپ دی بیروی کيتیاں تاکہ اس طرح مدے دے مشرکین نوں اپنی قدرت تے توانائی دکھا سکن۔[۱۶] پیغمبر نے اونٹھ اُتے سوال ہو کے کعبہ دا طواف تے صفا تے مروہ دے درمیان سعی فرمائی۔[۱۷] اسی طرح آپ نے اپنے عصا دے ذریعے حجر الاسود نوں لمس فرمایا۔[۱۸] پیغمبر اکرمؐ حج دے اعمال دے بعد کعبہ دے اندر داخل ہوئے تے بلال نے کعبے دی چھت توں ظہر دی اذان دتی۔[۱۹]
دوسرے واقعات
[سودھو]عمرۃ القضاء دے دوران بعض دوسرے واقعات وی رونما ہوئے انہاں وچوں بعض درج ذیل نيں:
- رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلمدا میمونۃ بنت حارث توں ازدواج۔[۲۰] جدوں رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تے آپ دے ساتھیاں نوں دتی گئی تن دن دی مہلت ختم ہو گئی تو مدے دے بزرگاں نے آپؐ دے پاس کچھ افراد نوں بھیجیا تے آپ توں مکہ ترک کرنے نوں کہیا۔ اس موقع اُتےرسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے درخواست کیتی کہ آپ تے میمونہ دی شادی مکے وچ برگزار کرنے دی اجازت دی جائے تاکہ مکہ والےآں نوں اس شادی دا ولیمہ دتا جا سکے لیکن مکہ دے سرداراں نے آپ دی اس درخواست نوں قبول نئيں کیتا۔[۲۱]
- سورہ فتح دی آیت نمبر 27 دا نزول:[۲۲] اس آیت وچ حج دے بعض احکم جداں حَلق تے تقصیر وغیرہ دا ذکر آیا اے۔[۲۳]
- عمارۃ بنت حمزہ بن عبدالمطلب دی جو مکہ وچ زنگی گزار رہی سی مکہ توں مدینہ منتقلی تے انہاں دے چچا جعفر نوں انہاں دا سرپرست مقرر کرنا ۔[۲۴]
متعلقہ صفحات
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۵۳۔
- ↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۵۵۔
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونہ، ۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۱۰۷۔
- ↑ ابنکثیر، البدایۃ و النہایۃ، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۶۴۔
- ↑ بیہقی، دلائل النبوۃ، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۴۵۔
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۳۰۔
- ↑ ابن ہشام، السیر النبویہ، دار المعرفہ، ج۲، ص۳۷۰۔
- ↑ سورہ بقرہ، آیہ ۱۹۴۔
- ↑ واحدی نیشابوری، أسباب نزول القرآن، ۱۴۱۱ق، ص۵۸۔
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۱۔
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۵۔
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۵۳۔
- ↑ بیہقی، دلائل النبوۃ، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۴۵۔
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۳۱۔
- ↑ ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۵۵۔
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۱۹۔
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۶۔
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۵۔
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۷۔
- ↑ ابن ہشام، السیر النبویہ، دار المعرفہ، ج۲، ص۳۷۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۵؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۸۔
- ↑ ابن ہشام، السیر النبویہ، دار المعرفہ، ج۲، ص۳۷۲۔
- ↑ ابن ہشام، السیر النبویہ، دار المعرفہ، ج۲، ص۳۷۲-۳۷۳۔
- ↑ ابن ہشام، السیر النبویہ، دار المعرفہ، ج۲، ص۳۷۲-۳۷۳۔
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۸-۷۳۹۔
مآخذ
[سودھو]- ابن ہشام، عبدالملک بن ہشام، السیرۃ النبویہ، تحقیق: مصطفیٰ السقا و ابراہیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دارالمعرفہ، بیتا۔
- ابنخلدون، عبد الرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرہم من ذوی الشأن الأکبر، تحقیق خلیل شحادۃ، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق۔
- ابنکثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایۃ و النہایۃ، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق۔
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سہیل زکار، ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق۔
- بیہقی، احمد بن حسین، دلائل النبوۃ و معرفۃ أحوال صاحب الشریعۃ، تحقیق: عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیۃ، چاپ اول، ۱۴۰۵ق۔
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراہیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق۔
- مقریزی، تقی الدین، امتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدۃ و المتاع، تحقیق: محمد عبدالحمید نمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیۃ، چاپ اول، ۱۴۲۰ق۔
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تہران، دارالکتب الإسلامیۃ، چاپ اول، ۱۳۷۴ش۔
- واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب النزول، بیروت، دارالکتب الاسلامیہ، ۱۴۱۱ق۔
- واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق: جونس مارسدن، بیروت، مؤسسہ أعلمی، چاپ سوم، ۱۴۰۹ق۔
|
|
سائیٹ غلطی: <ref>
ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "نوٹ" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="نوٹ"/>
ٹیگ نا لبھیا۔