غلام رسول عرف چھوٹو
غلام رسول عرف چھوٹو بابا لونگ نامی ڈاکو دے بنائے گئے مجرمانہ گروہ دے حالیہ سرغنہ نيں۔
چھوٹو دا لقب[سودھو]
لفظ چُھوٹو اک عرفیت اے جس دا مطلب اے اک چھوٹا لڑکا۔
غلام رسول نوں ایہ ناں بابا لونگ دی جانب توں دتا گیا سی جو چھوٹو توں پہلے اس گروہ دے سرغنہ سن ۔ چھوٹو نےگروہ وچ تب شمولیت اختیار کيتی سی جدوں اوہ بمشکل نوجوان سن ۔ اُنہاں کی کہانی اس علاقے دے کسی وی قبائلی نوجوان ورگی روايتی کہانی اے۔
پیدائش تے خاندان[سودھو]
غلام رسول چھوٹو 1975ء نوں پیدا ہوئے۔ اوہ اک چھوٹے توں کسان دے بیٹے سن ۔ اوہ سنہ 1988ء وچ جدوں اوہ 13 سال دے سن تاں کشمور وچ ٹرک اڈاں اُتے قائم چائے خاناں وچ بیراگیری کردے سن ۔
انھاں نے جنگ دے نامہ نگار نوں انٹرویو وچ دسیا کہ اُنہاں دے اک بھائی قبائلی جھگڑے دی وجہ توں جیل گئے تے اُنہاں دے والد تے دوسرے بھائی گرفتاری توں بچنے دے لئی فرار ہو گئے۔ اک سال یا اُس توں کچھ عرصے دے بعد انھاں وی پولیس اہلکاراں دی جانب توں رشوت دینے توں ناکامی اُتے چوری دے اک ’جُھوٹے‘ مقدمے وچ ملوث کر دتا گیا۔
اُنہاں دی غیر موجودگی وچ اُنہاں دی لگ بھگ 12 ایکڑ اُتے مشتمل خاندانی اراضی اُتے اُنہاں دے پڑوسیاں نے قبضہ کر ليا۔
جب اوہ دو سال بعد جیل توں واپس آئے انھاں نے اپنی خاندانی اراضی واپس حاصل کرنے دے لئی بابا لونگ دے گروہ وچ شمولیت اختیار کر لئی تے بعد وچ اُنہاں دے بھائی وی انہاں دے نال مل گئے سن ۔
قبیلہ و وطن[سودھو]
وہ باخارانی ملک قبیلے توں نيں تے پاکستان دے صوبہ پنجاب دے ضلع راجن پور دی اک تحصیل روجھان دے رہائشی نيں۔
چھوٹو دا خاندانی پیشہ زمینداری اے تے تحصیل روجھان وچ اس دا زرعی رقبہ وی موجود اے۔
اس دشوار گزار تے غریب علاقے نوں جاگیرداراں دی سرزمین تے خاندانی غیرت دے تنازعات والا علاقہ کہیا جاندا اے۔
یہ سیاسی جاگیرداراں دے اثر و رسوخ والا علاقہ اے جنہاں اُتے پولیس تے ڈاکوواں دوناں نوں اپنے مفادات دے تحفظ دے لئی پیسے دینے دا الزام لگایا جاندا اے۔
الزامات[سودھو]
غلام رسول عرف چھوٹو دے خلاف اغوا برائے تاوان قتل ڈکیتیاں پولیس مقابلاں پولیس اہلکاراں نوں اغوا کرنے تے اسلحہ چھیننے تے بھتہ لینے دے 95 مقدمات درج نيں جدوں کہ انہاں دے سر دی قیمت 20 لکھ روپے مقرر اے۔
چھوٹو گینگ[سودھو]
یہ گروہ دریائے سندھ دے اک طرف جنوبی پنجاب دے اک دورافتادہ علاقے وچ موجود اے۔
یہ پنجاب وچ ڈیرہ غازی خان تے نال واقع صوبہ سندھ دے ڈیڑھ سو کلومیٹر تک دے کچے دے علاقے دے درمیان موجود درجناں گروہاں وچوں اک سرکردہ گروہ اے۔ اس گروہ دے سرغنہ غلام رسول عرف چھوٹو نيں جو اس خطے وچ اک دہائی توں ودھ عرصے توں سرگرم نيں۔
گینگ دے کارندےآں دی تعداد سینکڑاں وچ اے تے اک اندازے دے مطابق تن سو توں ودھ اے جنہاں دا ذریعۂ معاش اغوا برائے تاوان دی وارداتاں، بھتہ خوری تے ڈکیتیاں اے۔ اب چھوٹو گینگ وچ لنڈ سیکھانی ڈیرہ غازی خان دے خالد تے اسحاق گینگ تے مظفر گڑھ دا جاکھا گینگ وی شامل ہو چکے نيں۔
یہ ڈاکو انتہائی تربیت یافتہ نيں تے پولیس مقابلاں وچ شدید مزاحمت دا ریکارڈ رکھدے نيں۔
اسلحہ[سودھو]
چھوٹو گینگ دے پاس جدید اسلحہ وڈی مقدار وچ موجود اے جس وچ طیارہ شکن توپاں وی شامل نيں۔ ماضی وچ ایہ گروپ راکٹ لانچر، جی تھریز، لائٹ مشین گن، سب مشین گن، دستی بم تے ٹینک شکن باروری سرنگاں وی استعمال کردا رہیا اے۔
حالیہ دناں وچ پاکستانی اخبار ’جنگ‘ دے ملتان وچ نامہ نگار ظفر اہیر توں ٹیلیفون انٹرویو دے دوران چھوٹو نے تسلیم کیتا کہ اوہ بھارتی ساختہ ہتھیار استعمال کر رہے نيں۔ البتہ انھاں نے کہیا کہ ایہ ہتھیار افغانستان توں حاصل کیتے گئے سن ۔
اہیر سنہ 2006ء وچ چھوٹو توں اُنہاں دے جزیرے وچ واقع ٹھکانے وچ ملے سن ۔
اُنہاں دا کہنا اے کہ گینگ دے کارندے بھاری تے ہلکے دونے طرح دے ہتھیاراں توں لیس سن، جنہاں وچ طیارہ شکن بندوقاں وی شامل سن جو اُنہاں دے مطابق چھوٹو دے خیماں دے قریب نصب سن۔
چھوٹو جزیرہ[سودھو]
کچا جمال تے کچا مورو دے علاقے وچ جس جزیرے اُتے ڈاکوواں دا گروہ موجود اے اوہ سنہ 2010ء دے سیلاب دے بعد دریائے سندھ وچ ابھریا۔ اس دی لمبائی دس کلومیٹر تے چوڑائی تن کلومیٹر اے۔ اسنوں چھوٹو گینگ دی مناسبت توں چھوٹو جزیرہ وی کہیا جاندا اے۔
ایہ علاقہ ویسے تاں ضلع راجن پور دی تحصیل روجھان دا حصہ اے اُتے ایتھے توں رحیم یار خان دی سرحد بہت قریب اے۔
ایہ ساحلی پٹی جنوبی پنجاب، بلوچستان، سندھ، خیبر پختونخوا تے وفاق دے زیر انتظام قبائلی علاقےآں دے سنگم اُتے واقع اے تے نوآبادیاتی دور توں ڈاکوواں تے آزادی دے لئی لڑنے والے جنگجوواں دے لئی چھپنے دا ٹھکانہ اے۔
ایہ علاقہ مختلف عمل داریاں دے درمیان واقع اے جس دی وجہ توں ایتھے تک قانون دی رسائی مشکل ہو جایا کردی اے۔
چھوٹو جزیرہ گھنے جنگل توں ڈھکا ہويا اے تے ایہی وجہ اے کہ گذشتہ چند برساں وچ پنجاب تے سندھ دے سرحدی علاقےآں وچ موجود ڈاکوواں نے اسنوں اپنی پناہ گاہ بنا رکھیا اے۔
جے دریا دے کنارے توں کشتی دے ذریعے اس جزیرے تک پہچنے دی کوشش کيتی جائے تاں اک کلومیٹر تک پانی وچ سفر کرنا پیندا اے۔
جزیرے اُتے چھوٹو گینگ نے بھینساں پال رکھی نيں جدوں کہ انہاں دے پاس گندم دا وافر ذخیرہ وی موجود اے۔
وارداتاں[سودھو]
اس علاقے دے دُور دراز ہونے دی وجہ توں ڈکيتی دی وارداتاں روايتی طور اُتے کم توجہ حاصل کردیاں نيں۔ اس دے علاوہ مزاری قبیلے دے رہنما ڈکیتاں اُتے جوابی حملہ کر کے غلبہ حاصل کر لیندے نيں جس توں حکومت دے لئی دردِ سر پیدا ہو جاندا اے۔
اسی وجہ توں سنہ 2005ء وچ چھوٹو گینگ نے خود نوں اس وقت کافی دباؤ وچ پایا سی جدوں انھاں نے قریبی انڈس ہائی وے توں 12 چینی انجینیئراں نوں اغوا کیتا بعد وچ انھاں نے انہاں انجینیئراں نوں بغیر کسی تاوان دے رہیا کر دتا۔
کاروائیاں[سودھو]
بوہت سارے لوکاں دا خیال اے کہ اپریل 2016ء وچ فوج دی ڈاکوواں دے خلاف تازہ کارروائی چینیاں دے خدشےآں دُور کرنے تے انڈس ہائی وے نوں محفوظ بنانے دے لئی سی۔
انڈس ہائی وے اس علاقے توں لنگھدی اے تے ایہ اوہ 46 ارب ڈالر دے اقتصادی راہداری دے منصوبے دے لئی اہم گزرگاہ اے جو چین نے پاکستان دی گوادر بندرگاہ تے شمال مغربی چین نوں آپس وچ جوڑنے دے لئی پیش کیتا اے۔
پولیس نے اپریل 2016ء وچ کئی ہفتےآں تک کچا مورو تے کچا جمال دا محاصرہ کیتے رکھیا۔
18 دن دی کارروائی دے دوران ڈاکوواں نے ست پولیس اہلکاراں نوں ہلاک کیتا جدوں کہ 24 نوں یرغمال بنا لیا۔ پولیس دے مطابق آپریشن وچ ست ڈاکو ہلاک ہوئے نيں۔ جنہاں وچ چھوٹو دا دست راست پہلوان عرف پلو وی شامل سی ۔
یرغمال اہلکاراں دی رہائی دے لئی مقامی قبیلے دے ذریعے گینگ توں مذاکرات کیتے جاندے رہے نيں۔
جب توں فوج اس جگہ پہنچی اے تب توں ڈاکوواں دے ٹھکانےآں اُتے گولہ باری دی خبراں آ رہی نيں لیکن ہن تک زمینی کارروائی نئيں کيتی گئی۔
اس دی اک وجہ ایہ وی ہو سکدی اے کہ چھوٹو گینگ دی جانب توں یرغمالاں نوں انسانی ڈھال دے طور اُتے استعمال کیتا جا رہیا اے۔
کنارے دے نال آباد شہری آبادی وی اس لڑائی دی زد وچ آ سکدی اے، اُتے اوتھے دے باسیاں نے کئی بار دے انتباہ دے باوجود ہن تک علاقے نوں مکمل طور اُتے خالی نئيں کیتا۔
چھوٹو گینگ نے گذشتہ برس مئی وچ وی ست پولیس اہلکاراں نوں اغوا کرکے یرغمال بنایا سی جس دے بعد گینگ دے خلاف آپریشن کیتا گیا سی جس وچ ہیلی کاپٹرز توں شیلنگ وی کيتی گئی۔
گرفتاری[سودھو]
پاکستان دی فوج دا کہنا اے کہ صوبہ پنجاب دے جنوبی علاقےآں وچ سرگرم جرائم پیشہ گروہ چھوٹوگینگ دے سربراہ غلام رسول نے 12ساتھیاں سمیت غیر مشروط طور اُتے ہتھیار ڈال دتے جدوں کہ اغوا کیتے گئے 24 پولیس اہلکار وی بازیاب ہو گئے نيں۔
آئی ایس پی آر دے سربراہ لیفٹینٹ جنرل عاصم باجوہ نے مختصر میڈیا بریفنگ وچ دسیا کہ گینگ دے سربراہ نوں جزیرے توں باہر منتقل کر دتا گیا اے تے اوہ حساس ادارےآں دی تحویل وچ نيں۔
پولیس اہلکاراں دی رہائی تے گینگ دے ارکان دی جانب توں ہتھیان سُٹن دا عمل بدھ دی صبح مکمل ہويا۔
فوج دے ترجمان نے دسیا کہ جزیرہ پرگینگ وچ شامل افراد دے خاندان دی 24 خواتین، 44 بچےآں تے 4 بزرگاں نوں وی حفاظتی تحویل وچ لے کے جزیرے توں باہر منتقل کر دتا گیا اے۔
انھاں نے کہیا کہ جزیرے اُتے آپریشن اُس وقت تک جاری رہے گا جدوں تک اوتھے موجود تمام جرائم پیشہ افراد ہتھیار نہ ڈال داں یا اُنہاں دے خلاف کارروائی نہ دی جائے۔
لیفٹینٹ جنرل عاصم باجوہ نے کہیا کہ جزیرے اُتے آپریشن مشکل اے تے اوتھے گھنے جنگل، دلدل تے بنکرز بنے ہوئے نيں۔
خیال رہے کہ کچہ جمال دے علاقے وچ منگل نوں فوج دی جانب توں پمفلٹ پھینکے گئے سن جنہاں وچ چھوٹو گینگ دے سرغنہ تے ارکان توں کہیا گیا اے کہ اوہ مغوی پولیس اہلکاراں نوں رہیا کر دیؤ تے ہتھیار ڈال داں بصورتِ ہور فوجی کارروائی دے ذمہ دار اوہ خود ہون گے۔[۱]