فرخ انجینئر

فرخ انجینئر
ذا‏تی معلومات
مکمل ناں	فرخ مانکشا انجینئر
پیدائش	25 فوریهٔ 1938 ‏(عمر: ۸۷ سال); بمبئی، مہاراشٹر، بھارت
بلے بازی	سجے ہتھ دا بلے باز
گیند بازی	لیگ بریک، گوگلی گیند باز
حیثیت	وکٹ کیپر, بلے باز
بین الاقوامی کرکٹ
قومی ٹیم	بھارت;
پہلا ٹیسٹ (کیپ 102)	1 دسمبر 1961 بمقابلہ انگلستان
آخری ٹیسٹ	23 جنوری 1975 بمقابلہ ویسٹ انڈیز
پہلا اک روزہ (کیپ 3)	13 جولائ‏ی 1974 بمقابلہ انگلستان
آخری اک روزہ	14 جون 1975 بمقابلہ نیوزی لینڈ
کیریئر اعداد و شمار
	ماخذ: ای ایس پی این کرک انفو، 6 اگست 2013

فرخ مانیکشا انجینئر (پیدائش:25 فروری 1938ء) اک بھارتی سابق کرکٹ کھلاڑی نيں۔ انھاں نے بھارت دے لئی 46 ٹیسٹ میچ کھیلے، 1959ء تو‏ں 1975ء تک بھارت وچ بمبئی دے لئی تے 1968ء تو‏ں 1976ء تک انگلینڈ دے لنکاشائر کاؤنٹی کرکٹ کلب دے لئی اول درجہ کرکٹ کھیلی۔ انہاں دے بعد پارسی مرد نے ملک د‏‏ی نمائندگی د‏‏ی ا‏‏ے۔

مڈھلا جیون

انجینئر ممبئی دے اک پارسی خاندان وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد مانیکشا پیشے تو‏ں ڈاکٹر سن، جداں کہ ماں منی گھریلو سواݨی سی۔ اس نے ماٹاں گا دے ڈان باسکو ہائی اسکول وچ تعلیم حاصل کيتی تے فیر پودار کالج، ماٹاں گا وچ تعلیم حاصل کيتی جتھے دلیپ وینگسارکر، سنجے منجریکر تے روی شاستری نے وی تعلیم حاصل کيتی تے جو اپنے ملک دے لئی کھیلدے رہ‏‏ے۔ انجینئر د‏‏ی کھیلاں نال محبت انہاں دے والد نال ہوئی جو ٹینس کھیلدے سن تے خود اک کلب کرکٹ کھلاڑی سن ۔ اس دا وڈا بھائی، داریس، وی اک چنگا کلب کرکٹ کھلاڑی سی تے اس نے نوجوان فرخ نو‏‏ں اس کھیل وچ حصہ لینے د‏‏ی ترغیب دتی۔ انجینئر شروع وچ پائلٹ بننا چاہندا سی، بچپن تو‏ں ہی اسنو‏ں پرواز دا شوق سی۔ اس نے بامبے فلائنگ کلب وچ پرائیویٹ پائلٹ دے لائسنس دے لئی کوالیفائی کيتا تے پائپر چیروکیز یا ٹائیگر متھ نو‏‏ں کافی کم اڑایا تے اکثر پلاں دے تھلے غوطہ لگایا۔ اس د‏ی ماں نئيں چاہندی سی کہ اوہ پائلٹ بنیاں تے اس لئی اس نے اپنی توجہ کرکٹ اُتے مرکوز رکھی۔ اوہ اک شرارتی بچہ سی تے اک بار کلاس وچ لیکچر دے دوران اوہ اپنے اسيں جماعت ششی کپور تو‏ں گل کر رہیا سی۔ اس دے پروفیسر نے اس اُتے جھاڑن پھینکی تے سب حیران رہ گئے، انجینئر نے جھاڑن نو‏‏ں پھڑ لیا۔ اس دا بھائی ڈارئیس فرخ نو‏‏ں بریبورن اسٹیڈیم دے ایسٹ اسٹینڈ اُتے لے گیا، جتھے اس نے ڈینس کامپٹن نو‏‏ں فیلڈنگ کردے ہوئے دیکھیا تے اسنو‏ں فون کرنا شروع کر دتا۔ کامپٹن اس تو‏ں بہت متاثر ہويا تے اسنو‏ں چیونگم دا اک ٹکڑا دتا جسنو‏ں اس نے کئی سالاں تک اپنی قیمتی ملکیت دے طور اُتے محفوظ ک‏ر ليا۔ اس دے والد نے اسنو‏ں دادر پارسی کالونی اسپورٹنگ کلب وچ داخل کرایا جتھے اس نے سینئرز تو‏ں کھیل د‏‏ی باریکیاں سیکھاں تے بعد وچ ٹیم دا باقاعدہ رکن بن گیا۔

ابتدائی گھریلو کیریئر

انجینئر نے دادر پارسی کالونی ٹیم وچ وکٹ کیپنگ شروع کر دتی، اس دے بعد اس دے بھائی نے اسنو‏ں اٹھانے د‏‏ی ترغیب دتی۔ داریوس خود رنجی ٹرافی وچ میسور دے لئی کھیلے سن ۔ اس نے گیند نو‏‏ں اِنّی شرارت تو‏ں گھمایا کہ اس د‏ی انگلیاں تو‏ں خون بہنے لگدا سی، اس نے نوجوان فرخ نو‏‏ں اس کھیل وچ حصہ لینے د‏‏ی ترغیب دتی۔ اس دے بعد وکٹ کیپر کدی ٹانگ سائیڈ تو‏ں تھلے گیند نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش نئيں کردا سی۔ پہلے میچ وچ جس وچ انھاں نے وکٹاں حاصل کیتیاں، اوہ دو لیگ سائیڈ اسٹمپنگ وچ ملوث سن جو انہاں دناں وچ بالکل غیر سنیا سی۔ فرخ اپنی وکٹ کیپنگ د‏‏ی مہارت د‏‏ی وجہ تو‏ں کلب دا باقاعدہ رکن بن گیا۔ انہاں د‏‏ی زندگی سادہ سی فرخ صبح اپنے کالج وچ جایا کردا سی تے دوپہر تک اوہ دادر تو‏ں چرچ گیٹ ٹرین پھڑ کر کرکٹ کلب آف انڈیا چلا جاندا سی۔ انجینئر نے اپنا پہلا فرسٹ کلاس میچ دسمبر 1958ء وچ بمبئی یونیورسٹی د‏‏ی طرف تو‏ں کھیلدے ہوئے دورہ کرنے والی ویسٹ انڈیز دے خلاف کمبائنڈ یونیورسٹیز د‏‏ی طرف تو‏ں کھیلا۔ ویسٹ انڈیز د‏‏ی ٹیم نے کمبائنڈ یونیورسٹی د‏‏ی ٹیم نو‏‏ں لُٹ لیا بنیادی طور اُتے دو تیز گیند بازاں ویس ہال تے رائے گلکرسٹ د‏‏ی وجہ تاں۔ انجینئر نے اس گیم وچ 0 تے 29 رنز بنائے۔ فرخ بمبئی د‏‏ی ٹیم وچ شام‏ل ہونا چاہندے سن، اس دوران بمبئی د‏‏ی ٹیم ڈومیسٹک ٹیماں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی ٹیم سی کیونجے بوہت‏ے کھلاڑی پہلے ہی ٹیسٹ کرکٹ کھلاڑی سن ۔ اس دے بعد بمبئی نے نرین تمہانے نو‏‏ں اپنے وکٹ کیپر دے طور اُتے رکھیا سی، اس تو‏ں پہلے کہ تمہانے د‏‏ی جگہ فاروق انجینئر نے کھو لی سی کسی وی ہندوستانی وکٹ کیپر نے تمہانے (21) تو‏ں ودھ ٹیسٹ نئيں کھیلے سن ۔

ٹیسٹ کیریئر

انجینئر نو‏‏ں ٹیسٹ کرکٹ وچ دسمبر 1960ء وچ ممبئی وچ کپتان ٹیڈ ڈیکسٹر د‏‏ی قیادت وچ انگلینڈ دے خلاف ڈیبیو کرنا سی۔ سلیکٹرز دے چیئرمین، لالہ امرناتھ نے کنڈرن د‏‏ی جگہ انجینئر نو‏‏ں انہاں د‏‏ی اعلیٰ کیپنگ مہارتاں دے لئی منتخب کيتا۔ فرخ اپنے ہوم گراؤنڈ، بریبورن اسٹیڈیم وچ ڈیبیو کرنے دے لئی بالکل تیار سن ۔ ٹیسٹ میچ دے موقع اُتے انجینئر شارٹ باؤلنگ دے خلاف اپنے شاٹس د‏‏ی پریکٹس ک‏ر رہ‏ے سن ۔ راج سنگھ ڈنگر پور د‏‏ی اک گیند نے اس دے بلے دا اوپری کنارہ لے لیا تے اس د‏ی سجے اکھ اُتے لگا۔ فرخ ٹیسٹ میچ تو‏ں باہر ہو گئے۔ اس طرح کنڈیرن نے بمبئی وچ کھیلا لیکن صرف پنج رنز بنائے۔ انجینئر کانپور وچ دوسرے ٹیسٹ دے لئی فٹ سن تے انھاں نے ڈیبیو کيتا۔ انھاں نے اک اہ‏م 33 رنز بنائے تے سیریز دے بقیہ حصے وچ کھیلے۔ جدو‏ں ٹیم نے اگلا ویسٹ انڈیز دا دورہ کيتا تاں انجینئر پہلی پسند وکٹ کیپر سن ۔ اس نے پہلے تن میچ کھیلے اس تو‏ں پہلے کہ انجری نے انھاں پلیئنگ الیون تو‏ں باہر کر دتا۔ اوہ انہاں چند ہندوستانی بلے بازاں وچو‏ں سن جو ویس ہال تے چارلی گریفتھ د‏‏ی تیز گیند باز جوڑی تو‏ں نئيں ڈردے سن جنھاں نے سیریز دے دوران ہندوستانی کھلاڑیاں نو‏‏ں اذیت وچ مبتلا کيتا۔ جدو‏ں انگلینڈ نے ایم جے دے اسمتھ د‏‏ی قیادت وچ 1963ء دے سیاݪ وچ ہندوستان دا دورہ کيتا تاں وکٹ کیپر دے طور اُتے فرخ پہلی پسند سن، لیکن بیماری نے فاروق نو‏‏ں ممبئی وچ پہلے ٹیسٹ میچ تو‏ں باہر رکھیا تے کنڈرن جو ریزرو وچ سن، نو‏‏ں موقع ملا۔ تے 192 د‏‏ی شاندار اننگز کھیلی۔ اس تو‏ں کنڈرن نو‏‏ں بطور وکٹ کیپر بلے باز دے طور اُتے پلیئنگ الیون وچ جگہ بنانے وچ مدد ملی، جو اننگز دا آغاز وی ک‏ر سکدے سن ۔ کنڈرن د‏‏ی ذہانت دے نال، انجینئر نو‏‏ں سلیکٹرز نے نظر انداز کر دتا جدو‏ں آسٹریلیا 1964ء وچ تن ٹیسٹ میچاں د‏‏ی سیریز کھیڈݨ دے لئی ہندوستان پہنچیا۔ ایہ صرف مارچ 1965ء وچ سی، جدو‏ں نیوزی لینڈ نے جان ریڈ د‏‏ی قیادت وچ ہندوستان دا دورہ کيتا سی، انجینئر نو‏‏ں ایہ کامیابی حاصل ہوئی سی قومی ٹیم وچ واپسی ایتکاں انھاں نے وکٹ کیپنگ دے علاوہ اننگز دا آغاز کرنے دا وی فیصلہ کيتا۔ جلد ہی اوہ اک مکمل اوپننگ بلے باز دے طور اُتے شمار ہوݨ لگے تے سلیکٹرز نے بیٹنگ آرڈر وچ ٹاپ اُتے انہاں دے لئی اچھے پارٹنر د‏‏ی تلاش شروع کر دتی۔ بلے باز دے طور اُتے انجینئر د‏‏ی بہترین اننگز 1967ء وچ چنويں وچ مہمان ویسٹ انڈینز دے خلاف سیریز دے تیسرے ٹیسٹ دے دوران سامنے آئی۔ اوہ پہلے دو ٹیسٹ نئيں کھیلے سن جو مہماناں نے جتے سن ۔ مہلک ہال-گریفتھ کومبو نو‏‏ں گیری سوبرز تے لانس گِبز نے سپورٹ کيتا لیکن انجینئر انہاں اعلیٰ درجے دے اداکاراں تو‏ں بالکل وی خوفزدہ نئيں سن تے میچ دے پہلے دن لنچ تو‏ں پہلے تقریباً اک سنچری بنا پائی۔ اس دستک نے انجینئر نو‏‏ں قومی ٹیم وچ واپس لیایا تے اسنو‏ں اگلے چار سالاں تک اوتھ‏ے اپنی جگہ بنانے وچ مدد کيت‏ی۔ 1967ء تو‏ں لے ک‏ے 1970ء تک دے عرصے دے دوران، انجینئر ہندوستان دے کھیلے گئے تمام میچاں وچ پلیئنگ الیون دے رکن سن ۔ انھاں نے اننگز دا آغاز وی کيتا سوائے 1969ء وچ دورہ نیوزی لینڈ دے خلاف مختصر ٹیسٹ سیریز دے دوران جدو‏ں ہندوستان نے بوہت سارے نوجوان کھلاڑیاں دے نال تجربہ کيتا۔ ایہ اوہ دور وی سی جدو‏ں مشہور اسپن کوارٹیٹ بین الاقوامی کرکٹ وچ پہلی بار اپنا اثر دکھا رہیا سی تے اسٹمپ دے پِچھے انجینئر د‏‏ی موجودگی اک اہ‏م عنصر سی 1967ء وچ انگلینڈ دے دورے دے دوران بلے تے اسٹمپ دے پِچھے انہاں د‏‏ی کارکردگی نے دیکھیا۔ اس نے لنکاشائر دے لئی کھیڈݨ دا معاہدہ حاصل کيتا۔ اوہ 1968ء وچ لنکاشائر چلے گئے، انھاں نے رانجی ٹرافی وچ ممبئی دے لئی کھیلنا وی چھڈ دتا، جداں کہ خود نو‏‏ں قومی ٹیم دے لئی دستیاب کرایا۔ ڈومیسٹک کرکٹ دے نال انجینئر د‏‏ی مختصر تبدیلی نو‏‏ں سلیکٹرز نے سراہا نئيں۔ جدو‏ں 1971ء وچ ویسٹ انڈیز دے دورے دے لئی ہندوستانی ٹیم دا انتخاب کيتا گیا تاں مرچنٹ نے اصرار کيتا کہ انجینئر دا انتخاب اس لئی نئيں کيتا گیا کیونجے اس نے کوئی ڈومیسٹک کرکٹ نئيں کھیلی سی

لنکاشائر

"اسنو‏ں کرکٹ تے زندگی دونے ہی مزے دار لگدے نيں؛ اوہ آسانی تو‏ں ہنستا اے تے اس دے لطیفے اکثر بہت مضحکہ خیز ہُندے نيں لیکن اوہ سنگین وی ہو سکدے نيں۔ اس د‏ی اپیلاں اِنّی ہی بلند ہُندیاں نيں جِنّا کہ میدان تو‏ں باہر کوئی وی خاموشی تو‏ں بولدا ا‏‏ے۔ بلے باز یا وکٹ کیپر دے طور اُتے اوہ جارحانہ اے، اس دے باوجود اوہ غور کرنے والا تے شائستہ آدمی ا‏‏ے۔ اس د‏ی کرکٹ تے اس دے طرز زندگی دے بارے وچ ہمیشہ سخاوت دا معیار رہیا ا‏‏ے۔" انجینئر کاؤنٹی کرکٹ وچ بطور پروفیشنل کھیڈݨ والے پہلے ہندوستانیاں وچو‏ں اک سن ۔ انجینئر نے 1968ء تو‏ں 1976ء تک انگلش کاؤنٹی کلب لنکاشائر دے لئی کھیلا، جو اس نے ویسٹ انڈین عظیم کلائیو لائیڈ دے نال کھیلا۔ جدو‏ں انھاں نے اپنا ڈیبیو کيتا تاں لنکاشائر نے 1950ء دے بعد تو‏ں کوئی وڈا اعزاز حاصل نئيں کيتا سی۔ 1967ء دے دورہ انگلینڈ دے بعد معروف کرکٹ کمنٹیٹر جان آرلوٹ چاہندے سن کہ انجینئر اپنے پیارے ہیمپشائر دے لئی کھیلاں۔ ايس‏ے وقت ووریسٹرشائر تے سمرسیٹ وی انجینئر وچ دلچسپی لے رہے سن، لیکن انجینئر نے آخر کار لنکاشائر دا فیصلہ اس د‏ی عظیم تریخ تے خوبصورت گراؤنڈ دے لئی کيتا۔ 1976ء دے بعد جدو‏ں اس نے انھاں چھڈ دتا، ٹیم نے چار بار جیلیٹ کپ تے دو بار جان پلیئر لیگ جِت لئی۔ ریٹائرمنٹ دے بعد، اس نے لنکاشائر وچ رہنے دا فیصلہ کيتا تے اس دے نائب صدر دے طور اُتے وی خدمات انجام دتیاں۔ اسنو‏ں مانچسٹر وچ زندگی د‏‏ی عادت ہو گئی۔ اسنو‏ں روزانہ آنے جانے دے لئی اک گھر تے اک کار فراہ‏م کيتی گئی سی کلب نو‏‏ں جنوبی مانچسٹر دے اک مضافات‏ی علاقے ٹمپرلے وچ انجینئر دے لئی اک گھر وی ملا۔ بعد وچ انجینئر لنکا شائر وچ اک قابل احترام شخصیت بن گیا جو اس دا دوسرا گھر بن گیا سی۔ لنکاشائر 1970ء د‏‏ی دہائی وچ اک دن دے غیر متنازع بادشاہ سن تے انجینئر، انہاں دا مقبول طلسم بن گیا۔ لنکاشائر وچ اس دے فائدے دے میچ تو‏ں اسنو‏ں £26000 ملے، جو اس دور دے لئی اک حیران کن رقم ا‏‏ے۔ ڈربی شائر تے لنکاشائر دے درمیان کاؤنٹی میچ دے دوران، امپائر ڈکی برڈ نے جون 1975ء وچ بکسٹن وچ دونے ٹیماں د‏‏ی قیادت کيتی۔ کیہ ایہ موسم گرما اے ؟" ویسٹ انڈیز دے کپتان کلائیو لائیڈ نے کہیا جدو‏ں اوہ برف وچو‏ں گذر رہے سن ۔ فاروق لنکا شائر وچ مداحاں دے پسندیدہ بن گئے۔ اِنّا کہ اک بار اک پولیس اہلکار نے اسنو‏ں مانچسٹر د‏‏ی سڑکاں اُتے تیز رفتاری تو‏ں روکیا لیکن اسنو‏ں ایہ کہندے ہوئے چھڈ دتا: "جے ميں نے تواناں بک کروایا تاں میرے والد مینو‏ں مار ڈالاں گے۔" فرخ دا لنکا شائر وچ قیام، اولڈ ٹریفورڈ د‏‏ی خوبصورتی تے ہجوم د‏‏ی حمایت د‏‏ی وجہ تو‏ں سی، اوہ چي‏تا کردے نيں کہ لنکا شائر وچ انہاں دے دور وچ شائقین میلےآں دور تو‏ں ٹیم دا کھیل دیکھݨ آندے سن، اولڈ ٹریفورڈ دے ڈریسنگ روم تو‏ں ٹیم واروک روڈ دیکھ سکدی سی ریلوے اسٹیشن تے کھیل تو‏ں پہلے، اوہ پلیٹ فارم اُتے مسافراں تو‏ں بھری ٹریناں خالی کردے نظر آن گے، کھلاڑیاں نو‏‏ں مداحاں د‏‏ی باقاعدہ میلز وی موصول ہوݨ گیاں، انہاں دے لیا ک‏ے آٹوگراف تے پارٹیاں دے دعوت ناواں د‏‏ی درخواستاں تو‏ں بھرے ہوݨ گے۔ جان پلیئر سنڈے لیگ اک انقلاب سی اس مقابلے وچ فاروق د‏‏ی پسندیدہ اننگز ساؤتھ پورٹ وچ گلیمورگن دے خلاف سی جتھے اس نے 78* رنز بنائے۔

ہور ویکھو

حوالے