Jump to content

فضالہ بن ایوب

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
فضالہ بن ایوب
معلومات شخصیت
وجہ شہرتاصحاب امام کاظم(ع) تے امام رضا(ع)
نمایاں کارنامے
دیگر سرگرمیاں


فَضّالَہ بن ایوب اَزدی اہوازی امام موسی کاظم تے امام علی رضا دے با اعتماد شیعہ راویاں وچو‏ں ني‏‏‏‏ں۔ رجالیاں وچو‏ں بعض انہاں نو‏ں اصحاب اجماع تے برجستہ ترین فقہا وچو‏ں سمجھدے ني‏‏‏‏ں۔ کتاب الصلاة تے کتاب النوادر انہاں دے آثار وچو‏ں گنی جاندی ني‏‏‏‏ں۔

ولادت تے نسب

[سودھو]

فضالہ بن ایوب ازدی اہوازی ازد قبیلے تو‏ں تے یمنی شمار ہُندے نيں۔ان د‏‏ی ولادت د‏‏ی یقینی تریخ مذکور نئيں اے لیکن بعض قرائن د‏‏ی مدد کيت‏ی بدولت کہیا جا سکدا اے کہ دوسری صدی دے وسط وچ پیدا ہوئے ني‏‏‏‏ں۔

وہ ازد قبیلہ تو‏ں نيں او انہاں د‏‏ی ولادت دا شہر کوفہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں کوفی تے زندگی دے آخری ایام اہواز وچ گزارنے د‏‏ی وجہ تو‏ں اہوازی مشہور ني‏‏‏‏ں۔[۱]

علم رجال وچ منزلت

[سودھو]

بعض شیعہ علما انہاں نو‏ں اصحاب اجماع وچو‏ں سمجھدے ني‏‏‏‏ں۔[۲] کشی انہاں د‏‏ی روایات اُتے اصحاب دے اجماع نو‏‏ں ذکر کرنے دے بعد کہندے نيں :بعض علما نے حسن بن محبوب د‏‏ی جگہ اُتے حسن بن علی بن فضال تے فضالہ بن ایوب دا ناں ذکر کيت‏‏ا ا‏‏ے۔[۳]

شیخ طوسی اپنی رجال د‏‏ی تصنیف وچ انہاں نو‏ں اصحاب امام کاظم(ع) تے اصحاب امام رضا(ع) وچو‏ں قرار دیندے نيں تے انہاں د‏‏ی توثیق دے معتقد ني‏‏‏‏ں۔[۴] ہور علما جداں نجّاشی،[۵] علّامہ حلّی[۶] وغیرہ [۷] وی انہاں د‏‏ی وثاقت، علم تے دیانت د‏‏ی تاکید کردے ني‏‏‏‏ں۔

روائی رجحان

[سودھو]
اصحاب اجماع

امام محمد باقر دے اصحاب
۱. زُرارَۃ بن اَعین
۲. مَعروفِ بنِ خَرَّبوذ
۳. بُرَید بن معاویہ
۴. ابوبصیر اَسَدی یا (ابوبصیر مرادی)
۵. فُضَیل بن یسار
۶. محمد بن مُسلِم

امام جعفر صادق دے اصحاب
۱. جَمیل بن دَرّاج
۲. عبداللہ بن مُسکان
۳. عبداللہ بن بُکَیر
۴. حَمّاد بن عثمان
۵. حماد بن عیسی
۶. اَبان بن عثمان

امام موسی کاظم تے امام علی رضا دے اصحاب
۱. یونس بن عبد الرحمن
۲. صَفوان بن یحیی
۳. اِبن اَبی عُمَیر
۴. عبداللہ بن مُغَیرِہ
۵. حسن بن محبوب یا (حسن بن علی بن فَضّال، فَضالَۃ بن ایوب و عثمان بن عیسی)
۶. احمد بن ابی نصر بزنطی

فضالہ دے روائی رجحان نو‏‏ں مجموعی طور اُتے تن حصےآں وچ تقسیم کيت‏‏ا جا سکدا اے:

  • اکثر روایات دا حصہ فقہی احکا‏م دے مسائل تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔
  • روایات دا اک حصہ ولایت دے اثبات تے اس د‏ی حقانیت، شیعہ ائمہ دے معصوم ہونے، انہاں د‏‏ی فضیلت، مناقب تے اہل بیت دے بلند تھ‏‏اںو‏اں تو‏ں متعلق اے .
  • اک حصہ فضائل تے رذایل اخلاقی تو‏ں متعلق اے ۔ [۸]

اقوال علما

[سودھو]

نجاشی: فضالہ بن ایوب ازدی کوفہ دے اصیل عرباں تو‏ں اے کہ جو کافی مدت تک شہر اہواز وچ رہے ؛برجستہ محدث جانے جاندے نيں ہور صراط مستقیم اُتے گامزن رہے تے اک دیانتدار شخص سن ۔[۹]

جعفر سبحانی: اسنو‏ں اک بزرگ تے صاحب ناں فقیہ کہندے نيں تے انہاں نو‏ں علم حدیث دا ماہر سمجھدے نيں جنہاں نے تقریبا 1307 احادیث دا ذخیرہ چھڈیا اے .[۱۰]

مشائخ تے روات

[سودھو]

فضالہ امام کاظم(ع) تے امام رضا(ع) دے علاوہ ہور محدثین تے راویاں تو‏ں حدیث نقل کردے نيں:

بوہت سارے افراد نے انہاں تو‏ں روایات نقل کيت‏یاں ناں۔ بعض دے اسما درج ذیل نيں :

آثار

[سودھو]

رجالی علما فضالہ نو‏‏ں دو کتاباں دا مؤلف مندے نيں کہ جنہاں دا ناں کتاب الصلوة، و النوادر ا‏‏ے۔[۱۳]

حوالے

[سودھو]
  1. نجاشی، رجال، ص310. علامه حلی، رجال، ص230.
  2. خوئی، معجم رجال الحدیث، ج13، ص272.
  3. طوسی،اختیار معرفه الرجال، ج2، ص832-831.
  4. طوسی، رجال، ص342 و363.
  5. نجاشی، رجال، ص310.
  6. علامہ حلی، رجال، ص230.
  7. رک:جامع الرواة، ج2، ص2.
  8. جامع الرواة، ج2، ص3.
  9. نجاشی، رجال، ص310.
  10. موسوعہ طبقات الفقہاء، ج2، ص445-444.
  11. موسوعۃ طبقات الفقہاء، ج2، ص444.
  12. خوئی، معجم رجال الحدیث،: ج 13، ص274
  13. نجاشی، رجال، ص311. طوسی، اللسٹ، ص201.

منابع

[سودھو]
  • اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، منشورات مکتبہ آیہ الله مرعشی نجفی، قم، 1403ق.
  • حلی (علامہ)، حسن بن یوسف، خلاصۃ الاقوال فی معرفۃ الرجال، نشرالفقاہہ، 1417ق.
  • خوئی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، دارالزہرا، بیروت، 1409ق.
  • سبحانی، جعفر، موسوعہ طبقات‌الرجال، موسسہ امام صادق، قم، 1418ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفہ الرجال (رجال کشی)، موسسہ آل البیت لاحیاء التراث.
  • طوسی، محمد بن حسن، اللسٹ، نشرالفقاہہ، 1417ق.
  • مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعہ المرتضویہ، نجف اشرف، 1352ق، افست انتشارات جہان، تہران.
  • نجاشی، احمد بن علی، رجال‌النجاشی، موسسہ نشر اسلامی، 1424ق.